Научная статья на тему 'ДЕНСАУЛЫқ САқТАУ САЛАСЫНЫң ЖАУАПТЫЛЫғЫ ЖәНЕ ОНЫ НЫғАЙТУ ЖОЛДАРЫ'

ДЕНСАУЛЫқ САқТАУ САЛАСЫНЫң ЖАУАПТЫЛЫғЫ ЖәНЕ ОНЫ НЫғАЙТУ ЖОЛДАРЫ Текст научной статьи по специальности «Клиническая медицина»

CC BY
78
13
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ДЕНСАУЛЫқ САқТАУ ЖүЙЕСі / ДЕНСАУЛЫқ САқТАУ ЖүЙЕСіНің ЖАУАПТЫЛЫғЫ / ЖАУАПТЫЛЫқТЫң ИНДИКАТОРЛАРЫ

Аннотация научной статьи по клинической медицине, автор научной работы — Айдарбекова Б.Б., Аимбетова Г.Е., Рамазанова М.А.

ДДҰ сарапшыларының пікірі бойынша денсаулық сақтау жүйесінің маңызды сипаттамаларының бірі - жауаптылық сияқты көрсеткіш. Жауаптылық - бұл Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы ұсынған денсаулықты өлшеу тұжырымдамасы. Жауаптылық деңгейі медициналық көмектің алдын-алу, күтім сапасы және көпшілік тұтынатын қызметтерге деген үмітіне қаншалықты сәйкес келетінін өлшей алады.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по клинической медицине , автор научной работы — Айдарбекова Б.Б., Аимбетова Г.Е., Рамазанова М.А.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

RESPONSIVENESS OF THE HEALTHCARE SYSTEM AND WAYS OF ITS STRENGTHENING

According to WHO experts, one of the important characteristics of the health system is such an indicator as responsiveness. Responsiveness is a health measurement concept proposed by the World Health Organization. A responsiveness score can measure how health care meets people's expectations for prevention, quality of care, and publicly consumed services.

Текст научной работы на тему «ДЕНСАУЛЫқ САқТАУ САЛАСЫНЫң ЖАУАПТЫЛЫғЫ ЖәНЕ ОНЫ НЫғАЙТУ ЖОЛДАРЫ»

Вестник КазНМУ №2-2020

SOCIOLOGICAL EVALUATION OF THE EFFECTIVENESS OF MINIMALLY INVASIVE METHODS IN SURGICAL PRACTICE USING THE EXAMPLE OF HOSPITAL N 1 IN TARAZ

Resume: The article presents the main results of a survey of medical workers and patients of the surgical department of hospital No 1 in Taraz in order to clarify the role, effectiveness and scale of the application of minimally invasive methods in surgery.

Keywords: surgery, minimally invasive methods, endoscopy, laparoscopy

УДК 614.2

Денсаулык сактау саласынын жауаптылык жэне оны нь^айту жолдары

Б.Б. Айдарбекова, Г.Е. Аимбетова, М.А. Рамазанова

С.Ж. Асфендияров атындат Казак, ¥лттык медицина университетi,

Денсаулык сактау экономикасы мен менеджментiнiн интеграцияланган жYйелерi кафедрасы

ДД¥ сарапшыларынын, niKipi бойынша денсаулык, сактау жуйеанщ ман,ызды сипаттамаларынын, 6ipi - жауаптылык сиякты керсеткш. Жауаптылык - бул Дуниежузшк денсаулык сактау уйымы усынFaн денсаулыкты елшеу тужырымдамасы. Жауаптылык денгейi медициналык кемектщ алдын-алу, KYтiм сапасы жэне кепшшк тутынатын кызметтерге деген умтне каншалыкты сэйкес келетiнiн елшей алады.

ТYЙiндi сездер: денсаулык сактау жуйеа, денсаулык сактау жYЙесiнiн, жауаптылыFы, жауаптылыктын, индикаторлары

К1р!спе

Жаhандык процестер жаFдайында казiргi еркениетпн, дамуын талдау элеуметтк катынастарды iзгiлендiруде элемшн, кептеген елдерi Yшiн басымдыкка айналатынын керсетедi [1]. Осы фактн ескере отырып, денсаулык сактау жYЙесiнiн, тиiмдiлiгiн баFалауда халыктын, медициналык кемек керсетуге KанаFаттанушылык елшемi енгiзiлдi. ДYниежYзiлiк денсаулык сактау уйымы (ДД¥) бул критерииге Yлкен мэн бередi жэне де оны «^йе^н, жауаптылы^ы» деп аталFан. ЖYЙенiн, жауаптыль^ы денсаулык сактау жYЙесiнiн, халыктын кажеттЫктерЫе катынасын сипаттайды. Бул елшемдi жауаптылык тужырымдамасынын, эртYрлi компоненттерiн баFалауFа баFытталFан сурактар жиынтыFын камтитын социологиялык зерттеуд^ кемегiмен елшеу усынылады [2]. ДД¥ кезкарастарына сэйкес, жауаптылык екi непзп баFытпен сипатталады: жеке - адами кадiр-касиеттi курметтеу жэне тутынушыFа баFдарлау, ол эр тYрлi жауаптылык элементтерЫ бiрiктiредi. Жеке сала адамнын, кадiр-касиетi, дербестiгi, байланыс жэне купиялылык сиякты элементтердi бiрiктiредi; тутынушылык кызметтерге кызмет керсету тиiмдiлiгi, емiр сYру сапасы, медициналык кызмет керсетушiлердi тандау жэне емдеу кезiнде элеуметтк колдауFа кол жетiмдiлiк кiредi. Денсаулык сактау жYЙесiнiн, халыктын сураныстарына жауаптылы^ын баFалау критерийлерУн, бiрi ретiнде ДД¥ стандарттарына сэйкес респонденттерден арнайы медициналык дайындыкты кажет ететiн керсетiлетiн медициналык кемек сапасы мэселелерi ескерiлмейдi [3, 4, 5, 6].

