Научная статья на тему 'ДИАГНОСТИКА БОЛЕЗНИ ГИРШПРУНГА У ДЕТЕЙ И РОЛЬ ПОЭТАЖНОЙ БИОПСИИ ТОЛСТОЙ КИШКИ В НЁМ '

ДИАГНОСТИКА БОЛЕЗНИ ГИРШПРУНГА У ДЕТЕЙ И РОЛЬ ПОЭТАЖНОЙ БИОПСИИ ТОЛСТОЙ КИШКИ В НЁМ Текст научной статьи по специальности «Медицинские науки и общественное здравоохранение»

CC BY
4
1
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
толстая кишка / болезнь Гиршпрунга / поэтажная биопсия толстой кишки.

Аннотация научной статьи по медицинским наукам и общественному здравоохранению, автор научной работы — Кабилова Д.К.

Болезнь Гиршпрунга считается одной из наиболее сложных и актуальных проблем детской колопроктологии. В данном обзоре литературы обсуждаются методы диагностики этого заболевания, включая роль и значение поэтажной биопсии толстой кишки.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ДИАГНОСТИКА БОЛЕЗНИ ГИРШПРУНГА У ДЕТЕЙ И РОЛЬ ПОЭТАЖНОЙ БИОПСИИ ТОЛСТОЙ КИШКИ В НЁМ »

ДИАГНОСТИКА БОЛЕЗНИ ГИРШПРУНГА У ДЕТЕЙ И РОЛЬ ПОЭТАЖНОЙ БИОПСИИ ТОЛСТОЙ КИШКИ В НЁМ

Кабилова Д.К.

Среднеазиатский медицинский университет

Болезнь Гиршпрунга считается одной из наиболее сложных и актуальных проблем детской колопроктологии. В данном обзоре литературы обсуждаются методы диагностики этого заболевания, включая роль и значение поэтажной биопсии толстой кишки.

Ключевые слова: толстая кишка, болезнь Гиршпрунга, поэтажная биопсия толстой кишки.

БОЛАЛАРДА ГИРШПРУНГКАСАЛЛИГИНИ ТАШХИСЛАШВА БУНДА Й^ОН ИЧАККАВАТЛИБИОПСИЯСИНИНГ УРНИ

Гиршпрунг касаллиги болалар колопроктолгиясининг энг мураккаб ва долзарб масалаларидан бири %исобланади. Куйида келтирилган адабиётлар шар%ида ушбу касалликни ташхислаш усуллари, шу жумладан йугон ичак цаватли биопсиясининг урни ва а%амияти %ацида суз боради.

Калит сузлар: йугон ичак, Гиршпрунг касаллиги, йугон ичакнинг цаватли биопсияси.

DIAGNOSIS OF HIRSCHSPRUNG'S DISEASE IN CHILDREN AND THE ROLE OF

STAGE-BY-STAGE COLON BIOPSY IN IT

Hirschsprung's disease is considered one of the most complex and pressing problems in pediatric coloproctology. This literature review discusses methods for diagnosing this disease, including the role and significance of floor-by-section colon biopsy.

Key words: colon, Hirschsprung's disease, biopsy of the colon.

Кириш. Гиршпрунг касаллиги аноректал мальформациялар билан бир каторда болалар колопроктологиясининг энг мураккаб касалликларидан биридир.

Гиршпрунг касаллиги (ГК) энтерал нерв тизими (ENS) ривожланишининг нерв буртигининг миграциясидаги, пролиферациясидаги, дифференцировкасидаги ва яшаб колишидаги дефекти туфайли бузилши булиб, ичак деворининг аганглиозига олиб келадиган касалликдир. Нерв буртиги (cristaneuralis) жуда мух,им эмбрионал тузилма булиб, хужайра популяцияси турли хил спектрларининг шу жумладан, энтерал нерв тизимини ташкил киладиганларининг х,ам асоси булади. Гиршпрунг касаллигининг ривожланишидаги энг мух,им этиопатогенетик омил асаб буртигининг касаллиги булганлиги сабабли, бу х,олат нейрокристопатиялар тоифасига киради. Натижада, ичакнинг зарарланган кисмидаги ганглиаларнинг батамо мавжуд эмаслиги клиник жихдтдан тугигандан кейин намоён буладиган, функционал обструкцияга олиб келади. Гарчи бу касалликка даниялик шифокор Харальд Гиршпрунг томонидан 1886 йилда таъриф берилган ва унинг шарафига номланган булса-да, аслида голландиялик анатом ва ботаник Фредерик Рюйш бу х,олатни биринчи булиб 1691 йилда «ичакнинг улкан кенгайиши» сифатида 5 ёшли кизнинг касаллиги хдкидаги х,исоботида эслатиб утган [1]. Гиршпрунг касаллигининг частотаси тирик тугилган чакалоклар орасида 1:4400 дан 1:7000 гача. Гендер жихдтидан Гиршпрунг касаллигининг киска шакли, асосан, эркак жинси фойдасига булиб, 3:1 дан 4:1 гачани ташкил килади [2,3,4]. Жинс белгисидаги силжиш касалликнинг субтотал ва тотал шаклларида эркаклар ва аёллар орасида 1:2 дан 2:1 гача булади [3,5]. Ривожланишининг йулдош нуксонлари булган болаларда Гиршпрунг касаллигига булган шубхднинг юкори индексини макуллаш зарур. Энг сезиларли эрта симптом бу бирламчи нажаснинг (меконий) кечикиши булиб, кейинги

