CC BY
9
VeStnik KaznmU № I - 2020
ЭОЖ 615.02:43.78.05
А. Алькенов1, Л. Кошербаева12, С. Калмаханов1, Д. Мирзахметова3, А. Нурбакыт23, А. Раушанова1
1Эл-Фараби атындагы К,азац улттыцуниверситету Алматы, Цазацстан 2 С.Ж. Асфендияров атындагы К,азац Улттыц медицина университету Алматы, Цазацстан 3«КДСЖМ» Цазацстандыц медициналыцуниверситету Алматы, Цазацстан
МЕДИЦИНАЛЫК ¥ЙЫМДАFЫ ДЕНСАУЛЫК САЦТАУ ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫН БАFАЛАУДЫH, Р0Л1
Денсаулыц сацтау технологияларын багалаудыц рвлi букы элемде ест келеду бул инновацияныц дамуымен жэне бюджетке цысым кврсетумен байланысты. Клиникалыц жэне экономикалыц тиiмдi технологияларды енгiзу мацсатында медициналыц кемек керсетудiц тYрлi децгейлертде денсаулыц сакщау технологияларын багалауды енгiзу байцалады. Бiздщ зерттеу жумысы Алматы ц. клиникаларыныц бiршц медициналыц цызметкерлерше сауалнама ЖYргiзу арцылы денсаулыц сацтау технологияларын госпитальдыц багалаудыц релн сипаттайды.
Tyttmdi свздер: денсаулыц сацтау технологиялары, медициналыц кемек, клиникалыцжэне экономикалыц тшмдШк.
Такырыптын, езекплш. 1980 жылдардыц соцынан бастап кептеген енеркэсштш дамыган елдерде денсаульщ са;тау саласындагы саясатты ;алыптастыратын тулгалар шешiм ;абылдау кезшде денсаулы; са;тау технологияларын багалауга суйенебастад^1 (ДСТБ) [1-4]. K^ipri уа;ытта INAHTA, HTAi, ISPOR, EuNetHTA, EuroScan жэне т.б. сия;ты ДСТБ нэтижелеpiн бipiктipетiн бipнеше халы;аралык; уйымдар бар. Сондай-а; эpтYpлi елдерде ДСТБ: ДСТБ ултты; агенттiктеpi жэне госпитальды; ДСТБ-да ЖYpгiзедi. Елдерде ДСТБ женшдеп ултты; агенттiктеp бар екешне ;арамастан, денсаулы; са;таудыц кейбip тиiмдi технологиялары клиникалы; практикага жетпей ;алуы MYMкiн. Госпитальды; ДСТБ аурухана децгешнде ДСТБ-ны тиiмдi ецсеруге ы;пал етедь эсipесе ауруханалар денсаулы; са;тауд^1ц инновациялы; технологиясы Yшiн негiзгi бастап;ы децгей болып табылады [5].
AdHopHTA жобасы ауруханалар жагдайында ДСТБ сапалы нэтижелершщ эсеpiн ауруханалар базасында ДСТБ бастамаларын ;абылдауды жеделдету Yшiн прагматикалы; бШм мен ;уралдарды усына отырып багалауга MYMкiндiк беpдi.
Госпитальдi ДСТБ-ныц TYpлi Yлгiлеpi бар [6]. Мысалы, француз университеттш ауруханаларында кейбip iшкi комитеттер инновацияларды енгiзуге ;атысты бас;арушылык; шешiмдеpдi ;олдау Yшiн ауруханаларда (Hb-HTA) ДСТБ -ныц ЖYpгiзiлуiне жауап беред [7]. Каза;станда Yш жыл бойы Казахстан Республикасы Пpезидентi 1с Бас;армасы Медициналы; орталыгыныц ауруханасында ДСТБ белiмi жумыс iстейдi [8].
