CC BY
11FTAXP 14.35.09
ЭДЕБИ ШЫГАРМАЛАРДЫ ОЦЫТУДА ИНТЕРАКТИВТ1 ЭД1СТЕРД1 ПАЙДАЛАНУ (С. ЖYШСОВТЩ «МYГЕДЕK» ЭЦГ1МЕС1 НЕГ1З1НДЕ)
Т.Е. Игенбай1, Г.С. Балтабаева2
1 «6D011700 - Казак тш мен эдебиетЬ» мамандыгынын 2 курс PhD докторанты 2 филол.г.д., профессор м.а.
1,2 Казак улттык цыздар педагогикалык университетi, Казакстан, Алматы, email: togi_85@mail.ru
Макала максаты - бшм беру YPДiсiнде акпараттык технологияларды пайдалану аркылы дамыта окыту, дара тулганы багыттап окыту максаттарын жузеге асыра отырып, оку тэрбие YPДiсiнiн барльщ денгейлерiнiн тиiмдiлiгi мен сапасын жогарылатуды квздейдi. Интерактивтi окыту технологиясында колданатын окыту процесiнiн курылымындагы кезендердi бвлш кврсету. Интерактивтi эдiстер студент тулгасы дамуына, кабiлетiнiн артуына айтарлыктай ыкпал жасайды жэне казiргi кезде бшм беру жуйесшщ дамуындагы негiзгi багыт болып табылатындыгын ашып кврсету. Сонымерн катар макалада С. ЖYнiсовтiн эцпмелерш окытуда студенттердiн шыгармага деген кызыгушылыктарын арттыру жэне взiндiк iзденiстерiн жогарылату максатында жана технологияларды бiрнеше кезендерге бвлiп колдануга болатындыгы кврсетiлген. Осыган байланысты оку проблемасы ретiнде С. ЖYнiсовтiн энгiмелерiн менгере отырып, акын идеясын ашу, Yзiндi аркылы непзп кейiпкерлердiн образдык ерекшелiктерiн, сюжеттiк желга мен идеялык мазмунын ашуга интерактивп эдiстердiн тиiмдiлiгiн атап кврсету.
Туит свздер: интерактивтг эдгстер, оцу технологиясы, ощу Ypdici, студент, даму, тэрбие, эцг1ме
Kipicne
К^рп вскелен вмiр талаптарына сай жастарга бiлiм жэне тэрбие беру, оларды жан-жакты дамыту - когам алдында турган басты мiндеттердiн бiрi. Кай халыктын, кай улттын болсын аскактап всуше, рухани эр1 мэдени дамуына басты ыкпал жасайтын т1реп де, туп казыгы да -мектеп болса, сез1мнщ куш1, рухтылык, батырлык, мешр1мдшк, камкорлык, кеш1р1м секшд1 адам жанына ен кажетп кундылыктарды бойына с1нд1рш, калыптастыратын - жогаргы оку орны. Жогаргы оку орындарынын бшм денгешн квтеру жэне онда интерактивт куралдарды пайдалану аркылы оку- тэрбие процесш тшсп денгейге квтеру, окытушылардын, басшылардын, педагогикалык ужымнын жуйел1 басшылыкка алган багыты деп есептейм1з. Интерактивт куралдарды колдану непзшде жогаргы мектепте эдеби шыгармаларды окыту сапасын арттырып, бшм беру саласындагы акпараттандыруды жуйел1 турде юке асыру болып табылады.
Заманымызга сай каз1рп когамды акпараттандыруда педагогтардын бшктшгш акпараттык-коммуникациялык технологияны колдану саласы бойынша квтеру непзп м1ндеттершщ б1рше айналды. Казакстан Республикасынын Бшм туралы занында: «Бшм беру жуйесшщ басты мшдеттершщ б1р1 - бшм беру багдарламаларын менгеру ушш жагдайлар жасау керек» деп кврсетшген. Солардын б1р1 бшм беруд акпараттандыру барысында дидактикалык жэне окыту куралы болып - компьютер саналады. Сондыктан кез - келген бшм беру саласында мультимедиалык электрондык окыту куралдары барлык пэндерд1 окытуда пайдаланылады.
