Научная статья на тему 'ДИАБЕТ АЛДЫ ЖАҒДАЙМЕН АУЫРАТЫН НАУҚАСТАРДАҒЫ ИНТИМА-МЕДИА ҚАЛЫҢДЫҒЫ МЕН ИНСУЛИНГЕ ТӨЗІМДІЛІК КӨРСЕТКІШТЕРІНІҢ ENDOCAN-1 ДЕҢГЕЙІ АРАСЫНДАҒЫ БАЙЛАНЫСЫ'

ДИАБЕТ АЛДЫ ЖАҒДАЙМЕН АУЫРАТЫН НАУҚАСТАРДАҒЫ ИНТИМА-МЕДИА ҚАЛЫҢДЫҒЫ МЕН ИНСУЛИНГЕ ТӨЗІМДІЛІК КӨРСЕТКІШТЕРІНІҢ ENDOCAN-1 ДЕҢГЕЙІ АРАСЫНДАҒЫ БАЙЛАНЫСЫ Текст научной статьи по специальности «Клиническая медицина»

CC BY
33
6
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ДИАБЕТ АЛДЫ ЖАғДАЙ / МЕДИАНА ИНТИМДіК қАЛЫңДЫғЫ / ЭНДОТЕЛИЙ ДИСФУНКЦИЯСЫ

Аннотация научной статьи по клинической медицине, автор научной работы — Парахина В.Ф., Ларюшина Е.М., Тургунова Л.Г., Шерьязданова Д.Н., Шалыгина А.А.

Предиабетпен ауыратын науқастардағы қан тамырлары қабырғасының өзгеруі қазіргі уақытта жақсы түсінілмеген, дегенмен, тіпті преддиабет сатысында эндотелий дисфункциясы (ЭД) пайда болады. Мақсаты: диабет алды жағдайы бар науқастардағы эндотелиальды дисфункция маркері - Endocan-1, интима-медиа қалыңдығы (ИМҚ) және инсулинге төзімділік (ИТ) көрсеткіштері арасындағы байланысты зерттеу. Материалдары мен әдістері: 18-ден 65 жасқа дейінгі 133 адамның қатысуымен кросс-секциялық бақылаулы зерттеу жүргізілді. Сауалнама мен клиникалық бағалау жүргізілгеннен кейін, зерттеуге қатысушылар 2 топқа бөлінді: 1 топ (n=55) - диабет алды жағдаймен ауыратын науқастар, 2 топ (n=78) - диабет алды жағдайы жоқ науқастар. HbA1c деңгейі 5,7% -дан 6,4% дейін көрсеткіш диабет алды жағдай деп саналды. Жалпы ұйқы артериясын (ЖҰА) ультрадыбыспен өлшеуде ИМҚ>0,9 мм болуы атеросклероздың бар екендігін көрсетті. Нәтижелер: Endocan-1 деңгейіндегі айтарлықтай айырмашылықтар 1-тобы (орташа±SD: 1787.18±435.1 пг/мл) мен 2 топ (626.19±118.1 пг/мл; p=0.01) арасында анықталды. Сондай-ақ ИМҚ зерттеуінде 2-топпен салыстырғанда 1-ші топтағы науқастарда айтарлықтай айырмашылықтар табылды, осылайша оң ЖҰА-ның ИМҚ 0,85±0,18 мм, сол жақ ЖҰА-ның ИмҚ 0,96±0,22 мм (p=0,03) диабет алды жағдаймен ауыратын науқастарда болды. Корреляциялық талдауда Endocan-1, оң ЖҰА-ның ИМҚ (r=0.62; p=0.005), сол жақ ЖҰА-ның ИМҚ (r=0.86; p<0.001) және атеросклероз (r=0.86; p<0,001) араларында корреляциялық байланыс анықталды. Бұл мәліметтер диабет алды жағдаймен ауыратын науқастарда Endocan-1 жоғарылауы ЖҰА-ның ИМҚ қалындауымен байланысты екенін көрсетеді. Сонымен қатар, Endocan-1 деңгейінің жоғарылауы осы науқастарда субклиникалық атеросклероздың дамуына әсер етеді. Endocan-1 инсулинмен (r=0,27; p=0,03), IR-HOMA индексімен (r=0,37; p=0,02), C-пептидпен (r=0,23; p=0,03), аш қарындағы глюкозамен (r=0,22; p=0,05) дәлелді корреляцияны көрсетті. Қорьтынды: біз диабет алды жағдаймен ауыратын науқастарда Endocan-1 биомаркері, ЖҰА-ның ИМҚ және ИТ арасындағы байланысы бар екендігі анықталды. ИТ жоғарлауы Endocan-1 деңгейінің және ИМҚ-ның жоғарылата отырып, науқастарда ЭД және жүрек-қан тамырлары қаупінің жоғарлауына алып келеді.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по клинической медицине , автор научной работы — Парахина В.Ф., Ларюшина Е.М., Тургунова Л.Г., Шерьязданова Д.Н., Шалыгина А.А.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

RELATIONSHIP BETWEEN ENDOCAN-1 LEVEL, INSULIN RESISTANCE INDICATORS AND INTIMA MEDIA THICKNESS IN PA TIENTS WITH PREDIABETES

Changes in the vascular wall in patients with prediabetes are currently poorly understood, however even at the stage of prediabetes and diabetes risks, endothelial dysfunction occurs. Objective: to study the relationship between the endothelial dysfunction marker - Endocan-1, intima media thickness and insulin resistance indicators in patients with prediabetes. Materials and methods: an observational cross-sectional study was conducted, including 133 individuals, aged from 18 to 65 years. After clinical assessment, study participants were divided into 2 groups: Group I (n=55) - patients with prediabetes, Group II (n=78) - patients without prediabetes. HbA1c levels from of 5.7 to 6.4% were considered as a prediabetes. Ultrasound measured of the right and left intima media thickness of common carotid artery value >0.9 mm was considered as a marker of atherosclerosis. Results: significant differences the Endocan-1 levels were found between Group I (Mean±SD: 1787,18±435,1 pg/ml) and Group II (626,19±118,1 pg/ml; p=0,01)...Changes in the vascular wall in patients with prediabetes are currently poorly understood, however even at the stage of prediabetes and diabetes risks, endothelial dysfunction occurs. Objective: to study the relationship between the endothelial dysfunction marker - Endocan-1, intima media thickness and insulin resistance indicators in patients with prediabetes. Materials and methods: an observational cross-sectional study was conducted, including 133 individuals, aged from 18 to 65 years. After clinical assessment, study participants were divided into 2 groups: Group I (n=55) - patients with prediabetes, Group II (n=78) - patients without prediabetes. HbA1c levels from of 5.7 to 6.4% were considered as a prediabetes. Ultrasound measured of the right and left intima media thickness of common carotid artery value >0.9 mm was considered as a marker of atherosclerosis. Results: significant differences the Endocan-1 levels were found between Group I (Mean±SD: 1787,18±435,1 pg/ml) and Group II (626,19±118,1 pg/ml; p=0,01). Also significant differences were found during study of intima media thickness with a predominance it in Group I, so the right common carotid artery intima media thickness: comprised 0,85±0,18 mm, the left common carotid artery intima media thickness 0,96±0,22 mm (p=0,03) in patients with prediabetes. Correlation analysis found relationships between Endocan-1, the right common carotid artery intima media thickness (r=0,62; р=0,005), the left common carotid artery intima media thickness (r=0,86; р<0,001), and also presence of an atherosclerosis (r=0,86; р<0,001). These findings indicate that in patients with prediabetes the elevation of the Endocan-1 level is associated with common carotid artery intima media thickness increase. Moreover, an elevation of Endocan-1 level has impact on the development of subclinical atherosclerosis in these patients. Endocan-1 showed significant correlation with insulin (r=0,27; р=0,03), IR-HOMA index (r=0,37; р=0,02), С-peptide (r=0,23; р=0,03), fasting glucose (r=0,22; р=0,05). Conclusions: we found the association of the Endocan-1 biomarker, Intima media thickness and insulin resistance indicators in patients with prediabetes. We suggest that rising of insulin resistance leads to Endocan-1 elevation, Intima media thickness and thereby to increase endothelial dysfunction and cardiovascular risk in these patients.

