3P – Model of Preparing the Officers of the State Fire Service in Poland for Terrorist Events Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

Wojciech Wroblewskia)*

'> Institute of Internal Security, The Main School of Fire Service / Instytut Bezpieczenstwa Wewnqtrznego, Szkola Glowna Sluzby Pozarniczej * Corresponding author / Autor korespondencyjny: wwroblewski@sgsp.edu.pl

3P - Model of Preparing the Officers of the State Fire Service in Poland for Terrorist Events

3P - model przygotowania funkcjonariuszy Panstwowej Strazy Pozarnej w Polsce do zdarzen o charakterze terrorystycznym

ABSTRACT

Purpose: The contemporary nature of terrorist attacks forces the rescue services to develop and enhance their operational potential to support the system which guarantees the safety of the civilians. The tasks of the State Fire Service (PSP) in Poland in the country's anti-terrorist protection system indicate that these units play a key role in neutralizing the effects of terrorist attacks. The tasks of the formation include conducting rescue operations in the field of saving the lives and health of people and protection of property and environment in the situation of a sudden threat, as well as undertaking activities to identify threats, including contamination with chemical and radioactive substances, and conducting initial biological recognition activities. New tools and forms in terrorist threats require much broader skills and competences of PSP officers. Introducing full preparation of PSP officers to act during terrorist events may directly and indirectly strengthen the national anti-terrorist system.

Methodology: A non-probabilistic research method with targeted selection using the PAPI (Paper And Pencil Interview) tool was applied. The study was conducted among the management of PSP. The survey involved thirty seven officers, thirty-two of whom were provincial commanders and/or their deputies, as well as officers performing management tasks. The remaining five respondents were officers holding managerial positions in the PSP Headquarters. Literature and legal regulations were reviewed and analysed.

Results: In the study officers representing the commanding staff of the State Fire Service were included. A vast majority of the participants of this study claimed that terrorist threats in Poland are real. Which, in turn, resulted in the need to develop far reaching educational programs that adequately prepare fire-fighters to deal with terrorist threats and activities.

Conclusions: State Fire Service officers are prepared to respond to many aspects of rescue operations, however, this continues to be an area of great research potential, where the focal point of discussion should focus on the improvement of all aspects of proper and effective response of the State Fire Service terrorist events. An innovative programme that addresses these concerns is the 3P model based on three domains: prevention, practice and psychotraumatology.

Keywords: fire brigade, civil protection, security, rescue, terrorist threats Type of article: original scientific article

Received: 29.10.2020; Reviewed: 18.11.2020; Accepted: 09.12.2020; Author's ORCID ID: W. Wroblewski - 0000-0003-3415-9485;

Please cite as: SFT Vol. 56 Issue 2, 2020, pp. 126-141, https://doi.Org/10.12845/sft.56.2.2020.8;

This is an open access article under the CC BY-SA 4.0 license (https://creativecommons.Org/licenses/by-sa/4.0/).

ABSTRAKT

Cel: Wspolczesny charakter atakow terrorystycznych wymusza na sluzbach ratowniczych rozwijanie i wzmacnianie ich potencjalu operacyjnego w celu wsparcia systemu gwarantujqcego bezpieczenstwo ludnosci. Zadania Panstwowej Strazy Pozarnej w Polsce w systemie ochrony antyterrorystycznej kraju wskazujq, iz jednostki te odgrywajq kluczowq rol? na etapie neutralizacji skutkow zamachow terrorystycznych. Do zadan formacji nalezy prowa-dzenie akcji ratowniczych w zakresie ratowania zycia i zdrowia ludzi oraz ochrona mienia i srodowiska w sytuacji powstania naglego zagrozenia. PSP odpowiedzialna jest takze za czynnosci z obszaru rozpoznawania zagrozen, w tym skazen substancjami chemicznymi i radiacyjnymi oraz prowadzenie wst?pnych czynnosci rozpoznania biologicznego. Nowe narz?dzia i formy w zagrozeniach terrorystycznych wymagajq poszerzonych umiejQtnosci i kom-petencji funkcjonariuszy PSP. Wprowadzenie pelnego przygotowania funkcjonariuszy PSP do dzialan podczas zdarzen o charakterze terrorystycznym moze bezposrednio i posrednio wplynqc na wzmocnienie narodowego systemu antyterrorystycznego.

Metodologia: Zastosowano nieprobabilistycznq metod? badawczq o doborze celowym z wykorzystaniem narz?dzia PAPI (Paper And Pencil Interview). Badanie przeprowadzono wsrod kadry kierowniczej PSP. Wzi?lo w nim udzial 37 funkcjonariuszy, z czego 32 respondentow stanowili komendanci

wojewödzcy lub/oraz ich zast^pcy, a takze funkcjonariusze pelniqcy zadania zarzqdcze. Pozostalych 5 ankietowanych to funkcjonariusze obejmujqcy stanowiska zarzqdcze w Komendzie Glöwnej PSP. Przeprowadzony zostal przeglqd literatury i aktöw prawnych oraz ich analiza. Wyniki: Do badania wlqczono funkcjonariuszy reprezentujqcych kadr§ dowödczq Panstwowej Strazy Pozarnej. Zdecydowana wi^kszosc badanych funkcjonariuszy stwierdzila, ze zagrozenie terrorystyczne w Polsce jest realne. To z kolei skutkowalo wyrazonq przez ankietowanych potrzebq modyfikacji planu szkolenia adekwatnie przygotowujqcego funkcjonariuszy do dzialan w czasie zdarzen o charakterze terrorystycznym.

Wnioski: Funkcjonariusze Panstwowej Strazy Pozarnej sq przygotowani do wielu aspektöw dzialan ratowniczych, jednak nadal jest to obszar o duzym potencjale badawczym, w ktörym centralny punkt dyskusji powinien koncentrowac si§ na poprawie wszystkich aspektöw wlasciwego i skutecznego reagowania PSP na zdarzenia o charakterze terrorystycznym. Innowacyjnym programem, ktöry uwzgl^dnia te kwestie, jest model 3P oparty na trzech dziedzinach: prewencji, praktyce i psychotraumatologii.

