Научная статья на тему 'БОЛАЛАР ВА ЎСМИРЛАР СПОРТ МАКТАБИНИНГ БОШЛАНҒИЧ ТАЙЁРГАРЛИК ГУРУҲЛАРИДА ШУҒУЛЛАНУВЧИЛАРНИНГ ЖИСМОНИЙ ТАЙЁРГАРЛИК ДАРАЖАСИНИ БАҲОЛАШ ДИНАМИКАСИ'

БОЛАЛАР ВА ЎСМИРЛАР СПОРТ МАКТАБИНИНГ БОШЛАНҒИЧ ТАЙЁРГАРЛИК ГУРУҲЛАРИДА ШУҒУЛЛАНУВЧИЛАРНИНГ ЖИСМОНИЙ ТАЙЁРГАРЛИК ДАРАЖАСИНИ БАҲОЛАШ ДИНАМИКАСИ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
65
10
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Fan-Sportga
Область наук
Ключевые слова
ГРУППА НАЧАЛЬНОЙ ПОДГОТОВКИ / ФИЗИЧЕСКАЯ ПОДГОТОВЛЕННОСТЬ / ФИЗИЧЕСКОЕ РАЗВИТИЕ / СПЕЦИАЛЬНЫЕ УПРАЖНЕНИЯ / НАГРУЗКА / ВЫНОСЛИВОСТЬ

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Неъматов Б.И.

Мазкур мақолада бошланғич тайѐргарлик босқичида шуғулланувчи 10-12 ѐшли (ўғил ва қиз болалар) енгил атлетикачиларнинг жисмоний тайѐргарлигини оширишда махсус машқларнинг қўлланилиш самарадорлиги юзасидан ўтказилган педагогик тажриба натижалари келтирилган.В статье приведены результаты педагогического эксперимента по определению эффективности специальных упражнений для повышения уровня физической подготовленности легкоатлетов 10-12 лет (мальчиков и девочек), занимающихся на начальном этапе подготовки

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «БОЛАЛАР ВА ЎСМИРЛАР СПОРТ МАКТАБИНИНГ БОШЛАНҒИЧ ТАЙЁРГАРЛИК ГУРУҲЛАРИДА ШУҒУЛЛАНУВЧИЛАРНИНГ ЖИСМОНИЙ ТАЙЁРГАРЛИК ДАРАЖАСИНИ БАҲОЛАШ ДИНАМИКАСИ»

Литература:

1. Постановление Президента Республики Узбекистан ПП-3031 от 3 июня 2017 г. «О дальнейшем развитии физической культуры и массового спорта».

2. Верхошанский Ю.В. Основы специальной силовой подготовки в спорте. 2-е изд., перераб. и доп. -М, ФиС, 1977.

3. Матвеев Л.П. Теория и методика физической культуры: Учебник для ИФК.-М, ФиС,

1991.

4. Платонов В.Н. Общая теория подготовки спортсменов в олимпийском спорте. Киев: Олимпийская литература, 1977.

5. Годик М.А. Спортивная метрология: Учебник для институтов физической культуры. -М, ФиС, 1988.

6. Основы теории и методики физической культуры /Под ред. А.А. Гужаловского. -М, ФиС, 1986.

Ф.Зарипова

Статья посвящена изучению влияния специального комплекса упражнений на уровень скоростно-силовой подготовленности детей младшего школьного возраста.

The article is devoted to the study of the effect of a special set of exercises on the level of speed-strength preparedness of children of primary school age.

