Научная статья на тему 'ДАРСДАН ТАШҚАРИ МАШҒУЛОТЛАРДА УМУМИЙ ЖИСМОНИЙ ТАЙЁРГАРЛИК ВОСИТАЛАРИ ОРҚАЛИ ЎҚУВЧИЛАРНИНГ ЖИСМОНИЙ ТАЙЁРГАРЛИГИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ'

ДАРСДАН ТАШҚАРИ МАШҒУЛОТЛАРДА УМУМИЙ ЖИСМОНИЙ ТАЙЁРГАРЛИК ВОСИТАЛАРИ ОРҚАЛИ ЎҚУВЧИЛАРНИНГ ЖИСМОНИЙ ТАЙЁРГАРЛИГИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
74
12
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Fan-Sportga
Область наук
Ключевые слова
ДАСТУР / ЎқУВЧИ ЁШЛАР / УМУМТАЪЛИМ МАКТАБЛАРИ / ДАРС / ДАРСДАН ТАШқАРИ МАШғУЛОТЛАР / СОғЛОМ ТУРМУШ ТАРЗИ / МУАЛЛИФЛИК ДАСТУРЛАРИ / ЖИСМОНИЙ ТАЙЁРГАРЛИК / ТАЖРИБА / НАЗОРАТ ГУРУҲИ

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Салихова Г.Х.

Мақолада умумтаълим мактаблари 13-15 ёшдаги ўқувчиларининг дарсдан ташқари машғулотлари жараёнига муаллифлик дастурини жорий қилиш ва ўқувчиларни давлат таълим стандарти ўқув дастуридаги назорат тест меъёрларини топширишга тайёрлаш масалаларининг долзарблиги очиб берилган.В статье раскрывается актуальность вопросов внедрения авторской программы в процесс внеурочных занятий учащихся 13-15 лет общеобразовательных школ и подготовки их к сдаче нормативов и контрольных тестовых заданий из учебной программы государственного образовательного стандарта.The article reveals the relevance of the issues of introducing the author’s program into the process of extracurricular activities of 13-15 year old students of general education schools and preparing them for passing the standards of control test tasks from the curriculum of the state educational standard.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ДАРСДАН ТАШҚАРИ МАШҒУЛОТЛАРДА УМУМИЙ ЖИСМОНИЙ ТАЙЁРГАРЛИК ВОСИТАЛАРИ ОРҚАЛИ ЎҚУВЧИЛАРНИНГ ЖИСМОНИЙ ТАЙЁРГАРЛИГИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ»

Детско-юношеский спорт

Мустакил изланувчи Г.Х. САЛИХОВА1

Узбекистан давлат жисмоний тарбия ва спорт университети, Чирчик шахри, Узбекистан

ДАРСДАН ТАШКДРИ МАШГУАОТААРДА

м\а.[лиф ........................... умумиЙ ЖИСМОНИЙ ТАЙЁРГАРЛИК

ВОСИТАААРИ ОРКАЛИ УКУВЧИААРНИНГ ЖИСМОНИЙ ТАЙЁРГАРАИГИНИ РИВОЖААНТИРИШ

Аннотация

Annotation

<м о

СО

со

О) t о d со

с со

В статье раскрывается актуальность вопросов внедрения авторской программы в процесс внеурочных занятий учащихся 13-15 лет общеобразовательных школ и подготовки их к сдаче нормативов и контрольных тестовых заданий из учебной программы государственного образовательного стандарта.

Ключевые слова: программа, учащаяся молодежь, общеобразовательные школы, урок, занятия во внеурочное время, здоровый образ жизни, авторские программы, физическая подготовка, эксперимент, контрольная группа.

Маколада умумтаълим мактаблари 13-15 ёшдаги укувчиларининг дарсдан ташкари машгулотлари жараёнига муаллифлик дастурини жорий килиш ва укувчиларни давлат таълим стандарти укув дастуридаги назорат тест меъёрларини топширишга тайёрлаш масалаларининг долзарблиги очиб берилган.