Stowa kluczowe: straz pozarna, ochrona ludnosci, bezpieczenstwo, ratownictwo, zagrozenia terrorystyczne Typ artykutu: oryginalny artykul naukowy

Przyj^ty: 29.10.2020; Zrecenzowany: 18.11.2020; Zaakceptowany: 09.12.2020; Identyfikator ORCID autora: W. Wróblewski - 0000-0003-3415-9485;

Prosz<? cytowac: SFT Vol. 56 Issue 2, 2020, pp. 126-141, https://doi.Org/10.12845/sft.56.2.2020.8; Artykul udostQpniany na licencji CC BY-SA 4.0 (https://creativecommons.Org/licenses/by-sa/4.0/).

Introduction

Counteracting terrorist threats and responding to them requires a systemic approach whereby all services, bodies and institutions competent to carry out activities in this area, respond appropriately. In Poland, there are numerous directives that clearly define the competencies of particular bodies specifically designated to act in such circumstances: first and foremost, the Constitution of the People's Republic of Poland, the Act of June 10, 2016 on anti-terrorist activities, the Penal Code, the National Crisis Management Plan, the Regulation of the Minister of Internal Affairs and Administration of July 22, 2016 (as amended) on the catalogue of incidents considered to be acts of terrorism, as well as other minor normative regulations. All of the above-mentioned documents classify the issues of terrorism as a criminal act of a terrorist nature or an incident of a terrorist nature, which can thereby be understood as the existing suspicion that the act was committed as a criminal offense of a terrorist nature [1, article 2, point 7].

A crime of a terrorist nature, in accordance with article 115, paragraph 20 - is a prohibited act committed "with the intention of deliberately intimidating many people, forcing an organ of public authority of the Republic of Poland or another country or an organ of an international organization to take or abandon any and all actions, initiating severe obstructions in the system and economy of the Republic of Poland, another country or an international organization, as well as the threat of committing such an act" [2].

There are many entities involved in acting against any and all acts of terrorism in Poland and each one of them have a specific task and explicit competences. The implementation mechanisms under the Polish anti-terrorist system are based on four phases of crisis management (prevention, preparation, reaction and reconstruction) and are precisely outlined in the National Crisis Management Plan (KPZK). KPZK is a system designed to minimalize high-risk situations [3]. Task oriented units are based on the leading entity responsible for undertaking key tasks, and the auxiliary

Wprowadzenie

Przeciwdziatanie zagrozeniom o charakterze terrorystycznym oraz reagowanie na nie wymaga podejscia systemowego, pozwalajqcego na wykorzystanie potencjatu wszystkich stuzb, organow i instytucji posiadajqcych kompetencje do realizowania dziatan w tym zakresie. W Polsce kompetencje te okresla przede wszystkim Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej oraz Ustawa z dnia 10 czerwca 2016 roku o dziataniach antyterrorystycznych, Kodeks Karny, Krajowy Plan Zarzqdzania Kryzysowego, Rozpo-rzqdzenie Ministra Spraw Wewn^trznych i Administracji z dnia 22 lipca 2016 roku (z pozn. zm.) w sprawie katalogu incyden-tow o charakterze terrorystycznym oraz kilka innych pomniej-szych aktow normatywnych. Wszystkie wymienione powyzej dokumenty klasyfikujq dziatania terrorystyczne jako przest^p-stwo o charakterze terrorystycznym lub zdarzenie o charakterze terrorystycznym, co nalezy rozumiec jako istniejqce podejrzenie, ze powstato na skutek przest^pstwa o charakterze terrorystycznym [1, art. 2, pkt 7].

Przest^pstwem o charakterze terrorystycznym - zgodnie z art. 115 par. 20 - jest czyn zabroniony popetniony „w celu powaznego zastraszenia wielu osob, zmuszenia organu wtadzy publicznej Rzeczypospolitej Polskiej lub innego panstwa albo organu organizacji mi^dzynarodowej do podj^cia lub zaniecha-nia okreslonych czynnosci, wywotania powaznych zaktocen w ustroju lub gospodarce Rzeczypospolitej Polskiej, innego panstwa lub organizacji mi^dzynarodowej, a takze grozba popetnie-nia takiego czynu" [2].

W dziataniu systemu antyterrorystycznego w Polsce bierze udziat wiele podmiotow, z ktorych kazdy ma okreslone zadania i kompetencje. Mechanizmy wdrozeniowe w ramach polskiego systemu antyterrorystycznego opierajq si? na czterech fazach zarzqdzania kryzysowego (zapobieganie, przygotowanie, reagowanie i odbudowa) i sq precyzyjnie okreslone w Krajowym Planie Zarzqdzania Kryzysowego (KPZK). KPZK to system zaprojektowa-nym w celu minimalizacji sytuacji wysokiego ryzyka [3]. Moduty zadaniowe zostaty oparte na podmiocie wiodqcym, realizujqcym

entity, co-operating with the leading entity at an equivalent or lower level. Auxiliary entities have been defined as "not subordinated in terms of service, which, due to the scope of legal competences, supports the actions of the leading entity in order to prevent the escalation of threat and initiate reconstruction [3, p. 4, B].

The Polish anti-terrorist system consists of three levels: strategic, operational and tactical. At the first level, defined as 'strategic', there are entities responsible for key activities regarding systemic anti-terrorist protection of , including the President of the Council of Ministers (The Prime Minister) and the Council of Ministers. At the same level, tasks are also carried out by opinion-making and advisory bodies, such as the Interministerial Team for Terrorist Threats, the Council of Special Services and the Government Crisis Management Team. At a strategic level, the Minister of Internal Affairs is the leading entity in reference to the three phases: preparation, reaction and reconstruction [4].

In the first phase, the leading entity responsible for preventing threats of a terrorist nature is the Internal Security Agency (ABW). The second phase is the operational system of the Polish anti-terrorist unit - The Centre of Anti-terrorism (CAT) - a department of ABW. CAT is responsible for coordinating analytical-informative activities. Moreover, at the operational level, the Government Centre for Security [4] is responsible for coordinating operations in relation to crisis management. The third stage of the Polish anti-terrorist system involves the operations of specific services, institutions and bodies whose competences include the anti-terrorist protection of the country.. At this level, operational, reconnaissance, analytical-informative activities as well as counteracting terrorist threats [4].