Зерттеу ма^саты: Денсаулы; са;тау технологияларын госпитальды; багалау мэселелеpi бойынша медициналы; уйым ;ызметкерлершщ бiлiм децгейiн аны;тау Зерттеу эдйтерг Зерттеу жумысыныц бipiншi кезецiнде ултты; децгейде, сондай-а; госпитальд^1к/ауруханалык; децгейде денсаулы; сактау технологияларын багалау
ЖYЙесiнiц жумыс iстеуiнiц отанды; жэне элемдiк тэж1рибесш зерделеу ЖYpгiзiлдi. ДСТБ саласындагы тэж1рибеш зерделеу Yшiн google schlorship, Pubmed мэлiметтеp базасында денсаулы; са;тау технологияларын багалау, медициналы; технология, денсаулы; са;тау технологияларын ауруханалы; немесе госпитальды; багалау, тиiмдiлiк, денсаулы; са;тау технологияларын багалау Yлгiлеpi, мудделi тараптар, медициналы; ;^1зметкерлерд1ц pелi жэне т.б. негiзгi сездер бойынша iздеу ЖYpгiзiлдi.
Медициналы; уйымныц ;ызметкерлерше арналган сауалнама эзipлендi. Сауалнама халы;аралы; талдау жэне ККаза;стан Республикасыныц ноpмативтiк-к;ук;ык;тык; ;ужаттары негiзiнде жасалды. Сауалнамага респонденттер еpiктi турде ;атысты. Сауалнама онлайн, google ;уралдарын ;олдану ар;ылы жуpгiзiлдi. Сауалнамага 93 респондент ;атысты, оныц iшiнде экiмшiлiк 5 адам, белiмше мецгеpушiлеpi 9 жэне дэр^ерлер 79. Сауалнама 2019 жылдыц желто;сан^1нан бастап жуpгiзiлдi. Алынган сауалнама нэтижелеpi excel багдарламасыныц MYMкiндiгiн ;олдану ар;ылы статистикалы; эдiспен талданды. Зерттеу нэтижелерг Бiздiц сауалнамага 84,9% дэpiгеpлеp, 9,7% аурухана белiмшелеpiнiц мецгеpушiлеpi жэне 5,4% бас дэр^ер немесе бас дэр^ердщ орынбасарлары ;атысты. Р еспонденттеpдiц 43,0%-ы медициналы; уйымныц негiзгi табысы мемлекеттш тапсырыс есебiнен TYседi деп санаса, бул ретте pеспонденттеpдiц ец кеп саны 57,0% аралас формада, онда мемлекеттш тапсырыс басым болады деп санайды. Респонденттеpдiц ец кеп саны 10 жылга дейiн жумыс етШ бар, оныц iшiнде бес жылга дейiн 43,0% жэне 10 жылга дейiн 31,2% ;атысты.
Респонденттеpдiц 46,2%-ы денсаулы; са;тау технологияларын енгiзу процесш бiлетiндiгiн атап еттi, pеспонденттеpдiц еш;айсысы денсаулы; са;тау технологияларын енгiзу Yдеpiсiн сипаттау ашы; сурагына дурыс жауап бере алмады. Суретте pеспонденттеpдiц жауаптары кеpсетiлген (Р<0,575) (сурет 1).
Вестник К03НМУ № I - 2020
Сурет 1 - Денсаулы; са;тау технологияларын енгiзy пpоцесiн сипаттау ашы; сурагына pеспонденттеpдiц niKipi
Респонденттердщ 54,8%-ы КР-да жаца технологияларды енпзу бойынша жауапты орган Денсаулы; са;тау министpлiгi деп есептейдi, бул ретте о;ытылган мамандардыц 60,5%-ы жэне о;ытудан етпеген мамандардыц 50,9%-ы. Сондай-а; респонденттердщ ец аз
саны 3,2%-ы медициналы; сапасы бойынша бipiктipiлген комиссияныц релш атап 0ттi, о;ытылган ДСТБ респонденттердщ 2,6%-ы. Бул мэселеде статистикалы; мацызды айырмашылы;тар аны;талмады Р < 0,240 (сурет).
Сурет 2 - Респонденттердщ КР-да жаца технологияларды енпзу бойынша жауапты орган туралы хабардар болуы
Менеджерлер ;андай мэлiметтеp негiзiнде жаца технологияларды енпзуге ;атысты шешiм ;абылдайды деген сурак;к;а жа;сы жэне сапалы технологияга байланысты 4,3% оныц шшде о;ытылган 5,3% жэне о;ытылмаган 3,6% атап етп.%, pеспонденттеpдiц ец кеп саны «езге» жауабын
атап етть на;тыламай жэне бiлмеy pеспонденттеpдiц уштен бipi арасында 38,7% аны;талды жэне ец аз саны буйрьщтар мен нормативтш-;ук;ык;тык; кужаттардыц негiзiн 1,1% керсетедь (Р=0,732) (сурет 3).
