Cryptoassets as Contemporary Threats to the Economic Security of the Country Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

Jacek Charatynowicza)*

'> The Alcide De Gasperi University of Euroregional Economy / Wyzsza Szkola Gospodarki Euroregionalnej im. Alcide De Gasperi * Corresponding author / Autor korespondencyjny: j.charatynowicz@gmail.com

Cryptoassets as Contemporary Threats to the Economic Security of the Country Kryptoaktywa jako wspotczesne zagrozenia bezpieczenstwa ekonomicznego panstwa

ABSTRACT

Aim: The aim of this article is to present the conclusions of a research conducted in the area of identifying threats to the economic interests of the state related to the trading of cryptoassets, as well as the presentation of legal solutions functioning in the cryptoasset environment and possible remedial actions to be taken by the state authorities competent in this regard.

Introduction: Due to the technological features, undefined legal status, regulatory and organizational risks of this instrument, the threats related to the trading of cryptoassets are one of the most important current threats from the point of view of the economic security of the country. They are identified both by domestic and foreign financial market supervision authorities, tax and law enforcement authorities, and those dealing with counteracting money laundering and the financing of the terrorists. The article presents the identified risk areas, legal regulations in the field of trading in these assets, and regulatory perspectives. An attempt was also made to describe the actions necessary to be taken to mitigate the threats.

Methodology: In this work, theoretical research was used, such as: analysis of literature, on legal and strategic studies as well as industry literature, synthesis, generalization and inference. In addition, analysis was carried out of the legal acts related to the regulation of the market of cryptoassets, international strategic documents describing this market and the Polish financial supervision. Draft legal acts of a legislative nature were also presented. Conclusions: The market of cryptoassets is subject to constant legal, organizational and institutional transformations. Its socio-economic environment is also changing. Due to the characteristics of cryptoassets, their dispersed and unregulated nature, institutions of this market, both entities participating in transaction brokerage, as well as natural persons, can be used for money laundering, concealing property from various forms of crime. However, the identified vulnerabilities do not pose a significant threat to the economic security of the country - they are of a sectoral nature. The relevant state institutions undertake specific activities in order to counteract threats, both of a legal, institutional and organizational nature.

Keywords: cryptoassets, threats to economic security, legal regulations in the area of cryptoassets, counteracting money laundering and financing of terrorism, mitigation of threats related to cryptoassets Type of article: review article

Received: 29.10.2021; Reviewed: 20.11.2021; Accepted: 07.12.2021; Author's ORCID ID: J. Charatynowicz - 0000-0003-0484-4078;

Please cite as: SFT Vol. 58 Issue 2, 2021, pp. 164-178, https://doi.Org/10.12845/sft.58.2.2021.10;

This is an open access article under the CC BY-SA 4.0 license (https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/).

ABSTRAKT

Cel: Celem niniejszego artykulu jest przedstawienie wnioskow z badan przeprowadzonych w zakresie identyfikacji zagrozen dla ekonomicznych interesow panstwa zwiqzanych z obrotem kryptoaktywami, a takze prezentacja rozwiqzan prawnych funkcjonujqcych w otoczeniu kryptoaktywow oraz mozliwych do podjçcia dzialan zaradczych przez wlasciwe w tym zakresie organy panstwa.

Wprowadzenie: Z uwagi na cechy technologiczne, niedookreslony status prawny, ryzyka regulacyjne i organizacyjne tego instrumentu, zagrozenia zwiq -zane z obrotem kryptoaktywami sq jednymi z najistotniejszych aktualnych zagrozen z punktu widzenia bezpieczenstwa ekonomicznego panstwa. Sq one identyfikowane zarowno przez krajowe, jak i zagraniczne organy nadzoru nad rynkiem finansowym, organy podatkowe, scigania oraz zajmujqce siç prze -ciwdzialaniem praniu pieniçdzy i finansowaniu terroryzmu. W artykule przedstawiono zidentyfikowane obszary zagrozen, regulacje prawne obowiqzujqce w zakresie obrotu tymi aktywami, perspektywy regulacyjne. Podjçto takze probç opisania koniecznych do podjçcia dzialan w celu mitygacji zagrozen. Metodologia: W przedmiotowej pracy wykorzystano badania teoretyczne, takie jak: analiza literatury, opracowan prawnych i strategicznych oraz pismien -nictwo branzowe, syntezç, uogolnienie oraz wnioskowanie. Ponadto dokonano analizy aktow prawnych zwiqzanych z regulacjq rynku kryptoaktywow, miçdzynarodowych dokumentow strategicznych opisujqcych rynek kryptoaktywow oraz polskiego nadzoru finansowego. Przedstawiono rowniez projektowane akty prawne o charakterze legislacyjnym.

Wnioski: Rynek kryptoaktywöw podlega nieustannym przeobrazeniom prawnym, organizacyjnym i instytucjonalnym. Zmienia si§ röwniez jego otoczenie spoleczno-ekonomiczne. Z uwagi na cechy kryptoaktywöw, ich rozproszony i nieuregulowany Charakter, instytucje tego rynku, zaröwno podmioty biorgce udzial w posrednictwie transakcyjnym, jak röwniez osoby fizyczne, mogg byc wykorzystywane do prania pieni^dzy, ukrywania mienia pochodzgcego z röznych form przest^pczosci. Zidentyfikowane podatnosci nie stanowig jednak istotnego zagrozenia dla bezpieczenstwa ekonomicznego panstwa - majg Charakter sektorowy. Wlasciwe instytucje panstwa podejmujg okreslone aktywnosci w celu przeciwdzialaniu zagrozeniom, zaröwno o charakterze prawnym, instytucjonalnym, jak i organizacyjnym.

Stowa kluczowe: kryptoaktywa, zagrozenia bezpieczenstwa ekonomicznego, regulacje prawne obszaru kryptoaktywöw, przeciwdzialanie praniu pieni^dzy oraz finansowaniu terroryzmu, mitygacja zagrozen zwigzanych z kryptoaktywami Typ artykutu: artykul przeglgdowy

Przyj^ty: 29.10.2021; Zrecenzowany: 20.11.2021; Zaakceptowany: 07.12.2021; Identyfikator ORCID autora: J. Charatynowicz - 0000-0003-0484-4078;

Prosz<? cytowac: SFT Vol. 58 Issue 2, 2021, pp. 164-178, https://doi.Org/10.12845/sft.58.2.2021.10; Artykul udostQpniany na licencji CC BY-SA 4.0 (https://creativecommons.Org/licenses/by-sa/4.0/).

Introduction

Currently, in the security environment, we can distinguish various types of threats - military and non-military - and prove their importance from the point of view of state security. The most important non-military threats include: internal political crises, asymmetric and hybrid threats, economic and financial vulnerabilities, terrorism, threats in cyberspace, organized crime, corruption, human and drug trafficking as well as money laundering [1].

"An emergency is a situation or condition that threatens someone or in which someone feels threatened; also: someone who creates such a situation" [2], while according to another definition, a threat is a situation in which there is a probability of a dangerous state for the environment. Taking as the basis the domains in which the threat may occur, the already mentioned military and non-military threats can be distinguished. Among the latter, the following threats can be distinguished: political, economic, psychosocial, ecological, internal and others" [3].

In addition to the threats, it is also worth pointing to the key megatrends important from the point of view of security, i.e. trends with a particular strength, scope and area of impact. They include: technological revolution, reconfiguration of balance of power in the international arena, crisis of liberal democracy, demographic prospects and climate change, and the so-called black swans - a term used in economics for an unexpected event that (almost) no one can predict [4].

Among the indicated trends, distinguished can be the technological revolution in various aspects of its impact, digital development, cyberspace, artificial intelligence, big data, which affect many areas of the state's functioning. Therefore, they pose challenges to the political decision-makers, representatives of the world of science and the security analysts in the context of their impact on security, including state security.

The aim of this article is both an analytical and scientific presentation of the risks associated with the trading of cryptoassets, as well as presenting conclusions in the field of institutional and operational methods of counteracting them.

Wst^p

Aktualnie w srodowisku bezpieczenstwa mozemy wyroznic roz-nego rodzaju zagrozenia - militarne i pozamilitarne - oraz dowodzic ich istotnosci z punktu widzenia bezpieczenstwa panstwa. Do naj-wazniejszych zagrozen o charakterze pozamilitarnym nalezy zali-czyc: wewn?trzne kryzysy polityczne, zagrozenia asymetryczne, hybrydowe, podatnosci gospodarcze i finansowe, terroryzm, zagrozenia w cyberprzestrzeni, zorganizowanq przest?pczosc, korupcj?, handel ludzmi i narkotykami oraz pranie pieni?dzy [1].

„Zagrozenie to sytuacja lub stan, ktore komus zagrazajq lub w ktorej ktos czuje si? zagrozony; tez: ktos, kto stwarza takq sytuacja" [2], natomiast zgodnie z innq definicjq zagrozenie jest to sytuacja, w ktorej pojawia si? prawdopodobienstwo powsta-nia stanu niebezpiecznego dla otoczenia. Przyjmujqc za pod-staw? dziedziny, w ktorych moze wystqpic zagrozenie, wyroz-nia si? - wspomniane juz - zagrozenia militarne i niemilitarne. Wsrod tych drugich mozna z kolei wyszczegolnic zagrozenia: polityczne, ekonomiczne (gospodarcze), psychospoteczne, eko-logiczne, wewn?trzne i inne" [3] .

Oprocz zagrozen, warto rowniez wskazac na kluczowe megatrendy istotne z punktu widzenia bezpieczenstwa, tj. trendy o szczegolnej sile, zakresie i obszarze oddziatywania. Zalicza si? do nich: rewolucj? technologicznq, rekonfiguracj? uktadu sit na arenie mi?dzynarodowej, kryzys demokracji liberalnej, perspek-tywy demograficzne i zmiany klimatyczne oraz tzw. czarne tab?-dzie - termin stosowany w naukach ekonomicznych oznaczajqcy nieoczekiwane zdarzenie, ktorego (prawie) nikt nie jest w stanie przewidziec [4].

Wsrod wskazanych trendow wyroznic nalezy rewolucj? technologicznq w roznych aspektach jej oddziatywania, roz-woj cyfrowy, cyberprzestrzen, sztucznq inteligencj?, duze zbiory danych (ang. big data), ktore majq wptyw na wiele obszarow funk-cjonowania panstwa. W zwiqzku z tym stawiajq one przed decy-dentami politycznymi, przedstawicielami swiata nauki oraz ana-litykami ds. bezpieczenstwa wyzwania w kontekscie ich wptywu na bezpieczenstwo, w tym bezpieczenstwo panstwa.