Шетелдк эдебиеттерге шолу жYргiзу барысында, кепетеген Fалымдардын, ен,бектерЫде «денсаулык сактау жYЙесiнiн, жауаптылы^ы» терминi жиi кездеседi. Бiркатар Fалымдар [7, 8, 9, 10] денсаулык сактау жYЙесiнiн, денсаулык жаFдайына жауаптылы^ын тек шектеулi аймакта немесе пациенттерд^ белгiлi бiр тобында медициналык кемеклн, белгiлi бiр тYрiн камти отырып жYргiзген. Зерттеушшердщ екiншi тобы [11, 12]

эр тYрлi елдердегi денсаулык сактау жYЙесiнiн, жауаптылык критерилерiн колдану мYмкiншiлiктерiн жэне сипаттамаларын зерттеуге баFытталFан. Райс Н., Конклин А., Мальхотра С. [13, 14] денсаулык сактау жYЙесiнiн, жауаптылы^ын зерттеу эдiстемесiне назар аударады жэне бiртутас тэсiл жасау кажеттЫпн талкылауFа кен,ш беледi. Рылыми жумыстарды талдай келе KYрделi мэселешн, бiрi индикатор елшемдерiн тандау жэне оларды эр тYрлi елдер мен аумактар Yшiн колдану мYмкiндiгi екенiн атап еткен жен. Денсаулык сактау жYЙесiнiц жауаптылы^ы онын, адамгершiлiк дэрежесiн, пациенттердщ физикалык жэне психологиялык жайлылык ден,гешн, олардын, адами кадiр-касиетiн, медициналык кызмет керсетушн тандау еркiндiгi, элеуметтiк кукыктарын сактауды керсетедi. Денсаулык сактау жYЙесiнiц жауаптылыFы туралы уFым эртYрлi, пациенттерд^ KанаFаттануы, пациенттердщ кабылдау кабiлеттiлiгi жэне пациенттк тэжiрибе идеяларын бiрiктiредi. Жауаптылыктын жалпы тужырымдамасы денсаулык сактау жYЙесiнiц клиенттерi ретiнде пациенттер мен олардын, отбасыларынын, кейбiр жалпы кажеттiлiктерiне сэйкес келелндтн керсетедi. Жауаптылык денсаулык сактау жYЙесiмен езара эрекеттескен кезде денсаулы^ынын, жаксарFанын аныктауFа тырыспайды, ол денсаулык сактау жYЙесiн баFалау кезiнде, денсаулыкты елшеу кезЫде аныкталады [15].

ДД¥ стандарттарына сэйкес денсаулык сактау жYЙесiнiц жауаптылыFын баFалау кезiнде критерилерде арнайы медициналык дайындыкты кажет ететЫ медициналык кемектщ сапасы туралы сурактар жок екенiн ескеру кажет. Элемдiк тэжiрибеде денсаулык сактау жYЙесiнiц жауаптылыFын баFалау Yшiн сегiз критерий аныкталFан: адамнын кадiр-касиетiн курметтеу, купиялылык, емделу процеанщ дербестiгi пациентпн, катысуымен, дэртердщ коммуникациялык дaFдылaры, тиiстi жaFдaйлaр, медициналык кемек керсету уакыты, элеуметтiк колдау желiсiне кiру жэне медициналык кызмет керсетушн тандау [16].