Текст научной работы на тему «ДИАБЕТ АЛДЫ ЖАҒДАЙМЕН АУЫРАТЫН НАУҚАСТАРДАҒЫ ИНТИМА-МЕДИА ҚАЛЫҢДЫҒЫ МЕН ИНСУЛИНГЕ ТӨЗІМДІЛІК КӨРСЕТКІШТЕРІНІҢ ENDOCAN-1 ДЕҢГЕЙІ АРАСЫНДАҒЫ БАЙЛАНЫСЫ»

© КОЛЛЕКТИВ АВТОРОВ, 2020

УДК 616.43:616.1-07-071-053.8:612.015.32-084

В. Ф. Парахина, Е. М. Ларюшина, Л. Г. Тургунова, Д. Н. Шерьязданова, А. А. Шалыгина, А. Б. Бугибаева

ДИАБЕТ АЛДЫ ЖАРДАЙМЕН АУЫРАТЫН НАУКАСТАРДАРЫ ИНТИМА-МЕДИА КАПЫЦДЫРЫ МЕН ИНСУЛИНГЕ Т631МД1Л1К К6РСЕТК1ШТЕР1Н1Ц ЕМйОСАГМ ДЕЦГЕЙ1 АРАСЫНДАРЫ БАЙЛАНЫСЫ

Караганды медициналык; университет! (Караганды, Казахстан)

Предиабетпен ауыратын наукастардары кан тамырлары кабыррасыныц езгеру1 каз1рп уакытта жаксы туантмеген, дегенмен, т1гтп преддиабет сатысында эндотелий дисфункциясы (ЭД) пайда болады.

Мацсаты: диабет алды жардайы бар наукастардары эндотелиальды дисфункция маркер1 - Епс1осап-1, интима-медиа калындыры (ИМК) жэне инсулинге тез1мдт1к (ИТ) керсетюштер1 арасындары байланысты зерттеу.

Материалдары мен эд1сгер1:18-ден 65 жаска дешнп 133 адамнын катысуымен кросс-секциялык бакы-лаулы зерттеу журпзшдк Сауалнама мен клиникалык баралау журпзтгеннен кей1н, зерттеуге катысушылар 2 топка бел1ндк 1 топ (п=55) - диабет алды жардаймен ауыратын наукастар, 2 топ (п=78) - диабет алды жардайы жок наукастар. НЬА1с децгей1 5,7% -дан 6,4% дей1н керсетюш диабет алды жардай деп саналды. Жалпы уйкы артериясын (Ж¥А) ультрадыбыспен елшеуде ИМК,^0,9 мм болуы атеросклероздык бар екендИн керсетп.

Нэтижелер: Endocan-l денгей1ндеп айтарлыктай айырмашылыктар 1-тобы (орташа±БО: 1787.18±435.1 пг/мл) мен 2 топ (626.19±118.1 пг/мл; р=0.01) арасында аныкталды. Сондай-ак ИМК, зерттеушде 2-топпен салыстырранда 1-ил топтары наукастарда айтарлыктай айырмашылыктар табылды, осылайша он Ж¥А-нын ИМК, 0,85±0,18 мм, сол жак Ж¥А-нын ИМК, 0,96±0,22 мм (р=0,03) диабет алды жардаймен ауыратын наукастарда болды.

Корреляциялык талдауда Епс1осап-1, он Ж¥А-нын ИМК (г=0.62; р=0.005), сол жак Ж¥А-нын ИМК (г=0.86; р<0.001) жэне атеросклероз (г=0.86; р<0,001) араларында корреляциялык байланыс аныкталды. Бул мэл1меттер диабет алды жардаймен ауыратын наукастарда Епс1осап-1 жорарылауы Ж¥А-нык ИМК калындауымен байланысты екеын керсетедк Сонымен катар, Endocan-l децгей^Н жорарылауы осы наукастарда суб-клиникалык атеросклероздык дамуына эсер етедк

Endocan-l инсулинмен (г=0,27; р=0,03), Щ-НОМА индекамен (г=0,37; р=0,02), С-пептидпен (г=0,23; р=0,03), аш карындары глюкозамен (г=0,22; р=0,05) дэлелд1 корреляцияны керсетп.

К,орытынды: 6\з диабет алды жардаймен ауыратын наукастарда Endocan-l биомаркер1, Ж¥А-нык ИМК жэне ИТ арасындары байланысы бар екендИ аныкталды. ИТ жорарлауы Endocan-l децгей1нщ жэне ИМК-нын жорарылата отырып, наукастарда ЭД жэне журек-кан тамырлары каупшщ жорарлауына алып келедг

Кштсвздер: диабет алды жардай, Endocan-l, медиана интимдк калындыры, эндотелий дисфункциясы

ДД¥ мэл1меттер1 бойынша [8], журек-кан тамыр аурулары (ЖКА) элемде инфекция-лык; емес аурулардан болатын ел1м-жтмде жетекш1 орынды алады. Миокард инфарктшер1 мен инсульттары ел1мнщ ыктимал себептернщ 6ipi болып саналады. 2016 жылы журек-кан тамыр ауруларынан 17,9 миллион адам кайтыс болды, бул элемдеп барлык; ел1мнщ 31% курайды [8]. Казакстанда бул керсетюш 25,9%-ды курады [32]. Журек-кан тамыр жагдайлары (ЖКД) 2 тиггп кант диабет1мен ауыратын наукастардьщ ел1мшщ непзп ce6e6i болып табылады.

2 тигт кант диабет1 - бул кемфсулар алмасуыньщ бузылуымен сипатталатын жэне макроваскулярлык; аскынулардьщ дамуына экелетЫ ен кеп таралган ауру болып табылады [1, 17]. 20 жыл алдын журпзшген перспек-тивалык; Framingham Heart Study зерттеу диабет пен журек-кан тамыр аурулары арасындары байланыстьщ маныздылыгын керсет-Ti, атап айтканда, кант диабет1 (КД) журек-кан тамыр жагдайларыньщ (ЖКД) даму каупнщ

61р1 болып табылатындыры керсетшдк Кант диабет1 журек-кан тамыр ауруларыньщ жаска байланысты кауп1 ерлерде 2 есе, эйелдерде 3 есе арттыратындыры аныкталды [16].

Диабет алды жардаймен ауыратын наукастардары ЖКД-ды жаксы туанбейдк Диабет алды жардайы аз диагностикаланатын болган-дыктан, сэйкеанше, диабет алды жагдайдьщ болуына байланысты ЖКД-де келенкеде кала-ды. Зерттеуге сэйкес [29], гликирленген гемоглобин денгешнщ жогарылауы тек кант диабетнщ гана емес, сонымен катар ЖКД дамуымен байланысты екендИ аныкталады. Гликирленген гемоглобин децгей1нщ 6% -дан жогары болса, кант диабеты гана емес, сонымен катар ЖКД-ныц даму жогаргы кауп1 де карастырылды.

Кант диабетЫдеп эндотелий дисфункциясы (ЭД) мэселеандеп сурактарды шешуде кептеген зерттеулер журпзшген. Инсулинге тез1мдшктщ (ИТ) жэне ЭД метаболикалык жолдарыньщ курдел1 киылыстары атеросклероздык дамуына б1р уакытта эсер етед1 жэне

бул процестердщ кайсысы тамырлар кабырра-сыньщ закымдалуына куит эсер етепын накты айту мумюн емес. Сонымен катар, кант диабетндеп гипергликемия тотыру стресс аркылы эндотелий дисфункциясын тудырып, атеросклероз дамуын жеделдетуге ыкпал етед1 [5, 11]. Нэтижеонде эндотелий дисфункциясы жэне тамырлык закымдалулар диабетпен ауыратын наукастарда макроангиопатиялар мен журек-кан тамыр жардайларыньщ дамуына экеледк

Каз1рп уакытта кем1рсулар метабо-лизмЫщ бузылуларымен де, кейннен ЖКД дамуына экелетЫ эндотелий дисфункциясыньщ ерте дамуымен де байланысты жардайлар-ды ерте аныктаура арналган куралдарды ¡здеу жалрасуда.