Celem przedmiotowego artykutu jest zarowno analityczne i naukowe przyblizenie zagrozen zwiqzanych z obrotem kryptoaktywami, jak rowniez przedstawienie wnioskow w zakresie insty-tucjonalnego i operacyjnego im przeciwdziatania.

Cryptoassets

The market of instruments based on blockchain technology is subject to constant changes in the technological structure, legal and economic environment, an increase in the number of cryptoassets and their capitalization. As a result of these changes, as well as due to the declining importance of traditional financial markets' [5], these factors influence the behaviour of individual and institutional investors. The real estate market, investments in bonds, alternative forms of investment (gold, amber, works of art), the Forex market, but also cryptoassets (including investment tokens) are increasingly important investment areas and the place of allocating assets.

With the development of the market of virtual currencies, cryptocurrencies and tokens, the perception by regulators of this area of payment and investment services is also changing. From the point of view of the reports of the European Central Bank: Virtual currency systems 2012 [6] and Virtual currency systems -further analysis from 2015 [7], virtual currencies are "a type of unregulated digital money that is issued and usually controlled by their publishers, accepted and used by the members of a specific virtual community". However, in the context of the reports of the European Securities and Exchange Authority and the European Banking Authority, cryptoassets expressed in the position of 9 January 2019 are "a type of private property that depends primarily on cryptography and distributed ledger technology" [8-9].

According to the report of the Financial Conduct Authority, Guidance on Cryptoassets, Consultation Paper CP19/3 [10] of January 2019, cryptoassets are most often used:

- as a medium of exchange, usually functioning as a decentralized tool to buy and sell goods and services or to facilitate the regulation of payment services;

- as an investment where companies and consumers are directly exposed to the risk of owning and trading cryptoassets or indirectly exposed by owning or trading financial instruments that relate to cryptoassets;

- as support for raising capital and/or creating decentralized networks through initial coin offering or other distribution mechanisms.

Due to the technical conditions and the complex nature of the system infrastructure, it is not an easy task to distinguish between cryptoassets in terms of terminology. According to the already quoted ESMA report, Advice Initial Coin Offerings and Crypto-Assets, cryptoassets can be divided into digital currencies, cryptocurrencies and tokens, while in the documents of the US Treasury Department, the collective name is convertible

Kryptoaktywa

Rynek instrumentow opartych o technologic blockchain - tancuch blokow - podlega nieustannym zmianom konstrukcji technologicznej, otoczenia prawnego i ekonomicznego, wzrostu ilosci kryptoaktywow oraz ich kapitalizacji. W efekcie tych zmian, jak rowniez z uwagi na malejqce znaczenie tradycyjnych rynkow finansowych1 [5], czynniki te wptywajq na zachowania inwestorow indywidualnych i instytucjonalnych. Coraz istotniejszymi obsza-rami inwestycyjnymi oraz miejscem alokacji aktywow jest rynek nieruchomosci, inwestycje w obligacje, alternatywne formy inwe-stycji (ztoto, bursztyn, dzieta sztuki), rynek Forex, ale rowniez kryptoaktywa (w tym tokeny inwestycyjne).

Wraz z rozwojem rynku wirtualnych walut, kryptowalut i toke-now zmienia siç rowniez postrzeganie przez regulatorow tego obszaru ustug ptatniczych i inwestycyjnych. Z punktu widzenia raportow Europejskiego Banku Centralnego: Wirtualne systemy walut z 2012 r. [6] oraz Wirtualne systemy walut - dalsza analiza z 2015 r. [7], wirtualne waluty to „rodzaj nieuregulowanych, cyfro-wych pieniçdzy, ktore sq wydawane i zazwyczaj kontrolowane przez ich wydawcow, akceptowane i uzywane przez cztonkow okre-slonej wirtualnej spotecznosci". Natomiast w kontekscie raportow Europejskiego Urzçdu Papierow Wartosciowych i Gietd oraz Europejskiego Urzçdu Nadzoru Bankowego wyrazone w stanowisku z 9 stycznia 2019 r. kryptoaktywa (ang. cryptoassets) to „rodzaj majqtku prywatnego, ktory zalezy przede wszystkim od kryptogra-fii i technologii rozproszonej ksiçgi rozrachunkowej" [8-9].

Zgodnie z raportem Financial Conduct Authority, Guidance on Cryptoassets, Consultation Paper CP19/3 [10] ze stycznia 2019 r., kryptoaktywa najczçsciej sq wykorzystywane:

- jako srodek wymiany, zwykle funkcjonujqcy jako zdecen-tralizowane narzçdzie umozliwiajqce kupno i sprzedaz towarow oraz ustug lub utatwiajqcy regulacjç zasad dzia-tania ustug ptatniczych;

- jako inwestycja, w ktorej firmy i konsumenci sq bez-posrednio narazeni na ryzyko zwiqzane z posiadaniem i handlem kryptoaktywami lub posrednio narazeni przez posiadanie lub handel instrumentami finansowymi, ktore odnoszq siç do kryptoaktywow;

- jako wsparcie pozyskiwania kapitatu i/lub tworzenia zde-centralizowanych sieci przez publicznq emisjç tokenow (ang. initial coin offering) lub inne mechanizmy dystrybucji.

Ze wzglçdu na uwarunkowania techniczne oraz skompli-kowany charakter infrastruktury systemu dokonanie termino-logicznego rozroznienia kryptoaktywow nie jest zadaniem pro-stym. Zgodnie z cytowanym juz raportem ESMA, Advice Initial

According to the information contained in "Puls Biznesu", Investors focus on motor yachts, an attractive form of investment is financial involvement in yachts, which may bring profits of 8-12% per year.

Zgodnie z materiatem informacyjnym zawartym w „Pulsie Biznesu", Inwestorzy stawiajq na jachty motorowe, atrakcyjna forma inwestowania to zaangazowanie finansowe w jachty, ktore moze przyniesc zyski w kwotach 8-12% w skali roku.

virtual currency: digital currency, cryptocurrency, cryptoasset and digital asset [11].

Polish scientific and practical literature can be divided into the following terms: cryptocurrencies, virtual currencies and digital currencies [12].

Due to the civil and legal nature of trading, the need to stabilize and develop the market, transparency and ensuring the security of transactions, the market of cryptoassets is subject to national regulations that relate to the following aspects:

- cryptocurrency is a property right, is closely related to the economic interest of the rightholder, is transferable [13], is freely tradable and inherited;

- due to the identified threats, the market of cryptocurrency is subject to regulations in the area of counteracting its use for money laundering or financing terrorism;

- the possibility of taxing income from trading in cryptoassets;

- in the context of using cryptocurrencies in the area of payment services, regulations have been developed for this market, analogous to those for selected institutions of the payment services market;

- due to the use of cryptocurrencies as an investment instrument, there are regulations for this market, analogous to those for selected investment institutions and investment fund companies.

The structure and tasks of the national system of counteracting money laundering and financing terrorism are described in the Act of 1 March 2018 on counteracting money laundering and financing terrorism [14]. According to the document mentioned above, the authority competent to counteract these phenomena is the General Inspector of Financial Information. Obligated institutions and cooperating units are also essential elements of the system.

The definition of an obligated institution is subjective in nature - it indicates a catalogue of institutions (25 of them are characterized in the current Act), on which obligations in the area of counteracting money laundering and financing terrorism have been imposed [1 5]. Due to the definition of the catalogue of obligated institutions, the so-called cryptocurrency exchange platforms have been obliged to fulfil obligations in the area of counteracting money laundering and financing terrorism in the following areas:

- applying the so-called financial security measures;

- reporting to the GIFI the information on transactions equivalent to EUR 15,000 (in case of cash transactions equivalent to EUR 10,000), suspicious transactions;

- conducting risk analysis as part of identifying suspicious transactions;

- creating technological possibilities to suspend transactions/blocking the account.

The cooperating units are government administration bodies, local government units and other state organizational units, as well as the National Bank of Poland, the Polish Financial Supervision Authority and the Supreme Audit Office. The definition of the cooperating unit is included in art. 2 clause 2 point 8 of the Act of 1 March 2018 on counteracting money laundering and financing terrorism [14].

Coin Offerings and Crypto-Assets, kryptoaktywa mozemy podzielic na waluty cyfrowe, kryptowaluty oraz tokeny, natomiast w dokumentach Departamentu Skarbu Stanöw Zjednoczonych zbiorczq nazwq wymienialna waluta wirtualna (ang. convertible virtual currency) okresla siç: walutç cyfrowq (ang. digital currency), kryptowaluty (ang. cryptocurrency), wartosci oparte na kryptografii (ang. cryptoasset) oraz aktywa cyfrowe (ang. digital asset) [11].

W polskojçzycznej literaturze naukowej oraz literaturze prak-tycznej mozna wyroznic podziat na nastçpujqce pojçcia: kryptowaluty, waluty wirtualne oraz waluty cyfrowe [12].

Ze wzglçdu na cywilno-prawny charakter obrotu, koniecznosc stabilizacji oraz rozwoju rynku, transparentnosci i zapewnienia bezpieczenstwa transakcji rynek kryptoaktywöw podlega krajo-wym regulacjom, ktöre dotyczq nastçpujqcych aspektöw:

- kryptowaluta jest prawem o charakterze majqtkowym, pozostaje w scistym zwiqzku z ekonomicznym interesem uprawnionego, jest zbywalna [13], podlega swobodnemu obrotowi oraz dziedziczeniu;

- z uwagi na identyfikowane zagrozenia rynek kryptowalut podlega regulacjom w zakresie przeciwdziatania wykorzystywa-niu go do prania pieniçdzy lub finansowania terroryzmu;

- mozliwosc opodatkowania dochodöw osiqganych z tytutu obrotu kryptoaktywami;

- w kontekscie wykorzystania kryptowalut w zakresie ustug o charakterze ptatniczym wypracowano regulacje dla tego rynku, analogiczne jak dla wybranych instytucji rynku ustug ptatniczych;

- ze wzglçdu na wykorzystanie kryptowalut jako instrument inwestycyjny istniejq regulacje dla tego rynku, analogiczne jak dla wybranych instytucji o charakterze inwe-stycyjnym oraz towarzystw funduszy inwestycyjnych.