Vestnik KazNMU №2-2020

Шетелдк зерттеулер денсаулык сактау жYЙесiнiн жумысын 6afa^ay yoi^ халыктын кажеттiлiктерiне жауаптылык критерилерiн тандау мен колдану мYмкiндiктерiн белсендi карастыруда. 2011 жылы Forouzan A. S. Тегеранда пациенттердiн кYтулерiн зерттеген кезде. Иранда денсаулык сактау жYЙесiнiн тшмдшпн баFалауда жауаптылык индикаторын колдану мYмкiндiгi бар екенiн кeрсеттi. Осы зерттеудщ нэтижелерi мен ДД¥ жауап беру моделЫщ сегiз баFыты арасында кептеген уксастыктар болды, дегенмен кейбiр айырмашылыктар табылды. Тиiмдi кYтiм адамдардын тюрЫе негiзделген жана елшем ретiнде танылды. Эксплуатациялык кенш аудару аймаFы назар жэне дербестiк сиякты екi керсеткшке енгiзiлдi. Катысушылар еркiн тандау автономиянын курамдас бeлiгi деп санай отырып, автономияны медициналык кызмет кeрсетушiнi тандаудан ажырата алмады, сондыктан бул баFыттар бiрiктiрiлдi. Сайып келгенде, негiзгi ы^айлылык, элеуметтiк колдауFа кол жетiмдiлiк, абырой мен купиялылык сиякты салалар денсаулык Yшiн манызды болып саналды [11]. Forouzan A.S. кiшiгiрiм ауыткуларFа карамастан жауаптылыктiн сегiз критерилерiн баFалады. Мысалы, респонденттер емдеу автономиясын провайдер тандауынан айыра алмады, eйткенi тандау автономиянын бiр бeлiгi деп санайды. Сондыктан зерттеушi екi eлшемдi де автономия деген атпен бiрiктiрдi. ТайваньдаFы денсаулык сактау жYЙесiнiн жауаптыль^ын зерттеу барысында Hsu C. C. жэне баскалар [12] ДД¥ усынFан жетi критерийдi баFалады. Нэтижесiнде талдау бес фактордын маныздылыFын кeрсеттi: курмет, кол жетiмдiлiк, купиялылык, сыпайылык жэне элеуметтк колдау. ОнтYстiк Африкада кол желмдшк, байланыс, дербестiк жэне курмет денсаулык сактау жYЙесiнiн жумысын жаксартудын басым критерийлерi ретiнде танылды [8].

Ресми халыкаралык кужаттарды талдау барысында ДД¥ жYЙенiн жауаптылыFын тиiмдiлiк терсеткштерУн бiрi ретiнде карастыратынын жэне денсаулык сактау жYЙесiнiн аумактык денгейдегi терсеткштерЫ талдауда онын параметрлерiн колдануды талап ететЫдтн кeрсетедi. Денсаулык сактау жYЙесiнiн жумысын баFалауда 2012 жылы жарияланFан

Кесте 1 - Жии колданылатын жауаптылыктын индикаторлары

тэжiрибелiк зерттеу барысында Еуропанын жетi елiнiн бесеуi баFалауда денсаулык сактау жYЙесiнiн жауаптылык индикаторын колданды [16].

Жауаптылыктын жалпы тужырымдамасы денсаулык сактау жYЙесiнiн клиенттерi ретЫде пациенттер мен олардын отбасыларынын кейбiр жалпы кажеттiлiктерiне сэйкес келетiндiгiн терсетедк Жауапкершiлiк денсаулык сактау жYЙесiмен eзара эрекеттескен кезде денсаулыFынын жаксарFан аныктауFа тырыспайды, денсаулык сактау жYЙесiн баFалау кезiнде, денсаулыкты eлшеу кезiнде аныкталады [2]. М.А. Камалиевтiн пiкiрi бойынша жауаптылык пен KанаFаттанушылык категорияларынын арасындаFы негiзгi айырмашылыктар мыналар: Бiрiншiден, пациенттерд^ KанаFаттанушылыFы, эдетте, денсаулык сактау жYЙесiнiн белгiлi бiр жаFдайындаFы клиникалык eзара эрекеттесумен шектеледi, ал жауаптылык денсаулык сактау жYЙесiн тутастай баFалайды. Еюншлден, пациенттердiн канаFаттанушылыFында карастырылатын элементтер диапазоны тебЫесе медициналык жэне медициналык емес аспектiлердi бiрiктiредi, олардын жауаптылыFы тек медициналык емес жактарFа Fана баFытталFан. Сонымен, ен бастысы, пациенттiн KанаFаттануы тутынушынын медициналык мекеме немесе тутастай денсаулык сактау жYЙесi кeрсететiн кызметтерд^ сапасына деген кeзкарасын кeрсетедi жэне кабылданып отырFан кажеттiлiктердiн, кутулер мен емдеудщ тэжiрибесiнiн кешендi коспасы болып табылады, ал жауаптылык жеке адамдардын денсаулык сактау жYЙесiмен eзара эрекеттесуЫ олардын «зандылы^ын» жYзеге асыру турFысынан eлшейдi [15].

Элеуметтiк маркетинг идеологиясына сYЙене отырып, жауаптылык екi непзп аспектке ие: адамFа курмет жэне клиентке баFдар. Бiрiншiсiне кадiр-касиет, дербестк жэне купиялылык сиякты элементтер юред^ ал сонFысы жедел кызмет, непзп кызмет терсету сапасы, кызмет жетюзушн тандау жэне емдеу кезiндегi элеуметтк колдауFа байланысты. Жауаптылыктын кен таралFан кейбiр кeрсеткiштерi 1 кестеде келлршген [2].