Сап алы, жацсы Бшмеймш Буйрыцтар бойынша Басцасы
Сурет 3 - Жаца технологияларды енпзуге ;атысты «ауруханалар менеджеpлеpiнiц шешiм каабылдауы»
сурагы бойынша pеспонденттеpдiц пiкipi
VeStnik KQzfimU № I - 2020
Ауруханада жаца технологияларды eHri3yre kîm бастамашылык eTyi тиiс деген суракка респонденттердiц уштен 6ipi 32,3% ы директорды немесе бас дэрiгердi , орынбасары 9,7%-ы, к респонденттердiц уштен 6ipi 35,5%-ы линикалык дэрiгерлер жэне 17,2%-ы б0лiмше мецгерyшiлерi жэне де сауалнамага катыскан медициналык уйым мамандарыныц 5,4%-ы «езге» жауабын атап eTTi. Окыту еткен топта Ke6i «директор жэне директордыц
орынбасары» нускасын, «клиникалык дэр^ерлер» окыту етпеген топта кеп тацдалды, (критерий карым-катынас уксасты; (ОП), p=0,015) (сурет 4).
Ауруханада жаца технологияларды енпзу ушш на;ты процесс кажет деген шгарде респонденттердiц 82,8%-ы, 12,9%-ы арасында бшмеу байкалады жэне калган 4,3%-кажетттк жок деп атап eттi (Р=0,65) (сурет 5).
ЬсЗрль Fb окуетксн окуетпсгсн
Сурет 5 - Медициналык уйымга жаца технологияларды! енгiзy ушш накты процеске кажеттiлiк
Респонденттердiц ец кеп саны ДСТБ дайындалуга ДСТБ жешндеп маман 60,2% жэне 48,4% дэршерлер мен 43,0% аурухана бeлiмшелерiнiц мецгерyшiлерi катысуы тиiс деп санайды. Денсаулык сактау технологияларын енгiзy дэлелдi базамен байланысты болуы тиiс екешне карамастан, респонденттердiц 37,6% - ы гана олардыц катысуын кажет
деп санайды. Респонденттердщ уштен бiр белМ экономистер 31,2% жэне директор 35,5% жэне директордыц орынбасары 28,0% катысуы ттс деп келкедъ Респонденттердiц аз гана саны 10,8% этика жешндеп маманныц катысу кажеттiлiгiн атап етп.
Кесте 1 - Мyдделi тараптардыц ДСТБ есебiн дайындауга катысуына катысты респонденттердiц пiкiрi
Кврсеткiш Ci3 денсаульщ сактау технологияларын 6aFanay бойынша о^ытудан етпщз бе? Р
Иэ Жоц
Абс. % Абс. % Абс. %
Дэршерлер Иэ 45 48,4% 18 47,4% 27 49,1% 1,000
Жок 48 51,6% 20 52,6% 28 50,9%
ДСТБ жeнiндегi маман Иэ 56 60,2% 24 63,2% 32 58,2% 0,671
Жок 37 39,8% 14 36,8% 23 41,8%
Дэлелдi медицина бойынша маман Иэ 35 37,6% 13 34,2% 22 40,0% 0,665
Жок 58 62,4% 25 65,8% 33 60,0%
Экономисттер Иэ 29 31,2% 11 28,9% 18 32,7% 0,821
Жок 64 68,8% 27 71,1% 37 67,3%
Этика мэселелерi жешндеп мамандар Иэ 10 10,8% 3 7,9% 7 12,7% 0,519
Жок 83 89,2% 35 92,1% 48 87,3%
Директор Иэ 33 35,5% 11 28,9% 22 40,0% 0,378
Жок 60 64,5% 27 71,1% 33 60,0%
Директордыц орынбасары Иэ 26 28,0% 10 26,3% 16 29,1% 0,818
Жок 67 72,0% 28 73,7% 39 70,9%
Бeлiмше мецгерyшiлерi Иэ 40 43,0% 17 44,7% 23 41,8% 0,833
Жок 53 57,0% 21 55,3% 32 58,2%
Ауруханалардыц экiмшiлiктерiне операциялык
платформаныц улкен жэне кымбат куйге келтiрyлерi Yшiн сатып алу туралы шешiм кабылдау Yшiн клиникалык деректер кажет. Ынтымактастык туралы Келiсiм Yш мiндеттi шешу тиiс: 1) медициналык персоналдыц басшылыгымен олардыц технологияларын тацдаудыц медициналык кeмектiц кунына каржылык эсерше катысты керi байланыс беру Yшiн ынтымактасу; 2) медициналык персоналдыц басшылыгында жаца технологияларды пайдалануды растайтын медициналык дэлелдемелерге
