Научная статья на тему '2005-2015 жылдар аралығында денсаулық сақтау саласындағы мемлекеттік бағдарламалардың орындалған негізгі нәтижелері'

2005-2015 жылдар аралығында денсаулық сақтау саласындағы мемлекеттік бағдарламалардың орындалған негізгі нәтижелері Текст научной статьи по специальности «Науки о здоровье»

CC BY
207
13
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Область наук
Ключевые слова
денсаулық сақтау / мемлекеттік бағдарлама / халық денсаулығы / медициналық-санитариялық алғашқы көмек / health care / state program / people's health / primary health care

Аннотация научной статьи по наукам о здоровье, автор научной работы — А. Мергентай

2014 жылғы қараша айында елбасының Қазахстан халқына «Нұрлы жол – болашаққа жол» жолдауы мен «Бес институционалдық реформаны іске асыру бойынша 100 нақты қадам» атты Ұлттық жоспарды іске асыру мақсатында дайындалған, Денсаулық сақтау саласын реформалау мен дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған және 2011-2015 жылдарға арналған «Саламатты Қазақстан» атты мемлекеттік бағдарламаларды ары қарай жалғастырушы болып табылады. «Саламатты Қазақстан» мемелекеттік бағдарламаның қорытындысы жүйеде болған кемшіліктерді анық көрсете білді. Президентіміз Н.Ә. Назарбаевтың «Қазақстан жолы – 2050: Бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ» атты жолдауда айтылған денсаулық мемлекет дамуының маңызды факторы ретінде көрсетіп, сондай-ақ қызметкердің денсаулығы үшін, мемлекеттің, жұмыс беруші және оның өзінің ортақ жауапкершілікте болатын, денсаулық сақтау жүйесін дамытудың негізгі қағидасы деп айтылды. Еліміз әлемнің неғұрлым бәсекеге қабілетті 30 елдер қатарына кіру жөнінде жаңа міндеттер қойылып, денсаулық сақтау сапасының жоғары деңгейге жеткізу болып табылады.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по наукам о здоровье , автор научной работы — А. Мергентай

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

RESULTS OF THE IMPLEMENTATION OF THE STATE DEVELOPMENT PROGRAM FOR HEALTH FOR 2005-2015

The message of the Head of the State to the people of Kazakhstan dated November 11, 2014 «Нұрлыжол – the way to the future» and the National plan «100 concrete steps to implement the five institutional reforms» are a logical continuation of the previous state programs of healthcare reform and development for 2005-2010 and «Salamatty Kazakhstan» for 2011-2015. The results of the State Program «Salamatty Kazakhstan» most clearly demonstrated the existing shortcomings of the system. In his address to the people «Kazakhstan way – 2050: Unified Goal, Common Interests, Unified Future», the president defined health as a key factor in the development of the state, and outlined the basic principle of the development of the health system, expressed in the joint responsibility of the state, employer and employee for his health. The country faces a new challenge of becoming one of the 30 most competitive countries in the world, which also means achieving a high level of healthcare quality.

Текст научной работы на тему «2005-2015 жылдар аралығында денсаулық сақтау саласындағы мемлекеттік бағдарламалардың орындалған негізгі нәтижелері»