Калит сузлар: дастур, уцувчи ёшлар, умумтаълим мактаблари, дарс, дарсдан ташцари машгулотлар, соглом турмуш тарзи, муаллифлик дастурлари, жисмоний тайёргарлик, тажриба, назорат гуруци.

The article reveals the relevance of the issues of introducing the author's program into the process of extracurricular activities of 13-15 year old students of general education schools and preparing them for passing the standards of control test tasks from the curriculum of the state educational standard.

Key words: program, student youth, secondary schools, lesson, extracurricular activities, healthy lifestyle, copyright programs, physical training, experiment, control, groups.

Ахоли, жумладан, укувчи ёшларнинг жисмоний тарбиясини ташкил этиш, жисмоний тарбия ва спорт машгулотларининг замонавий воситалари хамда услубларини излаб топиш хамда укув жараёнига жорий этиш борасида республикамиз ва хорижий олимларнинг изланишлари ва илмий тадкикотлари етарлича мавжуд. Бирок бу изланишлар кулами замонавий шарт-шароитлар туфайли яна хам кенгайиб ва чукурлашиб бормокда.

Укувчи ёшларнинг жисмоний тайёргарлигини ошириш, жисмоний ривожланишини ташкил килиш масалалари Саломов Р.С., Юнусов Т.Т., Юнусова Ю.М., Махкамжонов К.М, Кудратов Р.К. каби олим-лар томонидан тадкик килинган.

Укувчиларнинг замонавий тайёргарлиги жараёни-да харакатли уйинларнинг кулланилиши масалалари профессорлар Усмонходжаев Т. С., Ф.Ходжаев томо-нидан уганиб чикилган.

Согломлаштиришга йуналтирилган жисмоний тарбия дарсларининг назарий ва методик асослари масалаларига Ахматов М.С., Сейтхалилов Э.А., Ханкелдиев Ш.Х., Шарипова Д.Д., Ярашев К.Д., Кошбахтиев И.А. ишлари багишланган.

Хорижий олимлардан Ашмарин В.А., Беспалько В.П., Бальсевич В.К., Лубишева Л.И., Годик М.А. укувчиларнинг жисмоний тайёргарлиги даражасини аниклаш, уларнинг харакат тайёргарлигини ошириш; Кузнецов В.С., Лях В.И. мактабда жисмоний тарбия дарсларида укувчиларни харакатларга ургатиш ва уларнинг харакат тайёргарлигини ошириш масала-ларини тадкик килганлар.

Укувчи ёшларнинг согломлаштиришга йунал-

тирилган жисмоний тарбия буйича машгулотлари, фитнес, жисмоний тайёргарликни тестлаш ва тикла-ниш масалалари Goldman J., Kraft R.E., Lodfrey S., Williams L.R. ишларида ёритиб берилган.

Тадкикотнинг максади. Мактаб укувчиларининг жисмоний тайёргарлигини дарсдан ташкари машгу-лотлар жараёнида ривожлантириш методикасини ишлаб чикиш.

Тадкикотнинг вазифалари:

1. 13-15-ёшдаги мактаб укувчиларининг жисмоний тайёргарлигини ривожлантиришга оид дарсдан ташкари машгулотлар дастурини ишлаб чикиш ва синовдан утказиш.

2. Мактаб укувчиларининг жисмоний тарбия дастуридаги булимларга оид меъёр ва талабларни топширишга йуналтирилган УЖТ услубиятини ишлаб чикиш.

3. 13-15-ёшдаги мактаб укувчиларини жисмоний ривожланиши ва жисмоний тайёргарлиги динами-касини аниклаш.

4. Ишлаб чикилган дастур оркали укувчиларнинг умумий жисмоний тайёргарлиги услубияти самара-дорлигини тажрибада асослаш.

Умумтаълим мактабларида жисмоний тарбия самарадорлигини оширишда энг макбул йуналишлар-дан бири укувчиларнинг жисмоний тайёргарлигини назорат килиб бориш хисобланади. Бунда назоратни амалга ошириш укувчи укув фаолиятининг турли боскичларидаги харакат имкониятлари тугрисида ахборот олишни назарда тутади [2].