Struktura i zadania krajowego systemu przeciwdziatania praniu pieniçdzy oraz finansowaniu terroryzmu zostata opisana w ustawie z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziataniu praniu pieniçdzy oraz finansowaniu terroryzmu [14]. Zgodnie z przywotanym dokumentem, organem wtasciwym w zakresie przeciwdziatania tym zjawiskom jest Generalny Inspektor Informacji Finansowej. Istotnymi elementami systemu sq röwniez instytucje obowiqzane i jednostki wspötpracujqce.

Definicja instytucji obowiqzanej ma charakter podmiotowy - wskazuje na katalog instytucji (w obowiqzujqcej ustawie scharak-teryzowanych jest ich 25), na ktöre natozono obowiqzki w zakresie przeciwdziatania praniu pieniçdzy oraz finansowaniu terroryzmu [15]. W zwiqzku z takim okresleniem katalogu instytucji obowiqzanych tzw. platformy wymiany kryptowalut zostaty zobligowane do realizowania obowiqzköw w obszarze przeciwdziatania praniu pieniçdzy oraz finansowaniu terroryzmu w zakresie:

- stosowania wobec klientöw tzw. srodköw bezpieczen-stwa finansowego;

- raportowania do GIIF informacji o transakcjach stanowiq-cych röwnowartosc 15 000 euro (w przypadku realizacji transakcji gotöwkowych o röwnowartosci 10 000 euro), transakcji podejrzanych;

- prowadzenia analizy ryzyka w ramach identyfikowania transakcji podejrzanych;

- stworzenia technologicznych mozliwosci do wstrzyma-nia transakcji/blokady rachunku.

On the other hand, from the point of view of the transparency of the cryptocurrency market, transaction security, and trading participants, it was important to introduce regulations on cryptoassets (virtual currencies) to the aforementioned Act, in particular their statutory definition, account definition and transactions.

According to the legal definition, virtual currencies are "digital representations of value that are not:

a) legal tender issued by the NBP foreign central banks or other public administration bodies;

b) an international unit of account established by an international organization and accepted by individual countries belonging to or cooperating with that organization [16];

c) electronic money within the meaning of the Act of 19 August 2011 on payment services;

d) a financial instrument within the meaning of the Act of 29 July 2005 on Trading in Financial Instruments [17];

e) bill of exchange or check;

and is tradable for legal tender and accepted as a medium, and can be electronically stored or transferred or be traded in e-commerce" [14].

In turn, in art. 2 clause 2 point 17e of this Act stipulates that "a virtual currency (cryptocurrency) account is a collection of identification data kept in an electronic form, which provides authorized persons with the possibility to use virtual currency units, including carrying out their exchange transactions" [14].

Important from the point of view of counteracting money laundering and terrorist financing was the extension of the catalogue of obligated institutions to include entities conducting business activity, consisting in the provision of services in the area [18]:

- exchanges between virtual currencies and means of payment,

- exchanges between virtual currencies,

- brokerage in exchange,

- account maintenance.

The amendment to the act [19] introduced additional solutions in the area of cryptoassets, i.e. in case of providing services in the area of trading or exchange between cryptoassets and a fiat currency (Latin fides - faith, legal tender) such activity is treated as a regulated activity (art. 129a.1). Therefore, in case of activities in this area, there will be an obligation to make an entry in the register of virtual currencies kept by the minister responsible for public finances. However, failure to meet the regulatory requirement will result in an administrative fine of up to PLN 100,000. Pursuant to the new regulations, the activities mentioned above may only be performed by natural persons who have not been legally convicted of an intentional crime: against the activities of state institutions and local government, against the administration of justice, credibility of documents, property, economic turnover or property interests and money turnover, and also legal persons or organizational units in which the partners have not been legally convicted on the terms set out above in relation to natural persons or for a fiscal offense.

What is also important, in accordance with the presented amendment in the area of obligated institutions operating in the field of trading or exchange between cryptoassets and fiat

Jednostkami wspótpracujqcymi sq organy administracji rzq-dowej, organy jednostek samorzqdu terytorialnego oraz inne pan-stwowe jednostki organizacyjne, a takze Narodowy Bank Polski, Komisja Nadzoru Finansowego i Najwyzsza Izba Kontroli. Defi-nicja jednostki wspótpracujqcej zostata zawarta w art. 2 ust. 2 pkt 8 ustawy z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziataniu praniu pieni^dzy oraz finansowaniu terroryzmu [14].

Natomiast z punktu widzenia przejrzystosci rynku kryptowa-lut, bezpieczenstwa transakcji, uczestników obrotu, istotne byto wprowadzenie do wymienionej ustawy regulacji dotyczqcych kryptoaktywów (walut wirtualnych), w szczególnosci ich defini-cji ustawowej, definicji rachunku i transakcji.

Zgodnie z definicjq prawnq wirtualne waluty to „cyfrowe odwzorowanie wartosci, które nie jest:

a) prawnym srodkiem ptatniczym emitowanym przez NBP zagraniczne banki centralne lub inne organy administracji publicznej;

b) mi^dzynarodowq jednostkq rozrachunkowq ustanawianq przez organizaj mi^dzynarodowq i akceptowanq przez poszczególne kraje nalezqce do tej organizacji lub z niq wspótpracujqce [16];

c) pieniqdzem elektronicznym w rozumieniu ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o ustugach ptatniczych;

d) instrumentem finansowym w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi [17];

e) wekslem lub czekiem;

oraz jest wymienialne w obrocie gospodarczym na prawne srodki ptatnicze i akceptowane jako srodek wymiany, a takze moze bye elektronicznie przechowywane lub przeniesione albo moze bye przedmiotem handlu elektronicznego" [14].

Z kolei w art. 2 ust. 2 pkt 17e tej ustawy okreslono, ze „rachu-nek wirtualnej waluty (kryptowaluty) to prowadzony w formie elektronicznej zbiór danych identyfikacyjnych zapewniajqcych osobom uprawnionym mozliwose korzystania z jednostek walut wirtualnych, w tym przeprowadzania transakcji ich wymiany" [14].

Istotnym z punktu widzenia przeciwdziatania praniu pieni^-dzy oraz finansowaniu terroryzmu byto rozszerzenie katalogu instytucji obowiqzanych o podmioty prowadzqce dziatalnose gospodarczq, polegajqcq na swiadczeniu ustug w zakresie [18]:

- wymiany pomi^dzy walutami wirtualnymi i srodkami ptatniczymi,

- wymiany pomi^dzy walutami wirtualnymi,

- posrednictwa w wymianie,

- prowadzenia rachunku.

Nowelizacja przedmiotowej ustawy [19] wprowadzita dodat-kowe rozwiqzania w obszarze kryptoaktywów, tj. w przypadku swiadczenia ustug w zakresie obrotu lub wymiany mi^dzy kryp-toaktywami a walutq fiducjarnq (tac. fides - wiara, legalny srodek ptatniczy) taka aktywnose traktowana jest jako dziatalnose regu-lowana (art. 129a.1). W zwiqzku z tym, w przypadku dziatalnosci w tym zakresie, b^dzie istniat obowiqzek dokonania wpisu do reje-stru dziatalnosci w zakresie walut wirtualnych prowadzonego przez ministra wtasciwego do spraw finansów publicznych. Natomiast brak spetnienia wymogu regulacyjnego b^dzie implikowat karq administracyjnq o wartosci do 100 000 zt. Zgodnie z nowymi prze-pisami powyzsza dziatalnose moze bye wykonywana jedynie przez

currency, the obligation to report transactions to the General Inspector of EUR 1,000, and to apply a full catalogue of financial security measures or the obligation to verify the client was introduced, including establishing personal data, PESEL number or date of birth, number of the identification document or address, determining the data of the real beneficiary - that is the person who actually exercises control over the customer.

The reason for this change was the analysis of the financial intelligence unit of transactions on this market provided by cryp-tocurrency exchange offices/stock exchanges and the related risks, as well as the need to implement EU regulations.

Another area of cryptoasset regulation is the tax system. Pursuant to the Act of 26 July 1991 on personal income tax [20], revenues from trading in virtual currencies were classified as revenues from capital or capital gains. The above category includes: sale, cryptocurrency payment, payment of other liabilities, sale on the free market, stock exchange or exchange office. At the same time, specific rules for taxing cryptoassets were indicated. These revenues will not be combined with other revenues from cash capitals (capital gains). Qualification as a source of income - cash capital - will be made even when the taxpayer will generate income from trading virtual currencies as part of his business. As a consequence, the loss incurred on trading in virtual currencies will not be deductible from the taxpayer's other income, e.g. from the sale of shares or from the conducted business activity.

In the context of profits from cryptocurrency trading, in connection with the conducted business activity, the provisions of art. 7b of the Act of 15 February 1992 on corporate income tax [21] apply, in which the revenues were defined as: sale, cryptocurrency payment, payment of other liabilities, sale on the free market, stock exchange, exchange office.

Tax on natural and legal persons ranges from 17% to 32%, according to the tax scale.

A separate issue is the possibility of taxing cryptocurrency transactions with VAT. However, according to the interpretation of the Ministry of Finance, "the activity in the area of buying and selling cryptocurrencies is subject to VAT as a paid service, for VAT purposes, the concept of currencies used as legal tender also includes the so-called cryptocurrency. This means that the sale and exchange of a cryptocurrency for traditional currency and vice versa, as well as the exchange of one cryptocurrency for another, as long as it is subject to VAT, benefits from VAT exemption" [22].

Another aspect of the cryptoasset regulation is the possibility of running a business for stock exchanges/exchange offices in the area of trading cryptocurrency based on the provisions of the Act of 19 August 2011 on payment services [23]. The most convenient form of conducting business in the area of cryptocurrency trading under this Act, due to low regulatory requirements, is the so-called small payment institution.

On 1 December 2016, on the initiative of the Polish Financial Supervision Authority, a Working Group for the development of financial innovations (the so-called FinTech) was established. The aim of the Group was to identify legal, regulatory and supervisory barriers to the development of FinTech in Poland and to prepare proposals for ways to eliminate them, as well as solutions and activities that could eliminate or reduce the identified barriers.

osoby fizyczne, ktore nie zostaty prawomocnie skazane za umyslne przestçpstwo: przeciwko dziatalnosci instytucji panstwowych oraz samorzqdu terytorialnego, przeciwko wymiarowi sprawiedliwosci, wiarygodnosci dokumentow, mieniu, obrotowi gospodarczemu czy interesom majqtkowym i obrotowi pieniçdzmi, a takze osoby prawne bqdz jednostki organizacyjne, w ktorych wspolnicy nie zostali prawomocnie skazani na zasadach okreslonych powyzej w stosunku do osob fizycznych lub za przestçpstwo skarbowe.