Жауаптылык индиткаторлары ДД¥ ЭЫД¥ Канада ¥лыбритания АК.Ш

Пациенттердiн канаFаттанушылыFы + + +

Абыройды курметтеу +

конфедициальность +

Зейiн жылдамдыFы +

Жайлылык +

Колдау жел iлерi +

Жеткiзушiнi тандау +

Наукастын тэжiрибесi +

Yздiксiздiк + +

Дэрiгер/пациенттiн карым-катынасы + +

Акпаратпен камтамасыз ету + +

Куту уакыты + + +

Операцияны болдырмау +

Ауруханадан шыFару кезЫдеп кiдiрiс +

Эдетте тутынушынын уйымнын немесе персоналдын кызметi туралы пiкiрi кешендi сипатта, сапалык емес параметрлер басымдылыкпен, сервистiк колдауды жэне эмоционалды бояуды баFалайтыны манызды. Денсаулык сактау мэселелерi бойынша коFамдык пiкiрдiн пайда болуы кeбiнесе халыктын емдеу-алдын алу уйымдарынын кызметiне KанаFаттанушылыFына байланысты [2].

ДД¥-нын 41 елдегi жалпы демографиялык зерттеулерiнен алынFан 105806 зерттеу жазбаларын колдана отырып, денсаулык сактау жYЙесiнiн жауаптылыFы деп аталатын медициналык темеклн клиникалык емес сапа тужырымдамасындаFы сегiз облыстын салыстырмалы маныздылыFы сипатталFан. Бул макалада мемлекеттiк денгейдегi ауыспалылардын (турFылыкты ел, адамнын дамуы, денсаулык сактау шы^ындары жэне «географиялык

aRMaKTap») xaHe xbiHbicbi, xacbi, ôî^iîmî, geHcay.biFbi xaHe pecypcrapgbi naRga.aHy apKbi.bi aHbiKTa.FaH imKi no3i^ua.ap ymiH goMeHgiK MaHbi3gbi.biKTaFbi aRbipMambi.biKrap KapacTbipbi.agbi. PecnoHfleHTTepgjH Kenmi.iri Heràri 6aFbiT peTiHge xege. 6aFbiTTbi TaHgaflbi. A6bipoR eKiHmi 6o.bin TaHga.flbi, ogaH KeRiH 6aR.aHbic opHaTbi.gbi. 0.eyMerrk Ko.gay xe.i.epiHe ko. xeTiMgi.iK eH MaHbi3g,bi 6aFbiT peTiHge aHbiKTa.gbi. Xa.nbi a.FaHga, peR™HrTepg,eri xaKbrngacy Tyrac e.gepMeH ca.bicTbipFaHga e.gep imiHgeri cy6nony.a^a.ap apacbrnga KymiTi 6o.g,bi. A.aRg,a, TinTi 6ap.biK e.gepge, nkip.epfleri aRbipMambi.biKTapgaH repi yKcacTbiKTap Ken. By. HaTiuxe.ep Mefli^uHa.biK KeMeKTiH canacbi MeH TuiMgi.iriH xoFapbi.aTy ymiH Mefli^uHa.biK KeMeK canacbrna KpuTepuM.epgiH peRTiiHriciH 6epegi [17].

capanmbi.apbi Be.bruia MeH K,bipFbi3cTaHg,a xyRemH KeR6ip acneKTi.epi MeH imKi acneKTi.epi (na^eHrriH 6aFg,ap.aHybi, a.eyMerriK afli.eTTi.k xaHe geHcay.biKTbiH geTepMUHa^acbi cuflKTbi) TaHfla.FaH KepceTKimTepre to.hk caRKec Ke.MeRTiHfliriH, coHflHKTaH o.apflHH KeR6ipey.epiH Ko.flaHyFa MyMKiHflk 6epMeMTiHfliriH aTan eTTi. fleHcay.biK caKTay xyRecimH xyMbicbiH 6aFa.ay capanmbi.apbiHbiH Ke.emeKTe geHcay.biK caKTay