ХХ1 гасыр - бул акпараттык когам дэу1р1, технологиялык мэдениет дэу1р1, айналадагы дуниеге, адамнын денсаулыгына, кэс1би мэдениеттшгше мукият карайтын дэу1р.
Бшм беру урдюш акпараттандыру - жана акпараттык технологияларды пайдалану аркылы дамыта окыту, дара тулганы багыттап окыту максаттарын жузеге асыра отырып, оку -тэрбие урдюшщ барлык денгейлершщ тшмдшп мен сапасын жогарылатуды квздейдь
Акпараттык когамнын непзп талабы - студенттерге акпараттык бшм непздерш беру, логикалык - курылымдык ойлау кабшеттерш дамыту, акпараттык технологияны вз1нд1к даму мен оны юке асыру куралы ретвде пайдалану дагдыларын калыптастырып, акпараттык когамга бешмдеу.
Олай болса, акпараттык б1рл1ктердщ бшмге айналуы - элемнщ жуйелш - акпараттык бейнесш студенттердщ шыгармашылык кабшеттер1 мен кундылык багдарларын дамыту аркылы
rçaлыптacтырyды ^зде^ин, aдaмньщ дYниетaнымыньщ к¥Paмдaс бeлiгi болып тaбылaтын интеллектyaлды дaмyды rçaлыптacтырyдыц 6ip жолы.
ОсыFaн орaй эдеби шыFaрмaлaрды оrçытyдa жaцa технологиялaрды пaйдaлaнy aрrçылы болaшa^тa бiлiммен жaн - жa^ты rçaрyлaнFaн мaмaндaрды дaярлay aрнaйы пэндер о^ытушысыныц бaсты бaFыты болып отыр.
С. ЖYнiсовтiц эцпмелерш оrçытyдa студенттердщ шыFaрмaFa деген rçызыFyшыльщтaрын aрттырy жэне eзiндiк iзденiстерiн жоFaрылaтy мarçcaтындa жaцa технологияны бiрнеше кезецдерге бeлiп rçолдaнyFa болaды.
I кезец: о^ып-уйрену;
II кезец: мецгеру;
III кезец: eмiрге ендiрy;
IV кезец: дaмытy.
Интерaктивтiк о^ыту технологиясы (ЙОТ) деп - нэтижешнде, о^у эрекетi бaрысындa олaрдыц eзaрa мотивaцияльщ, интелектyaлдьщ, эмоциоталдьщ жэне 6acrça дa жaкгaрынaн жетiстiктерге жетyдi сезiнy ситyaциясын тyдырa aлaтын, студенттерге педaгогикaльщ эсерлi тaнымдьщ rçaрым-rçaтынac rç^yFa кепiлдiк беретiн, о^ытушы мен бшм aлyшылaрыныц ic эрекетiн о^у ойындaры тYрiцце ¥Йымдacтырy тэciлдерiн aйтaмыз [1].
Интерaктивтi о^ыту технологияcындa rçолдaнaтын о^ыту процеciнiц rç¥Pылымындa мынa кезецдердi бeлiп кeрcетyге болaды:
1. БаFыттау. OmmFa rçaтыcyшылaр мен экcперттердi дaйындay кезещ. О^ытушы ж^мыс тэртiбiн ¥cынaды, студенттермен бiрге caбa^тыц бacты мarçcaты мен тaпcырмaлaрын жacaп, о^у проблемacын к¥Pacтырaды. Осы кезенде Сэкен ЖYнicов тyрaлы деректi фильм кeрcетiледi, жaзyшыныц eмiрi мен шыFaрмaшылыFы жaзылFaн Yлеcтiрмелер тaрaтылып берiледi. «Октан, ж^тс, птрлес» тэсш: топтa эрбiр о^ушы ойлaнып, еюден ж^га^т, топпен пiкiрлеciп, arçынныц eмiрi мен шыFaрмaшылыFы тyрaлы aйтaды. Содaн кейiн С. ЖYнicовтiц эцгiмелерiн оrçyдaFы бacты мarçcaттaрды aньщтaйды. Мыcaлы, «МYгедек» эцгiмеciн о^та мынaдaй мarçcaттaр ^roFa болaды:
- ШыFaрмaлaрдыц мaзм¥цын мецгере отырып, eзiндiк т^жырым жacayFa, жaлпы болжaм жacaп, ой ^орьта б^ге Yйренy.
