Научная статья на тему 'Давлат молияси тизимини такомиллаштириш ва уни ривожлантириш омиллари'

Давлат молияси тизимини такомиллаштириш ва уни ривожлантириш омиллари Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
1969
299
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы —

Ҳозирги кунда мамлакатимизни ижтимоий-иқтисодий ривожлантиришнинг муҳим ва долзарб жиҳатларидан бири – бу иқтисодиётда, жумладан, молия тизимида кенг қамровли олиб борилаётган йирик институционал ислоҳатлар ва бу борада жамиятнинг нафақат муассасалар ва давлат идоралари, балки аҳолининг турли гуруҳлари орасидаги кенг миқёсдаги ижтимоий ҳамкорликнинг шаклланиши ва тараққий этиши ҳисобланади.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «Давлат молияси тизимини такомиллаштириш ва уни ривожлантириш омиллари»

Эшназаров Т.Ш.

Ик,тисод фанлари доктори

ДАВЛАТ МОЛИЯСИ ТИЗИМИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ ВА УНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ОМИЛЛАРИ

Цозирги кунда мамлакатимизни ижтимоий-ицтисодий ривожлантиришнинг муцим ва долзарб жицатларидан бири - бу ицтисодиётда, жумладан, молия тизимида кенг цамровли олиб борилаётган йирик институционал ислоцатлар ва бу борада жа-миятнинг нафацат муассасалар ва давлат идорала-ри, балки ацолининг турли гуруцлари орасидаги кенг мицёсдаги ижтимоий цамкорликнинг шаклланиши ва тарацций этиши цисобланади.

Миллий иктисодиётни ислох килиш жа-раёнида ислохотларнингдавлат иктисодий сиёсатига таъсири нафакат иктисодий сиёсатни эркинлаштиришда, балки молия тизимини институционал узгартириш учун глобаллашув окибатларини хисобга олишда хам намоён булади. Молиявий окимларнинг аниклигини таъминловчи молиявий тизимнинг институционал тар-кибини яратиш давлат сиёсатининг мухим унсури хисобланади.

Бунда давлат молиясини ислох этиш, бу молияни тартибга солиш ва назорат килиш органлари томонидан белгилана-диган муайян ахборотдан фойдаланишни назарда тутувчи эркин молия бозори фао-лият курсатиши мухим шарт хисобланади.

Иктисодиётнинг усиш суръатларини таъминлаган хамда молиявий баркарор-ликка эришган ислохотлар хозирги давр-да давлат молияси ва айникса, бюджет тизими баркарорлигини мустахкамлашда мухим стратегик вазифалар каторида намоён булмокда1.

Давлат молияси ривожланган мам-лакатлар ялпи ички махсулотининг кат-та кисмини кайта таксимлаш воситаси

1 И.А.Каримов. Узбекистон буюк келажак сари. Т.: "Узбекистон"-1998, 86-бет.

хисобланади: Японияда - 1/3, Франция, Нидерландия, Норвегияда - 1/2, Швеци-яда - 2/3, Россияда - 1/32, Узбекистонда хам давлат молиясининг асосий даромад-лари ва шунга мос равишдаги харажатла-ри айнан Давлат бюджети оркали амалга оширилади. Колган кисми эса бюджетдан ташкари давлат жамFармалари хиссасига туFри келади3. Шунинг учун хам Давлат молияси тизимида Давлат бюджети унинг марказий ва асосий буFини хисобланади.

Иктисодиётнинг улуши бозор оркали, шу жумладан талаб ва таклифни хисобга олган холда молиявий бозор оркали шаклланадиган бозор хужалиги шаро-итида бюджет сиёсати молиявий ресур-сларни кайта таксимлаш иктисодий воситаси сифатида уз таъсири сохасини кискартиришига карамасдан, аник максадга йуналтирилган иктисодий ва ижтимоий сиёсатни амалга оширишда давлатнинг асосий воситаларидан бири булиб колади.

2 Приоритеты государственного регулирования экономики. Ростов-на-Дону: "СКАГС", 1998. С. 34.

3 Бюджет ижросига Fазначилик тизимини жо-рий этишнинг долзарб муаммолари республика илмий-амалий конференция тезислар туплами, Т.: "IQTISOD-MOLIYA"-2011, 4-бет.