The State Fire Service (PSP) plays a major role in Poland's anti-terrorist system. PSP falls under the authority of the Ministry of Internal Affairs and is 'directly responsible for rescue operations related to saving human lives and protecting their welfare, as well as property and the environmental. PSP is also responsible for undertaking measures regarding recognizing a variety of possible threats ranging from chemical and radiation pollution to managing preliminary measures regarding biological contamination reconnaissance" [5].

PSP as an important element in the Polish system of anti-terrorist protection, plays a major role in neutralizing the consequences of terrorist attacks. Art. 5.1. of the anti-terrorist act indicates that, in accordance with art. 3 paragraph 1: 'The Director of ABW coordinates analytical-informative activities delegated to special services, as outlined in the act under art. 11 concerning the activities of ABW and the Intelligence Agency. It also goes on to outline how the police, boarder security officers, the Government Protection Bureau, PSP Customs Service, the General Inspector of Financial Information, the General Inspector for Fiscal Control, Military Police and the Central Security Office should exchange, collect and process information concerning terrorist activities, as well as sensitive information related to personal identity, as stipulated in article 6 [1, p. 2].

The National Crisis Management Plan concerning activities of a terrorist nature outlines principal responses of PSP regarding biological and chemical contamination. PSP is also responsible for reviewing and updating procedures related to situations in

zadania kluczowe, oraz podmiocie pomocniczym, wspótpracujq-cym z podmiotem wiodqcym na szczeblu rôwnorzçdnym lub niz-szym „niepodporzqdkowanym pod wzglçdem stuzbowym, który ze wzglçdu na zakres kompetencji prawnych wspomaga dziatania realizowane przez podmiot wiodqcy w celu zapobiezenia eskalacji zagrozenia i zainicjowania odbudowy" [3, s. 4, cz. B].

System antyterrorystyczny w Polsce sktada siç z trzech pozio-mów: strategicznego, operacyjnego i taktycznego. Na poziomie pierwszym, okreslonym jako strategiczny, znajdujq siç podmioty odpowiedzialne za podejmowanie kluczowych dziatan w zakresie ochrony antyterrorystycznej o charakterze systemowym - nalezq do nich Prezes Rady Ministrów oraz Rada Ministrów. Na tym samym poziomie zadania realizujq równiez organy opiniodawczo--doradcze, takie jak Miçdzyresortowy Zespót ds. Zagrozen Terrorystycznych, Kolegium ds. Stuzb Specjalnych oraz Rzqdowy Zespót Zarzqdzania Kryzysowego. Na poziomie strategicznym szczególnq rolç petni minister wtasciwy do spraw wewnçtrznych, który jest podmiotem wiodqcym w trzech fazach: przygotowania, reagowa-nia i odbudowy [4].

W fazie pierwszej, polegajqcej na zapobieganiu zagroze-niom o charakterze terrorystycznym, podmiotem wiodqcym jest Agencja Bezpieczenstwa Wewnçtrznego (ABW). Poziom drugi to poziom operacyjny polskiego systemu antyterrorystycznego. Stanowi go, powotane w ramach ABW, Centrum Antyterrory-styczne (CAT), które ma za zadanie zapewnic koordynacjç dziatan w zakresie analityczno-informacyjnym. Poza tym na poziomie operacyjnym koordynacjç realizacji zadan w odniesieniu do zarzqdzania kryzysowego zapewnia Rzqdowe Centrum Bezpieczenstwa [4]. Poziom trzeci systemu antyterrorystycznego Polski obejmuje zadania poszczególnych stuzb, instytucji oraz organów, w kompetencjach których pozostaje antyterrorystyczna ochrona kraju. Na tym poziomie podejmowane sq czynnosci operacyj-no-rozpoznawcze, analityczno-informacyjne oraz rozpoznanie i przeciwdziatanie zagrozeniom terrorystycznym [4].

W ramach systemu antyterrorystycznego Rzeczypospolitej Polskiej istotnq rolç odgrywa Panstwowa Straz Pozarna (PSP) pod-legajqca Ministrowi Spraw Wewnçtrznych i Administracji, bçdqca gtównq stuzbq odpowiedzialnq za prowadzenie akcji ratowniczych w zakresie ratowania zycia i zdrowia ludzi oraz ochronç mienia i srodowiska w sytuacji powstania nagtego zagrozenia. Do zadan PSP nalezy podejmowanie czynnosci z zakresu rozpoznawania zagrozen, w tym skazen substancjami chemicznymi i radiacyjnymi oraz prowadzenie wstçpnych czynnosci rozpoznania biologicznego" [Б].

Zadania PSP w polskim systemie ochrony antyterrorystycznej kraju wskazujq, iz jednostki te odgrywajq kluczowq rolç na etapie neutralizacji skutków zamachów terrorystycznych. Zgodnie z art. Б ust. l ustawy o dziatach antyterrorystycznych w celu realizacji zadania, o którym mowa w art. 3 ust. l, Szef ABW koordynuje czynnosci analityczno-informacyjne podejmowane przez stuzby specjalne wskazane w art. ll ustawy z dnia 24 maja 2002 roku o Agencji Bezpieczenstwa Wewnçtrznego oraz Agencji Wywiadu. Szef ABW odpowiada takze za wymianç informacji przekazywanych przez Policjç, Straz Granicznq, Biuro Ochrony Rzqdu, Panstwowq Straz Pozarnq, Stuzbç Celnq, Generalnego Inspektora Informacji Finanso-wej, Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej, Zandarmeriç Woj-skowq i Rzqdowe Centrum Bezpieczenstwa, dotyczqcych zdarzen

which dangerous substances have been used, such as chemical, biological and radioactive materials. PSP falls under the Interministerial Team on Terrorist Threats [6, p. 63, 153].