Жисмоний тарбия, спорт назарияси ва услубияти сохасидаги олимлар ва мутахассислар укувчиларнинг

Детско-юношеский спорт

даракат сифатларини бадолашнинг оптимал услубла-рини излаб топиш ва куллаш масалаларига алодида эътибор каратадилар [2].

Укувчиларнинг даракат тайёргарлигини бадо-лашда жисмоний курсаткичларни тестлаш амалга оширилади. Укувчиларнинг ёши, жинси, шунинг-дек, умумтаълим мактаблари учун мулжалланган жисмоний тарбия укув дастурларидан келиб чикиб, тестларнинг турли хил тупламлари ва микдори кулланилади.

Педагогик тажриба 13-15 ёшдаги мактаб укув-чиларини дарсдан ташкари машгулотлар жараёнида меъёр ва талабларни топширишга тайёрлаш учун ишлаб чикилган махсус укув дастурининг самара-дорлигини аниклаш максадида утказилди.

Жисмоний тайёргарлик даражаси бир хил булган 13-15 ёшдаги мактаб укувчилари орасидан тажриба ва назорат гурудлари аниклаб олинди.

Тажриба гурудида дарсдан ташкари машгулотлар дар хил жисмоний тайёргарликка эга 13-15 ёшли укувчиларнинг жисмоний тайёргарлигини тако-миллаштиришга йуналтирилган дамда махсус тест синовларини топширишга кумаклашувчи машклар-ни куллаш услубияти асосида утказилди. Тажриба тадкикотларини утказишнинг энг мудим шарти тажриба ва назорат гурудларининг бошлангич ва

якуний натижаларини таккослаш булди.

Тадкикот жараёнида умумтаълим мактабларининг 13-15-ёшли угил ва киз болаларидан тажриба ва назорат гурудларида махсус тестлардан дастлабки меъёрлар кабул килинди.

Педагогик тажрибагача тажриба ва назорат гу-рудидаги барча ёш боскичларида танлаб олинган тест меъёрлари буйича олинган натижаларда деярли катта фарк сезилмади.

Биз тадкикот жараёнида 13-15 ёшли мактаб укувчиларидан жисмоний тарбия дастуридаги бу-лимларига оид синовларни кабул килдик. Бунда 1315 ёшли угил ва киз болаларнинг тезкорлигини ри-вожлантириш учун 60 м.га югуриш /с/, тезлик-куч сифатларининг ривожланиш даражасини бадолаш турган жойдан узунликка сакраш /см/, елка камари ва кулларнинг тезлик-куч сифатларини бадолаш учун теннис тупини улоктириш /м/, чидамлилик сифатини аниклаш учун 2000 м.га югуриш /дакика ва сония/, эгилувчанлик сифатини бадолаш учун тик турган долатда гимнастика уриндигидан оёк тиззаларини букмай олдинга эгилиш /оёк остидан пастга дисобланади/, угил болаларда куч сифатини аниклаш учун баланд турникда тортилиш дамда кизларда куч сифати полга таянган долда кулларни букиб ёзиш тести ёрдамида бадоланди.

1-жадвал

Тажриба ва назорат гурудидаги 13-15 ешли угил болаларнинг курсаткичлари /тажрибадан олдин ва кеиин

№ Тестлар Еши Курсаткичлар /ТГ/ Р Курсаткичлар /НГ/ Р

Тажрибадан олдин п=15 Тажрибадан кейин п=15 Тажрибадан олдин п=15 Тажрибадан кейин п=15

1 60 м,га югуриш /с/ 13 10,4±0,68 9,8±0,67 2,35 <0,05 10,3±0,58 10,2±0,57 0,7 >0,05

14 10,1±0,6 9,5±0,61 2,4 <0,05 10,2±0,77 10,01±0,78 0,68 >0,05

15 9,79±0,71 9,15±0,55 2,76 <0,05 9,76±0,76 9,6±0,73 0,58 >0,05

2 Турган жойдан узунликка сакраш /см/ 13 162,7±4,32 167,7±4,47 3,11 <0,05 162,1±4,66 164,1±4,66 1,19 >0,05