xyRecimH peaKTUBTmiriH 6aFa.ay KenTereH e.gepge xyprài.yi KepeK gereH niKipiMeH Ke.icyre 6o.MaRg,bi, eRTKeHi co^o.oruia.biK 3epTTey.ep 6apbicbiHg,a a.biHFaH xa.biKTbiH ocbi Mace.e 6oRbrnma niKip.epiHiH xuibiHTbiFbi Ke3-Ke.reH e.ge Ke3geceTiH Mefli^uHa.biK Mace.e.epgiH a.eyMerriK KepiHici 6o.bin Ta6bi.ag,bi. O.apgbiH HaTiuxe.epiH 6i.y geHcay.biK caKTay xyRecrn 6acKapyg,bi Ty3eTyre MyMKiHgk 6epegi [18]. fleHcay.biK caKTay MeKeMe.epiHiH KbTaR пpoв^lнц^la.apblHblн 6ipiHge xyprài.reH 3epTTeyi 6oRbrnma 6e.y Ke.ecigeR 6o.g,bi (2KecTe): MeM.eKerriK eMxaHa.ap - 29,5%; MeM.eKerriK aypyxaHa.ap - 31,2% xaHe xeKe K.iiHMKa.ap - 39,3% (4-Kecre). MeM.eKerriK K.iiHMKa.ap xayanTbi.biKTbiH 6ec e.meMiHe Ha3ap aygapagbi: xege. Ha3ap aygapy (4.15), Kaflip-KacuieT (4.17), 6aR.aHbic (4.07), gep6ecTiK (4.05) xaHe Kynuia.bi.biK (4.02). MeM.eKerriK aypyxaHa.ap xeKe K.uHMKa.apgaH repi a6bipoR.bi (4.03 Kapcbi 3.94), 6aR.aHbic (3.97 Kapcbi 3.82), aBTOHOMua (3.92 Kapcbi 3.74 xaHe 3.74) xaHe xeKe eMip (3.94 vs. Kapcbi). 73), 6ipaK onepa^a.biK Ha3apFa 6a.aMa (3.92 Kapcbi 3.93). By. KbiTaMgaFbi agaMgapFa xeKe geHcay.biKKa KapaFaHga geHcay.biK caKTay xyRecrne Ke6ipeK ceHiM apTaTbiHbiH KepceTegi.

KecTe 2 - KbrraHflbiH 6ip пpoвмнцмacbHflaFb geHcay.biK caKTay xyReciHiH xayanTbi.biK э.eмeнттepi 6oMbiHwa a.FamKb MeflMU,MHa.biK-caHMTap.biK KeMeK KepceTy.epiHiH opTama xsHe cTaHgapTTb KaTe.iKTepiH ca.bcTbpy

Domains a Total Public Clinics Public Hospitals Private Clinics P-value b

Prompt Attention 3.99±0.01 4.15±0.02 3.92±0.02 3.93±0.01 <0.001

Dignity 4.03±0.01 4.17±0.02 4.03±0.02 3.94±0.01 <0.001

Communication 3.94±0.01 4.07±0.02 3.97±0.02 3.82±0.01 <0.001

Autonomy 3.89±0.01 4.05±0.02 3.92±0.02 3.74±0.01 <0.001

Confidentiality 3.88±0.01 4.02±0.02 3.94±0.02 3.73±0.01 <0.001

a - Rated on a scale of 1 to 5. The higher the score, the better the patient experience. b - P-value based in ANOVA test

2009/10 xx. geHcay.biKKa xayanTbi.biKTbiH ceri3 KpuTepuRi TyxwpHMflaMacH Heri3iHge nepMHaTa.gu xaHe aKymep.iK geHcay.NK caya.HaMacu xaca.gbi. Этмкa.нк MaKy.gaHFaHHaH KeRiH, 6ocaHFaHHaH KeRiHri 2 anTagaFN 171 awe., Huflep.aHAbiflaFbi Por^epgaMflaFN ym Heri3ri aKymep.iK rocnMTa.bFa 6eTne-6eT cyx6aT xypri3y apKb.b TapTbi.gbi. 0Me.Aepge xayanTN.UK aHTeHaTa.bgu Ke3eHfle ge, 6ocaHFaHHaH KewiHri Ke3eHfle ge aHbiKTa.gbi.

KynMA.H.HK neH Kaflip-KacweT aHTeHaTa.bgw xaHe 6ocaHFaHHaH KewiHri Ke3eHfle MaHb3gu KepceTKimTep peTiHge aHNKra.flu. A.aMga, «aHTeHaTa.bgu Ke3eH» KoropTNHUH pecnoHgeHTTepi ymiH 6y. KepceTKimTep KapaMa-Kapcbi KoropTTaFH 6ocaHFaH awe.flepre KapaFaHga MaHb3gu, ewTKeHi xayan 6epygiH Ka.FaH 6 KpuTepuRiHiH y.eci 6acuM (KecTe 3).

KecTe 3 - PoTTepgaMgaFb nep3eHTxaHa.apgbH pecnoHfleHTTepgiH 6ocaHy Mep3iMiHe 6aH.aHbicrbi xayanTb.bKTb 6aFa.ay

Domain Antenatal phase Delivery phase

Autonomy (AU) 82.0% 84,3%

Dignity (DI) 94,1% 90,3%

Communication (CM) 80% 85,8%

Confidentiality 92,2% 88,4%

Choice of provider 71,2% 72,9%

Prompt attention 70% 79,4%

Quality of basic amenities 72,9% 76,6%

Social consideration 68,3% 78,9%

HMflep.aHflNfla nepMHaTa.gu Mefli^HHa.biK KW3MeTTepgiH «пaцмeнттepre 6aFgap.ay» To6uMeH ca.ucrupFaHfla «agaMgapFa KypMeT» TypFucuHaH xaKcupaK 6o.g,bi. TyracTaR a.FaHga, naRfla.aHymN.apflNH fleHcay.HFH MeH geHcay.biFbiHa 6aR.aHHcTH cunaTTaMa.apw 6ocaHFaHHaH KeRiHri Ke3eHfleri Ty.Fa.bk cinaTTaMa.apFa (Mbica.bi, 6i.iM, Ko.aRcH3 aRMaK) KapaFaHga xayan canacbiHbiH y.KeH e3reprimTiriH TyciHgipegi, a. aHTeHaTa.gbi Ke3eHfle xeKe 6acTbH cunaTTaMa.apwHa Ke6ipeK 6aR.aHHcTH [19, 20, 21].