ОРГАНИЗАЦИЯ И ЭКОНОМИКА ЗДРАВООХРАНЕНИЯ

© А. Мергентай, 2017 УДК 614.02

А. Мергентай

2005-2015 ЖЫЛДАР АРАЛЬ^ЫНДА ДЕНСАУЛЫК САКТАУ САЛАСЫНДАFЫ МЕМЛЕКЕТТ1К БАFДАРЛАМАПАРДЫЦ ОРЫНДАЛFАН НЕГ1ЗГ1 НЭТИЖЕЛЕР1

КараFанды мемлекеттiк медицина университет

2014 жылры караша айында елбасынык Казахстан халкына «Нурлы жол - болашакка жол» жолдауы мен «Бес институционалдык реформаны 1ске асыру бойынша 100 накты кадам» атты ¥лттык жоспарды 1ске асыру максатында дайындалран, Денсаулык сактау саласын реформалау мен дамытудык 2005-2010 жылдарра арналран жэне 2011-2015 жылдарра арналран «Саламатты Казакстан» атты мемлекетт1к бардарламаларды ары карай жалрастырушы болып табылады. «Саламатты Казакстан» мемелекетлк бардарламанык корытындысы жYЙеде болран кемш1л1ктерд1 анык керсете бтдк Президент1м1з Н.Э. Назарбаевтык «Казакстан жолы - 2050: Б1р максат, б1р мYДде, б1р болашак» атты жолдауда айтылран денсаулык мемлекет дамуынык макызды факторы рет1нде керсет1п, сондай-ак кызметкердщ денсаулыры Yшiн, мемлекетпк, жумыс беруш1 жэне онык ез1н1к ортак жауапкерш1л1кте болатын, денсаулык сактау жYЙесiн дамытудык непзп каридасы деп айтылды. Елiмiз элемнiк нерурлым бэсекеге кабiлеттi 30 елдер катарына кiру женiнде жака мiндеттер койылып, денсаулык сактау сапасынык жорары декгейге жеткiзу болып табылады.

Клт сездер: денсаулык сактау, мемлекетпк бардарлама, халык денсаулыры, медициналык-санитариялык алрашкы кемек

Казакстан Республикасынык Президентi Н. Э. Назарбаевтык «Нурлы жол - болашакка жол» атты Казакстан халкына жолдауы мен «Бес институционалдык реформаны юке асыру бойынша 100 накты кадам» атты ¥лттык жоспарды юке асыру максатында эзiрленген, Денсаулык сактау саласын реформалау мен дамытудык 2005-2010 жылдарFа арналFан жэне 2011-2015 жылдарFа арналFан «Саламатты Казакстан» мемлекеттiк ею Yлкен iрi баFдарлама жэне онык алды^ы кезекдерде «Халык денсаулыFы», «Денсаулык жылы» атты мемлекеттiк баFдарламалар жузеге асырылып жатты [1, 2, 3].

Казакстан Республикасынык Денсаулык сактау жYЙесi улттык жэне мемлекеттiк модельдегi, жалпы^а бiрдей тегiн жэне KOлжетiмдi, сондай-ак мемлекетт жэне жергiлiктi бюджет каржысымен каржыландыру жYЙесiне негiзделген. Жалпы жуйе Yш декгейлi курылымнан турады. 1) Орталык баскару органы - денсаулык сактау министрлИ, стратегиянык даму саласы мен саясаттын аныктап, медицина саланык алдында турFан баFдарламалар мен мЫдеттердщ орындалуын бакылай отырып, нормативтк-кукыктык базасын эзiрлейдi. 2) 6кiрлiк баскару органдарына 14 облыстык жэне 2 калалык декгейдегi денсаулык сактау баскармасы мредк 3) Меншiгiндегi жергiлiктi билiк орга нда рFа медициналы к-санитариялы к

алFашкы кемек (МСАК) жэне ауруханалык жэрдем керсету бойынша аудандык жэне жерплкт декгейдегi мекемелер жатады [5].

Денсаулык сактау саласындаFы рефорлалау жэне дамыту жолындаFы 2005-

2010 жылдарFа арналFан мемлекеттiк баFдарламанык негiзгi ю-шарасы инфракуры-лымды куруFа алFашкы баFытталFан болатын. Осы кезекде республикада 500-ден астам жака денсаулык сактау нысандары салынып, 4000-нан астам аурухана жэне емхана кYPделi жендеуден етюзшдк Сонымен катар мамандарды жакын жэне алыс шетелдiк жетекшi клиникаларында диагностикалау мен емдеудщ жака технологияларын YЙрену бойынша бiршама шаралар жYргiздi. Сондыктан мемлекеттiк баFдарламанык жYзеге асу декгей 60% курады. Осы баFдарлама бойынша алFаш рет 2008 жылдан бастап халыкты скринингтiк караудык 3 тYрi енгiзiлдi, МСАК-ге стационарда емдеуден амбула-ториялык емдеуге кешiрiлдi, жалпы практика дэр1гер1 институтын дамыту аркылы МСАК-н кайта курды, халыкаралык стандарттармен емдеу жэне медициналык кызмет керсету жака технологияларына жYЙелi турде кештi, сондай-ак ана мен бала денсаулыFын ны^айту карастырылды [1].