Давлат бюджети нафакат иктисодиётни ривожлантириш учун катта ахамиятга эга, балки бюджет маблаFлари ижтимо-ий сохада илFор узгаришларни амалга ошириш учун зарур база булиб хизмат килади. Бунда ижтимоий инфратузилма тармоклари ахамиятининг ортиши уларни ривожлантириш йулларини ва уз навба-тида, молиялаш манбаларини кидириб то-пиш заруратини белгилаб беради. Жамият аъзоларининг ижтимоий эхтиёжларини молиялаш учун мустахкам моддий асосни яратиш зарур, лекин давлат бюджетисиз бунга эришиб булмайди.

Бюджет иктисодий восита сифати-да ижтимоий ишлаб чикаришга сон ва сифат жихатидан таъсир этишга кодир. Сон жихатдан таъсир этиши бюджет мо-лиявий ресурсларини пропорциялар билан таксимлаш билан белгиланса, сифат жихатдан кайта ишлаб чикариш жа-раёнида иштирокчиларнинг молиявий холатига молиявий муносабат форма-ларини ташкил килиш билан белгилана-ди. Айнан сифат жихатидан бюджетнинг таъсири иктисодиётни ривожланишига туртки булади. Качонки, молиявий ресур-сларни ташкил этиш, йуналтириш ва иш-латиш принцип ва методларини хужалик субъектларининг иктисодий манфаатла-рига узвий боFланса, бу молия тизимида иктисодиётни тартибга солишда бюджетнинг урни мухимлигини белгилайди.

Шу муносабат билан мамлакат бюд-жетини шакллантириш ва ижро этиш та-мойиллари бозор тамойилларига асос-ланган иктисодиётни ташкил этиш ва бошкаришни шакллантиришга йунал-тирилган сиёсатнинг мухим ва ажрал-мас таркибий кисмларидан бири сифа-тида куриб чикилиши максадга мувофик хисобланади.

Давлат молияси сохасидаги ислохотлар жараёнида Узбекистон Республикасининг бюджет тизими доимий равишда тако-миллашиб бориши белгилаб куйилган. Республика, вилоятлар ва махаллий бюд-жетларнинг шаффофлигини таъминлаш, бюджетни шакллантириш, ижро этиш ва мониторингини юритишни ташкил этишга замонавий ахборот тизимларини жорий этиш, жамоатчиликни бюджет жараёнига

жалб этиш даражасини ошириш - конун хужжатларини такомиллаштириш ва ри-вожлантиришнинг энг устувор йуналиш-лари жумласига киради.

Ушбу ислохотлар марказида Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2002 йил 26 апрелидаги 144-сонли "Давлат молиясини бошкаришни ислох килиш лойихасини амалга оширишга тайёргар-лик куриш чора-тадбирлари туFрисида"ги карори туради.1

Бюджет тизимини ислох килиш зами-рида бюджет жараёнини такомиллаштириш зарурати, яъни олдинда турган молия йили учун Давлат бюджетининг режасини кабул килиш тартиботларини хам куриб чикиш ётади.

Куплаб ривожланган ва ривожла-наётган мамлакатлар тажрибаси Давлат бюджетини урта ва узок муддатли режа-лаштириш ва натижага йуналтирилган бюджетларни шакллантириш устунлигини курсатмокда. Бу бюджет чекловлари прогноз килинаётган даврда содир буладиган иктисодий конъюнктуранинг узгаришла-ри замирида белгиланади. Бунда давлат молиявий сиёсатининг баркарорлигига эришилади хамда давлат дастурлари ижтимоий ва иктисодий ривожланишда кес-кин узгаришларнинг олдини олади. Давлат бюджети маблаFларини олувчилар хар йили режалаштирилаёган йил учун белгиланган чекловлар доирасида бюд-жетлар лойихаларини такдим этадилар. Бюджетнинг миллий иктисодиётда були-ши мумкин булган иктисодий вазиятнинг узгаришларини хисобга олган холда бел-гиланиши, бу олдинда турган йиллар учун прогнозларни узгартириш учун асос булиб хизмат килади.