Бул куйлерд1 багалаура арналган кеп-теген куралдар бар, б1з ен сез1мтал, сен1мд1, экономикалык туррыдан арзан эд1стерд1 танда-дык;. Диабет алды жардаймен ауыратын наукастарда эндотелия дисфункциясыньщ Епс1о-сап-1 биомаркерн зерттеумен б1рге интима медиа калындырын ультрадыбыстык аныктау болып табылды.

Интима медиа (ИМК) калындырыньщ артуы атеросклероздьщ клиникага дешнп кезенО ретЫде карастырылады [23]. Зерттеу-лерге сэйкес [15, 22], интиманьщ калындыры кем1рсулар алмасуыньщ бузылыстары жок наукастардьщ журек-кан тамыр ауруларын болжайды.

ИМК;-на глюкозаньщ децгей1 [12], 1 тигт диабетпен ауыратын наукастардьщ гли-кемиялык езгерпштИ [9] жэне 2 тигтп кант диабет1 бар наукастарда гликемияньщ ауыткуы эсер ететшдИ аныкталран зерттеулер аз [21].

Осылайша, журпзшген мета-анализдк зерттеулерге сэйкес [12], ИМК; мен тамактан кешнп гликемия децгей1 арасында элоз, б1рак статистикалык манызды байланыс аныкталран. Ею параметр де журек-кан тамыр жардайлары-мен байланысты болды; гликемия нерурлым жогары болса (нормогликемиямен, глюкозага тез1мдш1ктщ бузылуымен ауыратын наукастар тобынан, кант диабет1мен ауыратын наукас-тарра дешн), сорурлым ЖКД даму мумюндИ жогарылайды.

2 тигтп кант диабет1мен ауыратын наукастарда ИМК;-на эсер ететЫ факторлар аныкталды [36], оларра: темею шегу, жыныс, ДСИ, висцеральды сем1здк.

Епс1осап-1 эндотелий дисфункциясыньщ ерте маркер1 болып табылады, ол ез кезепнде инсулинге тез1мдшкт1, сондай-ак кем1рсулар алмасуыньщ турл1 бузылуларын,

соньщ ¡илнде гипергликемия, глюкозаньщ толеранттылырыньщ бузылыстарын ынталан-дырады. Нэтижеонде ол тотыру стресанщ дамуына, реактив^ оттеп турлернщ жинак-талуына экелт, эндотелийд1 босансытатын факторлар ендранщ темендеу1 байкалады.

Епс1осап-1 журектщ ишемиялык ауруы [18, 34], жедел миокард инфаркта [19, 24, 25], артериялык гипертензия [6] сиякты ЖКД-да жеткшкт1 дэрежеде зерттелген, 61 рак кем1рсулар алмасуы бузылган наукастарда оньщ рел1 туонкоз болып калады, эоресе диабет алды жардайы бар наукастарда. Зерттеулерге сэйкес [5, 11, 33] 2 типт1 кант диабет1мен ауыратын наукастарда Епс1осап-1 биомаркерЫщ концентрациясыньщ жогарыла-раны аныкталды. Эндотелий дисфункциясыньщ маркерЫщ децгей1 мен интима медиа кальщ-дырыньщ субклиникалык атеросклероз арасында он байланыс аныкталады [33]. Алайда Епс1осап-1 биомаркер1 мен кем1рсулар алмасуыньщ бузылуы арасындагы каты наста рдьщ патогенетикалык механизмдер1 тек диабет алды жардаймен рана емес, сонымен катар 2 типт1 КД-мен де эл1 толык зерттелмеген.

Осылайша, зерттеу эндотелиалды дис-функцияны жэне ыктимал ЖКД каутн (ультрадыбыстык эд1сп колдана отырып - ИМК жэне эндотелия дисфункциясы Епс1осап-1 биомаркер1н зерттеу аркылы) диабет алды жагдаймен ауыратын наукастарды зерттеуге кызыгушылык тудырады.

Зерттеудщ гипотезасы - гликирлен-ген гемоглобин декгей1н1ц, ИР, Епс1осап-1 жорарылауы ИМК;-на эсер етед1, атеросклероз-ды кушейтед1 жэне диабет алды жагдаймен ауыратын наукастарда журек-кан тамырлары кауп1н одан эр1 арттырады.

Максаты - диабет алды жагдайы бар наукастардагы эндотелиальды дисфункция маркер1 - Епс1осап-1, интима-медиа калыцдыгы (ИМК) жэне инсулинге тез1мд1л1к (ИТ) керсет-к1штер1 арасындагы байланысты зерттеу МАТЕРИАЛДАРЫ ЖЭНЕ ЭД1СТЕР1

Респонденттер - 2019 жылдьщ акпаны-нан караша айына дей1н Караганды каласыньщ тургындары арасында кросс-секциялык ба-кылаулы зерттеу жург1з1лд1. Зерттеуге 133 адам катысты. N=82 (61,6%) эйелдер, п=51 (38,4%) ер адамдар болды.

К,осу критерийлер'г. акпараттандырыл-ран кел1с1мге кол койган 18 жастан 65 жаска дей1нп ерлер мен эйелдер. Бурын кант диабет1 диагнозы койылмаган наукастар 2 топка бел1нд1.

1 топка Американдык диабет кауым-

дастырыньщ (ADA) нускаулары непзЫде диабет алды жардайы бар наук;астар Kipfli - п=55 [2]: HbAlc денгеш 5,7-ден 6,4%-ке дешн, жэне/немесе 5,6-дан 6,9 ммоль/л-ра дейшп аштык;тары гипергликемия, жэне/немесе кем1р-суларга тез1мдш1ктщ бузылысы (КТБ) - 75 г глюкоза пероральды глюкоза тез1мдшк тесп-нен (ПГТТ) 2 сагаттан кешн - гликемия 7,8-ден 11,1 ммоль/л дешн.

2 топ (п=78 адам) ЖКА жогары rçayin факторларыньщ болуымен диабет алды жаг-дайы жок; респонденттер (сем1зд1к, физикалык; эрекетаздк, темею шегу, гипертония, денсау-лык;к;а зиянды тамак;тану, аз дене белсендшИ), оларда аш к;арынныц гликемия денгеш 5,6 ммоль/л-ден темен болды. 75 г глюкозаны к;ол-данатын пероральды глюкоза тез1мдшк тесп-нен (ПГТТ), гликемиялык; децгей1 7,8 ммоль/л-ден аз, жэне/немесе HbAlc 5,7%-дан аз болды.

Шеттету критерийлер'г. 1) пероральды глюкоза T63ÍMflmiK теспнщ кемепмен анык;тал-ран алгаш диагностикаланган диабет немесе 2 тигт к;ант диабет немесе плазмадагы глюкоза-ньщ денгеш 11,1 ммоль/л немесе одан жогары (200 мг/дл) наук;астар; 2) шумак;тык; сузту жылдамдырына непзделген буйректщ созылма-лы ауруы жэне буйрек дисфункциясы (ШФЖ/ CKD-EPI) 90 мл/мин/1,73 м2-ден аз немесе оран тек; 3) ауру тарихына сэйкес аяк; тамырлары-ньщ аурулары; 4) журек-к;антамырлык; жардай-лар: бас миыньщ жедел инфаркта, миокард инфаркта, ауру тарихына мэл1меттер1 бойынша ЖКЖ болган наукастар; 5) жую1 эйелдер, ауыр психикалык; жэне онкологиялык; аурулары бар адамдар да бул зерттеуге к;осылмаран. .

Зерттеуд1 бастамас бурын барлык; рес-понденттерден ак;параттандырылран кел1с1м алынды.

Зерттеу хаттамасы №309 2019 жылдьщ 19 ак;панында Дэр1герл1к медициналык; к;ауым-дастык;тыц Хельсинки декларациясында усын-ран рылыми зерттеулердщ этикалык; к;арида-ларына сэйкес, Караганды медициналык; университет!, Караганды, Казахстан, институцио-налдык; бак;ылау комиссиясымен макулданды.

