Научная статья на тему 'ДАВЛАТ МОЛИЯ ВА БЮДЖЕТ НАЗОРАТИНИНГ САМАРАЛИ ТИЗИМИНИ ШАКЛЛАНТИРИШ КОНЦЕПЦИЯСИ'

ДАВЛАТ МОЛИЯ ВА БЮДЖЕТ НАЗОРАТИНИНГ САМАРАЛИ ТИЗИМИНИ ШАКЛЛАНТИРИШ КОНЦЕПЦИЯСИ Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
52
13
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Scientific progress
Область наук
Ключевые слова
бюджет ташкилот / давлат молиявий назорат / маблағ / тенденция / молиявий ресурслар / бюджет маблағлар / услуб / амалий жиҳатлар.

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Баҳром Маҳмудов

Замонавий давлат молиявий назорати тизимининг фаолият кўрсатиш муаммолари, Ўзбекистонни ривожлантиришнинг янги макродаражадаги йўналишлари ва бюджет ислоҳотининг мақсадли вазифалари давлат молия-бюджет назоратининг самарали тизимини шакллантириш концепциясини ишлаб чиқиш ва амалга ошириш заруратини туғдирмоқда. Ушбу мақолада бундай тизимни самарали тарзда шакллантириш концепцияси ва тамойиллари тасвирланган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ДАВЛАТ МОЛИЯ ВА БЮДЖЕТ НАЗОРАТИНИНГ САМАРАЛИ ТИЗИМИНИ ШАКЛЛАНТИРИШ КОНЦЕПЦИЯСИ»

Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=5.016) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22257

ДАВЛАТ МОЛИЯ ВА БЮДЖЕТ НАЗОРАТИНИНГ САМАРАЛИ ТИЗИМИНИ ШАКЛЛАНТИРИШ КОНЦЕПЦИЯСИ

Бахром Махмудов

Тошкент молия институти 2-боскдч магистранти

АННОТАЦИЯ

Замонавий давлат молиявий назорати тизимининг фаолият курсатиш муаммолари, Узбекистонни ривожлантиришнинг янги макродаражадаги йуналишлари ва бюджет ислохотининг максадли вазифалари давлат молия-бюджет назоратининг самарали тизимини шакллантириш концепциясини ишлаб чикиш ва амалга ошириш заруратини тугдирмокда. Ушбу маколада бундай тизимни самарали тарзда шакллантириш концепцияси ва тамойиллари тасвирланган.

Калит сузлар: бюджет ташкилот, давлат молиявий назорат, маблаг, тенденция, молиявий ресурслар, бюджет маблаглар, услуб, амалий жихатлар.

Хрзирги вактда нафакат ташки ва ички молиявий назорат тизимлари хамда назорат органлари ваколатларининг номутаносиблиги сакланиб колмокда, балки давлат назоратини ривожлантириш концепцияси ва уларнинг узаро хамкорлигининг ташкилий асослари мавжуд булмаган холда уларнинг сунъий карама-каршилиги хам ривожланмокда. Йетарли мувофикдаштирилмаганлиги натижасида давлат молия-бюджет назоратининг айрим объектлари назорат органларининг диккат марказида булиб, доимий равишда турли методологиялар буйича олиб бориладиган ва карама-карши натижаларга олиб келадиган текширувлар остида колади, бошка объектлар кузда тутилмайди.

Давлат молиявий назоратининг самарали тизими универсал ва амалий тамойилларга асосланади. Назоратнинг универсал тамойиллари: устунлик, халоллик, мустакиллик, холислик, малакалилик, ошкоралик. Улар умумтизимли характерга ега булиб, хар кандай турдаги молиявий назоратнинг самарали тизимининг асоси булиб, ушбу тамойилларни амалга ошириш давлат молиясини бошкариш самарадорлигини оширишга, давлат хокимияти органларининг нуфузини мустахкамлашга ва фукароларнинг ишончини оширишга ёрдам беради.