Бюджетдан молиялаштиришнинг урта муддатли ва узок муддатли стратегияла-ри асосида, назарда тутилаётган йил учун давлат молиявий ресурсларини аниклаш ётади. Прогноз килинаётган давлат молиявий ресурслари доирасида уларни сарфлашнинг устувор йуналишлари шакл-лантирилиб, сунгра улар дастурларга ва

1 Давлат молиясини ислох этишнинг долзарб му-аммолари Республика илмий-амалий конференциям тезислар туплами, Т.: "IQTISOD-MOLIYA"-2010, 164-бет.

лойихаларга булинади. Урта муддатли ва узок муддатли даврга мулжалланган мам-лакатнинг макроиктисодий ва ижтимоий-иктисодий ривожланиши - Давлат бюдже-тини урта муддатли режалаштириш учун асос булиб хизмат килади.

Шу билан бир каторда натижавийлик-ка мулжалланган бюджетлаштириш ти-зимини жорий этиш хам бюджет сиёсати ислохотларининг мухим йуналишларидан хисобланиб, унда бюджет маблаFларини таксимлаш амалдаги харажат моддала-ри асосида эмас, балки дастурлар асо-сида жамиятнинг ижтимоий стратегик ахамиятга молик максадларини амалга оширилди.

Натижавийликка мулжалланган бюджетлаштириш асосини аник стратегик максад, бюджет ажратмаси (камайиб бо-радиган бюджет ажратмаси), максаднинг киймат бахоси ва бюджет ажратмаси билан унинг самарадорлигини боFлаб турув-чи курсаткичлар ташкил этади.1

Натижавийликка мулжалланган бюджетлаштириш режалаштиришнинг амал-да кулланилиб келинаётган чикимли (харажатлар режалаштирилиши), ёки жон бошига (2005 йилдан) бюджетлаштириш усулларининг кейинги боскичи хисобланиб, бюджетдан сарфланаётган харажатларнинг юкори натижавийлиги, бюджет хизматлари сифати, унинг шаф-фофлиги ва самарадорлиги буйича назо-ратни оширади.

Шу билан бир каторда дасту-рий максадли натижавий молиялаш ва урта муддатли бюджет сиёсати-ни уЙFунлаштириш нафакат бюджет маблаFларини ижтимоий-иктисодий ривожланишнинг стратегик йуналиш-ларига сафарбар этиш, харажатларни максадларга караб ва вактга кура опти-маллаштириш, балки давлат бюджет ха-ражатларининг самарадорлигини кескин ошириш имконини беради.

Кабул килинган давлат молиявий ре-сурслари муносабатлари билан боFлик булган жумладан, бюджет муносабат-

1 Бюджет ижросига Fазначилик тизимини жорий этишнинг долзарб муаммолари Республика ил-мий-амалий конференцияси тезислари туплами, Т.: "IQTISOD-MOLIYA"-2010, 141-142-бетлар.

лари сохасидаги норматив-хукукий хужжатларнинг ижросини таъминлаш ва уларни бузиш харакатларининг ол-дини олишга йуналтирилган молия ау-дити тизимини жорий этиш давлат мо-лияси ва бюджет тизими туFрисидаги конун хужжатларини такомилаштириш-нинг мухим институционал йуналиши хисобланади. Бунда у икки йуналишни - яъни, ички аудит ва ташки аудитни уз ичига олади. Давлат молияси сохасида аудитнинг амалдаги тизими мавжуд норматив-хукукий хужжатлар билан маълум бир даврни уз ичига олган текши-рув сифатида Молия вазирлигининг На-зорат-тафтиш бошкармаси ва Узбекистон Республикасининг Хисоб Палатаси зим-масига юклатилган.

Давлатнинг актив ва пассив хамда ма-жбуриятларини, жумладан, бюджет, ва бюджет маблаFлари билан боFлик булган фаолиятни тартибли ва самарали юритиш воситаларининг йиFиндиси сифатида молия аудити (ички ва ташки назорат тизими) конун хужжатларининг талабларига амал килиниши; бюджет ва бухгалтерия хисоби хужжатларининг ишончлилиги, аниклиги ва туликлигини текшириш; ха-толар ва бузиб курсатишларнинг олди-ни олиш; буйруклар ва фармойишларни бажариш; мулкнинг бутлигини таъминлаш ва рахбарият сиёсатига катъий амал килиш; товламачилик ва хатоларни аниклаш; ишончли молиявий ахборотни уз вактида тайёрлашни назарда тутувчи максадларнинг амалга оширилишига ку-маклашиш учун мулжалланган.