Endocan-1 децгейдi влшеу. Кан сарысуындагы Endocan-1 биомаркернщ ден-reííiH зерттеу мультиплексп зерттеу ХМар технологиясын к;олдана отырып иммуно-флуоресценция 9flici арк;ылы журпзшдк Ол ymiH Bioplex 3D курылрысы жэне MILLIPLEX® адамньщ журек-к;ан тамырлары аурулары панел1 I (Millipore) реагент жинагы пайдала-нылды.

Intima media цалыцдьщты влшеу.

¥йк;ы артериясыньщ интим медиа к;алыцдырын

(ИМК) елшеуд1 жак;сы дайындалган, серти-фикатталган маман журпздк

Ультрадыбыстык; зерттеулер В-режим-¡нде, Philips EPIQ 7 аппаратын к;олданумен нак;ты уак;ыттары ультрадыбыстык; зерттеу журпзшдк

ESC/ESH нускаулырына сэйкес каротид-Ti ИМК ультрадыбыстык; M9Hi 0,9 мм-ден асады, eKi мэннщ максимумы (он жэне сол жак;та) атеросклероздьщ болуы деп саналды [14]. Сонымен к;атар, тушншек KepiHiciHiH e3i атеросклероз деп саналды.

НОМА инсулинге тез/'мдЫк ин-декс'ш есептеу. IR-HOMA индекс формула бойынша есептелд1 (аш к;арын инсулиы (р!_1/ мл) х аштык; глюкозасы (ммоль/л)/22,5), 2,7-ден жогары мэндер IR болып саналды.

SCORE шкаласы бойынша журек-цан тамырлары цауп'ш багалау. SCORE шкаласы он жылдык; журек-к;ан тамырлары жардайларыньщ даму к;аупн жэне олардан болатын ел1мд1 багалаура мумюндк бередк KayinTi есептеу онлайн-калькулятор кемепмен, сондай-ак; ерюн к;ол жет1мд1 «;ayin шкалаларын к;олдану арк;ылы жузеге асырылды [13, 31].

Статистикальщ талдау. Деректер Колмогоров-Смирнов теспнщ кемепмен к;алып-ты таралу уилн тексертд1, таралу к;алыптыдан езгеше болды (Гаусс емес). Содан кейн мэли меттер к;алыпты таралура же™зшд1 (журнал турленд1ршген).

Топтар арасындагы айырмашылык;тар-дьщ статистикалык; маныздылыры (алдын-ала диабет бар/жок;) Студенттщ t-теспмен бага-ланды, айырмашылык;тар р <0.05 денгешнде статистикалык; манызды деп саналды. Деректер opTauja±SD турЫде усынылды.

Корреляциялык; талдаудьщ кемепмен интимдк к;алыцдыры, журек-к;ан тамырлары «;ayni, Endocan-1, биохимиялык;, антропомет-риялык; параметрлер1, АК денгейн диабет алды жардаймен, атеросклерозбен арасындагы бай-ланысты багалау жург1з1лд1. Калыпты таралуы бар деректер уш\н Пирсонньщ корреляция коэффициент (Ж¥А ИМК, Endocan-1, ТТЛП, ТЖПП, ащ к;арынра гликемиясы, ДАК), калыпты емес таралу Спирман коэффицетчмен (ДСИ, БШ, САК, IR-HOMA, SCORE, С-пептид, инсулин, жалпы холестерин, триглицеридтер). Нэтижелер р<0.05 денгешнде статистикалык; макызды деп саналды.

Статистикалык; талдау IBM SPSS Statistics, 22.0 кемепмен журпзшдк

Нэтижелер. Респонденттердщ си-паттамалары 1-кестеде келт1р1лген. Наук;астар-дын жасын тексерген кезде ешк;андай айыр-

машылыктар табылган жок. ДСИ, БШ сиякты антропометриялык; керсетюштер 1-топта, диабет алды жагдаймен ауыратын наукастарда басым болды жэне ДСИ 30,48±5,76 кг/м2 сем1здктщ 1 дэрежеанщ (р=0,03), жэне БШ абдоминальды сем1здктщ (96,73±12,9 см; р=0,02) болуын керсегп. Кан кысымыньщ денгеш 1-топта да жогары болып, 127,7± 19,0 мм с.б. курады; (р=0,05).

Кем1рсулар алмасуыньщ бузылуыньщ керсетюштер1 1 топтагы наукастарда да басым болды. 1-топта ащ карындагы гликемия, инсулин, С-пептид сиякты биохимиялык; пара-метрлер басым болса, ал Ж-НОМА индекс! инсулинге тез1мдшктщ бар екендИн керсегп жэне 2,91±0,5 курады; (р = 0,05).

Липидпк профильд1 зерттеу кезЫде статистикалык; манызды айырмашылыктар табылган жок;.

Епс1осап-1 биомаркернщ децгей1 диабет алды жагдаймен ауыратын респонденттер-де басым болды жэне 1787,18±435,1 пг / мл

кастардьщ Endocan-1 денгейне жэне интимдк калындырына эсер ететн факторлардьщ кор-реляциялык; талдауы 2-кестеде келт1р1лген.

Endocan-1 децгей1мен ДСИ (г=0,27; р=0,04), БШ-HiK (г=0,32; р=0,05) жэне систо-

к;урады; (р=0,01). SCORE шкаласы бойынша журек-к;ан тамыр ауруларыньщ «;ayni диабет алды жагдайы бар респонденттер тобында 2,23±2,71% жогары болды; (р = 0,05), жэне диабет алды жагдайымен ауыратын наук;астар тобында орташа ЖК;Ж Kepcerri [13, 31].

Интима медиа к;алыцдыгыныц ультра-дыбыстык; зерттеу1 диабет алды жагдайы жок; наук;астар тобынан Караганда, диабет1 бар наукастарда жогары мэндерд1 Kepcerri. Соны-мен катар интима медиа калыцдыгыньщ айкын 63repiCTepi сол жактагы жалпы уйкы артерия-сын зерттеу кезнде аныкталды. Осылайша, диабет алды жагдаймен ауыратын наукастарда ок жактагы Ж¥А медиа интимасыньщ кальщ-дыгы 0,85±0,18 мм курайды; Ж¥А сол жакта 0,96 ±0,22 мм (р=0,03). Сол жактагы Ж¥А интима медиа калыцдыгы 0,9 мм-ден астам болды, бул диабет алды жагдаймен ауыратын наукастарда субклиникалык атеросклероздьщ болуын Kepcerri [14] (1 кесте).

Диабет алды жагдаймен ауыратын нау-

лалык кан кысымыньщ (г=0,36; р=0,05) ара-сында элс1з корреляциялар аныкталды. Endocan-1 мен ИТ KepceTKiLUTepi арасында келеа байланыстар орнатты. Endocan-1 декгей1 гли-кирленген гемоглобин декгей1мен (г=0,23;

