Научная статья на тему 'ДАВЛАТ ИШТИРОКИДАГИ КОРХОНАЛАРДА КУЗАТУВ КЕНГАШИ АЪЗОЛАРИ ФАОЛИЯТИНИНГ РОЛИ ВА АҲАМИЯТИ'

ДАВЛАТ ИШТИРОКИДАГИ КОРХОНАЛАРДА КУЗАТУВ КЕНГАШИ АЪЗОЛАРИ ФАОЛИЯТИНИНГ РОЛИ ВА АҲАМИЯТИ Текст научной статьи по специальности «Политологические науки»

CC BY
0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Кузатув кенгаши / кенгаш аъзолари / стратегия / ички аудит / инвестиция / бизнес-режа / бошқарув аппарати. / Supervisory board / board members / strategy / internal audit / investment / business plan / management apparatus.

Аннотация научной статьи по политологическим наукам, автор научной работы — Нуралиев Рустам Турғунович, Усманов Беҳруз Шовкат Ўғли

Ушбу мақолада Кузатув кенгаши аъзолари фаолиятининг роли ва аҳамияти муҳокама қилинган бўлиб, унинг давлат иштирокидаги корхоналар фаолиятини юритишдаги функцияларини ҳамда вазифаларини кенгайтириш бўйича таклифлар берилган. Бундан ташқари, янги ташкил этилган қўмиталарнидавлат иштирокидаги корхоналарда тутган ўрни ва вазифалари кўрсатиб ўтилган

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по политологическим наукам , автор научной работы — Нуралиев Рустам Турғунович, Усманов Беҳруз Шовкат Ўғли

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE ROLE AND SIGNIFICANCE OF THE ACTIVITY OF THE SUPERVISORY BOARD MEMBERS IN THE ENTERPRISES WITH STATE PARTICIPATION

This article discusses the role and importance of the members of the Supervisory Board, and offers suggestions on expanding its functions and tasks in the management of state-owned enterprises. In addition, the roles and tasks of the newly established committees in state-owned enterprises are shown.

Текст научной работы на тему «ДАВЛАТ ИШТИРОКИДАГИ КОРХОНАЛАРДА КУЗАТУВ КЕНГАШИ АЪЗОЛАРИ ФАОЛИЯТИНИНГ РОЛИ ВА АҲАМИЯТИ»

APPLIED SCIENCES

Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.3 | SJIF = 7.984 www.in-academy.uz

/ I

: Ш

А шШш

i .Ш Л 4-

úW, FINANCE .AND APPLIED SÇIENCES

^ /, ...I ,.■,,.!»»►■""'

ARTICLE INFO

THE ROLE AND SIGNIFICANCE OF THE ACTIVITY OF THE SUPERVISORY BOARD MEMBERS IN THE ENTERPRISES WITH STATE PARTICIPATION

Rustam Nuraliev

Center for Research of Problems in Privatization and State Assets Management, head of department, PhD in Economic Sciences, nuraliev2306@mail.ru Bekhruz Usmanov Center for Research of Problems in Privatization and State Assets Management, junior research fellow, taxn_1993@mail.ru https://doi.org/10.5281/zenodo.12747809

__ABSTRACT

This article discusses the role and importance of the members of the Supervisory Board, and offers suggestions on expanding its functions and tasks in the management of state-owned enterprises. In addition, the roles and tasks of the newly established committees in state-owned enterprises are shown.

Received: 10th July 2024 Accepted: 15th July 2024 Online: 16th July 2024 KEYWORDS

Supervisory board, board members, strategy, internal audit, investment, business plan, management

apparatus.

РОЛЬ И ЗНАЧЕНИЕ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ ЧЛЕНОВ НАБЛЮДАТЕЛЬНОГО СОВЕТА НА ПРЕДПРИЯТИЯХ С ГОСУДАРСТВЕННЫМ УЧАСТИЕМ

Нуралиев Рустам Тургунович

Центр исследования проблем приватизации и управления государственными активами, заведующий отделом, к.э.н., nuraliev2306@mail.ru Усманов Бехруз Шовкат угли Центр исследования проблем приватизации и управления государственными активами, младший научный сотрудник, taxn_1993@mail.ru https://doi.org/10.5281/zenodo.12747809

ARTICLE INFO

ABSTRACT

Received: 10th July 2024 Accepted: 15th July 2024 Online: 16th July 2024 KEYWORDS

Наблюдательный совет, члены совета, стратегия, внутренний аудит,

инвестиции, бизнес-план, аппарат управления.

В данной статье рассматривается роль и значение членов Наблюдательного совета, а также предлагаются предложения по расширению его функций и задач в управлении государственными предприятиями. Кроме того, показаны роли и задачи вновь создаваемых комитетов в наблюдательном совете.

ДАВЛАТ ИШТИРОКИДАГИ КОРХОНАЛАРДА КУЗАТУВ КЕНГАШИ АЪЗОЛАРИ ФАОЛИЯТИНИНГ РОЛИ ВА АХДМИЯТИ

Нуралиев Рустам ТурFунович

Хусусийлаштириш ва давлат активларини бош;ариш муаммоларини таджик; этиш Маркази, булим бошлиги, и.ф.н., nuraliev2306@mail.ru

APPLIED SCIENCES

Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.3 | SJIF = 7.984 www.in-academy.uz

Усманов Бехруз Шовкат ртли

Хусусийлаштириш ва давлат активларини бошкариш муаммоларини таджик; этиш Маркази, кичик илмий ходим, taxn_1993@mail.ru https://doi.org/10.5281/zenodo.12747809

ARTICLE INFO__ABSTRACT

Received: 10th July 2024 Accepted: 15th July 2024 Online: 16th July 2024

KEYWORDS Кузатув кенгаши, кенгаш аъзолари, стратегия, ички аудит, инвестиция, бизнес-режа, бошцарув аппарати.

Кириш

Узбекистонда мустакиллик йилларида фукароларнинг хукук ва эркинликларини таъминлаш, давлат тузилмасини демократлаштириш, бозор ислохотларини чукурлаштириш, хусусий мулк, тадбиркорлик, кичик ва урта бизнесни химоя ;илиш учун зарур кафолатлар яратишга алохида эътибор каратилиб, бу борадаги ишлар изчил давом этмокда. Сиёсий, ижтимоий-иктисодий, маънавий-хукукий ислохотлар кулами кенгайтирилди, бозор шароитида миллий иктисодиётнинг баркарор усиши ва мавжуд имкониятлардан самарали фойдаланиш учун тадбиркорликнинг турли шаклларини ривожлантиришга каратилган стратегик дастурлар кабул килинди.

Институционал ва таркибий ислохотларни амалга оширишни жадаллаштириш, давлат активларини бошкаришнинг самарали механизмларини жорий этиш, капитал бозорининг ишончли ишлаши максадида Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2021 йил 29 мартдаги 166-сонли карори кабул килинди, давлат иштирокидаги корхоналарни бошкариш ва ислох килиш тугрисида 2021-2025 йилларга мулжалланган стратегия ишлаб чикилди.

Кузатув кенгашининг давлат иштирокидаги корхоналарни ривожлантиришдаги роли мухим ахамият касб этади. Улар, биринчи навбатда, ижро этувчи хокимият фаолияти устидан назоратни таъминлаши, стратегик масалалар ва йуналишларни аниклаши хамда корхоналарда истикболини ривожлантириши учун мулжалланган бизнес-режаларни ишлаб чикиш масалаларини назоратга олади. Кузатув кенгашининг асосий функционал вазифалари куйидагилардан иборат:

- корхонанинг йиллик бизнес режаларини тасдиклаш, инвестиция дастурлари ва бошка ташкилий-техник тасдикланган параметрларни таъминлаш учун зарур булган чора-тадбирлар режасини ишлаб чикиш хамда белгиланган тартибда компаниянинг ривожланишини назорат килади;

- молиявий-иктисодий ахволни (хар чоракда) урганишни ташкил этиш учун ички аудит хизмати томонидан корхона фаолияти, шу жумладан тузилган шартномаларнинг хакикийлигини текшириш оркали, схемалар ва молиялаштириш шартларини урганиб боради;

Ушбу мацолада Кузатув кенгаши аъзолари фаолиятининг роли ва ауамияти мууокама цилинган булиб, унинг давлат иштирокидаги корхоналар фаолиятини юритишдаги функцияларини уамда вазифаларини кенгайтириш буйича таклифлар берилган. Бундан ташцари, янги ташкил этилган цумиталарни давлат иштирокидаги корхоналарда тутганурни ва вазифалари курсатиб утилган.

APPLIED SCIENCES

Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.3 | SJIF = 7.984 www.in-academy.uz

- корхона рахбарининг хисоботини хар чоракда эшитиш, бошкарув аппарати ташкилий тузилмасини тасдиклаш ва ички аудит хизматини ташкил этади хамда унинг ходимларини тайинлаб боради [1].

Юкоридаги функцияларга кушимча равишда, Кузатув кенгаши сотиб олиш ва бегоналаштириш билан боглик битимни тузишни назорат килиб боради.

Корхоналарда Кузатув кенгашлари фаолияти самарадорлигини янада ошириш ва уларнинг ролини кучайтириш максадида Узбекистон Республикаси Президентининг 2022 йил 8 апрелдаги ПФ-101 сонли Фармони кабул килинган булиб, унга мувофик хар бир Кузатув кенгаш аъзолари орасидан стратегия ва инвестиция кумитаси, аудит кумитаси, номинация ва иш хаки кумитаси, коррупцияга карши кураш ва ахлок кумитаси ташкил этилган [2].

Юкорида кайд этилган кумиталарнинг максад ва вазифалари куйидагиларни уз ичига олади:

кумиталар бошкарув органлари деб хисобланмайдилар ва Кузатув кенгаши номидан харакат килишлари мумкин эмас;

кумиталар Кузатув кенгашининг маслахат органлари деб хисобланадилар ва Кузатув кенгашининг ваколат доираси билан боглик масалалар буйича тавсиялар тайёрлашадилар;

кузатув кенгаши йигилишидаги материаллар ва масалалар буйича фикр олиш учун махсус билимга эга мустакил эксперт маслахатчиларини жалб килиш хукукига эга.

Корпоратив бошкарув самарадорлигини оширишда Кузатув кенгаши ва кумиталарнинг хамкорликдаги чора-тадбирлари, корхоналарнинг ижтимоий-иктисодий йуналишларда ривожланишига олиб келади, масалан: давлат ресурсларидан самарали фойдаланиш, коррупция хавфини камайтириш, жамоатчилик ишончини ошириш ва инвестицион жозибадорликни ошириш оркали капитални купайтириш хамда ракобатни кучайтириб, ишлаб чикариш сифатини ошириш ва х.к.

Кузатув кенгашининг самарадорлигини ва хисобдорлигини ошириш учун куйидаги тавсиялар таклиф этилади:

1. Кузатув кенгашининг мунтазам ва аник хисобдорлик тизимини жамият олдида жорий этиш.

2. Кузатув кенгаш аъзоларини рагбатлантириш учун аник ва шаффоф тизимни жорий этиш, уларнинг фаолиятини хар чоракда бахолаш хамда якуний туловни бахолаш асосида амалга оширилиши лозим.

3. Ишлаб чикариш курсаткичларини тасдиклаш, давлат иштирокидаги корхоналарни самадорлигини ошириб борган холда бошкариш.

4. Кузатув кенгаши аъзоларининг фаолиятини ва сифатини хамда уларнинг ваколатлари даражасини ошириб, хар бир кенгаш аъзосининг ваколатлари даражасини бахолаш тизимини ишлаб чикиш.

Шундай килиб, юкоридаги таклиф ва тавсияларнинг амалда кулланилиши мазкур соха фаолиятининг янада кенгайиши хамда иктисодиётдаги салмоги усишига имкон яратади.

APPLIED SCIENCES

Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.3 | SJIF = 7.984 www.in-academy.uz

References:

1. Y36eKHCTOH Pecnyö^HKacH npe3ugeHTHHHHr 2022 hh^ 8 anpe^garu nO-101-coH^H "KeHHHru ucfloxpTflap TyFpucuga ôaprçapop yHyH mapT-mapouT^ap nparam umÖH^apMOH^HK Myx,HTHHu axmu^am op^a^u uKTucoguH ycum Ba xycycuH ceKTopHH puBo^^aHTupum" OapMOHH. // (www.lex.uz)

2. Y36eKHCToH Pecnyö^HKacuHHHr 2014 hra 6 MaHgaru YPK-370-coh^h "A^Hflgop^HK ^aMHHT^apu Ba a^uflgop^apHUHr xyKyK-flapHHH x,HMOA KU-flum TyFpucuga»™ Y36eKHCToH pecnyö^HKacH KoHyHura y3rapTum Ba KymuMHa^ap KupuTum x,aKuga" Kapopu // (www.lex.uz)

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.