клиник-инструментал ва гистологик текширувларга ва ташхиснинг тасдикланишига олиб келади [6]. Мукаррар терапевтик ёндашув ичак аганглионар кисмининг резекцияси хисобланади, бирок 30-50% беморларда операциядан кейин нажасни ушлаб колиш симптоми кузатилади [7].

Агар касаллик аломатлари даволанганлигига карамасдан хам сакланиб колса, ичакнинг туриб колган таркибини огирлиги бемор ахволини огирлаштириб, дахшатли асоратга, Гиршпрунг билан ассоцирланган энтероколитга олиб келиши мумкин [8]. Энтероколит бу патология окибатида юзага келадиган улимнинг энг куп сабабидир. Гиршпрунг касаллиги билан боглик булган энтероколит кучли диарея, гипертермия ва корин дамлиги билан характерланади. Хорижий адабиётларда келтирилган маълумотларга караганда, Гиршпрунг билан ассоцирланган энтероколит операциягача булган даврда 6-60% да, операциядан кейин 25-37% да кузатилади. Ушбу патологиядан улим 1% дан 10% гача етиши мумкин [9,10,11,12]. Гиршпрунг касаллигининг хируругик давоси охирги ун йилликларда сезиларли яхшиланди. Бир боскичли трансанал тушириш каби, замонавий ёндашувларнинг ривожланиши операциядан кейин юмшокрок чандикланишни, огрикнинг енгиллашишини, госпитализация вактининг кискаришини, шунингдек, хавфсизлик ва самарадорликни таъминлади [13]. Шунга карамасдан, беморларнинг катта кисми нафакат персистирланувчи симптоматиканинг соматик томонларидан, балки даволанишдан кейин сакланиб коладиган баъзи, нажас тута олмаслик, операциядан кейинги даврдаги кабзият, каби холатлардан азият чекадилар ва бу уларнинг ижтимоий ва эмоционал хотиржамликларига таъсир килади [14]. Касалликнинг яна бир мухим жихати унинг келиб чикишидадир. Юкорида айтиб утилганидек, ГК нейрокристопатияларга киритилади, шунинг учун ГК ташхиси билан беморни текшириш нерв буртигининг дефектли ривожланиши билан боглик булган бошка бузилишларни, масалан, калконсимон безнинг медулляр карциномасини, нейрофиброматозни ёки каттарок ёшдаги куп сонли эндокрин неоплазиясини хам ахтаришга каратилган булиши керак. [8].

Гиршпрунг касаллиги тахминан 70% холатда алохида узи учрайди, бирок 30% холатда у бошка патологиялар билан биргаликда келади, масалан: хромосомали (12%) ва тугма аномалия (18%) [2.15]. Трисомия 21 (Даун синдроми) энг кенг таркалган ассоцирланган хромосома аномалияси [2,16]. Friedmacher F. и Рип Р. (2013) томонидан утказилган мета-анализда аникланишича, Даун синдромининг ГК даги частотаси 7,32% ва аксинча, Даун синдромида ГК нинг частотаси 2,62% [17]. Бундан келиб чикадики, Даун синдроми Гиршпрунг касаллигининг ривожланиш хавфини 50-100 баравар оширади [15]. Шунингдек ушбу патология Ваарденбург-Шах синдроми, Гольдберг-Шпринцен синдроми, тугма марказий гиповентилия синдроми ва Моуэт-Уилсон синдроми билан хам биргаликда келиши мумкин [2,18]. Комбинацияланган хромосома патологияларининг мавжудлиги генетик омилларининг ГК даги ролини исботлайди. ГК нинг оилавий холатлари хакида маълумотлар мавжуд, у ГК барча х,олатларининг 20% гача булиши мумкин [19].