14 164,3±6,11 170,5±6,57 2,65 <0,05 165,1±5,55 167,7±5,55 1,28 >0,05

15 167,3±5,01 175,8±5,07 4,6 <0,05 167,5±5,22 171,7±5,41 2,12 <0,05

3 Теннис тупини улоктириш /м/ 13 33,69±2,45 37,55±2,3 4,31 <0,05 33,68±3,59 35,22±3,76 1,14 >0,05

14 33,99±5,6 38,14±5,36 2,08 <0,05 33,51±4,97 35,53±4,98 1,11 >0,05

15 35,64±4,32 39,42±4,45 2,35 <0,05 35,76±3,84 37,8±3,88 1,45 >0,05

4 2000 м,га югуриш /дакика ва сония/ 13 10,51±0,55 10,08±0,39 2,47 <0,05 10,52±0,54 10,38±0,5 0,72 >0,05

14 10,48±0,4 10,06±0,38 2,97 <0,05 10,47±0,43 10,29±0,41 1,11 >0,05

15 10,26±0,43 9,52±0,3 5,43 <0,05 10,24±0,51 10,0±0,42 1,41 >0,05

5 тик турган долатда гимнастика уриндигидан оёк тиззаларини букмай олдинга эгилиш /см/ 13 3,3±1,05 4,4±0,99 2,87 <0,05 3,5±0,99 4,1±0,99 1,66 >0,05

14 3,7±0,96 4,7±0,9 2,74 <0,05 3,9±0,92 4,3±0,82 1,47 >0,05

15 4,3±0,96 5,2±0,94 2,69 <0,05 4,3±1,11 4,6±0,99 0,69 >0,05

6 Турникка тортилиш /марта/ 13 4±0,85 5±0,85 3,24 <0,05 4±0,65 4,4±0,74 1,57 >0,05

14 4,6±1,3 5,5±1,1 2,1 >0,05 4,4±1,12 4,9±1,1 1,14 >0,05

15 4,7±1,03 5,7±1,11 2,38 <0,05 4,8±1,15 5,1±1,25 0,76 >0,05

Дастлабки натижаларга кура ёши ва жинси буйича тажриба ва назорат гурухидаги угил ва киз болаларнинг жисмоний тайёргарлиги курсаткичларини киёслага-нимизда гурудлар уртасида катта тафовут сезиларли даражада ишончли эмаслиги, педагогик тадкикот жара-ёнида иштирок этиш учун жисмоний ривожланганлиги ва функционал тайёргарлиги деярли бир хил булган укувчилар танлаб олинганлиги кайд этилди. Олти ой давом этган машгулотлардан сунг тажриба ва назорат гурудидаги угил ва кизлардан олинган натижалар ора-сида фарк ишончли даражада усди.

Тажриба гурудидаги 13 ёшли угил болаларда 60 м.га югуришда уртача курсаткич 10,4±0,68 с дан 9,8±0,67 с гача /Р<0,05/; турган жойдан узунликка сакрашда 162,7±4,32 см дан 167,7±4,47 см гача / Р<0,05/; теннис тупини улоктиришда 33,69±2,45 м дан 37,55±2,3 м га /Р<0,05/; 2000 м га югуришда эса 10,51±0,55 дакикадан 10,08±0,39 дакикага /Р<0,05/;

тик турган долатда гимнастика уриндигидан оёк тиз-заларини букмай олдинга эгилишда 3,3±1,05 см дан 4,4±0,99 см га /Р<0,05/; турникка тортилишда 4±0,85 мартадан 5±0,85 мартага ошди ва бунда ишончли статистик фарклар намоён булди /Р<0,05/.

Шунингдек назорат гурудидаги 13 ёшли угил болаларда 60 м.га югуришда уртача курсаткич буйича атижалар 10,3±0,58 с дан 10,2±0,57 с.гача /Р>0,05/; турган жойдан узунликка сакрашда 162,1±4,66 см дан 164,1±4,66 см гача /Р>0,05/; теннис тупини улоктиришда 33,68±3,59 м дан 35,22±3,76 м га /Р>0,05/; 2000 м га югуришда эса 10,52±0,54 дакикадан 10,38±0,5 дакикага /Р>0,05/; тик турган долатда гимнастика уриндигидан оёк тиззаларини букмай олдинга эгилишда 3,5±0,99 см дан 4,1±0,99 см га /Р>0,05/; турникка тортилишда 4±0,65 мартадан 4,4±0,74 мартага ошсада бунда ишончли статистик фарклар намоён булмади /Р>0,05/.