Б.И.НЕЪМАТОВ, УЗБЕКИСТОН ДАВЛАТ ЖИСМОНИЙ ТАРБИЯ ИНСТИТУТИ Х,УЗУРИДАГИ ЖИСМОНИЙ ТАРБИЯ ВА СПОРТ БУЙИЧА МУТАХАССИСЛАРНИ ИЛМИЙ-МЕТОДИК ТАЪМИНЛАШ, ^АЙТА ТАЙЁРЛАШ ВА УЛАРНИНГ

МАЛАКАСИНИ ОШИРИШ МАРКАЗИ, ТОШКЕНТ

БОЛАЛАР ВА УСМИРЛАР СПОРТ МАКТАБИНИНГ БОШЛАНГИЧ ТАЙЁРГАРЛИК ГУРУ^ЛАРИДА ШУГУЛЛАНУВЧИЛАРНИНГ ЖИСМОНИЙ ТАЙЁРГАРЛИК ДАРАЖАСИНИ БА^ОЛАШ ДИНАМИКАСИ

Аннотация. В статье приведены результаты педагогического эксперимента по определению эффективности специальных упражнений для повышения уровня физической подготовленности легкоатлетов 10-12 лет (мальчиков и девочек), занимающихся на начальном этапе подготовки.

Ключевые слова: группа начальной подготовки, физическая подготовленность, физическое развитие, специальные упражнения, нагрузка, выносливость.

Долзарблиги. Бугунги кунда жисмоний тарбия ва спортни оммавий-лаштириш дунё хдмжамияти ижтимоий сиёсатининг мух,им йуналишларидан бири этиб белгиланган. Бу сохдда эришилган ютуклар мамлакатни дунёга танитади, барча юртдошларга гурур-ифтихор багишлайди. Таъкидлаш жоизки, жах,онда болалар ва усмирлар спортини ривожлантиришда иктидорли болаларни спортга жалб этиш, уларнинг спорт мах,оратини тарбиялаш, психологик х,олатини бах,олаш, организмнинг морфо-функционал курсаткичларининг

ривожланиш даражасини аниклаш, жисмоний, техник-тактик тайёргарлигини оширишда кулланиладиган восита ва

услубларни амалиётга татби; этиш, укув-машгулотларини илмий асосда ташкил килиш юзасидан куплаб илмий тадкикот ишлари олиб борилган.

Мамлакатимиз мустакилликка

эришгандан сунг жисмоний тарбия ва спорт билан мунтазам шугулланиш учун зарур шарт-шароитлар яратилди. Шахдр ва кишлокларда замонавий спорт

комплекслари бунёд этилди. Узбекистон Республикаси Президенти Ш.М.Мирзиёев раислигида 2017 йил 31 октябрда "Жисмоний тарбия ва спорт сохдсида бошкариш тизимини такомиллаштириш, иктидорли спортчиларни танлаш ва тарбиялаш, сохдни малакали кадрлар билан мустах,камлаш хдмда замонавий

спорт иншоотларни барпо этиш масалалари"га багишланган йигилишда мамлакатимиз спортчиларини нуфузли мусобакалар, жумладан Олимпия ва Паралимпия уйинларига пухта тайёрлаш масалаларига катта эътибор каратилгани юкоридаги фикр-мулохазаларнинг

тасдигидир [1]. Демак, оммавий спорт, айникса, болалар спортини илмий асосда ривожлантириш, унинг ташкилий ва технологик асосларини яратишга алохида эътибор каратиш кераклигидан далолат беради.

Шунга асосланиб айтиш мумкинки, тадкикот ишининг танланган мавзуси долзарб масалалардан бири хисобланади.

Тадкикотнинг максади: БУСМнинг бошлангич тайёргарлик гурухларида шугулланувчиларнинг жисмоний тайёргар-лигини оширишда кулланиладиган махсус машкларнинг самарадорлигини асослаш.

10-12 ёшли болаларда тезкорлик, координацион кобилият, тезкор-куч, чакконлик, эгилувчанлик каби жисмоний сифатлар хамда сакровчанлик даражасини ривожлантириб бориш хар бир тренер-укитувчининг асосий вазифаларидан хисобланади [2, 5]. Бу жисмоний сифатлар шугулланувчиларни хар кандай хаётий вазиятларда узларини эркин тута олишларига, ижтимоий хаёт шароити ва спортда узларининг муносиб уринларини эртарок аниклаб олишларига имкон яратади. Бу сифатларнинг ривожланиши эса, уз навбатида, шу ёшдаги шугул-ланувчиларнинг жисмоний тайёргарлик даражаси кай холатда эканлигини белгилайди.