ЖоFарыда айтылFан мемлекеттiк баFдар-ламанык сараптамалык баFалау нэтижелерi бойынша «Халык денсаулыры» атты мемлекеттiк баFдарламанык максатты орташа елшем косындысы 0,578-0,589 диапазонды кураFанын керсеттi. 6з уакытында баFдарлама 60%^а Fана орындалFанын нактылайды. Ал «Денсаулык жылы» атты баFдарлама макса-тынык жузеге асырылудык орташа елшемдi косынды керсеткiшi 0,83 курап, баFдар-ламанык 85%^а орындалFанын керсете бiлдi [5].

Казакстан Республикасынык денсаулык сактауды дамытудык 2011-2015 жылдарFа

1 кесте - Денсаулы;тык непзп нысаналы индикаторлардык кeрсеткiштерi

Нысаналы индикаторлар блшем бiрлiгi 20052010 20112015 2016 2017 2018 2019 2020

КуттетЫ eмiр CYPУ уза^ы^ы жас саны 68,41 71,4 71,8 72,2 72,6 72,77 73

Жалпы eлiм-жiтiмi 1000 т^ы^а 8,94 7,35 7,1 6,9 6,7 6,5 6,3

Ана eлiм-жтмшщ кeрсеткiшi 1000 мык тiрi туылFандарF а ша;;анда 16,5 11,8 11,2 10,6 10,1 10 9,7

Сэби eлiм-жiтiмiнiк гарсетш 1000 мык туылFандарF а ша;;анда 22,7 10,6 10,1 9,6 9,1 9,05 9,03

арналFан «Саламатты Каза;стан» мемлекеттк баFдарламасынык негiзгi мiндеттерi бойынша пациенттердщ дэрiгер мен медициналы; уйымды ез еркiмен такдауы, медициналы; кызмет керсетудщ бэсекелес ортасын калыптастыру жэне эрбiр емдеп жазылFан пациент Yшiн б1ры^ай тeлеушi аркылы медициналы; кызметке а;ы тeлеудi кeздейтiн, БiрыкFай ултты; денсаулы; сактау жYЙесi енгiзiлiп, медициналы; туризм орталы^ы ретiнде ¥лтты; медициналы; холдингтар ;¥рылды [2].

ЖоFарыда айтылып кеткен бiраз iске асырылFан шаралар денсаулы;тык нысаналы кeрсеткiштерiн жаксартуFа жэне де даму саласындаFы мыкжылды; даму ма;саттарынык жекелеген кeрсеткiштерiне ;ол жеткiздi, атап айт;анда, жалпы Каза;стан Республикасынык халы; саны 2010 жылFы статистикалы; мэлiметтер бойынша 16441,9 санды ;ураса, ал

2016 жылы халы; саны 17 млн 693 мык 5 адамFа жеттi. КYтiлетiн eмiр сYPУ уза^ы^ы 2005-2010 жылдары 68,41 жас аралы^ын ;ураса, 2011-2015 жылы 71,4 жас болды, ал болжамдар бойынша болаша;та 2020 жылдары 73 жасты жетюзетЫ кYтiп отыр. Жалпы eлiм 2005-2010 жылы 8,94 сан болса,

2017 жылдык мэлiметтерi бойынша 6,9 азаЙFаны бай;алады. Ал сэби мен бала eлiм-жiтiмiн тeмендетiп (2005-2010жж. - 22,7 шрсетюшке, ал 2017 жылы-9,6), ана eлiн 2005 -2010жж. - 16,5 санFа, ал 2017 жылы-10,6 санFа азаЙFаны бай;алды (1-шi кесте).