Гиршпрунг касаллигини ташхислаш.

Ташхис куйиш учун умумий рентген х,ар доим х,ам информатив эмас. Сувдв эрувчан контраст модда билан утказиладиган иригография максадга мувофикдир. Суюклик ва электролит дисбалансини чакириши мумкинлиги туфайли гиперосмоляр эритмаларни кулламаслик керак. Чакалоклик давридан ташкари, яширин перфорация эх,тимоллиги кам булганда, барий ГКнинг диагностикасида афзалрок булади, чунки у тиникрок куринишни таминлайди. Фаол энтероколит пайтида контрастли хукналар тавсия этилмайди [20]. Гиршпрунг касаллигидаги классик рентгенологик топилмалар проксимал сегментида дилатацияси булган тор спастик дистал ичак сегментини ифодалайди. Калибрнинг узгариш нуктаси ёки утиш зонаси Гиршпрунг касаллигини иригографик текширув ёрдамидаги диагностикасидаги асосий рентгенографик белгиси булиб хисобланади. Утиш нуктаси аксарият ректосигмовид сохада жойлашган булади, бирок у йугон ичак ва ёнбош ичакнинг

исталган жойида жойлашган булиши мумкин [20]. Аноректал манометрия (АРМ) тугри ичак бушлигида болюс кенгайиш пайдо килинганидан кейинги релаксация рефлексининг йуклигини аниклаш учун кулланилади [21]. Бу болаларда бажариладиган ва озгина тайёргарликни талаб киладиган энг кэнг таркалган усул. Бу ректал биопсияга нисбатан камрок инвазив усул, ва, ирригографиядан фаркли уларок, нурлантиришни талаб килмайди. Аноректал функцияни манометрик бахолаш анал канал узунлигини ва тинч холатдаги босимини, ректоанал тормоз рефлексини (RAIR), ректал сезгирлик ва нихоят, сикиш ва дефекацияга таклид килиш кобилиятини улчашни уз ичига олади. Ректоанал тормоз рефлекси ички анал сфинктерини тугри ичакнинг чузилишига жавобан рефлектор бушалишидир. Ушбу рефлекс ичагининг ички иннервацияси нормал булган одамларда мавжуд ва ГК булган одамларда йук [23]. Бирок, ARM нинг маълум килинган диагностик аниклиги сезиларли даражадаги паст спецификликка ва баъзи тадкикотларда ижобий прогностик кимматга эга [24]. Бундан ташкари, чакалоклардаги Гиршпрунг касаллигини ташхислашдаги адабиётларда мунозарали [25]. de Lorijn F. ва бошкалар тизимли обзорда ГК га шудха килинган гудакларда аноректал монометриянинг, контрастли хукна ва ректал аспирацияли биопсиясининг (РАБ) диагностик аниклигини таккосладилар. Улар, РАБ энг юкори 93% ли уртача сезувчанликка ва 98% ли уртача узига хосликка эга булган энг аник тест эканлиги, хакида хабар беришди. АРМ нинг диагностик аниклиги бир оз кам булган: уртача сезувчанлик ва узига хослик мос равишда 91% ва 94% [14]. 1948 йилда F.R. Whitehouse и I.W. Kernohan тугри ичак дистал кисмининг аганглиози ва кушни ичак узунлигининг вариабеллиги Гиршпрунг касаллигининг бирламчи фенотипик белгиси эканлигини аник курсатган клиник холатларнинг биринчи батафсил сериясини нашр этдилар. Ичакнинг зарарланган сегментини шиллик ости чигалларида хам, мускул чигалларида хам ганглиоз хужайраларнинг йуклиги (аганглиноз) касалликнинг узига хос микроскопик хусусияти хисобланади.