In 2014, the Council of Ministers adopted a resolution on 'The National for Anti-Terrorist Program (NPA) for 2015-2019'. Although no amendments have been declared for subsequent years, it can be assumed that the activities and competences will be the same or extended. As for the tasks of PSP the document cited defines them very extensively. The document outlines the PSP activities within two main objectives: the first of which concerns the improvement of the ability to prevent terrorist threats; and the subsequent strengthening the preparatory measures of services and institutions in the face of the possibility of terrorist events [5]. The following tasks of PSP as outlined in the General Headquarters Program, are as follows:

1. Engaging in preventative activities aimed at raising awareness and developing appropriate attitudes and behaviours in situations of a terrorist threat. It also states that educational programmes should be initiated and carried out along with developing standards of information exchange concerning the risk of terrorist attacks between public administrative bodies and the private sector. It includes standards for institutions connected with national security and the protection of civilians.

2. Increasing the ability to react to terrorist attacks, increasing the effectiveness concerning in terms of recreating the services and resources used, and improving procedural stipulations regarding terrorist threats.

3. Improving co-operative rules and regulations and managing activities on site of a terrorist event in case of using chemical, biological, radiological and nuclear weapons (CBRN).

4. Developing a unified communication system enabling direct exchange of information between the services engaged in activities on the scene. Furthermore, NPA recommends that an annual report concerning all activities from anti-terrorist exercises and other crisis management exercises, taking into account the terrorist aspect, improving the mechanisms of disposing of medical equipment from PSP bases for mass events, improving the principles of co-ordination and co-operation in relation to securing important international meetings and conferences, as well as mass event, including in relation to CBRN threats [5, p. 46-49].

The entities responsible for rescue activities function within the framework of the National Rescue Firefighting System (KSRG). Any and all rescue operations during a terrorist threat are based on saving lives and protecting the welfare of citizens, as well as the utilization of technological devices dedicated to minimalize the effects of terrorist activities. These services are mandated by the Fire Protection Act [7] which stipulates that KSRG's role is to protect the lives of citizens, their health, their property and the environment through chemical waste disposal rescue, as well as fire-fighting activities. In accordance with art. 14, paragraph 1a of the Fire Protection Act, entities adherent to KSRG are obliged to co-operate with and take advantage

o charakterze terrorystycznym oraz danych o osobach, o których mowa w art. 6 ust. 1, przez ich gromadzenie, przetwarzanie i anali-zowanie [1, s. 2].

Krajowy Plan Zarzqdzania Kryzysowego w zdarzeniach o charakterze terrorystycznym przypisuje PSP zadania zwiqzane z zagro-zeniami skazeniem czynnikiem biologicznym oraz chemicznym. Do zadan PSP nalezy równiez przeglqd i aktualizacja procedur postçpowania w przypadku wystqpienia zdarzen z uzyciem srod-ków niebezpiecznych, w tym chemicznych, biologicznych i radia-cyjnych oraz ich uzgodnienie z wtasciwymi podmiotami. Ponadto PSP wchodzi w sktad Miçdzyresortowego Zespotu ds. Zagrozen Terrorystycznych [6, s. 63, 153].

W 2014 roku Rada Ministrów podjçta uchwatç w sprawie Naro-dowego Programu Antyterrorystycznego na lata 2015-2019. Wpraw-dzie nie zostata ogtoszona jeszcze nowelizacja na kolejne lata, ale mozna przypuszczac, ze zakres zadan i kompetencji bçdzie taki sam jak dotychczas lub rozszerzony. Jesli chodzi o rolç PSP przywotany dokument definiuje jq bardzo obszernie. Do zadan PSP zostaty wtq-czone czynnosci opisane w dwóch celach szczegótowych, z których pierwszy dotyczy poprawy zdolnosci do zapobiegania zagrozeniom o charakterze terrorystycznym, zas kolejne wzmocnienia przygotowa-nia stuzb i instytucji wobec mozliwosci wystqpienia zdarzen o charakterze terrorystycznym [5]. Formacji PSP reprezentowanej w Narodo-wym Programie Antyterrorystycznym (NPA) przez Komendç Gtównq, zostaty przypisane nastçpujqce zadania:

1. Prowadzenie dziatalnosci profilaktycznej ukierunkowanej na podnoszenie swiadomosci i ksztattowanie pozqda-nych postaw i zachowan w sytuacji zagrozenia o charakterze terrorystycznym, w tym sporzqdzanie programów edukacyjnych, wypracowanie standardów wymiany infor-macji o zagrozeniach o charakterze terrorystycznym miçdzy podmiotami administracji publicznej a sektorem prywatnym, prowadzqcymi dziatalnosc w obszarach istotnych z punktu widzenia bezpieczenstwa panstwa oraz jego obywateli.

2. Zwiçkszenie zdolnosci do reagowania w przypadku wystqpienia zdarzen o charakterze terrorystycznym, pod-niesienie skutecznosci w zakresie odtwarzania wykorzysta-nych sit i srodków oraz udoskonalenie procedur postçpowa-nia w kontekscie zagrozen o charakterze terrorystycznym.

3. Usprawnienie zasad wspótdziatania i zarzqdzania czyn-nosciami na miejscu zdarzenia o charakterze terrorystycznym w przypadku uzycia czynnika CBRN.

4. Stworzenie jednolitego systemu tqcznosci umozliwia-jqcego bezposredniq wymianç informacji pomiçdzy stuzbami uczestniczqcymi w dziataniach na miejscu zdarzenia.

Ponadto NPA wskazuje na sporzqdzanie corocznego zesta-wienia wniosków z cwiczen antyterrorystycznych i pozostatych cwiczen zarzqdzania kryzysowego uwzglçdniajqcych aspekt ter-rorystyczny, usprawnienie mechanizmów dysponowania z baz PSP sprzçtu medycznego na zdarzenia masowe, usprawnienie zasad koordynacji i wspótdziatania w zabezpieczeniu antyterrorystycznym istotnych spotkan i konferencji o charakterze miç-dzynarodowym oraz imprez masowych, w tym w odniesieniu do zagrozen CBRN [5,s. 46-49].

of appropriate services and resources in exceptional situations of biological contamination, as well as in cases of activities of a terrorist nature [7].