Тажриба гурухидаги 14 ёшли угил болаларда 60 м.га югуришда уртача курсаткич буйича натижалар 10,1±0,6 с дан 9,5±0,61 с гача /Р<0,05/; турган жойдан узунликка сакрашда 164,3±6,11 см дан 170,5±6,57 см гача /Р<0,05/; теннис тупини улодтиришда 33,99±5,6 м дан 38,14±5,36 м га /Р<0,05/; 2000 м га югуришда эса 10,48±0,4 дадидадан 10,06±0,38 дадидага /Р<0,05/; тик турган холатда гимнастика уриндигидан оёд тиз-заларини букмай олдинга эгилишда 3,7±0,96 см дан 4,7±0,9 см га /Р<0,05/; турникка тортилишда 4,6±1,3 мартадан 5,5±1,1 мартага ошди ва бунда ишончли статистик фардлар намоён булди /Р<0,05/.

Назорат гурухидаги 14 ёшли угил болаларда 60 м.га югуришда уртача курсаткич буйича натижалар 10,2±0,77 с дан 10,01±0,78 с гача /Р>0,05/; турган жойдан узунликка сакрашда 165,1±5,55 см дан 167,7±5,55 см гача /Р>0,05/; теннис тупини улодтиришда 33,51±4,97 м дан 35,53±4,98 м га /Р>0,05/; 2000 м га югуришда эса 10,47±0,43 дадидадан 10,29±0,41 дадидага /Р>0,05/; тик турган холатда гимнастика уриндигидан оёд тиззалари-ни букмай олдинга эгилишда 3,9±0,92 см.дан 4,3±0,82 см.га /Р>0,05/; турникка тортилишда 4,4±1,12 мартадан 4,9±1,1 мартага ошсада, бунда ишончли статистик фардлар намоён булмади /Р>0,05/.

60 метрга югуришда15 ёшли угил болаларнинг тажриба гурухида уртача курсаткич буйича натижа 9,79±0,71 с.дан 9,15±0,55 с.га /Р<0,05/; турган жойдан узунликка сакрашда 167,3±5,01 см.дан 175,8±5,07 см. гача /Р<0,05/; теннис тупини улодтиришда 35,64±4,32 м.дан 39,42±4,45 м.га /Р<0,05/; 2000 м.га югуришда эса 10,26±0,43 дадидадан 9,52±0,3 дадидага /Р<0,05/; тик турган холатда гимнастика уриндигидан оёд тиззаларини букмай олдинга эгилишда 3,7±0,96 см.дан 4,7±0,9 см.га ошди ва бунда ишончли статистик фардлар намоён булди /Р<0,05/. Турникка тортилишда эса натижа 4,6±1,3 мартадан 5,5±1,1

Тажриба ва назорат гуру^идаги 13-15 ёшли ^из б<

Детско-юношеский спорт

мартага ошсада ишончли статистик фард намоён булмади /Р>0,05/.

15 ёшли назорат гурухининг угил болаларида 60 м.га югуришда уртача курсаткич буйича натижалар педагогик тажрибадан олдин 9,76±0,76 с.га, якунида эса 9,6±0,73 с узгарди ва ишончли статистик фардлар намоён булмади /Р>0,05/. Турган жойдан узунликка сакрашда эса натижа бошида 167,5±5,22 м га, якунида эса 171,7±5,41м.га тенг булиб, сезиларли узгарди /Р<0,05/; теннис тупини улодтиришда на-тижа 35,76±3,84 м.дан 37,8±3,88 м.га /Р>0,05/; 2000 м.га югуришда эса 10,24±0,51 дадидадан 10,0±0,42 дадидага /Р>0,05/; тик турган холатда гимнастика уриндигидан оёд тиззаларини букмай олдинга эгилишда 4,3±1,11 см.дан 4,6±0,99 см.га /Р>0,05/; турникка тортилишда 4,8±1,15 мартадан 5,1±1,25 мартага ошсада, бунда ишончли статистик фардлар намоён булмади /Р>0,05/.