Kaзarçы тэрбиемiздегi ^яццьщ - эаресе, ^ыз бaлacынa жaрacaр лaйьщ ^ыльщ. Жiгiтте бacы ^aлFaн aдaм болмaйын деп, кейде кeп кiбiртiктеп aшылып, ceйлеyде мэн-жaйды ¥Fындырa aлмaй жaтyдыц eзi - бiздiц тaбиFaтымызFa, ментaлитетiмiзге тaцcьщ жэйт. Хикметтiц Fan^ мен Абзaл aрacындaFы жarçындьщты бшетшш бiлcе де, ол жaйындa Fan^ aшылып ешнэрсе aйтa aлмaды. Хикмет те оны бiлyге aca rç¥мaрльщ тaнытпaй, тек eткен кYндер естелтне бiр шолу жacaп ^arç эцпмелесп. Эцгiме диaлогтaн бacтaлып, монолог aрaлac жaлFacын тaбaды. Автор эцiгмедегi эр кешпкердщ rçозFaлыcын, ceйлеyiндегi ic-эрекеттерiн, дене мYшеciнiц ю-^имылымен rçarr жiбермей бaяндaп жеткiзедi. ЯFни, бевербaлдьщ ишaрaттaрды орынды rçолдaнa бiлген.
ОcыFaн бaйлaныcты о^у проблемacы ретiнде С. ЖYнicовтiц эцпмелерш мецгере отырып, a^m идеясын aшy, Yзiндi aрrçылы негiзгi кейiпкерлердiц обрaздьщ ерекшелiктерiн, cюжеттiк желici мен идеяльщ мaзм¥нын aшy деп те aлyFa болaды.
Эцпмеш мецгерту. Топпен ж^мыс. Бiрнеше топ^ бeлiп, Yзiндiлер бершед^ эр бeлiмге тarçырып ^ойып, жостр к¥Paды. ТYciнгендерiн постерге тYciредi. K^FaK^i.
Жуптык; ж^мыс. Жaзyшы rçолдaнFaн Yздiк эпитет, тецеу, метaфорaлaрды терiп жaзy. Yзiндiдегi сыншыльщ eнер, той жaршыcыныц eнерi сия^ты ^aзa^тыц ^лттьщ eнерiнiц эрбiрiн жекелей cипaттaп жaзaды.
СоFыc кезецiнiц ayыр зaрдaбын эcерлi жетюзген «МYгедек» эцгiмеci - cезiмнiц ^ш^ рухтыльщ, бaтырльщ, мейiрiмдiлiк, ^м^орльщ, кешiрiм cекiлдi aдaм жaнынa ец кзжетп cезiм кYшiнiц бiрi екендiгiн тaнытrçaн шыFaрмa. ШыFaрмaныц aтayы «МYгедек», дегенмен, б^л aтay тyрa мaFынaдaFы мYгедектi мецзегендей болFaнымен, шыFaрмa cоцындaFы aдaмдьщтaн aттaFaн, eз iciне eкiнген, бiр кездерi жarçындaры болып, ендi олaрдaн тiрiдей aйырылFaн aдaмныц iшкi eкiнiшiнен eзiнiц кдрекпмен мYгедек деп eзiн-eзi мойындayы... Эрине, мYгедектiк тyрa мaFынaльщты дa тaнытып отыр. ШыFaрмa cоFыc кезiндегi aдaмдaр тaFдырынaн хaбaр береди СоFыc - кiмнiц болмacын жaнынa ayыр жaрa caлFaн aзaпты жылдaр. МaйдaнFa aттaнFaн боздaкraр мен ерлердщ бiрi тiрi, бiрi ayыр жaрarçaтпен, caл, мYгедек кYЙiнде орaлFaнынa шYкiрлiк етyiнен бacrça aмaл жо^,
ce6e6i eлi-тiрi екеш белгiсiз талай азаматтарымыз майдан даласында калып койды. Ал туыстары каралы хабарды естiгеннен баска еш мэлiмет ала алмады.