The following article was written for one basic reason which is to demonstrate the validity of how PSP in Poland is prepared to deal with optimizing anti-terrorist preparatory responses as a component improving the activities of the anti-terrorist system of the Republic of Poland. It is also concerned with showing how these steps work to strengthen the civil protection mechanism, in which the leading tasks belong to PSP itself. Preparation could be based on the classic 3P model (prevention, practice, psycho-traumatology). A wider scope of the preparation of PSP officers to terrorist events also means building its potential for combatting violence and terrorism [8-9].

Implementing systemic preparatory programmes for PSP officers will entail three very important implications, namely:

- optimization of operational capabilities and co-operative initiatives during events of a terrorist nature;

- implementation of the statutory task of protecting civilians both in the preventative phase and during a terrorist event;

- as well as strengthening personal protective equipment during an event of a terrorist nature.

Podmioty podejmujqce dziatania ratownicze funkcjonujq w ramach Krajowego Systemu Ratowniczo-Gasniczego (KSRG). Wszelkie dziatania ratownicze w czasie zagrozenia o charakterze terrorystycznym oparte sq na zachowaniu priorytetu ratowania zycia i zdrowia oraz technologii dziatan stuzqcych minimaliza-cji skutków zdarzenia. PSP stanowi element KSRG funkcjonu-jqcego na podstawie ustawy o ochronie przeciwpozarowej [Т], w której okreslono, iz KSRG ma na celu ochronç zycia, zdrowia, mienia lub srodowiska, m.in. poprzez ratownictwo chemiczne oraz walkç z pozarami. Realizujqc przedmiotowe zadania, na podstawie art. 14 ust. 1a ustawy o ochronie przeciwpozarowej, podmioty nalezqce do KSRG zobowiqzane sq wspótpracowac, wykorzystujqc posiadane sity i srodki, z wtasciwymi organami i podmiotami w trakcie zdarzen nadzwyczajnych wywotanych zagrozeniem czynnikiem biologicznym, w tym takze w wyniku zdarzen o charakterze terrorystycznym [Т].

Niniejszy artykut powstat z jednego zasadniczego powodu, jakim jest wykazanie zasadnosci przygotowania funkcjonariuszy PSP w Polsce w zakresie optymalizacji przygotowania antyterrorystycznego jako komponentu wzmacniajqcego dziatania systemu antyterrorystycznego Rzeczypospolitej Polskiej oraz jako wzmocnienia mechanizmu ochrony ludnosci, w zakresie której wiodqce zadania ma m.in. wtasnie PSP. Przygotowanie mogtoby siç odbywac wedtug autorskiego modelu 3P (prewencja, prak-tyka, psychotraumatologia). Poszerzony zakres przygotowania funkcjonariuszy PSP do zdarzen o charakterze terrorystycznym jest równiez budowaniem potencjatu na rzecz zapobiegania prze-mocy, zwalczania terroryzmu [8-9].

Wdrozenie systemowego przygotowania funkcjonariuszy PSP pociqgnie za sobq trzy bardzo wazne implikacje, a mianowicie:

- optymalizacjç zdolnosci operacyjnej i wspótdziatania podczas zdarzen o charakterze terrorystycznym,

- realizacjç ustawowego zadania, jakim jest ochrona ludnosci zarówno w fazie prewencyjnej, jak i podczas zda-rzenia o charakterze terrorystycznym,

- wzmocnienie srodków ochrony osobistej podczas zda-rzenia o charakterze terrorystycznym.

Methodology

The research was conducted during the Scientific and Training Symposium organized by the Main School of Fire Service in Warsaw on December 10, 2019 and in an individual survey of officers performing managerial tasks, conducted in December 2019 and January 2020. The research area was defined in accordance with the thematic criteria, concerning terrorist prevention and awareness of terrorist threats within the management staff of the State Fire Service. A non-probabilistic research method with targeted selection using the PAPI (Paper And Pencil Interview) tool was used. The content as well as the validity of the questions were discussed and developed among the research team and among experts in both the field of fire protection and experts in the field of terrorism. The calculations of the obtained results were made using the Microsoft Excel worksheet function. The collected research material was subjected to qualitative

Metodologia

Badania przeprowadzono podczas Sympozjum Naukowo--Szkoleniowego zorganizowanego w Szkole Gtównej Stuzby Pozarniczej w Warszawie w dniu 10 grudnia 2019 roku oraz w badaniu indywidualnym funkcjonariuszy petniqcych zadania zarzqdcze, przeprowadzonym w grudniu 2019 roku oraz w stycz-niu 2020 roku. Obszar badawczy zostat okreslony zgodnie z kry-teriami tematycznymi i dotyczyt prewencji terrorystycznej oraz swiadomosci na temat zagrozen terrorystycznych wsród kadry kierowniczej Panstwowej Strazy Pozarnej. Zastosowano niepro-babilistycznq metodç badawczq o doborze celowym z wyko-rzystaniem narzçdzia PAPI (Paper And Pencil Interview). Tresc, a takze zasadnosc pytan byta dyskutowana i opracowana w gro-nie zespotu badawczego oraz wsród ekspertów - zarówno z dzie-dziny ochrony przeciwpozarowej, jak i terroryzmu. Pozyskany materiat badawczy poddano analizie jakosciowo-ilosciowej,

and quantitative analysis, thanks to which significant information was collected in the studied area. All participants in the study gave prior consent to participate in this study. Ethical due diligence was performed as well. The survey was conducted among the management staff of the State Fire Service, both in the Central and Provincial structures. In the study thirty seven officers participated, 32 of whom were voivodship commanders and/or their deputies, as well as officers performing management tasks. The remaining five respondents were officers holding management positions at the Headquarters of the State Fire Service. Literature and legal acts were reviewed and analysed.

Results

The survey was attended by PSP officers performing managerial functions, all respondents were male.