Педагогик тажрибани утказиш вадтида дарсдан ташдари машгулотларда тажриба гурухининг угил болалари билан сенситив даврларни хисобга олган холда айланма ва гурухли машгулот услубияти ёрда-мида машгулотлар ташкил дилинди. Натижада тажриба гурухининг угил болалари олинган назорат тестлари натижалари буйича анъанавий дарсдан ташдари машгулотларда шугулланган назорат гурухидаги уз тенгдо-шларидан юдорирод натижага эришдилар.

Ушбу тажрибани утказиш даврида угил болаларда умумий жисмоний тайёргарлик воситаларини дуллаган холда дарсдан ташдари фаолиятнинг намунавий дасту-ри тажриба гурухида дулланилди. Тажриба гурухида 6 та тестланган курсаткичлардан 6 тасида анид ишончли натижалар кузатилди. Фадатгина 1 та ёш гурухида турникка тортилиш тестида 14 ёшлиларда натижаларнинг сезиларли усиши кузатилди, бирод ишончли статистик фардлар намоён булмади /Р>0,05/.

2-жадвал

нинг курсаткичлари /тажрибадан олдин ва кейин

№ Тестлар Еши Курсаткичлар /ТГ/ 1 Р Курсаткичлар /НГ/ 1 Р

Тажрибадан олдин п=15 Тажрибадан кейин п=15 Тажрибадан олдин п=15 Тажрибадан кейин п=15

1 60 м,га югуриш /с/ 13 11,3±0,47 10,5±0,48 4,36 <0,05 11,3±0,47 11,01±0,46 1,59 >0,05

14 11,4±0,28 10,8±0,21 6,57 <0,05 11,4±0,3 11,2±0,31 2,25 <0,05

15 11,2±0,25 10,6±0,2 7,25 <0,05 11,2±0,25 10,9±0,26 2,67 <0,05

2 Турган жойдан узунликка сакраш /см/ 13 155,9±5,1 164,2±4,46 4,76 <0,05 155,9±4,88 159,7±4,73 2,13 <0,05

14 162,4±3,6 170,9±3,97 5,25 <0,05 162,9±4,17 166±3,8 2,15 <0,05

15 164,7±4,1 171,4±2,8 5,25 <0,05 164,3±3,56 167,5±3,42 2,51 <0,05

3 Теннис тупини улодтириш /м/ 13 23,9±3,03 27,8±3,21 3,39 <0,05 23,7±3,05 25,5±3,23 1,57 >0,05

14 24,3±2,74 28,43±2,93 4 <0,05 24,35±2,75 26,67±2,61 2,38 <0,05

15 25,62±2,47 29,53±2,55 4,25 <0,05 25,52±2,23 27,36±2,24 2,26 <0,05

4 2000 м,га югуриш /дадида ва сония/ 13 12,34±0,25 11,94±0,37 3,51 <0,05 12,29±0,26 12,13±0,3 1,56 >0,05

14 12,05±0,25 11,52±0,24 5,91 <0,05 12,03±0,31 11,85±0,35 1,52 >0,05

15 12,02±0,22 11,44±0,17 8,05 <0,05 12,02±0,22 11,68±0,27 3,84 <0,05

5 тик турган холатда гимнастика уриндигидан оёд тиззаларини букмай олдинга эгилиш /см/ 13 4,2±0,86 5,1±0,8 2,85 <0,05 4,2±0,86 4,3±0,9 0,41 >0,05

14 4,8±1,01 5,4±0,99 1,64 <0,05 4,8±1,01 5,1±0,69 0,74 >0,05

15 5,2±0,86 5,9±0,8 2,42 <0,05 5,3±0,8 5,5±0,83 0,89 >0,05

6 Полга таянган холда дулларни букиб ёзиш /марта/ 13 4,3±0,82 5,3±0,82 3,35 <0,05 4,3±0,82 4,6±0,91 0,84 >0,05

14 4,7±0,98 5,4±0,91 2,13 <0,05 4,7±0,98 4,7±1,1 0,18 >0,05

15 5,1±0,83 5,9±0,88 2,55 <0,05 5,3±0,9 5,5±0,74 0,44 >0,05

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Педагогик тажрибадан кейинги тажриба гу-рухидаги диз болаларнинг жисмоний тайёргарлик даражасини тавсифловчи назорат тестлари буйича натижаларнинг уртача катталикларини диёсий тахлил дилиш йули билан олинган ёшлар буйича уртача курсаткичларни хам батафсил куриб чидамиз (2-жадвалга даранг).