Спорт амалиётида жисмоний тайёргарлик бир катор жисмоний машклар ва тест меъёрлари ёрдамида бахоланади. БУСМнинг бошлангич тайёргарлик гурухида олиб борган тадкикотимизда юкори стартдан 30 метрга югуриш; 3*10 метрга моксимон югуриш; огирлиги 1 кг булган тулдирма тупни улоктириш; утирган холда олдинга эгилиш; 6 дакикали югуриш; турган жойдан узунликка сакраш; баланд турникда тортилиш (киз болалар паст турникда) ва тушаётган линейкани ушлаш каби назорат тестларидан фойдаландик. Тест натижалари бошлангич

тайёрлов гурухидаги угил ва киз болалар жисмоний тайёргарлигининг ривожлан-ганлик даражаси тугрисида зарур маълумотлар олишга имкон берди.

Педагогик тажриба бошланишида тажриба ва назорат гурухлари орасида 10 ёшли угил болаларнинг жисмоний тайёргарлиги буйича статистик фарклар кузатилмади. Педагогик тажриба охирида 11-12 ёшли угил болалар юкори стартдан 30 метрга югуриш, 3*10 метрга моксимон югуриш, тортилиш, огирлиги 1 кг булган тулдирма тупни улоктириш, турган жойдан олдинга узунликка сакраш, утирган холда олдинга эгилиш, тушаётган линейкани ушлаш, 6 дакикали югуриш тестлари буйича тажриба ва назорат гурухлари уртасидаги ишончлилик даражаси (р<0,05) кузатилди (1- жадвал).

Тажриба ва назорат гурухларидаги 11 ёшли угил болаларнинг жисмоний тайёргарлиги урганилганда тажриба гурухидаги угил болаларда назорат гурухидаги болаларникига нисбатан сезиларли узгаришлар аникланди. Хусусан, тажриба ва назорат гурухлари уртасидаги статистик фарклар 6 дакикали югуриш, 3*10 метрга мокисимон югуриш (р<0,001), огирлиги 1 кг булган тулдирма тупни улоктириш, турган жойдан узунликка сакраш, утирган холда олдинга эгилиш, баланд турникда тортилиш, тушаётган линейкани ушлаш ва юкори стартдан 30 метрга югуриш назорат тестлари буйича статистик фарк аникланди (р<0,05). Тажриба ва назорат гурухларидаги 12 ёшли угил болаларнинг жисмоний тайёргарлиги урганилганда тажриба гурухидаги болаларда назорат гурухидагиларга нисбатан сезиларли узгаришлар юз берди.

Жумладан, тажриба ва назорат гурухлари уртасидаги статистик фарклар 6 дакикали югуриш (р<0,001), юкори стартдан 30 метрга югуриш, 3*10 метрга мокисимон югуриш, огирлиги 1 кг булган тулдирма тупни улоктириш, турган жойдан узунликка сакраш, утирган холда олдинга эгилиш, баланд турникда тортилиш ва тушаётган линейкани ушлаш назорат тестлари буйича статистик фарк килди (р<0,05).