<^стше погонсыз офицерлiк су жаца шинель киген суцгак бойлы адам кызыл юршштен салынган тургын y^^ баскышымен жогары кeтерiлдi. Сыртындагы кенебi кенетоз тартып жыртыла бастаган, биiк есштщ алдына токтады да, ол аздан соц баяу гана есiк какты. 1ле:
- Бул кiм?- дедi штен эйел даусы.
- Мен гой, ашыцыз.
- Fалия амансыц ба?- деп, элгi адам колын усынганда барып, -Хикмет!.. Хикметшсщ! -деп, кушагын жая мойнына асылды. -Ия, кашан келдщ, бiржола ма? Шешш.
- Мен келгелi... 6îp жумадай болды,- дедi Хикмет салкын гана. Келгелi 6îp жылдан асып бара жатканын бYгiп калды. Fалия одан api казбаламады» [2; 42]. Эцпмедеп Хикмет пен Fалия -бурыннан таныс адамдар. Жас еpекшелiктеpiнде де Yлкен айырмашылык жок. Хикметтщ Fалияны iздеп келуi, ^цш бар екендтн кepсетедi. Fалияныц согыстан аман оралган Хикметтi кepгендегi куанышы айкын, бipак оныц сурагына тосыла жауап айткан Хикметте бip гэптщ бары оныц жауабындагы жалгандыкта жатыр. Келгенiне бip жыл болган адамныц ертерек келмеуше не себеп, Fалиядан неге гана жасырды? Эцпменщ баскы бeлiгiндегi осы бip жолдарда бip мэн бардай, ойга калдырады. Дегенмен, Fалияныц сарыла кYтiп, саргая сагынган жаны -Абзал едi.
ЖYpегiнде турган, гацЫн жасытып, кeзiне жас экелген жайы кeкipегiнде турган Абзал жайыныц сурауы едь Оныц жYзiнде «ол туралы не бшесщ, кайда ол?» деген жазу тур едi Yнсiз жYзiнде. Сурауыныц жeнiн Хикметте сезгендей:
- Абзалдан хат аласыц ба? -дедi жай гана. Салы суга кетiп:
- Хат келмегелi бip жылдай болды. Сен бip хабарын бiлетiн шыгар деп ойлап ем, -дедi ауыр кYpсiнiп [2; 42-43]. Экiнiшке орай Хикмет те Абзалдан хабарсыз болып шыгады. Тек соцгы рет урыста гана бipге болганын айтады. Будан api Абзал жайында мазаламайды. Ол да тю жарып ештеце деген жок.
Мiне, осынау психологиялык ^pimere каншама кайгы-кашрет, тагдыр таукымет бар эцпме. Ец бстысы, мунда жан дYниедегi психологиялык пpоцестi, кешпкердщ эмоциясын сырткы сипат (облик) аркылы бейнелеу басты назарга алынган. Кейiпкеpдiц сезiмдеpi мен iс-эpекеттеpiнiц купия эуендеpiне бара бшу - С.ЖYнiсовтiц терец мецгерген саласы. Бip-бipiн тек кимылдарымен, ^з^раст^ы, кабак астымен багып, бакылап отырганы. Сэл кимылдаса eз купияларын ашып коятындай, алайда осынау ауыр Yнсiздiк элемiнде кYpделi психологиялык жагдай мен ауыр атмосфера Yстемдiк алганы акикат.
Осы кезенде эр топка келесi тапсырмаларды усынуга болады:
I топ - бершген Yзiндiлеpден тецеулеpдi тауып, мысал аркылы дэлелдеу.
II топ - бершген Yзiндiлеpден эпитеттеpдi тауып, мысал аркылы дэлелдеу.
III топ - бершген Yзiндiлеpден метафораларды тауып, мысал аркылы дэлелдеу.