Республикамизда хозирги кунда хужа-лик субьектлари фаолияти аудити мавжуд булишига карамасдан, давлат молия аудити тизими конун хужжатлари нуктаи на-зардан хам, аудитни ташкил килиш мето-дологиясини яратиш ва такомиллаштириш юзасидан хам янада ривожланишни талаб килади. Биринчи навбатда тизимнинг ривожланиши давлат молияси, Узбекистон Республикаси Давлат бюджети, давлат максадли жамFармаларининг ижросига самарали ва амалий таъсир этиш ме-ханизмини яхшилашга йуналтирилади. Улар томонидан амалга ошириладиган Узбекистон Республикаси Давлат бюдже-

ти, давлат максадли жамFармалари, дав-лат томонидан ташкил этилган ёки давлат улуши булган хужалик корхоналари ва махаллий бюджетлар ижросининг мони-торинги ва назорати нафакат давлатга те-гишли ва Давлат бюджети маблаFларидан максадли фойдаланиш масалаларини, балки уларнинг ижтимоий нормативлар-га, харажатларнинг самарадорлигига ва, биринчи галда, ушбу маблаFларни сар-флашнинг дастурий вазифаларини амалга оширишга мос келишини камраб олади.

Бюджет туFрисидаги конун хужжат-ларини такомиллаштиришнинг мухим жихати давлат ва бюджет маблаFларини сарфлаш нуктаи назаридан давлат, минтакавий маъмуриятлар ва бюджет таш-килотларининг эхтиёжлари учун товарлар ва хизматлар харид килиш тартибини бел-гилаб берувчи такомиллашган "Давлат ха-ридлари туFрисида"ги хукукий хужжатни (конун) кабул килиш хисобланади. Давлат сектори ва минтакавий бошкарув органлари уз фаолиятининг кулами буйича товарлар ва хизматларнинг йи-рик истеъмолчиси сифатида иштирок этади. Конунни ишлаб чикишда аксари-ят мамлакатларда мавжуд булган давлат эхтиёжлари учун товарлар ва хизматлар-ни харид килиш тартибини, йирик инвестиция лойихалари учун тендерларни ташкил этиш коидаларини тартибга солувчи давлат томонидан товарлар ва хизматлар харид килинишининг конунчилик асос-ларини уларнинг Узбекистон шароитида куллаш имконияти нуктаи назаридан ур-ганиб чикиш максадга мувофикдир.

Харидлар тендер тартибининг урнати-лиши давлат маблаFларидан олинадиган самаранинг ошишига, махаллий хокимият органларига ва бюджет ташкилотларига булган ишончнинг ортишига, уз навбати-да, уларга бюджет ваколатларини утказиш учун катта имкониятлар яратилишига хиз-мат килади ва бу хам давлат молия тизи-мини ислох килишнинг асосий йуналиш-ларидан бири хисобланади.

Таъкидлаш лозимки, Узбекистон Респуб-ликасининг бюджет туFрисидаги конун хужжатларини такомиллаштириш хам давлат молиясини ислох килишнинг усту-вор йуналишларидан бири хисобланади,

чунки иктисодиёт ва ахоли ижтимоий тур-мушининг барча сохаларидаги ислохотлар кучли конунчилик асосисиз самарасиздир. Ушбу сохадаги конун хужжатларининг унификацияланиши такрорланиш ёки зиддиятларни истисно этган холда мавжуд конун хужжатлари ва йурикнома тусидаги материалларни ягона тизимга келтирув-чи "Давлат бюджет кодекси"нинг кабул килинишини такозо этади.

Бюджет ислохотининг асосий йунали-шларини ишлаб чикишда молиявий стра-тегияни шакллантириш дастлабки урин-да туради. У давлат молия тизимининг истикболий максадларини унинг жорий бюджет эхтиёжлари билан, ташки ва ички карзлар микдори ва кийматини уларнинг самарадорлиги ва давлатнинг тулов кобилияти билан, хокимиятнинг барча буFинларининг жавобгарлик даражаси ва бюджет ваколатларини улар ихтиёридаги мавжуд ресурслар ва имкониятлар билан боFлайди.