Тажриба ва назорат гурухларининг 10-12 ёшли уFил болаларида укув машFулот

бошланиши ва охиридаги жисмоний тайёргарлик курсаткичлари _ _(п=38)__

Тестлар Г у р у х л а р Тажриба ва назорат гурухлари

№ Ёши Назорат Тажриба уртасидаги ишончлилик

даражаси

Тажрибадан Тажрибадан Тажрибадан Тажрибадан г Р

олдин кейин олдин кейин

Юкори 10 6,9±0,2 6,7±0,4 6,9±0,4 6,4±0,2 0,66 >0,05

1 стартдан 30 м югуриш, (с) 11 6,7±0,2 6,4±0,2 6,4 ±0,4 5,6±0,1 2,27 <0,05

12 6,4±0,6 6,2±0,2 5,6±0,3 4,9±0,1 2,27 <0,05

3x10 м 10 9,0±0,4 8,8±0,1 9,0±0,3 8,7±0,2 1,36 >0,05

2 моксимон 11 8,8±0,3 8,5±0,1 8,7 ±0,3 8,0±0,1 2,86 <0,05

югуриш, (с) 12 8,5±0,2 8,3±0,2 8,0±0,3 7,2±0,1 2,27 <0,05

Тулдирма 10 5,2±0,3 5,9±0,2 5,2±0,3 6,3±0,2 1,42 >0,05

3 тупни улоктириш (1 кг) 11 5,9±0,4 6,8±0,3 6,3 ±0,7 7,9±0,1 2,18 <0,05

12 6,8±0,8 7,8±0,2 7,9±0,7 9,5±0,2 2,14 <0,05

Турган жойдан 10 157,2±2,2 168,4±7,6 157,3 ±5,0 169,3±2,0 0,10 >0,05

4 узунликка 11 168,4±7,8 180,2±0,6 169,3±6,1 182,5±0,2 2,22 <0,05

сакраш, (см). 12 180,2±9,4 192,1±0,8 182,5±6,0 196,9±0,7 2,36 <0,05

Утирган холда 10 9,7±0,2 11,1±1,0 9,7±0,9 12,3±0,6 1,08 >0,05

5 олдинга эгилиш, (см). 11 11,1±1,1 12,9±0,2 12,3±0,8 14,8±0,2 2,50 <0,05

12 12,9±0,9 14,9±0,3 14,8±0,8 17,7±0,3 2,14 <0,05

Баланд 10 3,5±0,6 4,4±0,5 3,5±0,8 5,2±0,6 1,02 >0,05

6 турникда тортилиш, (марта). 11 4,4±0,8 5,4±0,2 5,2±0,7 6,9±0,2 2,50 <0,05

12 5,4±0,9 6,5±0,2 6,9±0,8 8,7±0,2 2,50 <0,05

Тушаётган 10 20,9±2,2 19,8±0,4 20,9±0,9 18,8±0,8 1,01 >0,05

7 линейкани 11 19,8±0,5 18,6±0,3 18,8±0,9 16,7±0,3 2,14 <0,05

ушлаш, (см). 12 18,6±0,5 17,3±0,4 16,7±0,7 14,0±0,5 2,18 <0,05

6 дакикали 10 855,5±10,3 900,2±9,0 855,6±12,9 910,2±8,0 0,82 >0,05

8 югуриш, (м). 11 900,8±8,5 1117,2±9,6 910,2±8,2 1192,7±8,3 4,84 <0,001

12 1117,3±9,2 1340,5±8,2 1192,8± 11,1 1484,3±7,2 6,26 <0,001

Педагогик тажриба бошланишида тажриба ва назорат гурухлари орасида 10 ёшли киз болаларда жисмоний тайёргарлиги буйича барча тестларда статистик фарклар кузатилмади. Педагогик тажриба охирида 11-12 ёшли киз болалар юкори стартдан 30 метрга югуриш, 3x10 метрга мокисимон югуриш, паст турникда тортилиш, огирлиги 1 кг булган тулдирма тупни улоктириш, турган жойдан олдинга узунликка сакраш, утирган холда олдинга эгилиш, тушаётган линейкани ушлаш,

6 дакикали югуриш тестлари буйича статистик фарк килди (2- жадвал).

Тажриба ва назорат гурухлари 10 ёшли киз болалардаги жисмоний сифатларининг ривожланганлик даражаси назорат тестлари буйича статик фарклар кузатилмади. Тажрибанинг охирида тажриба ва назорат гурухи уртасидаги 6 дакикали югуришни хисобга олмаганда (р<0,01) статистик фарклар кузатилмади (р>0,05).