катысты аурухана эгамшштмен тиiмдi байланыс куралдары болуын камтамасыз ету жэне 3) аурухана жэне дэршерлер технологияларды пайдалануды баскару бойынша куш-жiгердiц эсерiн кадагалауга MYMкiндiк беретiн ЖYЙеге муктаж. [9]. Жаца технологияларды енпзу мынадай кезецдерден турады: бiрiншi кезецде eтiнiш берyшi Республикалык денсаулык сактауды дамыту орталыгына етМм бередi, онда тиiстi бeлiмше мэлiмделген технологиялар бойынша ДСТБ есебiн дайындауды ЖYргiзедi, келесi кезецде ДСДРО eтiнiмдi медициналык кызметтердщ
Вестник К03НМУ № I - 2020
сапасы ж0нiндегi 6ipiKKeH комиссияныц ДСТБ комитетiне бередi, онда ДСТБ есебшщ сапасына багалау журпзшедь Осы багалаудан кейiн оц корытынды болган жагдайда есептi СКК мушей бередi, онда клиникалык Хаттаманы кайта караганнан кейiн технологияларды K0рсетiлетiн кызметтер тiзбесiне енгiзу Yшiн усыным журпзшедь Алайда, МЭМС немесе ТМКБК каражаты есебiнен 0тейтiн технологиялар тiзбесiне технологияларды енгiзу Yшiн технология КР Денсаулы; сактау министрлiгiнiц бюджеттiк комиссиясы аркылы 0тедi. Демек, респонденттердiц 46,2%-ы денсаулы; са;тау технологияларын енгiзу процесiн бшетшше карамастан, респонденттердiц ешкайсысы дурыс жауап бере алмады.
Ауруханаларды сатып алу туралы шешiмдерге клиникалык перспективаны косу Yшiн технологияларды багалау багдарламаларын эзiрлеу ауруханалар пайдаланатын
стратегиялардыц бiрi болып табылады, ол дэрiгерлерге жаца технологияларды енпзумен байланысты шешiмдер кабылдауда Yлкен р0л мен жауапкершiлiк бередi [10,11]. Бiздiц жагдайда ауруханада жаца технологияларды енпзуге катысты акпаратты дайындауга бас дэр^ер немесе бас дэрiгердiц орынбасары 10,8% катысады, экiмшiлiк ( экономистер мен зацгерлердщ атынан) 10,8% жэне дэр^ер 1,1% жэне б0лiмше мецгерушiсi 2,2%
Корытынды: Денсаулык сактау технологияларын багалау мэселелерi бойынша медициналык уйым кызметкерлершщ бiлiктiлiгiн арттыру кажеттiлiгi байкалады, бул ДСТБ куралдары негiзiнде инновацияларды жылжытуга жэне бэсекеге кабiлеттiлiктiц 0суiне, сондай-ак медициналык уйымда денсаулык сактау технологияларын реттеу процесш эзiрлеуге MYMкiндiк бередг
1 Sapolsky H. M Managing the Medical Arms Race: Innovation and Public Policy in the Medical Device Industry // J Health Polit Policy Law. - 1994. - №19(3). - P. 668-669.
2 Sampat B, Drummond M. Another special relationship? Interactions between health technology policies and health care systems in the United States and the United Kingdom // J Health Polit Policy Law. - 2011. - №36(1). - P. 119-139.
3 Garber S, Gates SM, Keeler EB. Redirecting Innovation in US Health Care: Options to Decrease Spending and Increase Value. - Santa Monica, CA: RAND Corporation, 2014. - 397 p.