2014 жылFы Халыкаралык Кайта ;уру жэне Даму Банмнщ сарапшылары «Саламатты Каза;стан» мемлекеттiк баFдарламасын iске

асыру нэтижелерi туралы пiкiрiнде 6 непзп баFыттык iске асырылFан кeрсеттi:

1) профилактикалы; iс-шараларды, скринингтiк зерттеулердi ^шейту, элеуметтiк макызды негiзгi бар ауруларды, жара;аттарды диагностикалау, емдеу жэне окалтуды жетш-дiру - вте сэтт'1 вткен;

2) ^амды; денсаулы;ты корFау мэселес бойынша сектораралы; жэне ведомствоаралы; eзара ю^имылдык тшмди лiгiн арттыру - айтарльщтай сэтт/ болды;

3) санитариялы^эпидемиологиялы; ;ызмет^ жетiлдiру - айтарлыцтай сэтт/ болды;

4) БiрыкFай ултты; денсаулы; са;тау жYЙесiндегi медициналы; кeмектi уйымдас-тыру, бас;ару жэне ;аржыландыруды жетiлдiру -вте сэтт/ болган;

5) медициналы;, фармацевтикалы; б^м берудi жетiлдiру; медицина инновациялы; технологияны дамыту жэне енгiзу - сэтт;

6) дэрндэрмектердщ халы; Yшiн KOлжетiмдi болуы жэне сапасын арттыру, денсаулы; са;тау уйымдарын медициналы; техникамен жара;тандыруды жа;сарту - сэтт/ болFан деп кeрсеттi.

«Саламатты Каза;стан» мемлекеттк баFдарламасын iске асыру тYбегейлi жака eзара карым-катынастарFа мYмкiндiк бердi. Мысалы: Медициналы; ;ызметке а;ы тeлеу комитет тYрiнде тегiн медициналы; кeмектiк кепшдк берiлген кeлемiнiк ;ызметке бiрыкFай а;ы тeлеушiсi ;¥рылды. Ал жоFары мамандандырылFан медициналы; кeмек, кардиохирургияда, интервенциялы; араласу-лар мен трансплантологияда ;ол жетiмдi болды. Аурудык 11 тYрi бойынша ¥лтты;

скрининггк баFдарлама енгiзiлдi. Кэсiби менеджменттi eHri3e отырып, мемлекеттiк медициналык кызмет берушшердщ дербестИн арттыру жeнiндегi ic-шараларды бастады. Медициналык кызмет сапасын камтамасыз ету тетiктерi жасалды: iшкi аудит, сырткы бакылау, аккредиттеу жэне медициналык кемекке акы телеудщ халыкаралык каFидалары (клиникалык-шыFындык топтар, кешендi жанбасылык норматив, жаhандык бюджет) енпзшдк Сондай-ак жылжымалы кeлiктiк медицина алыс-шалFай жердегi халыкка кемек керсете бастады [4].

ЖоFарыда айтылFандарды кортындылай келе, отандык денсаулык сактау саласында «Саламатты Казакстан» мемлекеттiк баFдар-ламасы ез кезекнде кептеген мэселелердi шештк Президентiмiз Н.Э. Назарбаевтык «Казакстан жолы - 2050: Бiр максат, бiр мудде, бiр болашак» атты жолдауларында айтылFан денсаулык мемлекет дамуынык макызды факторы ретiнде кeрсетедi. Елiмiз элемнщ неF¥рлым бэсекеге кабiлеттi 30 елдер катарына кiру бойынша жака мндет койылып, ол денсаулык сактау сапасынык жоFары декгейге жеткiзу болып табылады. Бул максатка кол жеткiзу ушн келесi кезек 20162020 жылдарFа арналFан «Денсаулык» мемле-кеттiк баFдарламасы «Саламатты Казакстан» баFдарламасын ары карай жалFастырушы жэне жака кадамды, узак мерзiмдi денсаулык сактау Yлгiсi болып табылады.