Одатий амалиётда шиллик каватдан ва шиллик ости каватидан намуна олинадиган биопсия операциядан олдинги ташхислашнинг танлов усули хисобланади. Биопсия шиллик ости кавтининг етарли микдорини, масалан, калинлиги жихатидан шиллик каватига тэнг булган калинлигини, уз ичига олиши керак. Бирок, баъзи холларда аганглионоз ташхиси факат гематоксилин-эозин (ГЕ) билан буялган анъанавий гистологик кесимларда кийин булиши мумкин. Гиршпрунг касаллиги, айникса, бу холатларни камдан-кам бахолайдиган ва етарли тажрибага ега булмаган умумий жаррохлик патологлари орасида кийин ташхис булиб колмокда. Неонатал даврда шиллик ости ганглиоз хужайралари (GCs) осонликча куринмаслиги мумкин, негаки улар одатда кичкина ва дифференцирланмаган булади. Нейронларнинг характерли ядро ва цитоплазматик хусусиятлари мавжуд булмаслиги мумкин. Аксарият патологоанатомлар гематоксилин-эозин билан буялган стандарт кисмларга кушимча тарзда ацетилхолинэстеразага хам буялган музлатилган намуналарни текширишни афзал курадилар. Гиршпрунг касаллигида ацетилхолинестеразали (АХЭ) буяш билан утказилган тадкикот хусусий пластинкада ва шиллик каватларда ацетилхолинэстераза-мусбат нерв толаларининг катталашганлигини намойиш килади. Ушбу усулнинг аганглиозни аник ташхислашда мухим компонент сифатидаги урни мухокама килинмокда. Ацетилхолинестераза гистокимёси янги музлатилган тукималарни талаб килади, усул лаборатория техник билимларининг мукаммаллигини талаб килади ва ёлгон ижобий. шунингдек ёлгон салбий реакциялар хакида хам хабарлар бор.

Ацетилхолинестераза билан буяш интерпретациядаги кузатувлараро узгарувчанликнинг нисбатан юкори курсатгичлари билан боглик. Бу усулни куллаш, афтидан, шахсий параметрлар билан боглик [26]. Meier-Ruge W.A. ва бошк. (2006) Мейснер чигалларида аганглиоз хужайраларининг йуклигини АХЭ фаоллигининг юкорилиги билан кечиши ГК га жуда хослигини намойиш этдилар [27]. АХЭ га нисбатан характерли реакциянинг йуклиги хаётнинг дастлабки 3 хафтасида чакалоклардаги ГК ни инкор этмайди

[28]. Иммуногистокимёвий усуллар (1НС) ГК нинг диагностикаси учун кушимча фойдали инструментларни такдим етади. АХЭ турли хил камчиликларга эга, чунки у янги музлатилган тукималарни талаб килади, шунингдек, кузатувчилар ва катта микдордаги ёлгонмусбат ва ёлгонманфий натижалар орасида келишмовчиликларнинг юкори курсатгичлари мавжуд [29]. Сунгги йилларда, ушбу патологияни ташхислаш учун бир неча маркерлар, жумладан 8-100 оксили [30], нейромахсус енолаза (К8Е), глиал фибрилляр кислотали оксил (ОБАР) [31], глюкоза 1 ташувчиси (ОЬиТ-1) [32], МАР-5 оксили ва бошкалар, ишлатилдилар. Юкоридагиларнинг хеч бири кэнг таркалмади. 2004 йилда БагеЬаск I. ва бошкалар кальретинин экспрессиясининг нерв толаларида мавжуд эмаслиги ГК булган пациентлардаги аганглиноз билан корреляцияланишини намойиш этдилар [33]. Кальретинин - Б витаминига карам булган калцийни богловчи оксилдир. Кальретининдан фаркли, моноклонал антитанача ганглиноз хужайраларининг 80% ини, шунингдек, нормал йугон ичакдаги шиллик ости ва коринчалараро чигалнинг майда ички нерв толаларини буяйди [11]. Калретининиммунореактив нервларнинг йукотилиши ГК га характерли эканлиги хужжатлаштирилган. Буяш факат якинда кенгрок тан олинди ва ГК диагносткасини енгиллаштириш учун кулланиладиган, кенгрок таркалган кушимча иммуногистокимёвий маркер булиб колди. Буяш интерпретацияга осон берилади ва парафин шимдирилган материал билан ишлайди. 2009 йилда Кариг КР. ва бошкалар томонидан, жами 53 холатда утказилган, кальретинин ва ацетилхолинэстераза билан буяшнинг солиштирма тадкикотида кальретининнинг диагностик аниклиги ацетилхолинэстеразаникига нисбатан юкори эканлиги курсатиб утилган [34]. ГК га шубха килинган пациентлар тугри ичаги биопсион материалларининг катта сериясида тадкикот утказган ва кальретининнинг АХЭ га нисбатан аникроклигини намойиш этган Ошиагё-8ашие1 ва бошкаларда (2009) тадкикиотларнинг анологик натижалари нашр килинган [6]. Калретинин иммунохистокимё усули шунингдек, анъанавий АХЭ гистокимёсига нисбатан бир катор амалий афзалликларга хам эга. У доимий, формалин билан махкамланган, парафин билан шимдирилган матода амалга оширилади. Буялган куриниш оддий ва тиик, ноаник ёки чалгитувчи натижалар кам учрайди, негаки дог ё ижобий ёки салбий булади. ГК гида кальретинин иммуногистокимёсининг йугон ичак биопсиясини гистопатологик бахолашдаги диагностик кулланма сифатидаги киймати юкори.