Co rowniez istotne, zgodnie z przedstawionq nowelizacjq w zakresie instytucji obowiqzanych prowadzqcych dziatalnosc w zakresie obrotu lub wymiany miçdzy kryptoaktywami a walutq fiducjarnq, wprowadzono obowiqzek raportowania do Generalnego Inspektora transakcji o rownowartosci 1000 euro oraz stosowania petnego katalogu srodkow bezpieczenstwa finansowego, czy obo-wiqzku weryfikacji klienta, w tym ustalenia danych osobowych, numeru PESEL lub daty urodzenia, numeru dokumentu tozsamosci czy adresu, ustalenie danych beneficjenta rzeczywistego - czyli osoby faktycznie sprawujqcej kontrolç nad klientem. Przyczynq przeprowadzenia tej zmiany byty analizy jednostki analityki finan-sowej realizowanych transakcji na tym rynku swiadczonych przez kantory/gietdy kryptowalutowe oraz zwiqzane z tym ryzyka, jak rowniez koniecznosc implementowania przepisow unijnych.

Kolejnym obszarem regulacji kryptoaktywow jest system podatkowy. Zgodnie z ustawq z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osob fizycznych [20] przychody z obrotu walutami wirtualnymi zakwalifikowano do przychodow z kapitatow pieniçz-nych lub zyskow kapitatowych. Do powyzszej kategorii zalicza siç: sprzedaz, zaptatç kryptowalutq, regulowanie innych zobowiqzan, sprzedaz na wolnym rynku, gietdzie lub w kantorze. Wskazano jed-noczesnie na szczegolne zasady opodatkowania kryptoaktywami. Przychody te nie bçdq tqczone z innymi przychodami z kapitatow pieniçznych (zyskow kapitatowych). Kwalifikacja do zrodta przy-chodow - kapitaty pieniçzne - dokonana zostanie nawet wtedy, gdy podatnik bçdzie osiqgat przychody z obrotu walutami wirtualnymi w ramach prowadzonej dziatalnosci gospodarczej. W kon-sekwencji strata poniesiona z obrotu walutami wirtualnymi nie bçdzie mogta byc odliczona od innych dochodow podatnika, np. ze sprzedazy akcji, czy tez z prowadzonej dziatalnosci gospodarczej.

W kontekscie zyskow osiqganych z obrotu kryptowalutq, w zwiqzku z prowadzonq dziatalnosciq gospodarczq, zastoso-wanie majq przepisy art. 7b ustawy z 15 lutego 1992 o podatku dochodowym od osob prawnych [21], w ktorych przychody okre-slono jako: sprzedaz, zaptatç kryptowaluta, regulowanie innych zobowiqzan, sprzedaz na wolnym rynku, gietdzie, kantorze.

Podatek od osob fizycznych, jak i prawnych zawiera siç w przedziale od 17 do 32%, zgodnie ze skalq podatkowq.

Oddzielnym zagadnieniem jest mozliwosc opodatkowania transakcji kryptowalutowych podatkiem VAT. Jednak zgodnie z interpretacjq Ministerstwa Finansow „dziatalnosc w zakresie kupna i sprzedazy kryptowalut podlega opodatkowaniu VAT jako odptatne swiadczenie ustug, dla celow VAT pojçcie walut uzywa-nych jako prawny srodek ptatniczy obejmuje rowniez tzw. kryp-towalutç. Oznacza to, ze sprzedaz i wymiana kryptowaluty na walutç tradycyjnq i odwrotnie, jak rowniez wymiana jednej kryptowaluty na innq, o ile podlega opodatkowaniu VAT, korzysta ze zwolnienia z VAT" [22].

As part of the work of the Group in question, the Ministry of Finance proposed an optimal business model for exchanges/platforms dealing with cryptocurrency trading - the aforementioned small payment institution.

The most important requirements for this activity are:

- obtaining an entry in the register of a small payment institution kept by the Polish Financial Supervision Authority;

- the average total amount of payment transactions from the previous 12 months performed by a small payment institution (including the agents through which it provides payment services) may not exceed an amount equivalent to EUR 1,500,000 per month;

- having organizational solutions to calculate the total monthly amount of payment transactions;

- having solutions in the area of counteracting money laundering and financing terrorism;

- the total amount of measures adopted for one user at any time may not exceed the Polish currency equivalent of EUR 2,000.

In addition, a small payment institution may run a so-called hybrid activity. This means that an entity that is a small payment institution may also provide non-financial services. According to this solution, the conditions and criteria for running a business, in particular an entry in the register of services of a small payment institution, may be used by platforms/cryptocurrency exchange offices.

The Act does not exclude the possibility of conducting business activity by entities operating on the cryptoasset market as part of another form of payment services (i.e. a national payment institution, payment service offices), but these entities must already meet separate, more stringent regulatory requirements.

Also worth discussing are the assumptions of the draft regulation of the European Parliament and of the Council on cryptographic markets and amending Directive EU 2019/1937 of 24 September 2020 COM (2020) 593 [24], which includes a proposal to regulate cryptoassets, virtual currencies and tokens of utility and payment nature related to other assets. The regulatory concept in question is a breakthrough for the participants of this market, as well as for the development prospects of this market, because:

- it contains key market definitions, including the term cryptoassets, tokens as well as the issuer of cryptoassets;

- it describes the procedures related to the issuance of instruments such as cryptoassets, tokens, as well as the conditions and requirements for this emission;

- it indicates the measures necessary to implement activities which are to counteract specific irregularities.

The legal act in question does not have its final shape yet, but it will certainly be a breakthrough for the market of the cryp-toassets, its development prospects, and most of all in the context of the security of transactions carried out on this market.

Kolejnym aspektem regulacji kryptoaktywów jest mozli-wosc prowadzenia dziatalnosci gospodarczej dla gietd/kanto-rów w zakresie obrotu kryptowalutami na podstawie przepisów ustawy z dnia 19 sierpnia 2О11 r. o ustugach ptatniczych [23]. Naj-dogodniejszq formq prowadzenia dziatalnosci w zakresie obrotu kryptowalutami w ramach tej ustawy, z uwagi na niskie wymogi regulacyjne, jest tzw. mata instytucja ptatnicza.

1 grudnia 2О16 r., z inicjatywy Komisji Nadzoru Finanso-wego, powotano Zespót roboczy ds. rozwoju innowacji finanso-wych (tzw. FinTech). Celem prac Zespotu byta identyfikacja barier natury prawnej, regulacyjnej i nadzorczej dla rozwoju FinTech w Polsce oraz przygotowanie propozycji sposobów ich elimina-cji, a takze rozwiqzan i dziatan, które mogtyby wyeliminowac lub ograniczyc zidentyfikowane bariery.

W ramach prac przedmiotowego Zespotu Ministerstwo Finan-sów zaproponowato optymalny model dziatalnosci gospodar-czej dla gietd/platform zajmujqcych siç obrotem kryptowalutq - wspomnianq juz matq instytucjç ptatniczq.

Najistotniejszymi wymogami dla tej dziatalnosci sq:

- uzyskanie wpisu do rejestru matej instytucji ptatniczej prowadzonego przez Komisjç Nadzoru Finansowego;

- srednia catkowita kwota transakcji ptatniczych z poprzed-nich 12 miesiçcy wykonanych przez matq instytucjç ptatniczq (w tym przez agentów, za posrednictwem których swiadczy ona ustugi ptatnicze) nie moze przekraczac kwoty stanowiqcej równowartosc 1 5ОО ООО euro miesiçcznie;

- posiadanie rozwiqzan organizacyjnych pozwalajqcych na wyliczenie catkowitej miesiçcznej kwoty transakcji ptatniczych;

- posiadanie rozwiqzan w zakresie przeciwdziatania praniu pieniçdzy oraz finansowaniu terroryzmu;

- tqczna wysokosc srodków przyjçtych dla jednego uzyt-kownika w kazdym czasie nie moze przekroczyc równo-wartosci 2 ООО euro w walucie polskiej.

Dodatkowo mata instytucja ptatnicza moze prowadzic tzw. dziatalnosc hybrydowq. Oznacza to, ze podmiot bçdqcy matq instytucjq ptatniczq moze równiez swiadczyc ustugi niefinan-sowe. Zgodnie z tym rozwiqzaniem warunki i kryteria prowadzenia dziatalnosci gospodarczej, a w szczególnosci wpis do rejestru ustug matej instytucji ptatniczej, moze byc wykorzystywany przez platformy/kantory obrotu kryptowalutq.

Ustawa nie wyklucza mozliwosci prowadzenia dziatalnosci gospodarczej przez podmioty dziatajqce na rynku kryptoaktywów w ramach innej z form ustug ptatniczych (czyli np. krajowej instytucji ptatniczej, biura ustug ptatniczych), jednak podmioty te muszq spetniac juz odrçbne, bardziej rygorystyczne wymogi regulacyjne.

Warte omówienia sq równiez zatozenia projektu rozporzq-dzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie rynków kryp-tograficznych oraz zmieniajqcy dyrektywç UE 2О19/1937 dnia 24 wrzesnia 2О2О r. COM (2О2О) 593 [24], w którym zawarto pro-pozycjç regulacji kryptoaktywów, wirtualnych walut oraz toke-nów o charakterze uzytkowym, ptatniczym powiqzane z innymi aktywami. Przedmiotowa koncepcja regulacyjna ma przetomowy charakter dla uczestników tego rynku, jak równiez perspektyw rozwoju tego rynku, poniewaz:

- zawiera kluczowe definicje dla rynku, w tym m. in. wyja-snia znaczenie kryptoaktywow, tokenow, jak rowniez emi-tenta kryptoaktywow;

- opisuje procedury zwiqzane z emisjq instrumentow, takich jak: kryptoaktywa, tokeny czy warunki i wymogi dotyczqce tej emisji;

- wskazuje na srodki konieczne do realizacji dziatan w zakresie przeciwdziataniu okreslonym nieprawidtowosciom.