1 кесте - Респонденттердщ сипаттамалары. Топтык салыстырулар

Variables Диабет алды жардай (+) (п=55) Диабет алды жардай (-) (п=78) p-level

Жасы (жыл) 54,81±11,25 51,6±6,78 0,4

ДСИ (кг/м2) 30,48±5,76 26,78±4,78 0,03

БА (см) 96,73±12,9 89,12±14,6 0,02

Систолалык АК, (мм рт. ст.) 127,7± 19,0 117,4±19,2 0,05

Диастолалык АК, (мм рт. ст.) 81,6±11,7 77,6± 12,2 0,06

Ащ карынра гликемия (ммоль/л) 5,79±0,6 5,51±0,5 0,05

Инсулин (mll/l) 10,9±1,7 8,04±0,86 0,05

IR-HOMA index 2,91±0,5 1,94±0,2 0,05

С-пептид (пг/мл) 1458,1± 144,2 1103,1±76,8 0,03

Жалпы холестерин (ммоль/л) 5,82±1,67 5,92±1,97 0,7

ТТЛП (ммоль/л) 3,71±1,29 3,89±1,04 0,9

ТЖЛП (ммоль/л) 1,10±0,40 1,22±0,40 0,6

Триглицеридтер (ммоль/л) 1,34±0,8 1,05±0,69 0,07

Endocan-1 (пг/мл) 1787,18±435,1 626,19± 118,1 0,01

SCORE(%) 2,23±2,71 1,45±2,44 0,05

Ок Ж¥А-нын ИМК, (мм) 0,85±0,18 0,7±0,1 0,02

Сол Ж¥А-нын ИМК (мм) 0,73±0,12 0,03

*Деректер орташа ± SD тур1нде усынылган

ДСИ - дене салмарынык индекс; БШ - белдк шецбер1; АК - кан кысымы; HOMA-IR: homeostasis model for insulin resistance; ТТЛП - тырыздыры темен липопротеин; ТЖЛП - жогары тырыздыры липопротеин; SCORE: cardiovascular risk; Ж¥А-нын ИМК, - жалпы уйкы артериясынын интима медианык калындыры

р=0,05), инсулинмен (г=0,27; р=0,03), С-пеп-тидпен (г=0,23; р=0,03), Ж-НОМА (г=0.37; р=0.02), аш карынга гликемиямен (г=0,22; р=0,05) байланыстары аныкталды. Сонымен к;атар, Endocan-l денгеш мен диабет алды жагдайдьщ арасындагы байланыс байкалып, бул гликирленген гемоглобин денгейнщ жо-гарылауымен Endocan-l денгейнщ жогарылай-тынын керсетед1 (г=0,67; р=0,001).

Endocan-l мен ИМК; декгейлер1 арасын-дагы байланыс байкалады. Осылайша, Endocan-1 диабет алды жагдайы бар наукастарда он Ж¥А (г=0.62; р=0.005) мен сол жак Ж¥А (г=0.85; р<0.001) ИМК;-мен корреляцияланады.

Ж¥А-ныц ИМК; арасындагы корреляция-лык; байланыс ДСИ (г=0.41; р=0.05), БШ (г=0.43; р=0.05), САК (г=0.51; р=0.01), ДАК (г=0,36; р=0,05) аныкталды. Биохимиялык параметрлерд1 зерттеу кезЫде Ж¥А-ныц ИМК; арасындагы байланыс гликирленген гемоглобин децгей1мен (г=0,5; р=0,02), инсулинмен (г=0,25; р=0,05), С-пептидпен (г=0,25; р=0,02), Ж-НОМА (г=0,35; р=0,05) орнатылды. Осылайша, ДСИ, БШ, кан кысымыньщ жогары-лауымен, гликирленген гемоглобин денгейнщ,

инсулинге T63iMflmiKTin есу1мен ИМК жогары-лайтындыгы белгшендк Сонымен катар, кор-реляциялык анализге сэйкес, гликирленген гемоглобиннщ сандык денгеш атеросклероздьщ дамуына гана эсер етпейд1, сонымен катар 6i3 колданган диабет алды жагдайлардьщ критерийлер1 бойынша (г=0.61; р=0.004) диабет алды жагдайлардьщ болуы/болмауы ушн сапалы градациясы бар [2] атеросклероздьщ дамуына да эсер етедк

Корреляциялык анализге сэйкес липид-TiK профиль параметрлерЫщ интима медиа калыкдыгына 9cepi аныкталды, атап айтканда ТТЛП (г=0,36, р<0,001), ТГ жогарылауы (г=0,26; р=0, 01), ал ТЖ/1П декгей1н1к темен-fleyi (r=-0,22; р=0,05). SCORE шкаласы бойынша ЖКЖ мен Ж¥А интима калыцдыгы арасындагы байланыс (г=0,69; р=0,01) диабет алды жагдаймен ауыратын наукастарда аныкталды.

Биокаркер Endocan-1 денгешнщ жогарылауы диабет алды жагдаймен ауыратын наукастарда атеросклероздьщ дамуына (г=0,86; р<0,001) статистикалык макызды эсер етедк Сонымен, Endocan-1 декгей1н1ц жогарылауы-мен Ж¥А-ньщ ИМК артады.

2 кесте - Корреляциялык талдау. Индималды калындыктыц, журек-кан тамырлары KayniHiK, биохимиялык, антропометриялык керсе™штерд1ц, кан кысымыныц Endocan-1 децгей1мен езара байланысы, диабет алды жагдаймен ауыратын наукастарда субклиникалык атеросклероз

Айнымалылар *ИМК>0.9 mm (атеросклероз-бар/ жок) p-level Endocan-1 p-level

г г

ДСИ, кг/м" 0,41 0,05 0,27 0,04

БШ (см) 0,43 0,05 0,32 0,05

Систолалык АК, (мм рт. ст.) 0,51 0,01 0,36 0,05

Диастолалык АК, (мм рт. ст.) 0,36 0,05 0,08 0,7

HbAlc (%) 0,5 0,02 0,23 0,05

Диабет алды жагдай (бар/жок) 0,61 0,004 0,67 0,001

Аш карынга гликемия (ммоль/л) 0,28 0,01 0,22 0,05

Инсулин (mll/l) 0,25 0,05 0,27 0,03

IR-HOMA index 0,35 0,05 0,37 0,02

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

С-пептид (пг/мл) 0,25 0,02 0,23 0,03

Жалпы холестерин (ммоль/л) 0,31 0,03 0,07 0,3

ТТЛП (ммоль/л) 0,36 <0,001 0,37 0,01

ТЖЛП (ммоль/л) -0,22 0,05 -0,06 0,7

Триглицеридтер (ммоль/л) 0,26 0,01 0,27 0,02

Endocan-1 (пг/мл) 0,86 <0,001 - -

SCORE (%) 0,69 <0,001 0,57 0,009

ОцЖ¥А-ныц ИМК (мм) - - 0,62 0,005

Сол Ж¥А-ныц ИМК (мм) - - 0,85 <0,001

Атеросклероз (бар/жок) - - 0,85 <0,001

ДСИ - дене салмагыныц индекс; БШ - белдк шецбер1; А К, - кан кысымы; HOMA-IR: homeostasis model for insulin resistance; ТТЛП - тыгыздыгы темен липопротеин; ТЖГ1П - жогары тыгыздыгы липопротеин; SCORE: cardiovascular risk; Ж¥А-ныц ИМК, - жалпы уйкы артериясынык интима медианык калындыгы. *ИМК, eKi жагынан 0,9 мм-ден максималды жогары мэнд1 болуы атеросклероз болып есептел1нд1, сондай-ак визуалды карауда атеросклеротикалык туй1нше болган кезде карастырылды

ТАЛКЫЛАУ

Зерттеу нэтижелер1 керсеткендей, диабет алды жардаймен ауыратын наук;астарда инсулинге тез1мдшктщ, атеросклероздьщ, сондай-ак; наук;астардары ЭД-ньщ болуына байланысты журек-к;ан тамыр жардайларыньщ Kayni жорары болды, бул эндотелия дисфункциясыньщ жорары декгейл1 Endocan-1 маркерь мен, ультрадыбыстык; мэл1меттер бойынша субклиникалык; атеросклерозбен расталады.