Педагогик тажриба мобайнида13 ёшли тажриба гурухининг дизларида уртача курсаткичлар 60 м.га югуришда педагогик тажрибадан олдин 11,3±0,47

с га, якунида эса 10,5±0,48 с узгарди ва ишончли статистик фардлар намоён булди /Р<0,05/. Назорат гурухи дизларида эса натижа бошида 11,3±0,47 с га, якунида эса 11,01±0,46 с га тенг булиб, сезиларли узгармади /Р>0,05/.

Шунингдек, шу ёшдаги дизларда тажриба гурухида турган жойдан узунликка сакрашда 155,9±5,1 см.дан 164,2±4,46 см гача /Р<0,05/; теннис тупини улодтиришда 23,9±3,03 м.дан 27,8±3,21 м га /Р<0,05/; 2000 м.га югуришда эса 12,34±0,25 дадидадан

Детско-юношеский спорт

11,94±0,37 дакикага /Р<0,05/; тик турган долатда гимнастика уриндигидан оёк тиззаларини букмай олдинга эгилишда 4,2±0,86 см.дан 5,1±0,8 см.га / Р<0,05/; полга таянган долда кулларни букиб ёзиш 4,3±0,82 мартадан 5,3±0,82 мартага ошди ва бунда ишончли статистик фарклар намоён булди /Р<0,05/.

Шу ёшдаги кизларда назорат гурудида турган жойдан узунликка сакрашда уртача курсаткичлар 155,9±4,88 см.дан 159,7±4,73 см.га ошди /Р<0,05/; теннис тупини улоктиришда 23,7±3,05 м.дан 25,5±3,23 м.га /Р>0,05/; 2000 м га югуришда эса 12,29±0,26 дакикадан 12,13±0,3 дакикага /Р>0,05/; тик турган долатда гимнастика уриндигидан оёк тиззаларини букмай олдинга эгилишда 4,2±0,86 см.дан 4,3±0,9 см.га /Р>0,05/; полга таянган долда кулларни букиб ёзишда натижа 4,3±0,82 мартадан 4,6±0,91 мартага ошди ва бунда ишончли статистик фарклар намоён булмади /Р>0,05/.

60 м га югуришда 14 ёшли тажриба гурудининг кизларининг уртача курсаткичлари тадкикот бошида 11,4±0,28 с, якунида эса 10,8±0,21с.ни ташкил этди / Р<0,05/; назорат гурудида дам натижа 11,4±0,3 с.дан 11,2±0,31 с га яхшиланди ва бунда дам ишончли статистик фарклар намоён булди /Р<0,05/.

Турган жойдан узунликка сакрашда тадкикот гурудида дам назорат гурудида дам натижалар ишончли даражада узгарди: ТГ: 162,4±3,6 см.дан 170,9±3,97 см.га /Р<0,05/, НГ: 162,9±4,17 см.дан 166±3,8 смга ошди /Р<0,05/. Шунингдек, теннис тупини улоктиришда тажриба гурудида 24,3±2,74 м.дан 28,43±2,93 м.га / Р<0,05 /; назорат гурудида эса натижа 24,35±2,75 м.дан 26,67±2,61м.га ошди ва уларда дам ишончли статистик фарклар кузатилди / Р<0,05/.