Ke.eci 3eprrey MaKcaTH eypona.NKrapflNH e3 e.gepiHgeri geHcay.NK caKTay xyRe.epi MeH Mefli^uHa.biK Kb3MeT KepceTymi.epgiH xayanTN.NFN Typa.w Ke3KapacTapw Typa.w Ke6ipeK 6i.yre 6aFbirra.FaH. repMaHia, MTa.ua, no.bma,

GnoBeHMfl, McnaHia, ^вeцмa, ^вeRцapмa xaHe ¥.w6pMTaHMa TypFbiHgapbiMeH 16 xaHe ogaH xoFapw xacraFbi 8119 agaMH^H Ke3geRcoK ipiKTey agiciH Ko.gaHyMeH Te.e^oH apKw.w caya.HaMa xypri3i.gi. PecnoHgeHTTepgiH xapTwcwHaH Ke6i gapirep.ep o.apgbi yHeMi MyKiaT TWHAaRTWHWH, cypaKTap KoroFa yaKbT 6epreHiH xaHe HaKTb TyciHiKTeMe.ep 6epreHiH aRTTW. ^вeRцapмa MeH ¥.bi6puTaHuaflaH Ke.reH pecnoHgeHTTep gapirep.epgiH KapbM-KaTNHac Ka6i.eTTepiHe yHeMi xoFapN KaHaFaTTaHymb.^K geHreR.epiH, a. no.bmagaFN pecnoHgeHTTepre oHma KaHaFarraH6aRTbiHAbiFbiH xa6ap.agN. С.oвeнAep MeH MTa.baHflNKrap KepceTi.eTiH Ku3MeTTepfliH canacNH xaHe o.apgNH xeTKi3ymiciH TaHflay MyMKiHgiriH xoFapN 6aFa.agN. H^eg, xa.Kb xayanTN.NKTNH мaннзflN

Vestnik KazNMU №2-2020

индикаторлары ретiнде автономия мен ^ip-Ka^erri атап eTTÎ, олар ез кeзeгiндe Испания, Словения жэне Италияда ец TeMeHri децгейге ие болды. Жастар улкендерге кapaFaндa сыншыл болды. Емделушшерд^ eмдiк шeшiмдepгe катысу Kyïyi жоFapы болды, эсipeсe жастар арасында, 74% бул процеске бeлсeндi кaтысуFa дайын eкeндiгiн кepсeттi [22]. 44 елдщ кызмeтi (n = 103,541) халыктыц стационарлык жэне амбулаториялык кемекке деген кaжeттiлiгiнe катысты талданды. Стационарлык кeмeктi aлFaн наукастар колайлылыкты, нeгiзгi турмыстык жaFдaйлapдыц сапасын жэне элеуметпк колдaуFa кол жeтiмдiлiктi жоFapы бaFaлaды. Нeгiзгi ы^айлылыктыц купиялыFы мен сапасы амбулаториялык ем кaбылдaFaн пациенттермен бeлгiлeндi [23, 24]. Кррытынды

Дуниежузшк денсаулык сактау уйымы усынFaн индикаторлар керсетюшлн бaFaлaу Yшiн элeмдiк тэжipибeдe колдану

ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1

1 Шкиндер Н. Л., Шкиндер В. И. Возможности нормативного подхода к социальному обслуживанию населения: взгляд на проблему стандартизации социальных услуг // Отечественный журнал социальной работы. 2007. № 3. С. 7182

2 Доклад о состоянии здравоохранения в мире, 2000 г. Системы здравоохранения: улучшение деятельности. - ВОЗ. -Женева: 2000. - 257 с

3 Крячкова Л.В. История формирования отзывчивости системы здравоохранения как основной цели деятельности. Бюллетень национального научно-исследовательского института общественного здоровья имени Н.А. Семашко. 2016. №2. Стр. 224-227.

4 Васкес Абанто Х. Э., Васкес Абанто А. Э. Здравоохранение XXI века: закон и этика в медицине: монография (Germany) : LAP Lambert Academic Publishing, 2014. 144 с.