Диабет алды жардаймен ауыратын наук;астарда Ж¥А-ныц ИМК зерттейтЫ зерттеу-лер аз. Зерттеулерде [3, 10, 27] бак;ылау тобы-мен салыстырранда диабет алды жардаймен ауыратын наук;астарда Ж¥А-ныц ИМК жорары-лауы анык;талды. Алайда, бул зерттеулерде Ж¥А-ныц ИМ к; эсер ететн барлык; факторлар зерттелнбеген, диабет алды жардайлары бар наук;астардары эндотелия к;ызметне кем1рсу-лар мен май алмасуыньщ бузылуыньщ кк;рсет-юштерЫщ 9cepi рана емес, ИР 9cepi де багала-ран жок;. Б\зд\и, зерттеулерде диабет алды жардайлары бар наук;астардары кем1рсулар мен липидтердщ зат алмасу бузылуына эсер ететн факторларды баралау, ИТ керсетюш-TepiH, Ж¥А-ныц ИМК зерттеу, Endocan-1 биомаркер денгешн баралау жэне SCORE шкаласы бойынша журек-к;ан тамырларыньщ к;аутн анык;тау журпзшд1

Диабет алды жардаймен ауыратын наук;астарда эндотелий дисфункциясын анык;-таудьщ нерурлым сез1мтал жэне арзан эдк-TepiH ¡здеу езею1 болып к;ала бередк

Endocan-1 биомаркер1 эндотелия дисфункциясыньщ дамуына к;атысады жэне кар-диометаболикалык; к;аутпен байланысты им-мундык;-к;абыну процестерЫщ жана потен-циальды маркер1 бола алады. Endocan-1 -эндотелиальды жасуша-арнайы молекулалы вазопрессорлык; агент, кдоылым жарынан эн-дотелиймен енд1р1лет1н протеогликан. Гликан домендерЫщ кемепмен гепатоциттердщ есу факторымен байланыса алып, тамыр сакылауында митогендк белсендткт1 жогары-латады, осы маркерге б1ршама тэн екпе мен буйрек сияк;ты агзалар жатады [28].

Endocan маркерЫщ mRNA экспрессиясы жеындеп генетикалык; зерттеуде [20] маркер-дщ жумысы келео цитокиндермен реттелетУн анык;тады: TNFa, IL-ip жэне IFNy. Endocan-1 эндотелийге ездИнен лейкоциттердщ адгезия-сыньщ тежелуне немесе лейкоциттердщ к;ан тамырлары к;абыррасы арк;ылы кездейсок; к;ан-ра етуЫе ык;пал ететЫдИ керсетшт, осылайша тЫдк-арнайылык;, лейкоциттер-эндотелий жа-сушаларыньщ езара эрекеттесуЫе к;атысады.

Кем1рсулар алмасуы бузылысы жок; наук;астарда Endocan-1 биомаркер концент-рациясыньщ жогарылауы ЖКЖ, журектщ ишемиялык; ауруын, жедел миокард инфарк-Tici мен артериялык; гипертензияны перспек-тивт1 зерттеулер барысында анык;талран [6, 18, 19, 24, 25, 34].

Endocan-1 биомаркер децгей1 мен Ж¥А-ныц ИМК арасындагы байланысты диабет алды жардайымен ауыратын наук;астарда зерттеу журпзшген жок;, тек 2 тиггп диабетпен ауыратын наук;астарда зерттеу журпзшген.

Осылайша, эндотелий дисфункциясыньщ маркернщ денгеш мен интима медианьщ к;алыцдыры 2 тигтп к;ант диабет бар наук;ас-тарда субклиникалык; атеросклероз арасында он байланыс орнатылды [33]. Гипергликемия-ньщ компенсация децгей1 эртурл1 2 тигтп к;ант диабет бар наук;астарда журпзшген зерттеулер де бар [5, 11], наук;астарда зерттелнген биомаркердщ жогарылауы байк;алран. 2 тип1 к;ант диабет бар наук;астарда биомаркердщ жогарылауы эндотелий дисфункциясыньщ KepiHici болгандырын керсетедк

Endocan-1 биомаркер1 мен кем1рсулар-дьщ метаболизмнщ бузылуы арасындагы к;атынастардыц патогенетикалык; механизм-flepi тек диабет алды жардайларда рана емес, сонымен к;атар 2 типт1 к;ант диабет1мен де K;a3ipri танра дешн толык; анык;талмаран. Endocan-1 биомаркердщ жогарылауы 2 типт1 к;ант диабет1мен ауыратын наук;астардары ангиопатияньщ дэлел1 ме, элде кем1рсулар алмасуыньщ бузылуымен (гипергликемия) кушейтшетн эндотелия дисфункциясыньщ KepiHici ме деген сурак^ар туындайды.

Bi3fliK зерттеу1м1зде диабет алды жар-дайы бар наук;астарда гликирленген гемоглобин декгей1мен, инсулинге тез1мдшкпен Endocan-1 жэне интима медиа к;алыцдыры арасында ок байланыс орнатылды.

Сондай-ак;, 6i3fliK зерттеу1м1зде диабет алды жайдайы бар наук;астарда эндотелиальды дисфункция (Ж¥А-ньщ ИМК жогарылауы, Endocan-1 биомаркернщ декгей1н1ц жогарылауы) анык;талды.

Endocan-1 декгей1 диабет алды жардай-дьщ да, атеросклероздьщ да даму к;аупне эсер eTyi мумюн. Bi3flin зерттеу1м1зде Endocan-1 декгей1 мен диабет алды жардай арасындагы байланыс орнатылды. Бул к;атынастар патогенетикалык; механизмдерд1 одан 9pi бак;ылау-лар мен тус1нд1рулерд1 к;ажет етер}.

Bi3fliK 3eprreyiMi3fle Endocan-1 декгей1-HiK жогарылауы, SCORE шкаласы бойынша журек-к;ан жардайыньщ жорары Kayni бар

наук;астарда Ж¥А-ныц ИМК жогарылауы ара-сында байланыс орнатылды, сонымен к;атар диабет алды жагдаймен ауыратын наук;астарда ЭД непзделген жогары ЖКД керсетедк

Зерттеудщ шектеулерк диабет алды жардайы бар наук;астарда эндотелий дисфунк-циясыньщ, 2 тиггп к;ант диабетЫщ дамуын жэне зерттеу тобындары журек-к;ан тамыр жардайларын баралау ymiH одан 9pi к;арай бак;ылаулар журпзу к;ажет. Бак;ыланатын зерт-теушшердщ санын кебейту, диабет алды жаг-даймен жэне журек-к;ан тамырлары к;аугпмен непзделген метаболикалык; ауыратын наук;ас-тарды кеп анык;тау к;ажет етедк

Bi3fliK 3epTTeyiMi3 эндотелий функция-сыньщ KepceTKimTepi (Endocan-1, интима к;а-лыцдыры) мен диабет алды жардайымен ауыратын наук;астардагы инсулинге тез1мдшк керсетюштер1 арасындары байланысты бага-лаура эрекет жасалынды жэне наук;астардагы атеросклероздьщ дамуына эсер ететЫ мумюн факторларды анык;тады. Бул диабет алды жардаймен ауыратын наук;астарда ЖКЖ дамуыньщ «;ayinTepiMeH непзделед1, ал егер диабет алды жагдайдьщ к;олайсыз нэтижеа болса, 2 TnriTi к;ант диабет бар наук;астарда ЖКД даму к;аугмн анык;тауы мумюн. Зерттеу нэтижелер1 болашак;та патогенездщ байланыс-тарына, диабет алды жардайы бар наук;астар-ды ерте анык;таура жэне диабетпен ауыратын наук;астардык журек-к;ан тамырларыньщ аск;ы-ныстарын алдын алура барытталран.

КОРЫТЫНДЫ Bi3fliK зерттеулер1м1зд1к нэтижелер1 ке-лес1 к;орытындыларды тужырымдаура мумюндк öepefli.

Диабет алды жардаймен ауыратын нау-кастарда инсулинн1ц, С - пептидтщ, инсулин тез1мд1л1кт1 керсетет1н IR-HOMA, Endocan-1 декгейлер1н1ц жэне Ж¥А-ныц ИМК жогары болуы, субклин и калы к; атеросклероздьщ болуы ЖКД жогары к;ау1пмен нег1зделед1.

Диабет алды жардайы Endocan-1 ден-гешмен, Ж¥А-ньщ ИМК-мен, 9cipece сол Ж¥А-ньщ ИМК-мен кушт1рек арасында корреляция-лык; байланыс анык;талды.

Диабет алды жардаймен ауыратын нау-кастарда атеросклероздьщ дамуына эсер ете-TiH факторлар анык;талды, оларра: жогары декгейл1 гликемия, IR-HOMA, липидтк метаболизм бузылыстарыньщ KepceTKimTepiHiK (LDL холестерин1н1ц жогарылауы, HDL холестериы-HiK темендеу1) жэне Endocan-1 биомаркерЫщ жогары декгей1 жатады.