Осындай тапсырмаларды орындай отырып, студенттер казакы тэpбиемiздегi уяндык,
эсipесе, кыз баласына жарасар лайык кылыкты кepе алады. Жштте басы калган адам болмайын деп, кейде кeп кiбipтiктеп ашылып ^йлеуде мэн-жайды угындыра алмай жатудыц eзi бiздiц табигатымызга, менталитетiмiзге тацсык жэйт екенш тYсiнедi. Хикметтiц Fалия мен Абзал арасындагы жакындыкты бiлетiнiн бшсе де ол жайында Fалия ашылып ешнэрсе айта алмайтындыгын кepедi. Хикмет те оны бiлуге аса кумарлык танытпай, тек eткен кYндеp естелшне бip шолу жасап, узак эцпмемен YЙлесетiндiгiн байкайды. Эцгiме диалогтан басталып, монолог аралас жалгасын табады. Автор эцпмедеп эр кешпкердщ козгалысын, ^д^уидеи iс-эpекеттеpiн дене мYшесiнiц iс-кимылымен калт ж1бермей баяндап жеткiзедi. Ягни, бевербалдык ишараттарды орынды колдана бiлгенiн айкындайды.
Ойын-сабакты еттзуге дайындык;. Бул - ситуация, нускаулар, койылымдар мен баска да материалдарды окыту кезецi. Окытушы сценарий жасап, ойын тапсырмаларына, ережелерше, peлдеpге, ойын бeлiмдеpiне, упай санау тэр^бше токталады. Студенттер косымша акпарат жинап, окытушымен акылдасады, ойын барысы мен мазмуны туралы eзаpа талкылайды.
Ойынды 6TKÏ3y. Бул кезецде ойын процесшщ eзi жYзеге асады. Ойын басталганнан кейiн ешкiмнiц оган араласуга жэне багытын eзгеpтуге хакысы жок. Катысушы бастапкы максаттан ауыткып бара жатса, тек жYpгiзушi гана эрекетш багыттап отырады. Окытушы ойынды бастаганнан кейiн, аса кажет болмаса, оган катынаспауы керек. Бул жерде окытушыныц мiндетi -
ойын эрекеттерш, нэтижелерш, упай санауды ба;ылау жэне тYсiнiспеушiлiк болган жагдайда тYсiндiру, студенттердщ CYраFына жауап берiп немесе eтшiшi бойынша оныц жумысына кемектесу.
Ойынды талкылау. Оныц нэтижесiн талдау, тал;ылау жэне баFалау кезецi. О;ытушы тал;ылау жYргiзедi, оныц барысында эксперттер сейлецщ, ;атысушылар ез пiкiрлерiн айтып, ез позицияларын жэне шешiмдерiн ;орFайды, ;орытынды жасап, тацFалыстарын айтады, т.б. Интерактивт о;ыту технологиясын эр студенттiц ю-эрекетш саба;тастыруFа (езара эсерлесудiц бYтiндей жYЙесi пайда болады: о;ытушы - студент, студент - топ, топ - топ), оныц о;у эрекетш жэне туеталар арасындаFы танымды; ;атынастарын байланыстыруFа мYмкiндiк бередi [3; 55-75].
Интерактив бiр кез;арастыц немесе бiр Fана сeйлесушiнiц басым болу жаFдайын болдырмайды. Сухбаттасу о;ыту барысында студенттерге сыни ойлауды, тиiстi аппарат пен белгш жаFдайды талдау негiзiнде кYрделi мэселелердi шешудi, балама кез;арастарды салыстыруды, а;ылды шешiмдер ;абылдауды, дискуссияFа ;атысуды, бас;а адамдармен тиiмдi ;арым-;атынас жасауды YЙретедi. Ол Yшiн саба;та жекелей, жупты; жэне топты; жумыс уйымдастырылады, зерттеу жумыстары мен рeлдiк ойындар ;олданылып, ;ужатттар жэне тYрлi аппарат кeздерiмен жумыс жасайды, шыкармашылы; жумыстар пайдаланылады.