Przedmiotowy akt prawny nie posiada jeszcze ostatecznego ksztattu, jednak na pewno bçdzie miat przetomowe znaczenie dla rynku kryptoaktywow, perspektyw jego rozwoju, ale przede wszystkim w kontekscie bezpieczenstwa transakcji realizowanych na tym rynku.

Contemporary threats to the economic security of the state and cryptoassets

Wspotczesne zagrozenia bezpieczenstwa ekonomicznego panstwa a kryptoaktywa

The term economic security is understood as "various activities (measures) in the area of national security, the main purpose of which is to ensure the economic conditions necessary for the survival, prosperity and sustainable development of the society, as well as the efficient operation of the state and its institutions, as well as the state obtained as a result of effective opposition to external and internal destructive factors that may lead to the developmental disorders" [25].

In case of economic security, we deal with its following dimensions:

1) "security of raw material (access to economically significant energy resources, water, metals, minerals - in the amount corresponding to the structure of the economy);

2) "food security (the ability of the state's economic system to ensure the physical and economic availability of food);

3) financial security:

- external (foreign debt and the ability to resist financial crises),

- internal (the ability of public finance systems to ensure financing of the national economy and the implementation of national interests" [26].

The most important threats in the context of economic security are:

- financial and energy crises;

- tax crime related to VAT fraud, evasion of tax obligations, excise crime related to illegal production, smuggling and marketing of tobacco and spirits without excise stamps;

- financial crime to the detriment of banks related to extortion of loans to the detriment of banks, leasing and factoring funds, as well as related to the operation of para-banks, on the Forex market;

- money laundering;

- crime to the detriment of the EU's financial interests related to the fraudulent use of EU financial support;

- unauthorized access to bank accounts by cyber criminals.

In the security environment of the market of cryptoassets, we can distinguish "threats of an internal nature - resulting from sets of various types of internal circumstances, specific

Termin bezpieczenstwo ekonomiczne jest rozumiany jako „roz-norodne dziatania (srodki) w dziedzinie bezpieczenstwa narodowego, ktorych zasadniczym celem jest zapewnienie warunkow gospodar-czych koniecznych do przetrwania, dobrobytu oraz zrownowazonego rozwoju spoteczenstwa, jak i sprawnego dziatania panstwa i jego instytucji, a takze stan uzyskany w wyniku skutecznego przeciwsta-wienia siç zewnçtrznym i wewnçtrznym czynnikom destrukcyjnym mogqcym doprowadzic do zaburzen rozwojowych" [25].

W przypadku bezpieczenstwa ekonomicznego mamy do czy-nienia z nastçpujqcymi jego wymiarami:

1 ) „bezpieczenstwo surowcowe (dostçp do istotnych gospo-darczo surowcow energetycznych, wody, metali, minera-tow - w ilosci odpowiadajqcej strukturze gospodarki);

2) bezpieczenstwo zywnosciowe (zdolnosc systemu ekonomicznego panstwa do zapewnienia fizycznej i ekono-micznej dostçpnosci zywnosci);

3) bezpieczenstwo finansowe:

- zewnçtrze (zadtuzenie zagraniczne i zdolnosc przeciw-stawienia siç kryzysom finansowym),

- wewnçtrzne (zdolnosc systemow finansow publicznych do zapewnienia finansowania gospodarki narodowej i realizacji interesow narodowych" [26].

Najistotniejszymi zagrozeniami w kontekscie bezpieczen-stwa ekonomicznego sq:

- kryzysy finansowe i energetyczne;

- przestçpczosc podatkowa zwiqzana z wytudzaniem podatku VAT, uchylanie siç od obowiqzkow podatkowych, przestçpczosc akcyzowa zwiqzana z nielegalnq produk-cjq, przemytem i wprowadzaniem do obrotu wyrobow tytoniowych i spirytusowych bez znakow akcyzy;

- przestçpczosc finansowa dziatajqca na szkodç bankow zwiqzana z wytudzeniem kredytow na szkodç bankow, funduszy leasingowych, factoringowych, jak rowniez zwiqzana z dziatalnosciq parabankow, na rynku Forex;

- pranie pieniçdzy;

- przestçpczosc na szkodç finansowych interesow UE zwiqzana z wytudzeniami wsparcia finansowego UE;

- nieautoryzowany dostçp do rachunkow bankowych przez cyberprzestçpcôw.

to a given entity, which cause or may cause a disturbance of its internal stability and harmonious development in various manifestations of its activity, including weakening of its position or even loss of the possibility of survival in the environment of its functioning, and external - resulting from sets of various types of circumstances appearing in the environment of a given entity, which cause or may cause similar or the same effects" [27].

Current knowledge on cryptoassets - primarily taking into account the size of the market, the number of instruments available on the market, regulation of the activity of this area and legislative perspectives, development in the area of use as a financial or payment instrument - shows that threats to state security related to the activities of individual investors in terms of cryptoassets are declining. In 2020, the value of stolen or fraudulent cryptocurrencies decreased by 57% to $ 1.9 billion, according to a report by CipherTrace, a cryptocurrency security company. A year earlier, this amount reached USD 4.5 billion [28].

Cryptocurrencies are less and less of a threat in terms of money laundering - due to statutory regulations in the area of counteracting money laundering and terrorist financing, international cooperation of state services and cryptocurrency exchanges and exchange offices, as well as experience in block-chain analysis, as well as the development of analysis methods by business entities professionally dealing with the issues of cyberspace research. Confirmation of the existing threats related to the use of cryptocurrencies for money laundering or financing terrorism is the inclusion of the area of economic activity related to cryptocurrency trading in the National Assessment of Money Laundering and Financing Terrorism [29].

The available reports of Europol on the activities of organized crime groups (the so-called SOCTA report) [30] show that among the most common methods of money laundering - apart from cash smuggling, the use of economic activity, the activities of specialized groups - there are also new financial payment systems (methods), including cryptocurrencies, using the ability to hide the actual beneficiary of the transaction.

Europol distinguishes the three most common mechanisms of using the cryptocurrency market for money laundering:

- the use of business activity - a cryptocurrency exchange in the process of legalizing funds from organized crime;

- use of smurfing transactions involving the fragmentation of cash payments to bank accounts controlled by a criminal group, then mixing and transferring funds to exchanges or other cryptocurrency market institutions;

- transfer of funds to legalize them in foreign cryptocur-rency exchanges.

Cryptoassets - due to the decreasing interest in traditional investment solutions (shares, investment funds) and the innovative nature of this instrument, as well as popularity in the economic media - can be used for various types of financial fraud. It is also worth pointing out that cryptoassets do not have an explicitly regulated legal status, so the emission, purchase, use, and trading in them may be associated with various types of risks, including in particular the inability to enforce claims related to the acquisition of a given cryptoasset, the risk of losing access to it, or a significant decrease in its value [31]. Moreover, due to the

W srodowisku bezpieczenstwa rynku kryptoaktywow wyroz-nic mozemy „zagrozenia o charakterze wewnçtrznym - wynika-jqce ze zbiorow roznego rodzaju okolicznosci wewnçtrznych, wtasciwych danemu podmiotowi, ktore powodujq lub mogq spo-wodowac zaktocenie jego wewnçtrznej stabilnosci i harmonij-nego rozwoju w roznych przejawach jego aktywnosci, wtqcznie z ostabieniem pozycji lub nawet utratq mozliwosci przetrwania w srodowisku jego funkcjonowania, oraz zewnçtrze - wynikajqce ze zbiorow roznego rodzaju okolicznosci pojawiajqcych siç w oto-czeniu danego podmiotu, ktore powodujq lub mogq spowodowac podobne lub takie same skutki" [27].

Z aktualnej wiedzy dotyczqcej kryptoaktywow - przede wszystkim z uwzglçdnieniem rozmiarow rynku, liczby instru-mentow dostçpnych na rynku, regulacji dziatalnosci tego obszaru oraz perspektyw legislacyjnych, rozwoju w zakresie wykorzysta-nia jako instrument finansowy czy o charakterze ptatniczym -wynika, ze zagrozenia dla bezpieczenstwa panstwa zwiqzane z dziatalnosciq indywidualnych inwestorow w zakresie kryptoa-ktywow malejq. Wedtug raportu firmy CipherTrace zajmujqcej siç kwestiami bezpieczenstwa w obszarze kryptoaktywow, w 2020 r. wartosc skradzionych lub wytudzonych kryptowalut zmniejszyta siç o 57% - do poziomu 1,9 mld USD. Rok wczesniej kwota ta siç-gata 4,5 mld USD [28].

Kryptoaktywa w coraz mniejszym stopniu stanowiq zagro-zenia zarowno w zakresie prania pieniçdzy - z uwagi na regula-cje ustawowe w ramach przeciwdziatania praniu pieniçdzy oraz finansowaniu terroryzmu, wspôtpracç miçdzynarodowq stuzb panstwowych oraz z gietdami i kantorami kryptowalutami oraz doswiadczenie w zakresie analizy blockchain, jak rowniez wypra-cowanie metod analizy przez podmioty gospodarcze profesjo-nalnie zajmujqce siç problematykq badania cyberprzestrzeni. Potwierdzeniem istniejqcych zagrozen zwiqzanych z wykorzy-staniem kryptowalut do prania pieniçdzy lub finansowania terroryzmu jest umieszczenie obszaru dziatalnosci gospodarczej zwiqzanego z obrotem kryptowalutq w Krajowej ocenie ryzyka prania pieniçdzy oraz finansowania terroryzmu [29].

Z dostçpnych raportow Europolu na temat dziatalnosci zorga-nizowanych grup przestçpczych (tzw. raport SOCTA) [30] wynika, ze wsrod najczçsciej spotykanych metod prania pieniçdzy - poza przemytem gotowki, wykorzystaniu dziatalnosci gospodarczej, dziatalnosci wyspecjalizowanych grup - wystçpujq rowniez nowe systemy (metody) ptatnosci finansowych (w tym kryptowalut), wykorzy-stujqce mozliwosc ukrywania faktycznego beneficjenta transakcji.