Table 1. Characteristics of the test group Tabela 1. Charakterystyka próby badawczej

Characteristics / Cecha Value / Wartosc Number of observations [n] / Liczba obserwacji [n] Percentage of the study group [%] / Odsetek grupy badawczej [%]

Quantity / Liczba 37 100.0%

Gender / Ptec Male / M^ska 37 100.0%

21-30 11 29.7%

Age (years) / Wiek (lata) 31-40 5 13.5%

41-50 19 51.4%

51-60 2 5.4%

6-10 3 8.1%

11-15 7 18.9%

Length of service / 16-20 9 24.3%

Czas trwania stuzby (lata) 21-25 11 29.7%

26-30 4 10.8%

31-35 3 8.1%

Commander / Dowodca 25 67.6%

Senior Specialist / Starszy Specjalista 4 10.8%

Position / Stanowisko Specialist / Specjalista 4 10.8%

Senior Lecturer / Starszy Wyktadowca 2 5.4%

Head of the Department / Szef Oddziatu 2 5.4%

Corps / Korpus Officer / Oficer 35 94.6%

Warrant Officer / Podoficer 2 5.4%

Source: Own elaboration. Zródto: Opracowanie wtasne.

dziçki czemu zgromadzono istotne informacje w badanym obszarze. Wszyscy badani wyrazili uprzednio zgodç na udziat w przedmiotowym badaniu. Dochowano nalezytej starannosci etycznej. Badanie przeprowadzono wsród kadry kierowniczej PSF; w strukturze centralnej oraz wojewódzkiej. Wziçto w nim udziat 37 funkcjonariuszy, z czego 32 respondentów stanowili komen-danci wojewódzcy lub/oraz ich zastçpcy, a takze funkcjonariu-sze petniqcy zadania zarzqdcze. Pozostatych 5 ankietowanych to funkcjonariusze obejmujqcy stanowiska zarzqdcze w Komendzie Gtównej PSF Frzeprowadzony zostat przeglqd literatury i aktów prawnych oraz ich analiza.

Wyniki

Badaniu poddano funkcjonariuszy PSP petniqcych funkcje zarzqdcze, wszyscy respondenci byli ptci mçskiej.

The officers participating in the survey were mostly between 41-50 years old (51.4%). The smaller populations ranged from 21-30 years (29.7%) to 31-40 years (13.5%). The lowest percentage of the population in the survey was between 51-60 years old (5.4%).

The characteristics of the population in terms of work experience showed that the most numerous groups were officers with long service in the range of 21-25 years (29.7%) and 16-20 years (24.3%). The third largest group were officers with 11-15 years of service (18.9%). The lowest percentage of the respondents were officers with 26-30 years (10.8%), 6-10 years (8.1%) and 31-35 years (8.1%) of service.

When analysing the professional functions, 67.6% of the surveyed population of officers performed command tasks. The remaining positions like senior specialists and specialists were classified in 10.8%. Only 5.4% of the officers held the position of the head of the department and as senior lecturers. In the survey, 94.6% of the officers belonged to the officer corps (Table 1).

In the conducted study all results obtained have a significant impact on the matters raised. The study was prepared in three areas: experience in the field of terrorist threats and the level of knowledge, preparation through dedicated training and the expectations of the management of the State Fire Service in the studied area.

Over half of the responders (61.6%) had practical experience in managing rescue operations. The results also show that more than half of the participants (60.9%) did not have direct contact with situations of terrorist nature whereas, in turn, 39.1 % of PSP officers were directly engaged in situations of this nature. Although the majority of the respondents stated they had no direct contact with terrorist activities, PSP management (82.6%) suggested that real terrorist threats do exist in Poland. The results mentioned above show a clear relationship between the components of the term terrorism and its common definition. According to PSP respondents terrorism means a threat of using violence or the use of violence for a specific purpose. A small percentage of the officers regarded terrorism as a national fight for liberation (17%) and other activities related to criminal acts (13%).

The results clearly indicate that in cases of terrorist activities involving an active shooter or the use of explosive materials, a significant number of officers (34.0%) declared that counter-terrorist responses would include any and all means of defence measures. Other officers, (21.7%) stated that they would respond according to outlined procedures, which include waiting for the arrival of appropriate units and employing emergency measures, if the situation warranted such action. It should be emphasised that none of the surveyed officers decided to adopt a passive attitude towards the event in question.

The majority of respondents (79.0%) indicated that the existing operational procedures are not adequate to the dynamics of terrorist threats and should be modified. Other officers stated that the procedures were sufficient or did not specify their opinion on this subject.

The study shows that 52.2% of the respondents never took part in any training programme designed to educate them about appropriate responses to terrorist attacks. Those who stated that

Funkcjonariusze biorqcy udziat w badaniu byli w wiçkszo-sci w wieku 41-50 lat (51,4%). Mniejsze populacje znajdowaty siç w grupach wiekowych od 21 do 30 lat (29,7%) oraz od 31 do 40 lat (13,5%). Najmniejszy odsetek badanej populacji znajdowat siç w przedziale wiekowym 51-60 lat (5,4%).

Charakterystyka populacji pod wzglçdem stazu pracy wyka-zata, ze najliczniejsze grupy stanowili funkcjonariusze z dtu-gim stazem pracy w przedziale 21-25 lat (29,7%) i 16-20 lat (24,3%). Trzeciq co do wielkosci grupq byli funkcjonariusze ze stazem pracy w zakresie 11-15 lat (18,9%). Najmniejszy odsetek badanych stanowili funkcjonariusze z zakresem stazu pracy 26-30 lat (10,8%), 6-10 lat (8,1%) oraz 31-35 lat (8,1%).

Analizujqc funkcje zawodowe, 67,6% badanej populacji ofi-cerow wykonywato zadania zarzqdcze. Pozostate stanowi-ska, jak starsi specjalisci i specjalisci, zostali sklasyfikowani w 10,8%. Tylko 5,4% oficerow piastowato stanowiska kierownika dziatu i wyzszych wyktadowcow. W przeprowadzonym badaniu 94,6% oficerow nalezato do korpusu oficerskiego (tab. 1).

Wszystkie uzyskane wyniki istotnie wptywajq na podjçtq pro-blematykç. Badanie zostato przygotowane w trzech obszarach: doswiadczenia w zakresie zagrozen terrorystycznych i poziomu wiedzy, przygotowania poprzez dedykowane szkolenia oraz ocze-kiwan kierownictwa PSP w badanym obszarze.