Доцент

Ш.А. АРСЛАНОВ1

доктор философии по педагогических наук С.К. АДИЛОВ1

Информация для связи с автором:

judo.uzb.edu@mail.ru

2000 м.га югуришда эса тажриба гурудидаги кизларда натижа 12,34±0,25 дакикадан 11,94±0,37 дакикага /Р<0,05/; назорат гурудида эса натижа 12,29±0,26 дакикадан 12,13±0,3 дакикага ошиб се-зиларли усиш булсада, бунда ишончли статистик фарклар намоён булмади /Р>0,05/. Тик турган долатда гимнастика уриндигидан оёк тиззаларини букмай олдинга эгилишда 4,8±1,01 см дан 5,4±0,99 см га ишончли ошди /Р<0,05/; назорат гуруди кизларида натижа 4,8±1,01 см.дан 5,1±0,69 см.га сезиларли ошсада, фарк ишончли булмади /Р>0,05/; тажриба гурудида полга таянган долда кулларни букиб ёзишда натижа 4,7±0,98 мартадан 5,4±0,91 мартага ошди ва бунда ишончли статистик фарклар намоён булди /Р<0,05/; назорат гурудида эса натижа 4,7±0,98 мартадан 4,7±1,1марта булиб, натижа узгармади /Р>0,05/.

Хулоса. Педагогик тажрибада иштирок этган 1315 ёшли угил ва киз болаларнинг жисмоний тайёр-гарлик курсаткичлари аникланди. Тажриба ва назорат гурудларида тадкикотдан олдинги ва кейинги нати-жаларнинг уртача курсаткичлари таккосланди дамда ишончлилик даражаси урганилди. 13-15-ёшдаги мактаб укувчилари учун ишлаб чикилган намунавий "Мактаб укувчиларининг жисмоний тайёргарлигини дарсдан ташкари машгулотлар жараёнида ривожлан-тириш буйича фаолият курси укув дастури"нинг самарадорлиги аникланди.

Адабиётлар:

1. Ах,олининг жисмоний тайёргарлиги ва саломатлиги даражасини белгиловчи «Алпомиш» ва «Барчиной» махсус тестларини ^абул ^илиш ва мусоба^аларини утказиш тартиби т^рисида Низом (УзР ВМ 29.01.2019 й. 65-сон ^арорига 1-илова).

2. Саломов Р.С. Жисмоний тарбия назарияси ва услубияти. 1 том. Дарслик. ITA-PRESS. Т. 2015 . 220 б.

3. Юнусова Ю.М. Основы методики физической культуры. Учебная пособия. Т. 2005 г. 250 ст.

Старший преподаватель Е.С. ЛЮЛИНА1 Магистрант А.Р. ТАШМАТОВ1

:Узбекский государственный университет физической культуры и спорта.

город Чирчик, Узбекистан

ЭФФЕКТИВНОСТЬ ПРИМЕНЕНИЯ ПЕДАГОГИЧЕСКОЙ ТЕХНОЛОГИИ СОВЕРШЕНСТВОВАНИЯ КООРДИНАЦИОННЫХ СПОСОБНОСТЕЙ ДЗЮДОИСТОВ 13-14 ЛЕТ

Аннотация

Annotation

Предложена методика совершенствования координационных способностей дзюдоистов 13-14 лет с использованием координационной лестницы, включенная в подготовительную часть учебно-тренировочного занятия. Описан педагогический эксперимент, доказывающий эффективность методики.

Ключевые слова: координационные способности, координационная лестница, комплексы упражнений, эксперимент, динамика.

Ук,ув машгулотининг тайёргарлик кисмига киритилган 13-14 ёшли дзюдочиларнинг мувофиклаштириш зинапоясидан фойдаланган холда мувофиклаштириш кобилиятини ошириш методикаси таклиф этилади. Педагогик тадкикот тавсифланади, бу методиканинг самарадорлигини исботлайди.

Калит сузлар: мувофицлаштириш цобилиятлари, мувофицлаштириш зинапояси, машцлар мажмуалари, тадцицот, усиш.

The technique of improving the coordination abilities of judokas 13-14 years old with the use of the coordination ladder, included in the preparatory part of the educational and training session is offered. The pedagogical experiment which proves the efficiency of the method is described.

Key words: coordination abilities, coordination ¡adder, sets of exercises, experiment, dynamics.

CN О CN

CO

■e

0 ci

CO

1

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.