Й^он ичакнинг цаватли биопсияси.

М.М. Harjai маълумотларига кура, иригографиянинг Гиршпрунг касаллигидаги диагностик роли уртача 80%, ректал манометрияники - 90%, тугри ичак биопсиясиники -95%, биоптатларнинг иммуногистокимёвий текширилиши - 99%. Рентгенологик жихатдан ректосигмоид зарарланиш зонасига эга булган болаларнинг тахминан 8% ида, гистологик текширув натижаларига кура зарарланиш купрок проксимал таркалган. Яна шуни таъкидлаш керакки, Гиршпрунг касаллиги булган чакалокларнинг 10% да утиш зонаси иригографияда куринмайди [35]. Етарлича тажрибаси булган тадкикотчида ректал манометрия диагностик усул сифатида сезиларли даражада ректал биопсия урнини босиши мумкин. Бирок, бу иккала усул ичак резекциясининг сатхини хам, шикастланишнинг характерини хам аниклаш имконини бермайди [36-38]. Куриниб турибдики, барча талабларга жавоб берадиган биопсиянинг ягона тури бу йугон ичакнинг барча кисмларидан олинган материалнинг каватли сероз-мушак биопсиясидир. Жаррохнинг ушбу харакатларига кушимча равишда, булажак операция хажмини олдиндан аниклаш имконини берадиган, йугон ичакни кон томир архитектоникасини хисобга олган холдаги визуал бахолашни амалга ошириш зарур. Йугон ичак биопсияси нафакат шикастланишнинг характерини аниклаш учун, балки резекция сатхини аниклаш учун хам амалга оширилади. Шуни таъкидлаш керакки, ташхис куйиш учун энг кийин вариант бу, Гиршпрунг касаллигининг В типидаги нейроинтестинал дисплазиянинг (НИД) фрагментар шакли билан биргаликда келишидир [39]. НИД биринчи марта, 1971 йилда Ме1ег-Яи§е томонидан, ичак нерв чигалининг малформацияси сифатида тасвирланган. Гиршпрунг касаллигининг НИД билан комбинацияси хакида

биринчи марта 1977 йилда Prem Puri васоавторлари (Гиршпрунг касаллигининг ректосигмоид тури ва кундаланг чамбар ва тушувчи чамбар ичак нинг НИД касаллиги булган 5 ёшли араб боласини кузатиш) хабар килдилар. 1983 йилда Fadda ва соавторлари НИД ни иккита клиник ва гистологик жихатдан фаркланадиган субтиплар сифатида таснифлашган. А типидаги НИД 5% дан кам холларда учрайди ва мушаклараро хамда шилликости нерв чигалларининг симпатик иннервациясини камайиши ёки йуклиги, шунингдек, мушаклараро нерв чигалининг гиперплазияси билан характерланади. Чакалоклик даврида ичак тутилиши эпизодлари, диарея, конли нажас билан уткир намоён булади. Клиник жихатдан Гиршпрунг касаллигидан фарк киладиган В типидаги НИД шилликости ва мушаклараро парасемпатик нерв чигалларининг мальформацияси билан характерланади ва болаларда хам катталарда хам НИД холатларининг 95% дан купрогини ташкил килади. В типидаги НИД гистологик жихатдан шилликости чигалининг нерв толаларининг калинлашиши билан биргаликдаги дисплазияси ва улкан ганглияларнинг мавжудлиги, тукима ацетилхолинестеразаси фаоллигининг ортиши, lamina propria да эктопик ганглионар хужайраларининг мавжудлиги билан характерланади. В типидаги НИД мустакил равишда хам, Гиршпрунг касаллиги билан биргаликда хам учраши мумкин, у диффуз ёки фрагментар булиши мумкин. 33-64% холларда В типидаги НИД консерватив даволанади. НИД га биринчи бор таъриф берилганидан буён А типдаги НИД хакида жуда кам хабар килинганлиги туфайли В типдаги НИД НИДнинг синоними булиб колмокда. НИД ни мухокама килинган куплаб нашрларга карамай, ушбу мавзу болалар жаррохлари ва болалар патологоанатомлари уртасида мунозараларни келтириб чикармокда. Биопсия материалининг диагностик мезонлари вакт утиши билан узгармокда ва тортишув мавзуси булиб колмокди. НИД нинг гистологик аломатлари сурункали обструкция ва яллигланиш касалликларига нисбатан иккиламчи булиши мумкинлигини тахмин килиш учун баъзи асослар мавжуд.