5 Hopkins, S. J. Loeb, D. M. Fick. Beyond Satisfaction, What Service Users Expect of Inpatient Mental Health Care: A Literature Review. Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing. 2009.Volume 16(10): 927-937

6 Laura Rossouw and Anja Smith. A comparable yardstick: adjusting for education bias in South African health system responsiveness ratings. Health Policy and Planning, 32, 2017, Pages 67-74

7 Douangvichit D., Liabsuetrakul T. Obstetric care and health system responsiveness for hospital-based delivery in Lao People's Democratic Republic // J. Med. Assoc Thai. 2012. Vol. 95 (9). Р. 1126-1135.

8 Karl Peltzer, Nancy Phaswana-Mafuya. Patient experiences and health system responsiveness among older adults in South Africa [PubMed] / 2012. PMID:23195515.

9 Liabsuetrakul T., Petmanee P., Sanguanchua S., Oumudee N. Health system responsiveness for delivery care in Southern Thailand // Int. J. Qual. Health Care. 2012. Vol. 24 (2). Р. 169-175.

10 Rashidian A., Kavosi Z., Majdzadeh R., Pourreza A., Pourmalek F., Arab M., Mohammad K. Assessing health system responsiveness: a household survey in 17th district of Tehran // Iran Red. Crescent. Med. J. 2011. Vol. 13 (5). Р. 302-308.

11 Ameneh Setareh Forouzan, Mehdi Ghazinour, Masoumeh Dejman, Hassan Rafeiey, and Miguel San Sebastian. Testing the WHO responsiveness concept in the Iranian mental healthcare system: a qualitative study of service users // BMC Health Serv Res. 2011. N 11. Р. 325.

12 Chih-Cheng Hsu, Likwang Chen, Yu-Whuei Hu, Winnie Yip, Chen-Chun Shu. The dimensions of responsiveness of a health system: a Taiwanese perspective // BMC Public Health. 2006. N 6. P. 72.

денсаулык сактау жYЙeсiнiц жауаптылык термишн жэне оны аныктайтын факторларды бipдeй тYсiнугe MYмкiндiк бередг ЖapиялaнFaн дepeктepдi талдау улттык денсаулык сактау жYЙeлepiндeгi, эр тYpлi елдердщ мэдениет мен дэс^рлерЫдеп aйыpмaшылыктapFa байланысты кeйбip сэйкесазд^ер жалпы бaFaлaудыц сешмдЫпне айтарлыктай эсер етпейтУн керсетп. Ресейлк Faлымдap жYpгiзгeн бipыцFaй зерттеулердщ нэтижeлepi Ресейдеп пациенттерге катысты мэселелер баска елдердеп пациенттерд^ проблемаларына уксас екендтн растайды. Бул жYЙeнiц халыктыц кажеттЫктерЫе жауап беру елшемдерЫц барлык сипаттамалары apaсындaFы катынастарды eгжeй-тeгжeйлi зерттеуге бaFытraлFaн зepттeулepдi жYpгiзудi кажет етед^ олардыц мэн элеуетп Fылыми жацашылдь^ында Faнa емес, сонымен бipгe олардыц нэтижeлepi жоFaлFaн сeнiмдi калпына кeлтipугe кaжeттi ресурстарды aныктaуFa кемектесе aлaтындыFындa.

13 Malhotra C., Do Y. K. Socio-economic disparities in health system responsiveness in India [PubMed] // Health Policy Plan. 2012. Jun 17.

14 Rice N., Robone S., Smith P. Analysis of the validity of the vignette approach to correct for heterogeneity in reporting health system responsiveness // Eur. J. Health Econ. 2011. Vol. 12 (2). Р. 141-162

15 Камалиев М. А. Методические основы мониторинга и оценки системы здравоохранения / Казахский национальный медицинский университет им. С. Д. Асфендиярова. URL: http://ksmumpf.ru/publ/konferencija_a ktualnye_voprosy_ vedenija_sgm_qu ot/prinjatye_k_pu blikacii_ materialy/ kamaliev_m_a/22-1-0-291)

16 Алексеев В. А., Вартанян Ф. Е., Шурандина И. С. Оценка систем здравоохранения с позиций Всемирной организации здравоохранения // Здравоохранение. 2009. № 11. С. 57-67

17 Tippawan Liabsuetrakul, Porntip Petmanee, Sunittha Sanguanchua, Nurleesa Oumudee. Health System Responsiveness for Delivery Care in Southern Thailand

18 Практический опыт проведения оценки деятельности систем здравоохранения. Многолетний процесс в европейском регионе / Copenhagen, Denmark : ВОЗ, 2012. 95 с

19 Jacoba van der Kooy, Erwin Birnie, Nicole B. Valentine, Johanna P. de Graaf, Semiha Denktas, Eric A. P. Steegers and Gouke J. Bonsel. Quality of perinatal care services from the user's perspective: a Dutch study applies the World Health Organization's responsiveness concept. BMC Pregnancy and Childbirth. 2017; Volume 17: page 327.