Тажриба ва назорат гурухларининг 10-12 ёшли киз болаларида укув машгулот бошланиши ва

охирида жисмоний тайёргарлик курсаткичлари (п=36)

№ Тестлар Ёши Г у р у ^ л а р Тажриба ва назорат гурухлари уртасидаги ишончлилик даражаси

Назорат Тажриба

Тажрибадан олдин Тажрибадан кейин Тажрибадан олдин Тажрибадан кейин г Р

1 Юкори стартдан 30 м югуриш, (с) 10 8,9±0,2 8,7±0,1 8,9±0,3 8,3±0,2 1,81 >0,05

11 8,7±0,3 8,4±0,1 8,3±0,3 7,6±0,1 2,85 <0,05

12 8,4±0,2 8,2±0,1 7,6±0,2 6,9±0,2 2,27 <0,05

2 3*10 м моксимон югуриш, (с) 10 10,1±0,4 9,9±0,2 10,0±0,2 9,6±0,2 0,71 >0,05

11 9,9±0,3 9,7±0,1 9,6±0,2 9,0±0,1 2,85 <0,05

12 9,7±0,4 9,4±0,1 9,0±0,3 8,2±0,2 2,27 <0,05

3 Огирлиги 1 кг булган тулдирма тупни улоктириш, (м). 10 4,8±0,4 5,5±0,2 4,8±0,4 5,8±0,2 1,07 >0,05

11 5,5±0,8 6,3±0,1 5,8±0,6 7,3±0,3 2,18 <0,05

12 6,3±0,8 7,2±0,2 7,3±0,6 8,8±0,2 2,14 <0,05

4 Турган жойдан узунликка сакраш, (см). 10 152,0±5,0 162,6±1,6 152,0 ±6,0 163,2±2,0 0,23 >0,05

11 162,6±5,8 173,5±0,6 163,4±4,5 175,9±0,3 2,38 <0,05

12 173,5±5,2 184,6±0,6 175,9±4,6 189,4±0,9 2,22 <0,05

5 Утирган холда олдинга эгилиш, (см). 10 9,9±1,1 11,1±1,0 9,9±1,0 12,0±0,5 0,80 >0,05

11 11,1±1,2 13,0±0,3 12,0±1,1 15,0±0,4 2,20 <0,05

12 13,0±1,0 15,1±0,3 15,0±0,9 18,8±0,7 2,23 <0,05

6 Паст турникда тортилиш, (марта). 10 2,2±0,8 3,0±0,4 2,2±0,9 3,3±0,5 0,46 >0,05

11 3,0±0,6 3,8±0,4 3,3±0,8 5,5±0,5 2,19 <0,05

12 3,8±0,8 4,8±0,4 5,5±0,7 7,6±0,3 2,20 <0,05

7 Тушаётган линейкани ушлаш, (см). 10 24,0±0,8 22,9±0,4 24,0±0,4 22,6±0,8 0,34 >0,05

11 22,9±0,6 21,6±0,4 22,6±0,7 20,2±0,3 2,20 <0,05

12 21,6±0,5 20,2±0,5 20,2±0,9 17,6±0,2 2,22 <0,05

8 6 дакикали югуриш, (м). 10 810,5±10,3 852,2±9,6 810,6±18,9 870,2±8,0 1,43 >0,05

11 852,8±12,1 30,7±10,7 870,2±17,2 998,7±19,2 2,30 <0,05

12 930,7±12,2 1012,2±40,8 999,5±20,8 1174,8±16,2 2,14 <0,05

Тажриба ва назорат гурухларидаги 11 ёшли киз болаларнинг жисмоний тайёргарлиги урганилганда тажриба гурухи киз болаларида назорат гурухидаги болаларникига нисбатан сезиларли узгаришлар юз берди. Асосан, тажриба ва назорат гурухлари уртасидаги статистик фарклар 3*10 метрга мокисимон югуриш, огирлиги 1 кг булган тулдирма тупни улоктириш, турган жойдан узунликка сакраш, утирган холда олдинга эгилиш, баланд турникда тортилиш, тушаётган линейкани ушлаш, юкори стартдан 30 метрга югуришда кузатилди.