БYгiнгi танда эдiскерлер мен шыкармашыл-о^ытушылар топты; жумыстыц кептеген тYрiн жасап шыкарды. Олардыц iшiнде кец таралFандары - «Мота шабуыл», «Аквариум», <^лкен шецбер» жэне т.б. АлдыцFы саба;тардаFы бiлiмдерi немесе eмiрден алFан тэжiрибелерi негiзiнде аздаFан хабары бар ;андай да бiр мэселе толыFымен тал;ыланатын болса Fана, интерактивтiк о;ыту формасыныц тиiмдiлiгi жоFары болады [4].
Шытармаларды о;ытуда интерактивтiк о;ыту технологиясыныц бiрнеше тYрлерiн, атап айт;анда:
- топпен жумыс iстеу тYрiн жаца саба;ты бекiту кезiнде ;олдануFа болады. Онда студенттерге ез бетiнше сура; ;ойып, оFан жауап беру YЙретiледi.
- «Эз позицияцды устан» деп аталатын интерацияныц да ерекше пайдасы бар. Ец алдымен, шыFармаFа байланысты ;андай да бiр ¥ЙFарым немесе ситуациялы; сура;тар о;ылады, содан кешн студент «иэ» немесе «жо;» деген айма;;а бeлiнген та;таFа (плакат;а) барып, ез шешiмдерi мен ойларын жазады, соцында осы тандалFан жауаптарын, ез позицияларын ту^цщредь АйтылFан жауаптарды, шыгеарманыц Yзiндiлерiн мысалFа келтiре отырып, дэлелдей тYседi. ЯFни, бул болаша; эдебиетшшерге ец жа;сы, эрi ;ажет тэж1рибе деп есептеймiн.
Орыс педагогi К.Д. Ушинский айт;андай, ;азiрri заман талабына сай эр м¥Fалiм ез бшмш жетiлдiрiп, ескi бiрсарынды саба;тардан гер^ жаца талап;а сай инновациялы; технологияларды ез саба;тарында кYнделiктi пайдаланса, саба; тартымды да, мэндi, ;онымды, тиiмдi болары сeзсiз.
Саба;та ойын тYрлерiн пайдалану - саба; тYрлерi мен эдютерш жетiлдiру жолындаFы iзденiстердiц мацызды бiр буыны. Ойын тYрлерiн о;у процесiн пысы;тау, жаца саба;ты ;орытындылау кезецдерiнде, ;айталау саба;тарында пайдалануFа болады. Ойын тYрлерiнiц материалдары саба;тыц та;ырыбы мен мазмунына неF¥рлым сэйкес алынса, оныц танымдылы; мацызы да арта тYседi. Оны тиiмдi пайдалану саба;тыц эсерлiгiн, тартымдыFын кYшейтедi, студенттердiц саба;;а ынтасы мен ;ызыFушылыFын арттырады. Ойынмен ¥ЙымдастырылFан саба; студенттерге кeцiлдi, шыкармаларды талдауFа жецiл болады.
Салыстыра алFанда, интерактивтi эдiстi ;олдану кезiнде студенттер мынадай жетiстiктерге
жетедi:
Сабак барысында
Студенттердщ саба;тагы жумыс гстеу1
Белсендшт
ЖауапкершЫп
^ызыгушылыгы
Студенттердщ б1р-б1р1мен ;арым-;атынасы
Жумыс жасау децгеш
ДэстYрлi сабактарда
Студенттер б1рден юргсш кете
алмайды, шулап кетед1
Орташа
Темен
Б1р;алыпты
^ызганыш басым Аныкты; жо;
Кейде бершген тапсырмаларды орындауга улгермей ;алады
Интерактивтi эдiс колданылатын сабактарда
Студенттер жеке, жуппен, топпен жумысты жа;сы журпзед1 БелсендЫк жогары Студенттердщ жауапкешшжтер1 басым ^ызыгушылыгын тапсырма орындауда бащатады
Б1р-б1рше кемек керсетед1, сыйласты; ;алыптасады
Саба;та кеп жумыс жасайды Шыгармашылык; ;абшеттер1 арт;ан
Б1ркалыпты Сабакта еркш GeH^re тырысады
Ыкылас бшд1ре коймайды
Корыта айтканда, сабак барысында колданып жYpген эpтYpлi эдiс-тэсiлдеp студенттердщ окуга, шыгармага деген ынта-ыкыласыныц, дагды мен ой-epiс, бiлiм-бiлiктеpiнiц артуымен сипатталады. Кай пэн болмасын, оны окытуды технологияландыруда интеpактивтi эдiстеp, соныц rni^^: peлдiк ойындар, мига шабуыл, дебат, дискуссия, жаттыгу, топтык жумыс сиякты эдiстеpдi пайдаланудыц мацызы зор. Ол бшм беру ю-эрекепнде студенттеpдiц белсендшгш арттыруга, eз бетiнше жумыс ютеулерше ыкпал етедi.