20 Wensing M, Elwyn G. Methods for incorporating patients' views in health care. BMJ. 2013;326(7394):877-9.

21 Bonsel GJ, Birnie E, Denktas S, Poeran J, Steegers EAP. Dutch report: Lijnen in de Perinatale Sterfte, Signalementstudie Zwangerschap en Geboorte 2015 http://www.nvk.nl/Nieuws/Dossiers/Dossier Perinatalezorg. aspx). Rotterdam: Erasmus MC; 2015.

22 Nicolas Sirven, Brigitte Santos-Eggimann, Jacques Spagnoli. Comparability of Health Care Responsiveness in Europe - Using anchoring vignettes from SHARE (10 European Countries). Institut de recherche et documentation en économie de la santé, 2008.

23 Chetna Malhotra, Young Kyung Do. Public Health Expenditure and Health System Responsiveness for Low-Income Individuals: Results From 63 Countries. Health Policy and Planning, Volume 32, Issue 3, April 2017, Pages 314-319.

24 Margot I Witvliet, Karien Stronks, Anton E Kunst, Tanmay Mahapatra, Onyebuchi A Arah. Linking Health System Responsiveness to Political Rights and Civil Liberties: A Multilevel Analysis Using Data From 44 Countries. International Journal of Health Services. 2015; Volume 45, pages 622-642.

Вестник КазНМУ №2-2020

Б.Б. Айдарбекова, Г.Е. Аимбетова, М.А. Рамазанова Казахский Национальный медицинский университет имени С.Д. Асфендиярова, Кафедра интегрированных систем экономики и менеджмента здравоохранения

ОТЗЫВЧИВОСТЬ СИСТЕМЫ ЗДРАВООХРАНЕНИЯ И СПОСОБЫ ЕЕ УКРЕПЛЕНИЕ

Резюме: По мнению экспертов ВОЗ одним из важных может измерить, как здравоохранение отвечает ожиданиям

характеристик системы здравоохранения является такой людей в области профилактики, качества ухода и

показатель как отзывчивость. Отзывчивость - это концепция общественно потребляемых услуг.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

измерения здравоохранения, предлагаемая Всемирной Ключевые слова: система здравоохранения, отзывчивость

организацией здравоохранения. Показатель отзывчивости системы здравоохранения, индикаторы отзывчивости.

B.B. Aidarbekova, G.E. Aimbetova, M.A. Ramazanova Asfendiyarov Kazakh National Medical University Department of Integrated Systems of Health economics and management

RESPONSIVENESS OF THE HEALTHCARE SYSTEM AND WAYS OF ITS STRENGTHENING

Resume: According to WHO experts, one of the Important characteristics of the health system Is such an Indicator as responsiveness. Responsiveness is a health measurement concept proposed by the World Health Organization. A responsiveness

score can measure how health care meets people's expectations for prevention, quality of care, and publicly consumed services. Keywords: health care system, health care system responsiveness, responsiveness indicators

УДК 616-006

Эпидемиологические аспекты рака молочной железы

А.Б. Шертаева1, М.Д. Сихымбаев1, Б.Г. Махатова2

КазМУНО, Кафедра общественного здравоохранения, 2КазНМУ имени С.Д.Асфендиярова, кафедра инженерных дисциплин

В этой статье приведены краткие данные исследований ученых из разных стран первичного эпителиального рака молочной железы у женщин. Резюме содержит статистику заболеваемости и смертности, информацию о факторах риска, профилактических факторах, скрининга заболевания и результаты проведенных исследований. Ключевые слова: Рак молочной железы, статистика, скрининг

Рак молочной железы также поражает мужчин и детей и может возникать во время беременности, хотя в этих популяциях он встречается редко. Заболеваемость и смертность

Оценка новых случаев заболевания раком молочной железы и смертности от него (только у женщин) в США в 2020 году:

* Новые случаи: 276 480.

* Число погибших: 42 170 человек.

Рак молочной железы является наиболее распространенным некожным раком у женщин США, оценивается 48 530 случаев протоковой карциномы женской молочной железы и 276 480 случаев инвазивного заболевания в 2020 году. Таким образом, менее чем одна из шести женщин с диагнозом рак молочной железы умирает от этого заболевания. Для сравнения, по оценкам, около 63 220 американских женщин умрут от рака легких в 2020 году. На долю мужчин приходится 1% случаев рака молочной железы и смертей от рака молочной железы.

Широкое распространение скрининга увеличивает заболеваемость раком молочной железы в данной популяции и изменяет характеристики выявленных раковых заболеваний с увеличением частоты рака более низкого риска, предраковых поражений и протоковой карциномы. Популяционные исследования в США и Соединенном Королевстве демонстрируют рост заболеваемости инвазивным раком молочной железы с 1970-х годов, что связано с широким внедрением как постменопаузальной гормональной терапии, так и скрининговой маммографии. В последнее десятилетие женщины воздержались от использования постменопаузальных гормонов, и заболеваемость раком молочной железы снизилась, но не до тех уровней, которые наблюдались до широкого использования скрининговой маммографии [1]. Факторы риска

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.