Бизнингча, бюджетни ислох килиш боскичлари куйидагича белгиланиши мумкин. Биринчи боскич - ислохотларни жорий этиш.

Мазкур боскичда куйидагилар таъмин-ланиши лозим: бюджет ислохотларининг таркибий кисмларини хисобга олган холда "Бюджет тизими туFрисида"ги конунга ва Солик кодексига аникликлар киритиш; ёки мукаммал "Давлат бюджети кодекси"ни ишлаб чикиш, барча даража-даги бюджетларни тузиш тартиботларини келишиш тизимини шакллантириш (консо-лидациялашган бюджетни режалаштириш тизимига утиш), бюджет тизимининг барча (бюджетдан маблаF олувчилар) дара-жаларида Fазначиликнинг марказлашган технологиясига асосланиб ишлаб чикиш ва уни тулик тизимини куриш; бюджет жараёнининг узлуксиз ва изчил хусусият-га эга булишини таъминлаш; ижро этувчи ва конун чикарувчи хокимият уртасида доимий равишда амал килувчи келишиш тартиботларини йулга куйиш.

Шунингдек, бу борада "фукаролик жа-мияти институтларининг янада ривожла-нишига эришиш, амалга оширилаётган ислохотларимизнинг очик-ошкоралиги ва самарадорлигини таъминлашда, улар-

нинг ролини кучайтиришда "Ижтимоий шериклик туFрисида"ги Конуннинг кабул килиниши мухим ахамият касб этади. Ушбу конунда ижтимоий-иктисодий ри-вожланиш дастурларини амалга ошириш, гуманитар муаммоларни хал этиш, мам-лакатимиз ахолиси турли катламларининг хукук ва эркинликлари, манфаатларини химоя килишда нодавлат нотижорат таш-килотларининг давлат тузилмалари билан узаро муносабатларидаги аник чегара-ларни белгилаш ва ташкилий-хукукий ме-ханизмларни такомиллаштириш каби ма-салалар буйича хукукий нормалар кузда тутилиши даркор"1.

Бу эса уз навбатида фукаролик жами-яти институтларини куллаб-кувватлашга давлат бюджетидан ажратилган молиявий маблаFларни янада очик, ошкора, аник йуналтирилган ва энг мухими, демократик асосда таксимлашни таъминлаш имконини беради ва нодавлат нотижорат ташкилот-лари фаолиятининг ташкилий-техникавий ва иктисодий негизини мустахкамлашга самарали таъсир курсатади. Бунда "Ижтимоий шериклик туFрисида"ги конун лойихасини ишлаб чикиш бюджетдан ажратиладиган маблаFлар ва уларни на-тижавий йуналтириш хамда назорати билан боFл и к холатлар аник курсатилишини талаб этади.

Иккинчи боскичда замонавий самарали бюджет тизимини барпо этиш булса, учинчи боскичда бюджет сиёсатининг уз-луксизлигини ва изчиллигини таъминлаш, мувозанатлашган иктисодий усиш асосла-рини яратиш ётади.

Ушбу стратегия доирасида давлат мо-лиясининг ягоналиги ва самарадорлигини таъминлашнинг куйидаги йуналишларини амалга ошириш зарур.

1. Мамлакатни ижтимоий-иктисодий ривожлантириш эхтиёжлари, амалга оши-рилаётган таркибий ислохотлар самара-дорлигининг кийматини хисобга олган холда ахолига ва иктисодиётга нисбатан давлат мажбуриятларининг хажми ва тар-кибини аниклаш.

1 Узбекистон Республикаси Президенти Ислом Каримовнинг Узбекистон Республикаси Олий Маж-лиси Конунчилик палатаси ва Сенатининг кушма мажлисидаги маърузаси.12.11.2010 йил (www.uz.a).

2. Давлат молиясига хизмат курсатиш-нинг ягона тартиботига утиш, бюджет тизи-мининг тулик шаффофлигини таъминлаш учун маблаFларнинг олувчигача етка-зишда кечикишларга, улардан максадсиз фойдаланишга бархам бериб, бюджетла-раро муносабатларнинг самарадорлигини оширган холда хокимиятнинг барча даражаларидаги бюджет ва бюджетдан ташкари фондларнинг даромадлар ва ха-ражатлар хисобваракларини хизмат кур-сатиш учун Fазначиликка утказиш.