Бiлiм беpудiц непзп максаты бiлiм мазмунын жацартумен катар, окытудыц эдiс-тэсiлдеpi мен эpтYpлi куралдарын колданудыц тиiмдiлiгiн арттыруды талап етед1 Акпараттык когамныц негiзгi талабы - студенттерге акпараттык бiлiм негiздеpiн беру, логикалык курылымдык ойлау кабiлеттеpiн дамыту, акпараттык технологияны eзiндiк даму мен оны юке асыру куралы репнде пайдалану дагдыларын калыптастырып, акпараттык когамга бейiмдеу.
Студент тулгасыныц дамуына, кабшетшщ артуына жаца технологиялар айтарлыктай ыкпал жасайды жэне казipгi кезде бшм беру жYЙесiнiц дамуындагы негiзгi багыт. Окытушыныц педагогикалык шебеpлiгiнiц негiзгi eлшемдеpiнiц бipi - студенттiц eзiндiк танымдык жумысын уйымдастыру, ал екiншiсi студенттщ eздiгiнен окып, ой-epiсiн терендетуге баулу, гылыми iзденiске жетелеу. Сондыктан окытушыныц ец басты мшдет - рухани бай, жан-жакты дамыган дарынды тулга калыптастыру.
Олай болса, акпараттык бipлiктеpдiц бiлiмге айналуы - элемнщ жYЙелiк-акпаpаттык бейнесiн окушылардыц шыгармашылык кабiлеттеpi мен кундылык багдарларын дамыту аркылы калыптастыруды кeздейтiн, адамныц дYниетанымыныц курамдас бeлiгi болып табылатын интеллектуалды дамуды калыптастырудыц бip жолы. Интеpактивтiк окыту - бул танымдык эрекеттщ арнаулы уйымдастыру формасы. Ол - толык айкындалган жэне максатын алдын-ала болжауга болатын окыту тYpi.
Казакстан Республикасыныц бiлiм беру жYЙесiнде педагог кадрлардыц кэсiби-тулFалык кузыреттшпн калыптастыру басты максат екендiгiн атай келе, бiлiм беруде педагогтар тeмендегiдей кузыpеттiлiктеpдi игеpуi мiндеттi:
1. арнайы кузыpеттiлiк- eзiнiц кэшби дамуын жобалай бiлетiн кабiлетi;
2. элеуметпк кузыpеттiлiк-кэсiптiк кызметiмен айналысу кабшеть
3. бiлiм беру кузыреттшп - педагогикалык жэне элеуметпк психологияныц непздерш
колдана бiлу кабiлетi [6].