Europol wyroznia trzy najczçsciej pojawiajqce siç mechani-zmy wykorzystania rynku kryptowalut do prania pieniçdzy:

- wykorzystanie prowadzonej dziatalnosci gospodarczej - gietdy kryptowalutowej w procesie legalizowania srodkow finansowych pochodzqcych z przestçpczosci zorganizowanej;

- wykorzystanie transakcji smurfingowych polegajqcych na rozdrabnianiu wptat gotowkowych na kontrolowane przez grupç przestçpczq rachunki bankowe, nastçpnie mieszanie i transferowanie srodkow finansowych do gietd lub innych instytucji rynku kryptowalutowego;

- transfer srodkow finansowych w celu ich zalegalizowania w zagranicznych gietdach kryptowalutowych.

technological development, cryptocurrencies are gaining more and more importance as an investment instrument. Therefore, they can operate in the areas of various regulations: the Act on Payment Services, the Act on Trading in Financial Instruments, and the Act on Investment Funds. As a result, they may pose a threat in various dimensions of the business activity, and the operations of which may imply:

- making fraud under the guise of making financial investments;

- conducting business activity in the area of trading in financial instruments without the permission of a competent authority - art. 178 of the Act on Trading in Financial Instruments;

- running a business against the provisions of the Payment Services Act (art. 150);

- due to the growing popularity of investment tokens, as well as the lack of regulation and supervision over this market segment, this area remains susceptible to irregularities.

It is worth noting that on 12 January 2021, the Polish Financial Supervision Authority once again issued a warning about the risks associated with the acquisition and trading of cryptoassets [32] (including virtual currencies and cryptocurren-cies), which contains information about the following risks: regulatory risks, market instability, no guarantees of entrusted funds, the use of cryptocurrency mixers that anonymize the history of cryptocurrency transactions, as well as the risks of using cryptocurrency-based financial services that operate outside the financial supervision system.

It should be pointed that the level of security of entities operating in the cryptocurrency industry, carried out transactions, assets stored there, is constantly developing. However, irrespective of the above, the issue remains a challenge for the owners and managers of these entities. There is still no relevant legal provisions regulating the security of the IT systems of the companies operating in the cryptoassets industry (e.g. similar to the operation of the Bank Guarantee Fund), while the insurance of the stock exchange/currency exchange office itself, transactions and assets accumulated there, remain unprofitable for insurance companies, due to the risk of a situation covered by the contract.

Since there are no appropriate legal solutions, the liability issues related to the manipulations on the cryptoassets market are still relevant. "Market manipulation can be defined as a series of transactions involving the purchase or sale of securities with the aim of creating a false impression of an active market, or with the aim of raising or lowering market quotations in order to cause the securities to be sold or bought by other market participants" [33].

Characteristic methods of manipulating financial instruments for this market may be:

- "wash trade - carrying out a series of purchase or sale transactions of a financial instrument, but there is no change in the ownership of a specific investor/group of investors;

- painting the tape - carrying out a series of transactions about which information is available to the public in order

Kryptoaktywa - z uwagi na malejqce zainteresowanie tradycyj-nymi rozwiqzaniami inwestycyjnymi (akcje, fundusze inwestycyjne) oraz innowacyjny charakter tego instrumentu, a takze popularnosc w mediach ekonomicznych - mogq byc wykorzystywane do róz-nego rodzaju oszustw finansowych. Warto równiez wskazac, iz kryptoaktywa nie posiadajq uregulowanego wprost statusu prawnego, wiçc emisja, nabycie, korzystanie, a takze obrót nimi moze wiqzac siç z róznego rodzaju ryzykami, w tym w szczególnosci brakiem mozliwosci egzekucji roszczen zwiqzanych z nabyciem danego kryptoaktywa, ryzykiem utraty do niego dostçpu, czy tez znacznego spadku jego wartosci [31]. Ponadto kryptoaktywa z uwagi na roz-wój technologiczny nabywajq coraz wiçksze znaczenie jako instrument o charakterze inwestycyjnym. W zwiqzku z powyzszym mogq funkcjonowac w obszarach róznych regulacji: ustawy o ustugach ptatniczych, ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, ustawy o funduszach inwestycyjnych. Co za tym idzie, mogq stanowic zagrozenie w róznych wymiarach prowadzonej dziatalnosci gospodarczej. W tym zakresie za pomocq kryptoaktywów mozna:

- dokonywanie oszustw pod pozorem realizowania inwe-stycji finansowych;

- prowadzenie dziatalnosci gospodarczej w zakresie obrotu instrumentami finansowymi bez zezwolenia wta-sciwego organu - art. 178 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi;

- prowadzenie dziatalnosci gospodarczej wbrew przepi-som ustawy o ustugach ptatniczych (art. 150);

- w zwiqzku ze wzrostem popularnosci tokenów o charakterze inwestycyjnym, jak równiez brakiem regulacji oraz nadzoru nad tym segmentem rynku, obszar ten pozostaje podatny na nieprawidtowosci.

Warto odnotowac, ze 12 stycznia 2021 r. Komisja Nadzoru Finansowego po raz kolejny wydata ostrzezenie o ryzykach zwiqzanych z nabywaniem oraz obrotem kryptoaktywami [32] (w tym walutami wirtualnymi oraz kryptowalutami), w którym zawarto informacje o zagrozeniach: ryzykach regulacyjnych, niestabilno-sci rynku, braku gwarancji powierzanych srodków finansowych, korzystaniu z mikserów kryptowalutowych, które anonimizujq historic transakcji kryptowalutq, jak równiez ryzykach korzysta-nia z ustug finansowych opartych o kryptowalutq, które funkcjo-nujq poza system nadzoru finansowego.

Nalezy zaznaczyc, ze poziom bezpieczenstwa podmiotów dziatajqcych w branzy kryptowalut, realizowanych transakcji, przechowywanych tam aktywów, stale siq rozwija. Jednak nie-zaleznie od powyzszego, przedmiotowa kwestia w dalszym ciqgu pozostaje wyzwaniem dla wtascicieli i osób zarzqdzajqcych tymi podmiotami. W dalszym ciqgu brakuje stosownych przepisów prawnych regulujqcych kwestie bezpieczenstwa systemów infor-matycznych firm dziatajqcych w branzy kryptoaktywów (np. zbli-zonych do dziatalnosci Bankowego Funduszu Gwarancyjnego), natomiast kwestie ubezpieczenia samej gietdy/kantoru, realizowanych transakcji oraz zgromadzonych tam aktywów, pozo-stajq dla firm ubezpieczeniowych nieoptacalne, z uwagi na ryzyko wystqpienia sytuacji objqtej umowq.

W zwiqzku z brakiem stosownych rozwiqzan prawnych nadal aktualne sq kwestie odpowiedzialnosci zwiqzanej z manipula-cjami na rynku kryptoaktywów. „Manipulacjç rynkiem mozna

to create the impression of increased interest in a specific financial instrument or increase in price;

- placing orders without the intention to execute them -placing orders with a price limit higher/(lower) than the previously offered bid/ask prices and withdrawing them before execution;

- inflating the price of an instrument intended for sale (pump and dump) which means taking a long position in relation to the selected security, and then concluding further purchase transactions and disseminating (e.g. in forums) misleading positive information about this security in order to increase its prices" [34].

Cryptocurrencies, due to no appropriate regulations counteracting threats in the area of manipulation, are a susceptible market for the use of the practices mentioned above. Such phenomena are accompanied by the speculative nature of cryptoassets, the innovative nature of the instrument, the actual market instability, no market supervision, and no procedures specifying the requirements for informing market participants about exceeding the percentage of trade.

Another issue is the risks associated with the penetration of transaction mechanisms (cryptocurrencies) into traditional financial solutions. Cryptocurrencies are increasingly associated with services such as banking, investment and payment services. The Revolut company, providing financial services, offers its clients the opportunity to purchase cryptocurrencies via the cryptocurrency service, while Coinbase gives the possibility to borrow cryptocurrencies [35]. There are investment funds and ETFs (exchange traded funds - a fund listed on the stock exchange, reflecting the behaviour of a selected asset or index, characterized by low costs) or CFDs (contracts for difference), the portfolio of which provides the possibility of investing in cryptocurrency.

In connection with the above legal regulations, the acceptance of cryptoassets by other segments of the financial market, the constant increase in interest and the speculative nature of the market cryptoassets imply further threats related to the possibility of rapid changes in the prices of instruments related to the cryptoassets or even leads to the collapse of some projects.

zdefiniowac jako seriç transakcji obejmujqcych kupno lub sprzedaz papierow wartosciowych w celu stworzenia fatszywego wra-zenia aktywnego rynku lub w celu podniesienia lub obnizenia notowan rynkowych, by spowodowac sprzedaz bqdz kupno tych papierow przez innych uczestnikow rynku" [33].

Charakterystycznymi metodami manipulacji instrumentami finansowymi dla tego rynku mogq byc:

- „sztuczny obrot (ang. wash trade) - przeprowadzanie sze-regu transakcji kupna lub sprzedazy instrumentu finanso-wego, przy czym nie nastçpuje zmiana posiadania okre-slonego inwestora/grupy inwestorow;

- zafatszowywanie obrazu (ang. painting the tape) - przeprowadzanie szeregu transakcji, o ktorych informacja dostçpna jest publicznie, w celu wywarcia wrazenia zwiçkszonego zainteresowania okreslonym instrumen-tem finansowym lub wzrostu ceny;

- sktadanie zlecen bez zamiaru ich wykonywania - skta-danie zlecen z limitem cenowym wyzszym/ (nizszym) od wczesniej oferowanych cen kupna/sprzedazy i ich wyco-fywanie przed wykonaniem;

- zawyzanie ceny instrumentu przeznaczonego do sprzedazy (ang. pump and dump) polegajqce na zajçciu pozy-cji dtugiej w stosunku do wybranego papieru wartoscio-wego, a nastçpnie zawieraniu dalszych transakcji kupna oraz rozpowszechnianiu (np. na forach) wprowadzajqcych w btqd pozytywnych informacji na temat tego papieru war-tosciowego w celu podwyzszenia jego cen" [34].

Kryptowaluty z uwagi na brak stosownych regulacji przeciw-dziatajqcych zagrozeniom w zakresie manipulacji, sq podatnym rynkiem do stosowania wspomnianych praktyk. Takim zjawiskom towarzyszy spekulacyjny charakter kryptoaktywow, innowacyjny charakter instrumentu, faktyczna niestabilnosc rynku, brak nad-zoru nad rynkiem, brak procedur okreslajqcych wymogi informo-wania uczestnikow rynku o przekroczeniu procentowej wysoko-sci obrotu.