Назоратнинг амалдаги тамойиллари: режалаштириш, изчиллик, узлуксизлик, демократик марказлашув, универсаллик, самарадорлик, конунийлик, инсонпарварлик, касбий компетенция, масъулият. Улар ташкилий-иктисодий тамойиллар булиб, уларни хисобга олган холда молиявий назорат тизимини

Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=5.016) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22257

ривожлантириш концепциялари яратилади ва назорат механизмининг ишлаши учун шарт-шароитлар давлат турига, сиёсий режимга ва унинг имкониятларига боглик холда белгиланади. Бу имкониятлар давлат ривожланишининг ижтимоий шароитларига асосланади.

Давлат молиявий назорати субъектлари уз ваколатлари ва функцияларини амалга ошириш жараёнида, муаллифнинг фикрига кура, келиб чикиш хусусиятига караб, тизимлаштирилиши керак булган бир катор принципларга амал килишлари керак:

1) молиявий назорат тизимини шакллантириш ва фаолият юритиш асосларини таъкидлайдиган универсал тамойиллар;

2) муайян концепцияни амалга ошириш ёки синаб куришнинг бир кисми сифатида шаклланган кулланиладиган тамойиллар.

Умумий тамойиллар давлат молиявий назоратининг хар кандай тизимининг асоси булиб, кулланиладиган тамойиллар амалга оширилаётган концепциядаги узгаришларга караб узгартирилиши мумкин.

Давлат молиявий назорат тизимининг самарадорлигини янада аникрок белгилаш ва унга эътиборни каратиш учун алохида тамойиллар гурухини куйидагилар билан тулдириш керак:

1) бунёдкорлик тамойили - давлат молиявий назорати тизимининг фаолияти жамиятнинг ижтимоий-иктисодий ахволини яхшилашга кумаклашиши ва самарадорлик, самарадорлик, тежамкорлик ва самарадорлик каби мухим мезонлар буйича бахоланишини билдиради;

2) жавобгарлик тамойили - назорат органларининг тайёрланган ва кабул килинган карорлар учун жавобгарлигини, назорат органлари ходимлари томонидан уз вазифаларини бажармаганлиги ёки лозим даражада бажармаганлиги учун бюджет сиёсати тегишли жазога тортилишини англатади. Жазо давлат хизмати билан шугулланиш имкониятидан махрум килишгача булиши мумкин;

3) самарадорлик тамойили - даражасини тавсифлайди: давлатнинг иктисодий хавфсизлигини таъминлаш; иктисодиётни жадал ривожлантириш ва барча турдаги давлат ва коммунал ресурслардан окилона фойдаланиш; назорат килинадиган органлар томонидан давлат молиясини бошкариш самарадорлигини текшириш ва тахлил килишга каратилган назорат тадбирларини амалга ошириш; молиявий баркарорликни, иктисодиёт ва жамиятнинг ижтимоий сохасини изчил ривожлантиришни таъминлаш учун давлат ва шахар ресурсларини бошкариш самарадорлигини ошириш; россия фукароларининг хаёт сифатини яхшилаш; давлат хавфсизлигини мустахкамлаш.

Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=5.016) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22257

REFERENCES

1. Akyel, R. Supreme audit institutions as a safeguard for fiscal sustainability// EUROSAI. - 2012. - № 18.- P.101-103.

2. Faggioni, C. The strengthening of external public control: guarantee foe financial sustainability and good governance// EUROSAI.- 2012. -№ 8. - P.81-84.

3. Miranda, R. Reflections on the importance of strengthening the bodies of the external control of public economic-financial activity in the present context//EUROSAI. - 2012. - № 18. - P.77-80.

4. Moser, J. Central theme of INTOSAI in 2011: "Implementation and application of the ISSAI and INTOSAI Gov'V/EUROSAI. - 2011. - № 17. - P. 129-131.

5. Perez, M. International auditing standards and the external control of the public sector// EUROSAI. -2011. - № 17.-P. 132-137.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.