Бундан ташкари Давлат бюджети ижросининг Fазначилик тизимига уткази-лишини, бюджет тизимида изчил амалга оширилаётган мухим институционал узга-ришлар сифатида курсатиш мумкин.

"Давлат бюджетини бажаришга каратилган Fазначилик хизмати институ-тини ривожлантириш ва мустахкамлаш бюджет маблаFларидан фойдаланиш самарадорлигини анча оширади"2.

Fазначилик тизими оркали харажат-ларни тулаш давлат маблаFларининг харакатини ва улардан максадли фойдаланишни катъий давлат назорати остига куяди хамда уларнинг бошкарилиш ва химояланиш даражаси-ни оширади. Fазначилик Давлат бюджети маблаFларини уз хисобваракларида жам-лаб, ушбу маблаFларни эхтимолий салбий окибатлардан химоялаш кафолати сифатида иштирок этади.

Давлат бюджети ижроси Fазна тизи-мининг ривожланиши илгари Марказий банк, солик хизматининг худудий ор-ганлари, махаллий молия органлари то-монидан бажарилган функцияларнинг Fазначилик органларига топширилиши билан кузатилади. Fазначилик тизимининг ривожланиши солик органларининг, шу-нингдек, бюджет ижросининг барча даражаларидаги молия органларининг ишини бирхиллаштиради ва кискартиради. Янги шароитда уларнинг бутун фаолияти дав-латнинг молиявий маблаFларини марказ-

2 Каримов И.А. Узбекистон Республикаси Пре-зидентининг 2007 йилда мамлакатни ижтимоий-иктисодий ривожлантириш якунлари ва 2008 йилда иктисодий ислохотларни чукурлаштиришнинг энг мухим устувор йуналишларига баFишланган Ва-зирлар Махкамаси мажлисидаги маърузаси // Халк сузи. - 2008. 9 февраль.

лашган Ягона Fазна хисобвараFида жам-лашга каратилади.

Таъкидлаш лозимки, Fазначилик фаоли-яти ижтимоий молия тизимида мустакил институт хисобланади ва унинг ролини урганишга нисбатан жиддий эътибор-ни талаб килади. Шунингдек, Fазначилик органларининг ташкил этилиши мамла-кат иктисодиётининг маъмурий-режа-ли иктисодиётдан бозор иктисодиётига

утишдаги боскичнинг мантикий якуни деб хисоблаш жойиздир.

Умуман давлат молия тизимидаги ислохотларнинг мухим максади - давлат молиясини жумладан, бюджетни фискал-таксимлаш механизмидан иктисодиётни ривожлантириш ва уни давлат томонидан тартибга солишда асосий воситага айлан-тиришдан иборат деб айтиш мумкин.

Адабиётлар руйхати:

Каримов И.А. Узбекистон буюк келажак сари, Т.: "Узбекистон"-1998 й;

Каримов И.А. Узбекистон Республикаси Президентининг 2007 йилда мам-лакатни ижтимоий-иктисодий ривожлантириш якунлари ва 2008 йилда иктисодий ислохотларни чукурлаштиришнинг энг мухим устувор йуналиш-ларига баFишланган Вазирлар Махкамаси мажлисидаги маърузаси // "Халк сузи". 2008. 9 февраль.

Приоритеты государственного регулирования экономики. Ростов-на-Дону: СКАГС, 1998 г.

С.В Чепель и др. "Макроэкономика"-М:. 2007 г.

Бюджет ижросига Fазначилик тизимини жорий этишнинг долзарб муам-молари Республика илмий-амалий конференцияси тезислари туплами, Т.: "IQTISOD-MOLIYA"-2011 й.

Давлат молиясини ислох этишнинг долзарб муаммолари Республика илмий амалий конференцияси тезислари туплами, Т.: "IQTISOD-MOLIYA"-2010 й.

Дж.Кучкаров и др. Принципы казначейского исполнения государственного бюджета, Т.: "Мир и Экономика"- 2005 г.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.