Диабет алды жагдаймен ауыратын нау-к;астарда Endocan-1 MapKepiHiK жогары декгей1

осы категориядагы наук;астарда ез уак;ытында анык^ау жэне мак;сатты терапиялык; араласуды жузеге асыру ymiH клиникалык; стратегияны жоспарлаудьщ макыздылыгын анык;тайды, бул эндотелия дисфункциясы удеу1мен журет1н 2 TnriTi диабеттщ дамуын болдырмауга жэне одан 3pi журек-к;ан тамырлары «;ayniH азайтуга мумюндк 6epefli.

ЭДЕБИЕТ

1 Adeva-Andany М. М. Insulin resistance is a cardiovascular risk factor in humans /М. M. Adeva-Andany, J. Martinez-Rodriguez, M. Gonza-lez-Lucan //Diabetes Metab. Syndr. - 2019. - V. 13 (2). - P. 1449-1455.

2 American Diabetes Association. Classification and diagnosis of diabetes. Sec. 2. In Standards of Medical Care in Diabetes-2017 // Diabetes Care. - 2017. - V. 40. - P. 11-24.

3 Antoaneta G. Endothelial dysfunction and intima media thickness are selectively related to the different carbohydrate disturbances across the glucose continuum /G. Antoaneta, A. Yavor, G. Tsvetan //Arch. Physiol. Biochem. - 2019. - V. 125 (5). - P. 430-434.

4 Athanasios R. Carotid intima-media thickness is an independent predictor of all-cause mortality and cardiovascular morbidity in patients with diabetes mellitus type 2 and chronic kidney disease /R. Athanasios, R. Stefanos, P. Stylian-os //Renal failure. - 2019. - V. 41. - P. 131-138.

5 Balamir I. Association of Endocan, Ischemia-Modified Albumin, and hsCRP Levels With Endothelial Dysfunction in Type 2 Diabetes Mellitus / I. Balamir, I. Ates, C. Topcuoglu //Angiology. -2018. - V. 69 (7). - P. 609-616.

6 Balta S. Endocan-a novel inflammatory indicator in newly diagnosed patients with hypertension: a pilot study /D. P. Mikhailidis, S. Demir-kol, C. Ozturk //Angiology. - 2014. - V. 65 (9). -P. 773-777.

7 Balta S. Elevated serum levels of endocan in patients with psoriasis vulgaris: correlations with cardiovascular risk and activity of disease /S. Balta, S. Demirkol, D. P. Mikhailidis //Br. J. Dermatol. - 2013. - V. 169. - P. 1066-1070.

8 Cardiovascular deseases. WHO. Key facts. May 2017. Available from: https:// www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/ cardiovascular-diseases-(cvds)

9 Cesana F. Impact of blood glucose variability on carotid artery intima media thickness and distensibility in type 1 diabetes mellitus /F. Cesana, C. Giannattasio, S. Nava //Blood Press. -2013. -V. 22. - P. 355-361.

10 Cihan A. Assessment of Subclinical Atherosclerosis by Carotid Intima-Media Thick-

ness and Epicardial Adipose Tissue Thickness in Prediabetes /A. Cihan, E. S. Leyla, G. Esin // Angiology. - 2016. - V. 67 (10). - P. 961-969.

11 Dallio M. Endocan Serum Levels in Patients with Non-Alcohol ic Fatty Liver Disease with or without Type 2 Diabetes Mellitus: A Pilot Study /M. Dallio, M. Masarone, G. Caprio //J. Gastrointestin. Liver Dis. - 2017. - V. 26 (3). - P. 261-268.

12 Einarson T. R. Relationship between blood glucose and carotid intima media thickness: a meta-analysis fT. R. Einarson, J. Hunchuck, M. Hemels //Cardiovasc. Diabetol. - 2010. - V. 9. -P. 37.

13 European Guidelines on CVD Prevention in Clinical Practice 2016 //Eur. J. Prev. Cardiol.-2016.-V. 23(11).-P. 1-96.

14 Iana S. Intima-media thickness: appropriate evaluation and proper measurement // The e-Journal of Cardiology Practice. - 2015. - V. 13. - P. 234-239.

15 Joseph F. P. Associations of cardiovascular risk factors, carotid intima-media thickness and left ventricular mass with inter-adventitial diameters of the common carotid artery: the MultiEthnic Study of Atherosclerosis (MESA) /F. P. Joseph, W. Quenna, Johnson W. Craig //Atherosclerosis. - 2011. - V. 218 (2). - P. 344-349.

16 Kannel W. B. Diabetes and cardiovascular risk factors: the Framingham study /W. B. Kannel, D. L. McGee //Circulation. - 1979. - V. 59. - P. 8.

17 King P. The UK prospective diabetes study (UKPDS): clinical and therapeutic implications for type 2 diabetes /P. King, I. Peacock, R. Donnelly //Br. J. Clin. Pharmacol. - 1999. - V. 48 (5). - P. 643-648.

18 Kundi H. The Relationship Between Serum Endocan Levels With the Presence of Slow Coronary Flow: A Cross-Sectional Study /H. Kundi, M. Gok, E. Kiziltunc //Clin. Appl. Thromb. He-most. - 2017. - V. 23(5). - P. 472-477.

19 Kundi H. Admission Endocan Level may be a Useful Predictor for In-Hospital Mortality and Coronary Severity Index in Patients With ST-Segment Elevation Myocardial Infarction /H. Kundi, A. Balun, H. Cicekcioglu //Angiology. -2017.-V. 68(1).-P. 46-51.

20 Lassalle P. ESM-1 Is a Novel Human Endothelial Cell-specific Molecule Expressed in Lung and Regulated by Cytokines /P. Lassalle, S. Molet, A. Janin //J. Biol. Chem. - 1996. - V. 23. -P. 20458-20464.

21 Liu M. Infuence of blood glucose fuc-tuation, C-peptide level and conventional risk factors on carotid artery intima-media thickness in

Chinese Han patients with type 2 diabetes mellitus /M. Liu, L. Ao, X. Hu //Eur. J. Med. Res. -2019. -V. 24. - P. 13.

22 Maria G. Carotid intima-media thickness in the Spanish population: reference ranges and association with cardiovascular risk factors / G. Maria, S. Isaac, A. David //Rev. Esp. Cardiol. -2012. -V. 65 (12). - P. 1086-1093.

23 Novo S. Preclinical atherosclerosis and metabolic syndrome increase cardio- and cerebrovascular events rate: a 20-year follow up /S. Novo, A. Peritore, R. L. Trovato //Cardiovasc Diabetol. - 2013. - V. 12. - P. 155.

24 Qiu C. R. Serum Endothelial Cell-Specific Molecule 1 (Endocan) Levels in Patients With Acute Myocardial Infarction and Its Clinical Significance /C. R. Qiu, Q. Fu, J. Sui //Angiology. -2017. - V. 68 (4). - P. 354-359.

25 Qiu C. R. Analysis of Serum Endothelial Cell-Specific Molecule 1 (Endocan) Level in Type 2 Diabetes Mellitus With Acute ST-Segment Elevation Myocardial Infarction and its Correlation: A Pilot Study /C. R.Qiu, Q. Fu, J. Sui // Angiology. - 2017. - V. 68(1). - P. 74-78.

26 Qiu C. R. Serum Endothelial Cell-Specific Molecule 1 (Endocan) Levels in Patients With Acute Myocardial Infarction and Its Clinical Significance /C. R. Qiu, Q. Fu, J. Sui //Angiology. -2017. - V. 68 (4). - P. 354-359.

27 Roshan K. M. Relationship between Atherogenic Indices and Carotid Intima-Media Thickness in Prediabetes /K. M. Roshan, S. Neeli-ma, R. Vedika //A Cross-Sectional Study from Central India. - Dheli, 2016. - 34 p.

28 Scherpereel A. Overexpression of endocan induces tumor formation fT. Gentina, B. Grigo-riu //Cancer Res. - 2003. - V. 15. - P. 6084-6089.