Kolejnq kwestiq sq ryzyka zwiqzane z przenikaniem mecha-nizmow transakcyjnych (kryptowalut) do tradycyjnych rozwiqzan finansowych. W coraz wiçkszym stopniu kryptoaktywa powiq-zane sq z takimi ustugami jak: ustugi bankowe, inwestycyjne czy ptatnicze. Firma Revolut, swiadczqca ustugi finansowe, oferuje swoim klientom mozliwosc nabywania za posrednictwem ser-wisu kryptowalut, firma Coinbase daje z kolei mozliwosc pozy-czania kryptowalut [35]. Powstajq fundusze inwestycyjne oraz ETF (ang. exchange traded fund - fundusz notowany na gietdzie, odwzorowujqcy zachowanie wybranego aktywa lub indeksu, cechujqcy siç niskimi kosztami) czy CFD (ang. contract for difference - kontrakty na rôznicç cenowq), ktorych portfel przewiduje mozliwosc inwestycji w kryptoaktywa.

W zwiqzku z powyzszym regulacje prawne, akceptacja kryptoaktywow przez inne segmenty rynku finansowego, staty wzrost zainteresowania oraz spekulacyjny jednak charakter rynku kryptoaktywow implikuje kolejne zagrozenia zwiqzane z mozliwosciq gwattownych zmian cen instrumentow powiq-zanych z kryptoaktywami lub wrçcz prowadzi do upadku nie-ktorych projektow.

Summary

Due to its technological, legal, economic and organizational structure, the market of cryptoassets in Poland poses a threat to the financial security of the state. However, due to the size of this market, its dispersed nature, and attempts to regulate, this threat is sector-specific and concerns such areas as: money laundering, financing terrorism, financial fraud, including the use of ICO (initial coin offering) and ITO (initial token offering), manipulation of values, concealing property from various forms of crime.

Cryptocurrencies are subject to national legal regulations that cover aspects of:

- civil law regarding the recognition of this asset in terms of property law;

- counteracting money laundering and financing terrorism;

- providing payment services;

- taxation of income from cryptoassets.

It should be added that the European Parliament is working on a comprehensive solution for the regulation of cryptoassets. The prepared legal act will be crucial for the recognition of these assets by the financial, payment and investment services market.

Polish financial supervision institutions, a financial intelligence unit, tax services, services dealing with the protection of the financial interests of the state as well as law enforcement identify threats related to the trading of cryptoassets. In 2018, the Prime Minister of the Republic of Poland appointed a Working Group for the analysis of significant threats to the security and the interests of consumers and the state in the economic and financial sphere in order for the competent authorities to analyze threats to the financial security of the state and to develop recommendations for the effective measures to mitigate these risks. This fact confirms that the problem of cryptoassets has been noticed and assessed as significant from the point of view of the financial interests of the state.

It is also worth presenting selected activities of the national authorities - the General Inspector of Financial Information issued on 14 July 2014 the Communication on the dangers of virtual currencies [36], also in the context of threats related to their use for money laundering, as well as signaling potential irregularities in the annual reports on its activities. Moreover, the issue of cryptoassets was indicated as a risk factor in the National Assessment of Money Laundering and Financing Terrorism [37].

On 22 November 2017, the Polish Financial Supervision Authority published a Communication on the sale of the so-called coins or tokens (Initial Token Offerings - ITOs or Initial Coin Offerings - ICOs) [38]. The public emission of cryptocurrencies is a new way of obtaining funds in a public way, using the so-called tokens or coins. By purchasing a token, the buyer obtains certain rights, most often related to the promise of issuing a unique cryptocurrency.

On 7 July 2017, the Communication of the National Bank of Poland and the Polish Financial Supervision Authority on virtual currencies was published [39]. The document in question indicates the legality of trading in this instrument, and at the same time specifies the risk related to virtual currencies:

- the risk related to the possibility of losing funds due to theft;

Podsumowanie

Rynek kryptoaktywów w Polsce - ze wzglçdu na konstrukcjç technologicznq, prawnq, ekonomicznq i organizacyjnq - stanowi zagrozenie dla bezpieczenstwa finansowego panstwa. Jednak z uwagi na rozmiary tego rynku, rozproszony charakter, podej-mowane próby regulacji, zagrozenie to ma charakter sektorowy i dotyczy takich obszarów jak: pranie pieniçdzy, finansowanie terroryzmu, oszustwa finansowe w tym przy wykorzystaniu proce-dur ICO (ang. initial coin offering) i ITO (ang. initial token offering), manipulacja wartosciq, ukrywanie mienia pochodzqcego z róznych form przestçpczosci.

Kryptoaktywa podlegajq krajowym regulacjom prawnym, które dotyczq aspektów:

- prawa cywilnego w zakresie uznawania tego aktywa w kategoriach prawa majqtkowego;

- przeciwdziatania praniu pieniçdzy oraz finansowaniu terroryzmu;

- prowadzenia ustug o charakterze ptatniczym;

- opodatkowania dochodów pochodzqcych z kryptoaktywów.

Dodac nalezy, iz Parlament Europejski pracuje nad komplek-

sowym rozwiqzaniem w zakresie regulacji kryptoaktywów. Przy-gotowany akt prawny bqdzie miat przetomowe znaczenie dla uznawania tych aktywów przez rynek finansowy, ustug ptatniczych i inwestycyjnych.

Polskie instytucje nadzoru finansowego, jednostka anali-tyki finansowej, stuzby skarbowe, stuzby zajmujqce siç ochronq finansowych interesów panstwa jak równiez scigania identyfi-kujq zagrozenia zwiqzane z obrotem kryptoaktywami. Prezes Rady Ministrów RP w 2018 r. powotat Zespót roboczy ds. analizy istotnych zagrozen bezpieczenstwa oraz interesów konsumen-tów i panstwa w sferze gospodarczej i finansowej w celu dokona-nia przez wtasciwe organy analizy zagrozen dla bezpieczenstwa finansowego panstwa oraz wypracowania rekomendacji skutecz-nych dziatan ograniczajqcych te ryzyka. Fakt ten potwierdza, ze problem kryptoaktywów z punktu widzenia interesów finansowych panstwa zostat dostrzezony oraz oceniony jako istotny.

Warto równiez przedstawic wybrane aktywnosci organów krajowych - Generalny Inspektor Informacji Finansowej wydat 14 lipca 2014 r. Komunikat w sprawie niebezpieczenstw zwiqza-nych z walutami wirtualnymi [36], w tym równiez w kontekscie zagrozen zwiqzanych z wykorzystaniem ich do prania pieniçdzy, jak równiez sygnalizuje potencjalne nieprawidtowosci w sprawoz-daniach rocznych ze swojej dziatalnosci. Ponadto problematyka kryptoaktywów zostata wskazana jako czynnik ryzyka w Krajowej ocenie ryzyka prania pieniqdzy oraz finansowaniu terroryzmu [37].

22 listopada 2017 r. Komisja Nadzoru Finansowego opubli-kowata Komunikat w sprawie sprzedazy tzw. monet lub tokenów (Initial Token Offerings - ITOs lub Initial Coin Offerings - ICOs) [38]. Emisja publiczna kryptowalut jest nowym sposobem pozyskiwania srodków w sposób publiczny, z zastosowaniem tzw. tokenów lub monet. Przez zakup tokena nabywca uzyskuje okreslone uprawnie-nia, najczçsciej zwiqzane z obietnicq emisji unikalnej kryptowaluty.

7 lipca 2017 r. opublikowano Komunikat Narodowego Banku Polskiego i Komisji Nadzoru Finansowego w sprawie „walut" wirtualnych [39]. W przedmiotowym dokumencie wskazano na

- the risk related to the lack of a guarantee of assets;

- the risk related to the lack of universal acceptability;

- the risk related to the possibility of fraud in virtual currency trading;

- the risk related to the possibility of changing the price.

Notwithstanding the above, under the Program for Counteracting and Combating Economic Crime for 2015-2020 [40], the police also identified risks related to the possibility of using virtual currencies for money laundering and cybercrime. Moreover, the identification and prevention of threats should primarily take place through the following activities:

- creating a supervisory authority competent in cryptoassets matters or extending the competences of an existing office (e.g. the Polish Financial Supervision Authority) in order to take appropriate supervisory, operational and analytical activities;

- developing the best legal and institutional solutions in the area of international cooperation of services dealing with cyber threats;

- cooperation between institutions in the area of increasing theoretical and practical knowledge on cryptoassets, the legal dimension of regulation, the functioning of market mechanisms, and identified threats;

- cooperation between public institutions and the private sector in the area of: information exchange on cryptoassets - primarily with stock exchanges/cryptocurrency exchange offices, as well as centres specializing in block-chain analysis;

- international cooperation - in the area of EU supervisory institutions over the banking and capital market, or implemented by individual services (e.g. Europol);

- carrying out joint research and development projects;

- appointing joint teams to identify threats and develop mitigating measures.

In connection with the above, it should be emphasized that national institutions and services dealing with the financial interests of the state perceive the problem of threats related to the use of cryptoassets for illegal activities and take appropriate information and operational measures to counteract these vulnerabilities. However, the constantly evolving market, instruments and options available within this market pose a challenge to state services, regulators and analysts dealing with the state's financial security and cyber threats.

legalnosc obrotu tym instrumentem, jednoczesnie okreslono ryzyko zwiqzane z wirtualnymi walutami:

- ryzyko zwiqzane z mozliwosciq utraty srodkow z powodu kradziezy;

- ryzyko zwiqzane z brakiem gwarancji aktywow;

- ryzyko zwiqzane z brakiem powszechnej akceptowalnosci;

- ryzyko zwiqzane z mozliwosciq oszustwa w obrocie wir-tualnymi walutami;

- ryzyko zwiqzane z mozliwosciq zmiany ceny.