^атор холларда НИД нинг патогистологик ва клиник куринишлари уртасидаги аник богликлик кузатилмайди.

Дизганглиознинг ноодатий шакли гипоганглиоз булиб, у одатда ичак найчасининг дистал кисмларидаги таркок хамда майда ганглиялар билан характерланади ва купинча ацетилхолинестераза таркалишининг анормалиялари билан ассоцирланади [35,40]. Гипоганглиозни даволашнинг умумий кабул килинган усули Гиршпрунг касаллигидаги сингари ичакнинг зарарланган кисмини резекция килиб, анал тешиги оркали ташкарига чикаришдир. Ушбу холатни нерв ганглияларининг етилмаганлигидан (ичак нерв аппарати ривожланишининг кечикиши) дифференцирлаш жуда мухим, негаки нерв ганглияларининг етилмаганлиги кузатувни, гипоганглиоз эса, биринчи биопсиядан 6-12 ой утгач каватли биопсияни такрорлаб, даво тактикасини аниклашни талаб килади. Бу фикрни йугон ичак иннервациясини бахолаш протоколини ишлаб чиккан швейцариялик тадкикотчилар билдирадилар [41].

Касалликнинг рентгенологик белгилари шубхали булган ёки мавжуд булмаган беморни текширишда, шунингдек узилган йугон ичакли, яъни илеостомали беморларни текширганда, ичак деворини ичакнинг 5 кисмидан (ректосигмоиддан, тушувчидан, кундаланг чамбардан, кутарилувчидан ва ёнбош ичакнинг якуний кисмидан) текшириш максадга мувофикдир.

Шубхасиз, узилган йугон ичакда, ирригограммаларда, одатда торайиш ва супрастенотик кенгайиш зоналарини аниклаш, ичак гаустрациясини ва бошка катор белгиларни бахолаш мумкин эмас. Айнан шу вазиятлар йугон ичакни батафсилрок текширишни талаб килади. ^аватли сероз-мушак биопсияси албатта, энг объектив диагностика усули хисобланади, аммо, адабиётларда келтирилиган маълумотларга кура [42, 40, 43], уни куллаш пайтидаги бир катор салбий фактлар тасвирланган. Шундай килиб, утказилган ишларни кузатилганда [43], 7% холатларда гистологик блоклар сифатининг коникарсизлиги туфайли хулоса килиш имкони йук, 3 нафар патологоанатомлар хулосалари факат 14% да 1 пациентда мос келган, 19% холатларда 3 патологоанатомнинг бири НИДни

идентификациялаган, колган иккитаси текшириб чикилган намуналарни норма варианти сифатида бахолаган.

Ичак псевдообструкцияси синдроми билан кечадиган ирсий митохондриал касалликлар гурухи мавжуд. Бундай вазиятларда генетик текширув натижаларисиз гистологик хулосани тугри талкин килиш мумкин эмас. Биопсия материаллари билан ишлайдиган лабораториянинг техник таъминланиши, уни ичак деворидан олиш техникаси ва усули, олинган маълумотларнинг объективлиги учун жуда мухимдир.

Гиршпрунг касаллиги диагностикасининг ва чегара патологик холатларининг хусусиятларига булган ягона карашларнинг мавжуд эмаслиги беморни тулаконли текширилмаслигига ва касалликнинг узини ва локализациясини ташхислашдаги хатоларга олиб келади. Хулоса:

1. Йугон ичакнинг каватли сероз-мушак биопсияси болалардаги Гиршпрунг касаллигини аниклашнинг энг мухим усули хисобланади.

2. Ташхисга шубха булган холларда йугон ичакнинг камида 3 кисмидан каватли сероз-мушак биопсияси курсатилган.

3. Касалликнинг рентгенологик белгилари мавжуд булмаганда, шунингдек, илеостомали беморларда ичак найининг камида 5 булимидан каватли сероз-мушак биопсияси максадга мувофикдир.

АДАБИЁТЛАР

1. Boer L., Radziun A.B., Oostra R.J., Frederik Ruysch (1638-1731): Historical perspective and contemporary analysis of his teratological legacy // Am. J. Med. Genet. Part A 2016, 173, 16-41.