Ponad potowa respondentow (61,6%) posiadata praktyczne doswiadczenie w kierowaniu dziataniami ratowniczymi. Wyniki pokazujq rowniez, ze ponad potowa badanych (60,9%) nie miata bez-posredniego kontaktu z sytuacjami o charakterze terrorystycznym, podczas gdy 39,1% badanych funkcjonariuszy PSP byto zaangazo-wanych w sytuacje tego typu. Mimo iz wiçkszosc badanych stwier-dzita, ze nie miata bezposredniego kontaktu z dziatalnosciq terrory-stycznq, to jednak (82,6%) kadry kierowniczej PSP zasugerowato, ze w Polsce istniejq realne zagrozenia terrorystyczne. Powyzsze wyniki wskazujq na wyrazny zwiqzek pomiçdzy sktadowymi pojçcia terro-ryzm a jego powszechnym definiowaniem. Zdaniem 87,0% badanych funkcjonariuszy PSP terroryzm to zagrozenie uzyciem prze-mocy lub uzycie przemocy w okreslonym celu. Niewielki odsetek funkcjonariuszy uznat terroryzm za walkç narodowowyzwolenczq (17%) oraz inne dziatania zwiqzane z czynami przestçpczymi (13%).

W przypadku dziatan terrorystycznych z udziatem aktyw-nego strzelca lub z uzyciem materiatow wybuchowych znaczna liczba funkcjonariuszy (34,0%) zadeklarowata, ze reakcje kontrter-rorystyczne bçdq obejmowac wszelkie srodki obronne. Inni ofi-cerowie (21,7%) zdecydowali, ze bçdq reagowac zgodnie z okre-slonymi procedurami, ktore obejmujq oczekiwanie na przybycie odpowiednich jednostek i stosowanie srodkow ratunkowych, jezeli sytuacja bçdzie uzasadniata takie dziatanie. Nalezy podkre-slic, ze zaden z badanych oficerow nie zdecydowat siç na biernq postawç wobec przedmiotowego zdarzenia.

Wiçkszosc badanych (79,9%) wskazato, ze istniejqce proce-dury operacyjne nie sq adekwatne do dynamiki zagrozen terrorystycznych i powinny zostac zmodyfikowane. Pozostali funkcjonariusze stwierdzili, ze procedury sq wystarczajqce lub nie wyrazili swojej opinii na ten temat.

Z badania wynika, ze 52,2% respondentow nigdy nie brato udziatu w zadnym programie szkoleniowym majqcym na celu edu-kowanie ich w zakresie wtasciwych reakcji na ataki terrorystyczne.

they received some form of training (50.0%) declared that the scope of the information was related to appropriate responses in cases where chemical and explosive materials were used. Only 35.7% of the respondents claimed that they were trained in the area of biological hazards or personal threats to safety and security during a terrorist attack. The officers who participated in the study stated that educational programmes related to terrorist threats were organized between the 15th and 20th year of their professional career.

One of the most significant result of this study points to the fact that professional educational programmes on terrorist situations must be organized and carried out for the Polish PSP officers. Almost all officers (95.7%) indicated that this is a priority. One of the most important aspect of preparing officers for terrorist situations is improving their management skills in emergency rescue operations. In fact, 87.0% of the respond-ers stated that they see exercises in emergency rescue operations as crucial in developing their management abilities. Apart from this practical aspect, 21.6 % of the respondents pointed to the importance of regular meetings / discussions and lectures on the theoretical components of terrorist attacks with experts from ABW.

In terms of substantive implementation of the officers' preparation for terrorist events, the PSP's management pointed out two leading aspects. In 95.5%, it was stated that training should cover three aspects: preventive, pyrotechnic and rescue. A significant part of the surveyed officers (85.9%) also pointed out the need for psychological preparation of the officers to terrorist events.

The members of the management staff of PSP who took part in the study pointed to a hierarchical model of activity that would, in their opinion, guarantee the effectiveness of managing emergency rescue operations in cases of a terrorist attack. The most important aspect was the 'ability to make rational decisions', as mentioned by (87,0%) of those studied. Furthermore, (60.9%) of the respondents pointed to the ability to 'remain calm'. The remaining 'characteristics' are as follows: 'clarity of giving orders' (39.1%) and 'experience and decision-making' (26.1%).

Discussion

PSP officers are prepared for some aspects of the incidents in question, through specialized educational programmes dedicated specifically to: chemical and ecological material rescue operations, counter active responses to chemical, biological, radioactive, nuclear and explosive material threats, aiding in the transport of dangerous materials, managing mass gatherings and events and directing rescue operations at a tactical level. Educational programmes dedicated to Polish PSP officers do not address situations of a terrorist nature. The purpose of this article was to indicate the structural factors which determine the justifiability of preparing Polish PSP officers for possible terrorist

Ci, ktorzy stwierdzili, ze uczestniczyli w jakiejs formie szkolenia (50,0%), zadeklarowali, ze zakres informacji byt zwiqzany z odpo-wiednimi reakcjami w przypadkach, w ktorych stosowano mate-riaty chemiczne i wybuchowe. Jedynie 35,7% respondentow stwier-dzito, ze zostali przeszkoleni w zakresie zagrozen biologicznych lub zagrozen osobistego bezpieczenstwa i ochrony podczas ataku terrorystycznego. Funkcjonariusze, ktorzy wziçli udziat w badaniu byli zgodni, ze programy szkoleniowe zwiqzane z zagrozeniami terrorystycznymi byty organizowane miçdzy 15 a 20 rokiem ich kariery zawodowej.