Niezaleznie od powyzszego w ramach Programu przeciw-

dziatania i zwalczania przestçpczosci gospodarczej na lata 2015-2020 [40], policja rowniez identyfikowata ryzyka zwiqzane z mozliwosciq wykorzystania wirtualnych walut do prania pieniç-dzy oraz cyberprzestçpczosci. Ponadto identyfikacja i przeciw-dziatanie zagrozeniom powinno odbywac siç przede wszystkim przez nastçpujqce dziatania:

- stworzenie organu nadzoru wtasciwego w sprawach kryptoaktywow lub rozszerzenie kompetencji istniejq-cego juz urzçdu (np. Komisji Nadzoru Finansowego), celem podjçcia stosownych dziatan nadzorczych, ope-racyjnych i analitycznych;

- wypracowanie najlepszych rozwiqzan prawnych i instytu-cjonalnych w sferze miçdzynarodowej wspotpracy stuzb zajmujqcych siç cyberzagrozeniami;

- wspotpracç pomiçdzy instytucjami w zakresie podnosze-nia wiedzy teoretycznej i praktycznej dotyczqcej kryp-toaktywow, prawnego wymiaru regulacji, funkcjonowania mechanizmow rynkowych, identyfikowanych zagrozen;

- wspotpracç pomiçdzy instytucjami publicznymi a sek-torem prywatnym w zakresie: wymiany informacji dotyczqcej kryptoaktywow - przede wszystkim z gietdami/ kantorami kryptowalut, jak rowniez osrodkami specjali-zujqcymi siç w analizie tancucha blockchain;

- wspotpracç miçdzynarodowq - w zakresie unijnych instytucji nadzorczych nad rynkiem bankowym i kapita-towym, czy tez realizowanq przez poszczegolne stuzby (np. Europol);

- realizowanie wspolnych projektow naukowo-badawczych;

- powotywanie wspolnych zespotow identyfikujqcych zagrozenia oraz wypracowujqcych srodki mitygujqce.

W zwiqzku z powyzszym nalezy podkreslic, ze krajowe insty-tucje i stuzby zajmujqce siç finansowymi interesami panstwa, dostrzegajq problem zagrozen zwiqzanych z wykorzystywaniem kryptoaktywow do nielegalnej dziatalnosci oraz podejmujq sto-sowne dziatania o charakterze informacyjnym i operacyjnym w celu przeciwdziatania tym podatnosciom. Jednak stale roz-wijajqcy siç rynek, instrumenty i opcje dostçpne w ramach tego rynku stanowiq wyzwanie dla stuzb panstwowych, organow regu-lacyjnych i analitykow zajmujqcych siç bezpieczenstwem finan-sowym panstwa i cyberzagrozeniami.

Literature / Literatura

[1] Aleksandrowicz T.R., Swiat w sieci. Panstwa. Spoteczen-stwa. Ludzie. W poszukiwaniu nowego paradygmatu bezpieczenstwa narodowego, Warszawa. 2018, 238.

[2] Internetowy stownik jçzyka polskiego PWN [dostçp: 28.10.2021].

[3] Stownik terminów z zakresu bezpieczenstwa narodowego, AON, Warszawa 2008, 172.

[4] Aleksandrowicz T.R., Kluczowe megatrendy w bezpieczen-stwie panstwa XXI w., Warszawa 2020.

[5] https://www.pb.pl/inwestorzy-stawiaja-na-jachty-moto-rowe-1005716 [dostçp: 28.10.2021].

[6] https://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/other/virtualcurren-cyschemes201210en.pdf [dostçp: 28.10.2021].

[7] https://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/other/virtualcurren-cyschemesen.pdf [dostçp: 25.10.2021].

[8] https://www.esma.europa.eu/sites/default/files/library/ esma50-157-1391_crypto_advice.pdf [dostçp: 25.10.2021].

[9] https://www.eba.europa.eu/sites/default/documents/ files/documents/10180/2545547/67493daa-85a8-4429-a-a91-e9a5ed880684/EBA%20Report%20on%20crypto%20 assets.pdf [dostçp: 25.10.2021].

[10] Financial Conduct Authority, Guidance on Cryptoassets, Consultation Paper CP19/3, January 2019, 9.

[11 ] Opitek P, Pranie pieniqdzy i finasowanie terroryzmu z wykorzysta-niem walut wirtualnych, Instytut Kosciuszki, Brief Programowy, https://ik.org.pl/wp-content/uploads/ik_brief_programowy_ pranie-pieniedzy-i-finasowanie-terroryzmu-z-wykorzystaniem--walut-wirtualnych.pdf [dostçp: 25.10.2021].

[12] Bela S., Kopyscianski T., W. Srokosz W., Kryptowalutyjako elektroniczne instrumenty ptatnicze bez emitenta. Aspekty informatyczne, ekonomiczne i prawne, Wroctaw 2016, 52.

[13] Zacharzewski K., Bitcon jako przedmiot stosunków prawa prywatnego, Monitor Prawniczy 21/2004, 1133, https:// repozytorium.umk.pl/bitstream/handle/item/2866/46. pdf?sequence=1 [dostçp: 03.12.2021].

[14] Ustawa z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziataniu praniu pieniçdzy i zapobieganiu terroryzmowi (Dz. U. 2021, poz.1132, z pózn. zm.).

[1 5] Hara M., Kierzynka R., Kotodziejski P., Ustawa o przeciwdziataniu praniu pieniçdzy oraz finansowaniu terroryzmu. Komentarz, Wyd. Lexis Nexis, Warszawa, 2014, 25.

[16] https://www.eba.europa.eu/ [dostçp: 28.10.2021].

[17] Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. 2005 r., nr 183, poz. 1538).

[18] Ustawa z dnia 1 marca 2021 r. o zmianie ustawy o przeciwdziataniu praniu pieniçdzy oraz finansowaniu terroryzmu oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2021, poz.1132, z pózn. zm.).

[19] Ustawa z dnia 30 marca 2021 r. o zmianie ustawy o przeciwdziataniu praniu pieniçdzy oraz finansowaniu terroryzmu oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2021, poz. 815).

[20] Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. 2021., poz. 1128 z pózn. zm.).

[21] Ustawa z 15 lutego 1992 o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. 2020, poz. 1406 z pózn. zm.).

[22] Skutki podatkowe obrotu kryptowalutami w PIT, VAT i PCC, Komunikat Ministerstwa Finansöw z 4 kwietnia 2018 r., https://www.kis.gov.pl/wiadomosci/aktualnosci/7asset_ publisher/JSs9/content/id/7793320 [dostçp: 28.10.2021].

[23] Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o ustugach ptatniczych (Dz.U. 2011., Nr 199, poz. 1175).

[24] Projekt rozporzqdzenia Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 24 wrzesnia 2020 r. w sprawie rynköw kryptogra-ficznych oraz zmieniajqcy dyrektywç UE 2019/1937, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CE-LEX%3A52020PC0593 [dostçp: 28.10.2021].

[25] Gryz J., Kitler W. (red.), Identyfikacja, klasyfikacja, podziat i uzasadnienie pojqcia, istoty sktadnikôw i zakresu bezpieczenstwa panstwa, Wyd. AON, Warszawa 2014, 33.

[26] Ksiçzopolski K.M., Bezpieczenstwo ekonomiczne, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa 2011, 22.

[27] Kitler W., Bezpieczenstwo narodowe RP. Podstawowe kategorie. Uwarunkowania. System, Wyd. AON, Warszawa 2011, 60.

[28] Stasiuk T., W 2020 r. byto mniej przestqpstw zwiqzanych z kryptowalutami, „Puls Biznesu" 2021, https://www. pb.pl/w-2020-r-bylo-mniej-przestepstw-zwiazanych-z-kryp-towalutami-1106786 [dostçp: 04.09.2021].

[29] Ministerstwo Finansöw, Krajowa ocena ryzyka prania pieniç-dzy oraz finansowania terroryzmu, Warszawa 2019, https:// www.gov.pl/web/finanse/krajowa-ocena-ryzyka-prania-pie-niedzy-oraz-finansowania-terroryzmu [dostçp: 04.09.2021].

[30] https://www.europol.europa.eu/socta-report [dostçp: 04.09.2021].

[31] Stanowisko Urzçdu Komisji Nadzoru Finansowego w spra-wie wydawania i obrotu kryptoaktywami, https://www.knf. gov.pl/knf/pl/komponenty/img/Stanowisko_UKNF_ws_ wydawania_i_obrotu_kryptoaktywami_71794.pdf, [dostçp: 07.09.2021].

[32] Ostrzezenie Urzçdu Komisji Nadzoru Finansowego o ryzykach zwiqzanych z nabywaniem oraz z obrotem kryptoa-ktywami w tym walutami wirtualnymi oraz kryptowalutami), https://www.knf.gov.pl/knf/pl/komponenty/img/ Ostrzezenie_UKNF_o_ryzykach_zwiazanych_z_naby-waniem_oraz_z_obrotem_kryptoaktywami_72241.pdf [dostçp: 07.09.2021].

[33] Iczetkin A., Hernik A., Manipulacje i oszustwa na rynku kapi-tatowym, „Finanse i Prawo Finansowe" 2019, 3(23), 9-24, http://www.finanseiprawofinansowe.uni.lodz.pl/Publika-cje/24/1_Iczetkin_Hernik.pdf [dostçp: 28.10.2021].

[34] Huczek S., Manipulacja instrumentami finansowymi, 2013 r., https://www.ncbiuletyn.pl/czytaj/1552-m anipulacja-instru-mentami-finansowymi-cz-1-2.html [dostçp: 28.10.2021].

[35] SEC grozi pozwaniem Coinbase w zwiqzku z pozyczkami kryptowalutowymi, https://www.pb.pl/sec-grozi-pozwa-niem-coinbase-w-zwiazku-z-pozyczkami-kryptowaluto-wymi-1126819 [dostçp: 10.09.2021].

[36] https://mf-arch2.mf.gov.pl/web/bip/ministerstwo--finansow/dzialalnosc/giif/komunikaty/-/asset_ publisher/8KnM/content/id/2955254 [dostçp: 10.09.2021].

[37] https://www.gov.pl/web/finanse/krajowa-ocena-ryzyka--prania-pieniedzy-oraz-finansowania-terroryzmu [dostçp: 28.10.2021].

[38] https://www.knf.gov.pl/o_nas/komunikaty?article-Id=60178&p_id=18 [dostçp: 28.10.2021].

[39] https://www.knf.gov. pl/o_nas/komunikaty?article-Id=57363&p_id=18 [dostçp: 28.10.2021].

[40] http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/ WMP20150001069/0/M20151069.pdf [dostçp: 28.10.2021].

JACEK CHARATYNOWICZ, PH.D. - has a PH.D. degree in security sciences, in his research work he takes up the subject of economic aspects of security in the context of threats related to new technologies (cryptoassets).

DR JACEK CHARATYNOWICZ - doktor nauk o bezpieczenstwie, w swojej pracy badawczej podejmuje tematykç ekonomicznych as-pektow bezpieczenstwa w kontekscie zagrozen zwiqzanych z nowymi technologiami (kryptoaktywa).