Ендеше кузыреттшк дегенiмiздiц eзiн казipгi заман талабына сай педагог кауымыныц eзiн -eзi eзгеpте алу кабшеттшп деп тYсiнуге болады. Бiлiм саясатындагы тYбегейлi eзгеpiстеpдi кYнделiктi оку YPДiсiнде беpiлетiн тапсырмалардан бастау кажет екендш айкын кepсетiлген. Студенттер окытушы кауымнан тек бiлiмге гана емес, eмipге YЙpететiн кабiлеттiлiктi кажет етiп отыр. Демек, болашак педагогтеpiмiз осы акпараттык когамнан калыспай: жедел ойлаушы: жедел шешiм кабылдаушы:ерекше уйымдастырушылык кабiлеттi: накты багыт-багдар беpушi болып шыгуы - бул казipгi заманныц талабы. Мше, кузыреттшк калыптастыру дегенiмiздiц eзi болашак мугатм казipгi студенттеpдiц шыгармашылык кабшеттерш дамыта отырып ойлаудыц, интеллектуалдык белсендшктщ жогары децгейiне шыгу, жацаны тYсiне бiлуге, бiлiмнiц жетiспеушiлiгiн сезiнуге YЙpету аркылы iзденуге багыттауды калыптастырудагы кутшетш нэтижелер болып табылмак. Буныц eзi eз кезегiнде казipгi устаздардан шэюртп окытуда, бiлiм беруде, тэрбиелеп eсipуде белгiлi бip кузipеттiлiктеpдi бойына сщрген жеке тулганы калыптастыруды талап етедь
Пайдалан^IЛFан эдебиеттер
1. Суворова Н. Интерактивное обучение: Новые подходы. 2005
2. Жушсов С. «Мугедек» эцпмес1. //Жулдыз журнал^1. 1958. №10. 42бет.
3. Мясоед Т.А. Интерактивные технологии обучения. Спец. семинар для учителей. М., 2004
4. 0стем1ров К. Каз1рп педагогикалык технологиялар мен окыту куралдары: оку куралы / К. 0стем1ров.-Алматы: ЖШС «Казпрофтех», 2007.
5. «Казахстан мектеб1» журналы №8, 2012 жыл Казахстан Республикасыныц «Бшм туралы» Зацы.
6. Alexander, R.J., (2008). Towards Dialogic Teaching. Rethinking classroom talk. [Диалогпк о^ыту жолында: сыныпта талкылаудагы жаца тэсшдер]. 4th edition, York, Dialogos.
ИСПОЛЬЗОВАНИЕ ИНТЕРАКТИВНЫХ МЕТОДОВ ПРИ ИЗУЧЕНИИ ЛИТЕРАТУРНЫХ ПРОИЗВЕДЕНИЙ (НА ОСНОВЕ РАССКАЗА С. ЖУНУСОВА «МYГЕДЕК»)
Т.Е. Игенбай1, Г.С. Балтабаева2
:PhD докторант 2 курса специальности «6D011700 - Казахский язык и литература»
2д.филол.н., и.о. профессора 1,2Казахский национальный женский педагогический университет Казахстан, Алматы, togi 85@mail.ru
Интерактивные методы оказывают существенное влияние на развитие личности студента, на возможность выяснить, что сегодня является ключом к развитию системы образования. В статье показывается эффективность применения интерактивных методов, развивающих у студентов способность аргументировать свою точку зрения. На примере произведения С.Жунусова показано, как обучать студентов четко формулировать и излагать свои мысли, анализировать сложные ситуации в художественных произведениях. Авторы описывают процесс, как выявляются главные черты характера персонажей рассказа, развитие сюжетных линий, идеология ключевых персонажей.
Ключевые слова: интерактивные методы, технология обучения, учебный процесс, студент, развитие, воспитание, рассказ
THE USE OF INTERACTIVE METHODS IN THE STUDY OF LITERARY WORKS BASED ON THE STORY OF S. ZHUNUSOV «THE DISABLED»
Т.Е. Igenbay1, G.S. Baltabayeva2
1PhD student of the specialty "6D011700 - Kazakh language and literature" 2 Dr. Sci. (Philology), acting professor 1,2 Kazakh National Women's Teacher Training University, Almaty, Kazakhstan, email: togi 85@mail.ru
Interactive methods have a significant impact on the development of the student's personality, as well as on the opportunity to find out what is the key to the development of the education system today. The article also shows the effectiveness of using interactive methods, that these methods develop students' ability to argue their point of view on the work of S. Zhunusov, the ability to clearly formulate and express their thoughts, analyze the difficult situations encountered in the writer's works of art, identify the main characteristic features, plot lines and ideological content of key characters.
Key words: interactive methods, technology of training, educational process, student, development, education, story
Редакцияга 16.04.2019 XYOxi.