4 Lehoux P, Miller FA, Daudelin G, Denis JL. Providing Value to New Health Technology: The Early Contribution of Entrepreneurs, Investors, and Regulatory Agencies // Int J Health Policy Manag. - 2017. - №6(9). - P. 509-518.
5 URL:
https://cordis.europa.eu/project/rcn/105359/factsheet/en
6 Cicchetti A, Marchetti M, Dibidino R, Corio M, on behalf of HTAi's Hospital Based Sub Interest Group: Hospital based HTA. Hospital based health technology assessment. Worldwide survey URL: http://www.htai.org/fileadmin/HTAi_Files/ISG/ HospitalBasedHTA/2008Files/HospitalBasedHTAISGSurvey Report
TI3IMI
7 Dutot C, Mercier G, Borget I, de Sauvebeuf C, Martelli N Hospital-based health technology assessment for the adoption of innovative medical devices within french hospitals: opportunities and challenges for industry // Int J Technol Assess Health Care. - 2017. - №33(2). - P. 297-302.
8 Avdeyev A, Tabarov A, Akhetov A, Shanazarov N, Hailey D, Kaptagayeva A, Zhanabekova L, Gizatullina A, Makalkina L Hospital-based Health Technology Assessment in Kazakhstan: 3 years' experience of one unit // International Journal of Technology Assessment in Health Care 1-5. URL: https://doi.org/10.1017/ S0266462318003744
9 Steven A. Olson MD, William T. Obremskey MD, MPH, Kevin J. Bozic MD, MBAHealthcare Technology: Physician Collaboration in Reducing the Surgical // Cost Clin Orthop Relat Res. - 2013. - №471. - P. 1854-1864.
10 Bozic KJ, Roche M, Agnew SG. Hospital-based employment of orthopaedic surgeons—passing trend or new paradigm? AOA critical issues // J Bone Joint Surg Am. - 2012. - №94. -P. 59-68.
11 Shah SGS, Robinson I, AlShawi S. Developing medical device technologies from users' perspectives: A theoretical framework for involving users in the development process // Int J Technol Assess Health Care. - 2009. - №25. - P. 514521.
А. Алькенов1, Л. Кошербаева1,2, С. Калмаханов1, Д. Мирзахметова3, А. Нурбакыт2,3, А. Раушанова1
1Казахский национальный университет имени аль-Фараби, Алматы, Казахстан 2Казахский Национальный медицинский университет имени С.Д. Асфендиярова, Алматы, Казахстан 3 Казахстанский медицинский университет «ВШОЗ», Алматы, Казахстан
РОЛЬ ОЦЕНКИ ТЕХНОЛОГИЙ ЗДРАВООХРАНЕНИЯ В МЕДИЦИНСКОЙ ОРГАНИЗАЦИИ
Резюме: Роль оценки технологий здравоохранения растет во всем мире, что связано с развитием инноваций и давление на бюджет. С целью внедрения эффективных технологий как клинической, так и экономической наблюдается внедрение оценки технологий здравоохранения на различных уровнях предоставления
медицинской помощи. Наша исследовательская работа описывает роль госпитального оценки технологий здравоохранения на опросе медицинских сотрудников одной из клиник г.Алматы.
Ключевые слова: технологии здравоохранения, медикаменты, клиники, экономика, эффективность.
A. Alkenov1, L. Kosherbayeva1'2, S. Kalmakhanov1, D. Mirzahmetova3, A. Nurbakyt1,2, 3, A. Raushanova1
1Al-Farabi Kazakh National University, Almaty, Kazakhstan 2Asfendiyarov Kazakh National medical university, Almaty, Kazakhstan 3 Kazakhstan Medical University "School of Public Health", Almaty, Kazakhstan
THE ROLE OF HEALTH TECHNOLOGY ASSESSMENT IN A MEDICAL ORGANIZATION
Resume: The role of health technology assessment is growing worldwide, which is associated with the development of innovation and pressure on the budget. In order to introduce effective technologies, both clinical and economic, the introduction of an assessment of healthcare technologies at
various levels of medical care is observed. Our research work describes the role of hospital assessment of healthcare technologies in a survey of medical staff at a clinic in Almaty. Keywords: healthcare technologies, medicines, clinics, economics, efficiency.