29 Selvin E. Glycated Hemoglobin, Diabetes, and Cardiovascular Risk in Nondiabetic Adults /E. Selvin, M. W. Steffes, F. L. Brancati // N. Engl. J. Med. - 2010. - V. 362. - P. 800-811.

30 Summary of the 2007 European Society of Hypertension (ESH) and European Society of Cardiology (ESC) guidelines for the management of arterial hypertension //Vase. Health Risk Manag. - 2007. - V. 3 (6). - P. 783-795.

31 The SCORE calculator; 2019. Available from: https://medsoftpro.ru/kalkulyatory/kalku-lyator-score.html

32 World Health Organization, Health of the Population of the Republic of Kazakhstan and the Activities of Health Organizations in 2017. World Health Organization. - Astana, 2018. - 354 p.

33 Yaya L. The Association Between Endocan Levels and Subclinical Atherosclerosis in Patients With Type 2 Diabetes Mellitus /L. Yaya,

Y. Zhang, W. Shi //Am. J. Med. Sci. - 2017. - V. 353. - P. 433-438.

34 Ye M. F. Elevated endocan concentration is associated with coronary slow flow /Z. W. Zhao, Y. K. Luo, Dong X. F. //Scand. J. Clin. Lab. Invest. - 2016. - V. 76 (5). - P. 345-348.

35 Yilmaz M. I. Plasma endocan levels associate with inflammation, vascular abnormalities, cardiovascular events, and survival in chronic kidney disease /D. Siriopol, M. Saglam, Y. G. Kurt //Kidney Int. - 2014. - V. 86 (6). - P. 1213-1220.

36 Yuan-Yuan Z. Analysis of risk factors for carotid intima-media thickness in patients with type 2 diabetes mellitus in Western China assessed by logistic regression combined with a decision tree model / Z. Yuan-Yuan, Q. Hong-Mei, Y. Ying //Diabetol. Metab. Syndr. - 2020. - V. 12. -P. 8.

Поступила 06.10.2020 г.

V. F. Parakhina, Ye. M. Laryushina, L. G. Turgunova, D. N. Sheryazdanova, A. A. Shatygina, A. B. Bugibayeva RELATIONSHIP BETWEEN ENDOCAN-1 LEVEL, INSULIN RESISTANCE INDICATORS AND INTIMA MEDIA THICKNESS IN PA TIENTS WITH PREDIABETES Karaganda medical university (Karagandy, Kazakhstan)

Changes in the vascular wall in patients with prediabetes are currently poorly understood, however even at the stage of prediabetes and diabetes risks, endothelial dysfunction occurs.

Objective: to study the relationship between the endothelial dysfunction marker - Endocan-1, intima media thickness and insulin resistance indicators in patients with prediabetes.

Materials and methods: an observational cross-sectional study was conducted, including 133 individuals, aged from 18 to 65 years. After clinical assessment, study participants were divided into 2 groups: Group I (n=55) - patients with prediabetes, Group II (n=78) - patients without prediabetes. HbAlc levels from of 5.7 to 6.4% were considered as a prediabetes. Ultrasound measured of the right and left intima media thickness of common carotid artery value >0.9 mm was considered as a marker of atherosclerosis.

Results: significant differences the Endocan-1 levels were found between Group I (Mean±SD: 1787,18±435,1 pg/ml) and Group II (626,19±118,1 pg/ml; p=0,01). Also significant differences were found during study of intima media thickness with a predominance it in Group I, so the right common carotid artery intima media thickness: comprised 0,85±0,18 mm, the left common carotid artery intima media thickness 0,96±0,22 mm (p=0,03) in patients with prediabetes.

Correlation analysis found relationships between Endocan-1, the right common carotid artery intima media thickness (r=0,62; p=0,005), the left common carotid artery intima media thickness (r=0,86; p<0,001), and also presence of an atherosclerosis (r=0,86; p<0,001). These findings indicate that in patients with prediabetes the elevation of the Endocan-1 level is associated with common carotid artery intima media thickness increase. Moreover, an elevation of Endocan-1 level has impact on the development of subclinical atherosclerosis in these patients.

Endocan-1 showed significant correlation with insulin (r=0,27; p=0,03), IR-HOMA index (r=0,37; p=0,02), C-peptide (r=0,23; p=0,03), fasting glucose (r=0,22; p=0,05).

Conclusions: we found the association of the Endocan-1 biomarker, Intima media thickness and insulin resistance indicators in patients with prediabetes. We suggest that rising of insulin resistance leads to Endocan-1 elevation, Intima media thickness and thereby to increase endothelial dysfunction and cardiovascular risk in these patients.

Key words: prediabetes, Endocan-1, intima media thickness, endothelial dysfunction

В. Ф. Парахина, £. М. Ларюшина, Л. Г. Тургунова, Д. Н. Шерьязданова, А. А. Шалыгина, А. Б. Вугибаева ВЗАИМОСВЯЗЬ МЕЖДУ УРОВНЕМ ENDOCAN-l, ПОКАЗАТЕЛЯМИ ИНСУЛИНОРЕЗИСТЕНТНОСТИ И ТОЛЩИНОЙ ИНТИМА-МЕДИЯ У ПАЦИЕНТОВ С ПРЕДИАВЕТОМ Медицинский университет Караганды (Караганда, Казахстан)

Изменения сосудистой стенки у пациентов с предиабетом в настоящее время изучены недостаточно, однако даже на стадии предиабета и рисков диабета возникает эндотелиальная дисфункция.

Цель: изучить взаимосвязь между маркером эндотелиальной дисфункции - Endocan-l, толщиной интима-медиа и показателями инсулинорезистентности у пациентов с предиабетом.

Материалы и методы: проведено обсервационное кросс-секционное исследование с участием 133 человек в возрасте от 18 до 65 лет. После анкетирования, клинической оценки участники исследования были разделены на 2 группы: I группа (п=55) - пациенты с предиабетом, II группа (п=78) - пациенты без предиабета. Уровень НЬА1с от 5,7 до 6,4% считался предиабетом. Толщина интима-медиа общей сонной артерии (ОСА) >0.9 тт, измеряемая посредством ультразвукового исследования, считалась наличием атеросклероза.

Результаты: существенные различия уровня Endocan-l были обнаружены между группой I (Меап±БО: 1787,18±435,1 пг/мл) и группой II (626,19±118,1 пг/мл; р=0,01). Также достоверные различия выявлены при

исследовании толщины интима-медиа с преобладанием ее в группе I по сравнению с группой II. Так, толщина интима-медиа правой общей сонной артерии составила 0,85±0,18 мм, толщина интима-медиа левой общей сонной артерии - 0,96±0,22 мм (р=0,03) у пациентов с предиабетом.

Корреляционный анализ выявил взаимосвязь между Епс1осап-1, толщиной интима-медиа правой общей сонной артерии (г=0,62; р=0,005), толщиной интима-медиа левой общей сонной артерии (г=0,86; р<0,001), а также наличием атеросклероза (г=0,86; р<0,001). Эти данные указывают на то, что у пациентов с предиабетом повышение уровня Епс1осап-1 связано с увеличением толщины интима-медиа общей сонной артерии. Более того, повышение уровня Епс1осап-1 влияет на развитие субклинического атеросклероза у этих пациентов.

Епс1осап-1 показал достоверную корреляцию с инсулином (г=0,27; р = 0,03), индексом Ш-НОМА (г=0,37; р=0,02), С-пептидом (г=0,23; р=0,03), глюкозой натощак (г=0,22; р=0,05).

Выводы: обнаружена взаимосвязь биомаркера Епс1осап-1, показателей толщины интима-медиа общей сонной артерии и инсулинорезистентности у пациентов с предиабетом. Предположительно, нарастание инсулинорезистентности приводит к повышению уровня Епс1осап-1, толщины интима-медиа и таким образом - к увеличению ЭД и сердечно-сосудистого риска у этих пациентов.

Ключевые слова: предиабет, Епс1осап-1, толщина интимы медиа, дисфункция эндотелия

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.