Jednym z najwazniejszych wynikow tego badania byto wska-zanie na koniecznosc organizowania i prowadzenia profesjonal-nych programow szkoleniowych dotyczqcych zdarzen terrory-stycznych w aspekcie dziatan operacyjnych funkcjonariuszy PSP Prawie wszyscy oficerowie (95,7%) uznali, ze jest to priorytet. Jednym z najwazniejszych aspektow przygotowania funkcjonariuszy do zdarzen terrorystycznych jest doskonalenie umiejçtno-sci zarzqdzania dziataniami ratowniczymi w sytuacjach kryzyso-wych. 87,0% respondentow byto zdania, ze cwiczenia w zakresie ratownictwa w zdarzeniach kryzysowych sq kluczowe dla roz-woju ich zdolnosci kierowniczych. Oprocz tego praktycznego aspektu badani funkcjonariusze (21,6%) wskazywali na znaczenie regularnych spotkan/dyskusji i wyktadow z ekspertami z ABW, dotyczqcych teoretycznych elementow atakow terrorystycznych.

W zakresie merytorycznej realizacji przygotowan oficerow do zdarzen terrorystycznych kadra zarzqdcza PSP wskazata na dwa wiodqce obszary. W 95,5% stwierdzono, ze szkolenie powinno obejmowac trzy aspekty: prewencyjny, pirotechniczny i ratun-kowy. Znaczna czçsc badanych funkcjonariuszy - 85,9% - wskazata rowniez na potrzebç psychologicznego przygotowania stra-zakow do zdarzen terrorystycznych.

Cztonkowie kadry kierowniczej PSP ktorzy wziçli udziat w badaniu, wskazali na hierarchiczny model dziatania, ktory ich zdaniem gwarantowatby skutecznosc kierowania operacjami ratunkowymi w sytuacjach kryzysowych w przypadku ataku terrorystycznego. Najwazniejszym aspektem efektownosci prowa-dzonych dziatan byta zdolnosc do podejmowania racjonalnych decyzji, o ktorej wspominato (87,0%) badanych. Ponadto 60,9% badanych wskazato na cechç, jakq jest opanowanie. Pozostate implikacje sq nastçpujqce: jasnosc wydawanych polecen (39,1%) oraz doswiadczenie i decyzyjnosc (26,1%).

Dyskusja

Funkcjonariusze PSP sq przygotowywani na niektore z aspek-tow przedmiotowych zdarzen, dziçki udziatowi w specjalistycznych szkoleniach w zakresie ratownictwa chemicznego i ekologicznego, przeciwdziatania zagrozeniom chemicznym, biologicznym, radio-logicznym, nuklearnym i wybuchowym, w obszarze transportu towarow niebezpiecznych, segregacji w zdarzeniach mnogich i masowych oraz kierowania dziataniami ratowniczymi na pozio-mie taktycznym.

Programy szkoleniowe kierowane do polskich oficerow PSP nie dotyczq szerokiego spektrum sytuacji o charakterze terrory-stycznym. Celem niniejszego artykutu byto wskazanie czynnikow

attacks. Extending the scope of training programmes to include this aspect would undoubtedly influence, directly and indirectly, the operational potential, and the safety and protection of the civilians.

The study showed that a more holistic preparatory approach is required to deal with possible threats and dangerous situations. However, such a comprehensive preparation of Polish PSP officers is a new area, and this is probably why we still have so little literature on the subject. This may also be explained by the fact that Poland is not a target country for any significant terrorist activity or attack. The chances that Poland will be a victim of a terrorist attack continue to remain at a low level even though terrorist attacks on a global scale continue to be quite high, as well as the increase in Europe (attacks initiated and carried out mainly by citizens of western countries inspired by jihadist ideology). Apart from this, it is necessary to take into consideration the possibility that a terrorist attack could occur in Poland. This concern stems from the fact that there are citizens from high risk countries residing in Poland, active foreign fighters in regions of conflict who are looking to return to their homeland via Poland, extremist/terrorist activists who act alone (lone terrorists), activities of groups that promote extremist political ideologies and, in general, a heightened terrorist threat in Europe [6, p. 40].

New types of threats, especially terrorist threats, make it clear that there is an impending need to introduce appropriate mechanisms to services who are responsible for safety [10] and security of the citizens. These responsibilities rest mainly on the shoulders of PSP This need is voiced by Robert Burke in Counter Terrorism for Emergency Responders, in which he argues that fire-fighters are the most vulnerable in cases of terrorist activities and it is for this reason that preparatory measures for these officers should be optimized. Burke indicates, as a despairing example, of how the terrorist attack in Tokyo resulted in the deaths of 135 fire-fighters, as they were unprepared to deal with such a situation [11]. In addition, during operational activities PSP officers may be exposed to many factors related to a terrorist threat. Such situations may include a situation with an active shooter / killer [12-13], a secondary explosive or a hostage situation.

Such situations may also include operational activities during active fire, as was the case in the terrorist attack in Beslan, North Ossetia [14], as well as the arson method often used by extremists in Israel and Europe [15] and the "attack method combining these aspects in the Mumbai style", which includes: a multitude of attackers, a multitude of targets, various types of weapons (including fire), and extended operating time.

Reaction to a terrorist incident places great demands on fire officers as to the scope of operational response. Standard operating procedures are adapted to routine crisis environments, however, in the event of a terrorist event, the use of these standard procedures may be insufficient, and in some cases may even be undesirable [16].

It seems that PSP officers may have a significant potential concerning the strengthening of an effective anti-terrorist reaction system in Poland. It is important to note that it is exactly these officers who will be first on the scene in many cases [17], therefore,

strukturalnych, ktore decydujq o zasadnosci przygotowania pol-skich funkcjonariuszy PSP do ewentualnych atakow terrorystycznych. Poszerzenie zakresu programow szkoleniowych o ten aspekt niewqtpliwie wptynçtoby - bezposrednio i posrednio - na poten-cjat operacyjny oraz bezpieczenstwo i ochronç ludnosci cywilnej.

W badaniu wykazano, ze istnieje potrzeba bardziej holi-stycznego przygotowania funkcjonariuszy do przedmiotowego zagrozenia. Jednak tak wszechstronne przygotowanie funkcjonariuszy PSP w Polsce to nowy obszar i zapewne wtasnie dlatego ciqgle dysponujemy niewielkq liczbq opracowan doty-czqcq tego tematu. Byc moze ma to zwiqzek z tym, iz „Polska nie jest obecnie pierwszoplanowym celem ewentualnych zama-chow terrorystycznych. