Научная статья на тему 'ЗИЛЗИЛА БИЛАН БОҒЛИҚ ФАВҚУЛОДДА ВАЗИЯТЛАРДА ТУМАН ВА ШАҲАРЛАР ФВДТГА КИРУВЧИ ТАШКИЛОТ РАҲБАРЛАРИ, ҲУДУДИЙ КОМИССИЯ АЪЗОЛАРИ ФАОЛИЯТИНИ ТАШКИЛ ЭТИШНИНГ ЎЗИГА ХОСХУСУСИЯТЛАРИ'

ЗИЛЗИЛА БИЛАН БОҒЛИҚ ФАВҚУЛОДДА ВАЗИЯТЛАРДА ТУМАН ВА ШАҲАРЛАР ФВДТГА КИРУВЧИ ТАШКИЛОТ РАҲБАРЛАРИ, ҲУДУДИЙ КОМИССИЯ АЪЗОЛАРИ ФАОЛИЯТИНИ ТАШКИЛ ЭТИШНИНГ ЎЗИГА ХОСХУСУСИЯТЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Физика»

CC BY
0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Область наук
Ключевые слова
ФВДТ / кучли зилзила / фавқулодда вазият / молиявий ва моддий ресурслар / прогнозлаштириш / ҳаракат қилишга тайёрлаш / техноген вазиятлар. / FVDT / strong earthquake / emergency situation / financial and material resources / forecasting / preparation for action / man-made situations.

Аннотация научной статьи по физике, автор научной работы — A.N. Kuvandikov

Сўнгги йилларда мамлакатимизда зилзила содир бўлганда олдини олиш, сейсмик хавфсизликни таъминлаш соҳасида жиддий ислоҳотлар амалга оширилиб, мамлакатимизда кенг кўламли комплекс профилактик чора-тадбирлар амалга ошди бугунги кунда ушбу соҳалардаги ислоҳотларни изчил давом эттириш, аҳолининг ва ФВДТга кирувчи туман ва шаҳарлар миқёсидаги ташкилотларда сейсмик хавфсизлик таъминлашнинг янги усулларини жорий қилиш шу соҳага масъул раҳбарлардан улкан масъулият ва амалий кўникмани талаб этади.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

PECULIARITIES OF ORGANIZING THE ACTIVITIES OF DISTRICT AND CITY FVDT ORGANIZATION LEADERS, REGIONAL COMMISSION MEMBERS IN EMERGENCY SITUATIONS RELATED TO EARTHQUAKES

In recent еars, serious reforms have been implemented in the field of prevention of emergency situations related to earthquakes, provision of seismic safety in our country, and large-scale comprehensive preventive measures have been implemented in our country. Today, the consistent continuation of reforms in these areas, the introduction of new methods of ensuring seismic safety of the population and organizations at the level of districts and cities that are part of the FVDT require great responsibility and practical skills from the leaders in charge of this field.

Текст научной работы на тему «ЗИЛЗИЛА БИЛАН БОҒЛИҚ ФАВҚУЛОДДА ВАЗИЯТЛАРДА ТУМАН ВА ШАҲАРЛАР ФВДТГА КИРУВЧИ ТАШКИЛОТ РАҲБАРЛАРИ, ҲУДУДИЙ КОМИССИЯ АЪЗОЛАРИ ФАОЛИЯТИНИ ТАШКИЛ ЭТИШНИНГ ЎЗИГА ХОСХУСУСИЯТЛАРИ»

é

Ws,

ARTICLE INFO

PECULIARITIES OF ORGANIZING THE ACTIVITIES OF DISTRICT AND CITY FVDT ORGANIZATION LEADERS, REGIONAL COMMISSION MEMBERS IN EMERGENCY SITUATIONS RELATED TO EARTHQUAKES A.N. Kuvandikov Associate Professor of the Institute of Civil Defense, Candidate of

Science in Economics https://doi.org/10.5281/zenodo.12818249

ABSTRACT

Received: 20th July 2024 Accepted: 24th July 2024 Online: 25th July 2024 KEYWORDS

FVDT, strong earthquake, emergency situation, financial and material resources, forecasting, preparation for action, man-made situations.

In recent ears, serious reforms have been implemented in the field of prevention of emergency situations related to earthquakes, provision of seismic safety in our country, and large-scale comprehensive preventive measures have been implemented in our country. Today, the consistent continuation of reforms in these areas, the introduction of new methods of ensuring seismic safety of the population and organizations at the level of districts and cities that are part of the FVDT require great responsibility and practical skills from the leaders in charge of this field.

ЗИЛЗИЛА БИЛАН БОГЛИЦ ФАВЦУЛОДДА ВАЗИЯТЛАРДА ТУМАН ВА ШАХДРЛАР ФВДТГА КИРУВЧИ ТАШКИЛОТ РАХ,БАРЛАРИ, Х.УДУДИЙ КОМИССИЯ АЪЗОЛАРИ ФАОЛИЯТИНИ ТАШКИЛ ЭТИШНИНГ УЗИГА ХОС

ХУСУСИЯТЛАРИ Кувандиков А.Н. Фу;аро мухофазаси института доценти, к.э.н. https://doi.org/10.5281/zenodo.12818249

ARTICLE INFO

ABSTRACT

Received: 20th July 2024 Accepted: 24th July 2024 Online: 25th July 2024 KEYWORDS

@BflT, KyHAU 3UA3UAa, (aeKyAodda ea3unm, M0AUR6UU ea Modduu pecypcAap, np03H03AammUpUm, yapaKam KUAUmea

mauepAam, mexHoeeH ea3UxmAap.

Сунгги йилларда мамлакатимизда зилзила содир булганда олдини олиш, сейсмик хавфсизликни таъминлаш соуасида жиддий ислоуотлар амалга оширилиб, мамлакатимизда кенг куламли комплекс профилактик чора-тадбирлар амалга ошди бугунги кунда ушбу соуалардаги ислоуотларни изчил давом эттириш, ауолининг ва ФВДТга кирувчи туман ва шауарлар мицёсидаги ташкилотларда сейсмик хавфсизлик таъминлашнинг янги усулларини жорий цилиш шу соуага масъул раубарлардан улкан масъулият ва амалий куникмани талаб этади.

Маълумки, ФВДТ - бу бош;арув органлари, давлат органлари, хо'жалик бирлашмалари, мах,аллий давлат х,окимияти органлари ва бош;а ташкилотларнинг

Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.1 | SJIF = 7.899 www.in-academy.uz

маблаг'лари ва маблаг'ларидан иборат тизим. Республиканинг муайян бир худудида кучли зилзила билан боглик фавкулодда вазиятлар юзага келганда туман ва шахарлар ФВДТга кирувчи ташкилот рахбарларининг фаолиятини ташкил этиш масаласи хукуматнинг тегишли карорлари асосида белгилаб куйилган.

Таъкидлаш керакки, амалдаги конунчиликка мувофик, ФВДТга кирувчи Ташкилотларнинг асосий вазифалари: ахоли ва худудларни фавкулодда вазиятлардан мухофаза килиш, республика худудида юзага келиши мумкин булган фавкулодда вазиятларни прогнозлаш, фавкулодда вазиятларни бартараф этиш учун мулжалланган куч ва воситаларнинг доимий шайлигини таъминлаш сохасида ахборот туплаш, тахлил килиш, алмашиш. фавкулодда вазиятларнинг олдини олиш ва уларни тугатиш, фавкулодда вазиятларни бартараф этиш, молиявий ва моддий ресурслар захираларини яратиш, фавкулодда вазиятларни бартараф этиш, ахолини, давлат органларининг мансабдор шахсларини, куткарув хизматлари ва тузилмаларини, шунингдек фукаро мухофазаси тузилмаларини фавкулодда вазиятларда харакат килишга тайёрлаш. хорижий давлатлар худудида содир бо'лган фавкулодда вазиятлар натижасида жабрланган О'збекистон Республикаси фукароларига ёрдам ко'рсатиш ва уларни ва халок бо'лганларни эвакуатсия килиш бо'йича чора-тадбирларни амалга ошириш, шунингдек, ахоли ва худудларни фавкулодда вазиятлардан химоя килиш бо'йича максадли дастурларни ишлаб чикиш ва амалга оширишдан иборат. фавкулодда вазиятлар.

Кучли зилзила билан боглик фавкулодда вазиятлар юзага келганда туман ва шахарлар ФВДТга кирувчи ташкилотлар томонидан фавкулодда вазиятларнинг олдини олиш ва уларни бартараф этиш, шунингдек объектларнинг баркарор ишлаши имкониятини оширишга доир тадбирларни ишлаб чикилади ва амалга оширилади.

Шунингдек кучли зилзила окибатида келиб чиккан техноген авариялар ва бошка турдаги иккиламчи фавкулодда вазиятларга олиб келиши мумкин булган омилларни эрта аниклаш, улар содир булганда окибатларини прогнозлаштириш хамда уларни бартараф этиш тадбирлари амалга оширилади.

Шу билан бирга содир булган зилзила билан боглик фавкулодда вазият тугрисида хабар килиш, ахборот туплашни таъминлаш ва назорат килиш, юзага келган фавкулодда вазиятнинг ривожланиш куламлари ва кечиши, етказиши мумкин булган окибатлари, фавкулодда вазиятни бартараф этиш учун курилаётган чора-тадбирлар ва зарур ёрдам тугрисида юкори органларга маълумотлар берилиши ташкиллаштирилади.

Бундан ташкари, фавкулодда вазият зонасида куткарув хизматлари, куткарув ва фукаро мухофазаси тузилмалари фаолияти ташкиллаштирилиб, фавкулодда вазиятларни бартараф этиш тадбирларининг бажарилишини, объектнинг зарар курган ходимларини ва объект якинида яшайдиган ахолини эвакуация килиш ва хаёт шароитларини таъминлаш чоралари курилади.

Кучли зилзила билан боглик фавкулодда вазиятнинг кулами ва иккиламчи окибатларидан келиб чиккан холда, шахарлар ва туманлар ФВДТга кирувчи

Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.1 | SJIF = 7.899 www.in-academy.uz

ташкилотлардан куйидаги хизматлар фавкулодда вазиятларни ва уларнинг окибатларини бартараф этиш тадбирларини зудлик билан амалга оширади:

ё'л хизмати — фавкулодда вазиятларда ё'ллар ва ко'прикларни саклаш, ё'ллар ва ко'прикларни та'мирлаш ва тиклашни ташкил этиш ва амалга ошириш;

автотранспорт хизмати - темир ё'л ва хаво транспорти органлари билан биргаликда ахолини ко'чириш ва фавкулодда вазиятлар зоналаридан эвакуатсия килиш, фавкулодда вазиятларни бартараф этиш учун электр асбобларини этказиб бериш, иш сменаларини олиб келиш (олиш) бо'йича чора-тадбирларни амалга оширади;

газ та'миноти хизмати - иншоотлар ва газ та'миноти тармокларида авария холатини тиклаш ишларини ташкил этиш ва амалга ошириш;

сув та'миноти хизмати - иншоотлар ва сув та'миноти тармокларида авария холатини тиклаш ишларини ташкил этиш ва амалга ошириш;

сув хо'жалиги хизмати - сув омборлари, дарёлар ва каналлардаги гидротехника иншоотларининг баркарор ишлашини ва хавфсиз ишлатилишини та'минлаш, уларда авариялар ва офатларнинг юзага келиши эхтимолини башорат килиш.

мухандислик хизмати - хавфли сув тошкини зоналарида ва курилиш об'ектларида, йирик ёнг'инларни о'чиришда, йирик авариялар ва офатларнинг окибатларини бартараф этишда ФВДТ кучларининг харакатларига мухандислик ёрдамини ко'рсатиш;

коммунал хизматлар - мухандислик иншоотлари ва тармокларининг ишлаши баркарорлигини ошириш, улардаги аварияларни бартараф этиш бо'йича чора-тадбирларни амалга ошириш;

логистика хизмати - эвакуатсия килинган ахолини энг зарур буюмлар ва жихозлар (кийим-кечак, поябзал ва бошкалар) билан та'минлашни ташкил этиш;

тиббий хизмат - жабрланганларга о'з вактида тиббий ёрдам ко'рсатишга каратилган тиббий эвакуатсия, санитария-гигийена ва эпидемияга карши тадбирларни ташкил этиш ва амалга ошириш;

алока, огохлантириш ва ахборот хизмати - назорат органларини баркарор ва узлуксиз алока билан та'минлаш;

жамоат тартибини саклаш хизмати - шахарларда ва бошка ахоли пунктларида, фавкулодда вазиятлар содир бо'лган жойларда, одамлар то'планиш ва ташиш жойларида, эвакуатсия ё'лларида жамоат тартибини та'минлаш;

ко'риклаш хизмати — фавкулодда вазиятлар содир бо'лган худудларда давлат об'йектларини, айникса мухим, махфий ва бошка об'йектларни, жисмоний ва юридик шахсларнинг мулкини, моддий ва тарихий-маданий бойликларни, шунингдек, ахолини эвакуатсия килиш жойларини мухофаза килиш;

ёнг'ин хавфсизлиги хизмати - йирик бахтсиз ходисалар ва офатлар содир бо'лганда ёнг'ин таркалишининг олдини олиш ва уларни о'чириш;

ёкилги-мойлаш материалларига хизмат курсатиш — фавкулодда вазиятларда катнашаётган автотранспорт воситаларини ёкилги-мойлаш материаллари билан таъминлаш;

техник хизматлар - фавкулодда вазиятларда иштирок этган автомобилларни техник та'мирлаш;

Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.1 | SJIF = 7.899 www.in-academy.uz

савдо ва умумий овцатланиш - озиц-овцат захираларини мухофаза цилиш бо'йича чора-тадбирларни амалга ошириш;

энергетика хизмати - фавцулодда вазиятларда энергия об'ектларининг барцарор ишлашини та'минлаш ва улардаги аварияларни бартараф этиш ва бошцалар.

Кучли зилзила натижасида юзага келган табиий ва техноген хусусиятдаги иккиламчи йирик фавцулодда вазиятларда тезкор-цутцарув ишларини олиб бориш ва жабрланган ахолига ёрдам курсатиш мацсадида Узбекистон Республикаси Президентининг царори билан кимёвий Узбекистон Республикаси Мудофаа вазирлиги ва Миллий гвардиянинг цурицлаш, мухандислик ва бошца харбий цисмлари, харбий-транспорт авиатсияси ва харбий тиббиёт хизмати муассасалари жалб этилиши мумкин.

Фавцулодда вазиятлар вазирлигининг худудий бошцармалари ва булимлари туман ва шахар ФВДТга кирувчи ташкилотларининг амалий харакатларини режалаштиришга ташкилий-методик рахбарлик цилишни ФВВ амалга оширилиши амалдаги цонунчиликда белгилаб цуйилганлиги боис, улар томонидан жойларда зилзилалар вацтида ахоли томонидан тегишли харакатлар ва тадбирлар амалга оширилиши хамда кучли ва талафотли зилзилалар содир булиши хавфи мавжуд булганида хамда содир булганда тегишли ФВДтга кирувчи ташкилотлар томонидан уларнинг оцибатларини зудлик билан бартараф этиш тадбирларининг амалга оширилиши мувофицлаштириб борилади.

Кучли зилзила билан боглиц фавцулодда вазиятларда туман ва шахарлар ФВДТга кирувчи шахарлар ва туманларнинг фавцулодда вазиятларнинг олдини олиш ва уларни бартараф этиш буйича худудий комиссиялар фаолият олиб боришади.

Худудий комиссиялар кучли зилзила билан боглиц фавцулодда вазиятларда иккиламчи холда юзага келиши мумкин булган фавцулодда вазиятларнинг олдини олиш, авариялар, халокатлар ва табиий офатларнинг зарари ва оцибатларини камайтириш тадбирларини амалга оширади.

Шунингдек шахарлар ва туманларнинг худудий комиссиялари уларга юкланган вазифаларни бажариш мацсадида цуйидаги функцияларни амалга оширади:

Фавцулодда вазиятларнинг олдини олиш ва уларни бартараф этиш буйича Хукумат комиссиясининг, шунингдек Корацалпогистон Республикаси, вилоятлар ва Тошкент шахри тегишли худудий комиссияларининг царорлари бажарилишини ташкил этади;

объектларда юзага келган иккиламчи фавцулодда вазиятларни бартараф этиш, шу жумладан ахолини ва объект ходимларини эвакуация цилишда харакатлар мувофицлаштирилишини таъминлайди;

кучли зилзила оцибатида жабрланганларга етказилган зарарни цоплаш тугрисида Корацалпогистон Республикаси Вазирлар Кенгаши, вилоятлар ва Тошкент шахар хокимларига белгиланган тартибда тацдимлар киритади;

Хукумат комиссияси, шунингдек, тегишли худудий комиссиялар царорларнинг ижроси то'г'рисидаги ахборотни хамда о'з мажлислари учун ахборот-тахлилий

Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.1 | SJIF = 7.899 www.in-academy.uz

материалларни белгиланган муддатларда Коракалпог'истон Республикаси, вилоятлар ва шахар комиссияларининг ишчи органига такдим этади. Тошкент шахри. чегаралар. Худудий комиссияларни раислар бошкаради, уларнинг ваколатларига, хусусан: худудий комиссиялар мажлисларининг кун тартибини белгилаш ва чакириш, кабул килинган карорларнинг бажарилиши устидан назоратни ташкил этиш;

худудий комиссиялар аъзоларининг узларига юкланган вазифаларни бажариш буйича фаолиятини мувофиклаштириш;

худудий комиссияларнинг самарали фаолияти самарадорлигини таъминлаш буйича бошка чора-тадбирларни амалга ошириш ва бошкалар.

Худудий комиссиялар уз фаолиятини худудий комиссиялар мажлисларида куриб чикиладиган ва уларнинг раислари томонидан тасдикланган йиллик режаларга мувофик амалга оширади. Худудий комиссияларнинг мажлислари заруратга караб, лекин йилига камида бир марта утказилади ва мажлис карорлари баённома билан расмийлаштирилади. Зарур холларда худудий комиссияларнинг сайёр мажлислари ташкил этилиши мумкин. Худудий комиссиялар келгуси йил учун ахоли ва худудларни фавкулодда вазиятлардан мухофаза килиш буйича асосий чора-тадбирлар режаларини ишлаб чикишни ташкил килади, уларни уз мажлисларида куриб чикади ва тегишли маъмурий туманлар фукаро мухофазаси бошликларига тасдиклаш учун киритади.

Таъкидлаш жоизки, фавкулодда вазиятлар бошкармалари (шахар ва туман булимлари) худудий комиссияларнинг ишчи органлари хисобланади. Худудий комиссияларнинг ишчи органлари:

худудий комиссияларнинг келгуси йил учун иш режалари лойихаларини тайёрлайди;

худудий комиссияларнинг навбатдаги мажлисига барча хужжатларнинг уз вактида тайёрланишини таъминлайди; худудий комиссияларнинг карорларига мувофик зарур ахборот, тахлилий ва бошка материалларни худудий комиссияларнинг куриб чикиши учун такдим этади;

жойларга чикиб худудий комиссиялар томонидан кабул килинган карорлар бажарилиши мониторингини олиб боради;

худудий комиссияларнинг карорларини ижро этиш холати тугрисида ахборот йигадилар ва мунтазам равишда (бир ойда камида бир марта) худудий комиссиялар раисларига ахборот беради.

Шахарлар ва туманлар хокимларининг саноатни ривожлантириш, капитал курилиш, коммуникациялар ва коммунал хужалиги масалалари буйича уринбосарлари котибиятларининг бош мутахассислари худудий комиссияларнинг котиблари хисобланади.

Хулоса. Умуман олганда мамлакатимизда кучли зилзила билан боглик фавкулодда вазиятларни ва уларнинг иккиламчи окибатларини бартараф этишда туман ва шахарлар ФВДтга кирувчи ташкилот рахбарлари, худудий комиссия аъзолари фаолиятини ташкил этишнинг хукукий асослари яратилган булиб, укув машклари ва машгулотлари давомида уларнинг узига хос хусусиятларини инобатга олган холда апробациядан утказилади. Шу боисдан келгусида мазкур тадбирларнинг уз вактида,

é

Ws,

References:

1. Y36eKHCTOH Pecnyö^HKacH Ba3Hp^ap Max,KaMacuHHHr 2023-hh^ 29-anpe.flbgaru "Y36eKHCTOH Pecnyö^HKacH ®aBK;yflogga Ba3HHT^apHH o^guHH o^um Ba öyHgafi öyHgafi Ba3HHT^apga x,apaKaT ^H^um gaB^aT th3HMH $ao.flHflTHHH caMapa^u TamKH^ этнm 171-coh^h rçapopu.

2. Y36eKHCTOH Pecnyö^HKacu Ba3up^ap Max,KaMacHHHHr 2017 HRA 19 uro^garu «OaBKy^ogga Ba3HHT^apHHHr o^guHH o^um Ba y^apHH 6apTapa$ STum öyfiuHa xyKyMaT KOMHccHHcu Ba xygygufi KOMuccuH^ap Typpucugaru HH30M^apHH TacguK^am xarçuga» 525-coh^h rçapopu.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.