Хулоса. Тажриба давомида

10-12 ёшли угил ва киз болаларнинг жисмоний тайёргарлиги, юкори стартдан 30 м га югуриш тести буйича тажриба ва назорат гурухларида 10-11 ёшли угил болалар уртасидаги ишончлилик даражаси 1=2,27, (Р<0,05), киз болаларда эса 1=2,85, (Р<0,05), 11-12 ёшли угил болаларда мос равишда 1=2,27, (Р<0,05), киз болаларда эса 1=2,27, (Р<0,05) булди. Шунингдек, утказилган барча 8 та тест буйича 10-11,

11-12 ёшли угил ва киз болалар уртасида ишончлилик даражаси (Р<0,05) фаркли

равишда ошганлиги тажрибада

исботланди.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Олинган натижаларга кура, бошлан-гич тайёргарлик гурухидаги 10-12 ёшли болаларнинг жисмоний тайёргарлик

даражаси 6 дакикали югуришдан (<0,001) ташкари колган барча 7 та тест буйича статистик фаркли равишда ишончлилик даражаси кузатилмади (p>0,05).

Адабиётлар:

1. Республика енгил атлетика маркази ишга туширилди // "Спорт" газетаси. - 2017. 28 ноябр, 48-сон.

2. Волков Л.В. Теория и методика детского и юношеского спорта. - К., Олимпийская литература, 2002.

3. Саламов Р.С. Жисмоний тарбия назарияси ва услубияти. Дарслик. -Т., ИТА -ПРЕСС,

2015.

4. Ne'matov B.I. Bolalarni to'siqlar oshaosha yugurishga o'rgatish. Uslubiy tavsiya. -Toshkent, OzDJTI nashriyot-matbaa bolimi. 2011.

5. Никитушкин В.Г. Теория и методика юношеского спорта. - Москва, Физическая культура, 2010.

Б.И.Неъматов

Мазкур маколада бошлангич тайёргарлик боскичида шугулланувчи 10-12 ёшли (угил ва киз болалар) енгил атлетикачиларнинг жисмоний тайёргарлигини оширишда махсус машкларнинг кулланилиш самарадорлиги юзасидан утказилган педагогик тажриба натижалари келтирилган.

The article contains the necessary information on the level of development of physical training (for boys and girls)in the initial training group through the results of tests for determining the level of effectiveness of the exercise of hurdling to improve thephysical training of the hurdles of 10-12 years.

ОММАВИЙ ЖИСМОНИЙ ТАРБИЯ ВА СПОРТ / МАССОВАЯ ФИЗИЧЕСКАЯ КУЛЬТУРА И СПОРТ

Г.М.КРАСНОВА, КАНДИДАТ ПЕДАГОГИЧЕСКИХ НАУК, УзГИФК, ЧИРЧИК

ФИЗКУЛЬТУРНО-СПОРТИВНЫЕ ИНТЕРЕСЫ И ДВИГАТЕЛЬНАЯ УСТРЕМЛЕННОСТЬ СТУДЕНТОВ ТАШКЕНТСКОГО ГОСУДАРСТВЕННОГО ПЕДАГОГИЧЕСКОГО УНИВЕРСИТЕТА ИМИНИ НИЗАМИ

Аннотация. Талаба ёшлар уртасидаги анкета сурови уларнинг жисмоний тарбия-спортга булган кизикишларини, жисмоний тарбия кадриятларини хдмда булажак касбий фаолият вазифаларини хал этиш учун соглом турмуш тарзи малакаларининг ахдмиятини аниклаш имконини берди.

Калит сузлар. Талабалар, жисмоний тарбия ва спортга булган кизикиш, харакатланишга булган интилиш, соглом турмуш тарзи, касбий фаолият.

Постановка проблемы. С каждым годом значение физической культуры и спорта в студенческой среде возрастает. Задача заключается в том, чтобы привлечь к этим занятиям всех молодых людей, сделать стойким положительное отношение к физической культуре и

спорту и закрепить это отношение в их будущей жизни [1].

Выявление любимых видов спорта среди студенческой молодежи позволяет лучше организовать работу по подготовке спортсменов высокого класса, а также

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.