2. Amiel J., Sproat-Emison E., Garcia-Barcelo M., et al. Hirschsprung disease, associated syndromes and genetics: a review // J Med Genet. 2008;45:1-14.

3. Badner J.A., Sieber W.K., Garver K.L., Chakravarti A. A genetic study of Hirschsprung disease // Am J Hum Genet. 1990;46: 568-580.

4. Bradnock T.J., Knight M., Kenny S., Nair M., Walker G.M. Hirschsprung's disease in the UK and Ireland: incidence and anomalies // Arch Dis Child. 2017;102:722-727.

5. Morera C., Nurko S. Rectal manometry in patients with isolated sacral agenesis // J Pediatr Gastroenterol Nutr. 2003;37:47-52.

6. Guinard-Samuel V., Bonnard A., De Lagausie P., et al. Calretinin immunohistochemistry: a simple and efficient tool to diagnose Hirschsprung disease // Mod Pathol 2009; 22: 1379-1384.

7. Tjaden Butler N., Trainor P. The developmental etiology and pathogenesis of Hirschsprung disease // Natl. Inst. Heal. 162 (2014) 1-15.

8. Sato T.S., Handa A., Priya, S., Watal P., Becker R.M., Sato Y. Neurocristopathies: Enigmatic Appearances of Neural Crest Cell-derived Abnormalities // RadioGraphics 2019, 39, 2085-2102.

9. Demehri F.R., Halaweish I.F., Coran A.G., Teitelbaum D.H. Hirschsprung-associated enterocolitis: pathogenesis, treatment and prevention // Pediatr Surg Int 2013; 29: 873-881.

10. Gosain A., Frykman P.K., Cowles R.A., et al. Guidelines for the diagnosis and management of Hirschsprung-associated enterocolitis // Pediatr Surg Int. 2017;33:517-521.

11. Gosain A. Established and emerging concepts in Hirschsprung's-associated enterocolitis // Pediatr Surg Int. 2016;32:313-320.

12. Langer J.C., Rollins M.D., Levitt M., et al. Guidelines for the management of postoperative obstructive symptoms in children with Hirschsprung disease // Pediatr Surg Int. 2017; 33:523-526.

13. Ahmad Wani S., Nazir Mufti G., Abdul Rashid K., Ahmad Bhat N., Ahsan Baba A. Short Term and Long term Outcome of Single-Stage Trans-anal Pull Through for Hirschsprung's Disease in Neonates and Infants // J. Neonatal. Biol. 2020, 9, 277.

14. Rintala R.J., Pakarinen M.P. Long-term outcomes of Hirschsprung's disease // Semin. Pediatr. Surg. 2012, 21, 336-343.

15. Heuckeroth R.O. Hirschsprung disease - integrating basic science and clinical medicine to improve outcomes // Nature Rev Gastroenterol Hepatol. 2018;15:152-167.

16. Burkardt D.D., Graham J.M., Short S.S., Frykman P.K. Advances in Hirschsprung disease genetics and treatment strategies: an update for the primary care pediatrician // Clin Pediatr. 2014;53: 71-81.

17. Friedmacher F., Puri P. Hirschsprung's disease associated with Down syndrome: a metaanalysis of incidence, functional outcomes and mortality // Pediatr Surg Int. 2013;29:937-946.

18. Ke J., Zhu Y., Miao X. The advances of genetics research on Hirschsprung's disease // Pediatr Invest. 2018;2:189-195.

19. De Lorin F., Boekstens G.E., Benninga M.A. Symptomatology, pathophysiology, diagnosis and treatment of Hirschsprung's disease in infancy and childhood // Gastroenterolgy. Rep. 2007 Jun; 9 (3): 245-53.

20. Ахпаров Н.Н. Избранные вопросы детской колопроктологии - Алматы, 2018. ISBN 978-601-80707-7-8.

21. Camilleri M., Bharucha A.E., di Lorenzo C., et al. American Neurogastroenterology and Motility Society consensus statement on intraluminal measurement of gastrointestinal and colonic motility in clinical practice // Neurogastroenterol Motil. 2008;20:1269-1282.

22. Di Lorenzo C., Hillemeier C., Hyman P., et al. Manometry studies in children: minimum standards for procedures // Neurogastroenterol Motil. 2002;14:411-420.

23. Morera C., Nurko S. Rectal manometry in patients with isolated sacral agenesis // J Pediatr Gastroenterol Nutr. 2003;37:47-52.

24. Jarvi K., Koivusalo A., Rintala R.J., Pakarinen M.P. Anorectal manometry with reference to operative rectal biopsy for the diagnosis/exclusion of Hirschprung's disease in children under 1 year of age // Int J Colorectal Dis. 2009;24:451-454.