ЭДЕБИЕТ

1 Государственная программа реформирования и развития здравоохранения Республики Казахстан на 2005-2010 годы: утв.указом Президента РК от 29 ноября 2010 года №883

2 Государственная программа развития здравоохранения Республики Казахстан «Саламатты Казакстан» на 2011-2015 годы: утв.указом Президента РК 29 ноября 2010 года, №1113

3 Государственная программа развития здравоохранения Республики Казахстан «Денсаулык» на 2016-2020 годы: утв.указом Президента РК от 15 января 2016 года, №176

4 КР Президент Н. Э. Назарбаевтык «Бес институционалдык реформаны юке асыру бойынша 100 накты кадам» атты ¥лт жоспары III тарау 82-кадам

5 Сейдуманов С.Т. Научно-обоснованные подходы к стратегии развития здравоохранения Казахстана. - Алматы, 2010. - С. 16

REFERENCES

1 Gosudarstvennaja programma reformirovan-ija i razvitija zdravoohranenija Respubliki Kazahstan na 2005-2010 gody: utv.ukazom Prezidenta RK ot 29 nojabrja 2010 goda №883

2 Gosudarstvennaja programma razvitija zdravoohranenija Respubliki Kazahstan «Salamatty Кazaкstan» na 2011-2015 gody: utv.ukazom Prezidenta RK 29 nojabrja 2010 goda, №1113

3 Gosudarstvennaja programma razvitija zdravoohranenija Respubliki Kazahstan «Densauly^ na 2016-2020 gody: utv.ukazom Prezidenta RK ot 15 janvarja 2016 goda, №176

4 KR Prezidenti N. Э. NazarbaevtyK «Bes in-stitucionaldyк reformany iske asyru bojynsha 100 na^ ^dam» atty ¥lt zhospary III tarau 82-кadam

5 Sejdumanov S.T. Nauchno-obosnovannye podhody k strategii razvitija zdravoohranenija Kazah-stana. - Almaty, 2010. - S.16

Поступила 10.05.2017

A. Mergentay

RESULTS OF THE IMPLEMENTATION OF THE STATE DEVELOPMENT PROGRAM FOR HEALTH FOR 2005-2015 Karaganda state medical university (Karaganda, Kazakhstan)

The message of the Head of the State to the people of Kazakhstan dated November 11, 2014 «Нурлыжол - the way to the future» and the National plan «100 concrete steps to implement the five institutional reforms» are a logical continuation of the previous state programs of healthcare reform and development for 2005-2010 and «Salamatty Kazakhstan» for 2011-2015. The results of the State Program «Salamatty Kazakhstan» most clearly demonstrated the existing shortcomings of the system. In his address to the people «Kazakhstan way - 2050: Unified Goal, Common Interests, Unified Future», the president defined health as a key factor in the development of the state, and outlined the basic principle of the development of the health system, expressed in the joint responsibility of the state, employer and employee for his health. The country faces a new challenge of becoming one of the 30 most competitive countries in the world, which also means achieving a high level of healthcare quality.

Key words: health care, state program, people's health, primary health care

А. Мергентай

РЕЗУЛЬТАТЫ РЕАЛИЗАЦИИ ГОСУДАРСТВЕННОЙ ПРОГРАММЫ РАЗВИТИЯ В ОБЛАСТИ ЗДРАВООХРАНЕНИЯ НА 2005 -2015 ГОДЫ

Карагандинский государственный медицинский университет (Караганда, Казахстан)

Послание Главы Государства народу Казахстана от 11 ноября 2014 г. «Нурлыжол - путь в будущее» и Национальный план «100 конкретных шагов по реализации пяти институциональных реформ» являются логиче-

ским продолжением предыдущих государственных программ реформирования и развития здравоохранения на 2005-2010 гг. и «Саламатты Каза;стан» на 2011-2015 гг. Итоги Государственной программы «Саламатты К,аза;стан» наиболее четко продемонстрировали имеющиеся недостатки системы. В своем Послании народу «Казахстанский путь - 2050: Единая цель, единые интересы, единое будущее» президент определил здоровье как ключевой фактор развития государства, а также обозначил основной принцип развития системы здравоохранения, выраженный в солидарной ответственности государства, работодателя и работника за его здоровье. Перед страной поставлена новая задача по вхождению в число 30 наиболее конкурентоспособных стран мира, что означает также и достижение высокого уровеня качества здравоохранения.

Ключевые слова: здравоохранение, государственная программа, здоровье народа, первичная медико-санитарная помощью

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.