25. Heanue T.A., Pachnis V. Enteric nervous system development and Hirschsprung's disease: advances in genetic and stem cell studies // Nat. Rev. Neurosci. 8 (2007) 466-479.

26. Jadwiga Maldyk, Jolanta Rybczynska, Dariusz Piotrowski, Rafal Kozielski. Evaluation of calretinin immunohistochemistry as an additional tool in confirming the diagnosis of Hirschsprung disease // Pol J Pathol 2014; 65 (1): 34-39. DOI: 10.5114/pjp.2014.42667.

27. Meier-Ruge W.A., Muller-Lobeck H., Stoss F., Bruder E. The pathogenesis of idiopathic megacolon // Eur J Gastroenterol Hepatol 2006; 18: 1209-1215.

28. Moore S.W., Johnson G. Acetylcholinesterase in Hirschsprung's disease // Pediatr Surg Int 2005; 21:255-263.

29. Kapur R.P. Can we stop looking? Immunohistochemistry and the diagnosis of Hirschsprung disease // Am J Clin Pathol. 2006;126(1):9. doi: 10.1309/T7RE-Y1N4-3FML-7AA8.

30. De Ia Torre L., Santos K. Hirschprung disease. Evaluation of cal retinin and S-100 as ancillary methods for the diagnosis of agan glionosis in rectal biopsy // Acta Ped Mex 2012; 33: 246-251.

31. Park S.H., Min H., Chi J.G., et al. Immunohistochemical studies of pediatric intestinal pseudoobstruction: bcl2, a valuable bio marker to detect immature enteric ganglion cells // Am J Surg Pathol 2005; 29: 1017-1024.

32. Kakita Y., Oshiro K., O'Briain D.S., Puri P. Selective demonstra - tion of mural nerves in ganglionic and aganglionic colon by immunohistochemistry for glucose transporter-1: prominent extrinsic nerve pattern staining in Hirschsprung disease // Arch Pathol Lab Med 2000; 124:13141319.

33. Barshack I., Fridman E., Goldberg I., et al. The loss of calretinin expression indicates aganglionosis in Hirschsprung's disease // J Clin Pathol 2004; 57:712-716.

34. Sanda Alexandrescu, Harvey Rosenberg, Nina Tatevian. Role of calretinin immunohistochemical stain in evaluation of Hirschsprung disease: an institutional experience // Int J Clin Exp Pathol 2013;6(12):2955-2961 www.ijcep.com /ISSN:1936-2625/IJCEP1310037.

35. Coran AG. Pediatric. Surgery. 7th ed. 2012.

36. Holschneider A.M., Puri P. Hirschsprung's disease and allied Disorders, third edition. Springer, 2008.

37. Nagasaki A., Sumitomo K., Shono T., Ikeda K. Diagnosis of Hirschsprung's disease by anorectal manometry. Prog. Pediatr. Surg. 1989; 24: 40-8.

38. Zhou X.L., Chen F.B., Zhang X.P., Jiang M.Z, Evaluation of clinical value of anorectal manometry for diagnosis of Hirschsprung's disease in neonate. Zhonghua Er Ke Za Zhi. 2004; 42(9): 681-3.

39. Kobayashi H., Hirakawa H., Puri P. Intestinal neuronal dysplasia is possible cause of persistent bowel symptoms after pull-through operation for Hirschsprung disease. J. Pediatr. Surg. 1995; 30: 253-9.

40. Toledo de Arruda Lourencao P.L., Terra S.A., Ortolan E.V.P., Rodrigues M.A.M. Intestinal neuronal dysplasia type B: A still little known diagnosis for organic causes of intestinal chronic constipation. World J. Gastrointest. Pharmacol. Ther. 2016; 7(3): 397-405.

41. Meyrat B.J., Lesbros Y., Laurini R.N. Assessment of the colon innervation with serial biopsies above the aganglionic zone before the pull-through procedure in Hirschsprung's disease. Pediatr. Surg. Int. 2001; 17: 129-35.

42. Meier-Ruge W.A., Stoss F. How to improve histopathological results in the biopsy diagnosis of gut dysganglionosis. Pediatr. Surg. Int. 1995; 10: 454-8.

43. Koletzko S., Jesch I., Faust-Kebler T., Meier-Ruge W., Holschneider A., Rectal biopsy for diagnosis of intestinal neuronal dysplasia in children: a prospective multicentre study on interobserver variation and clinical outcome. Gut. 1999; 44: 853-61.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.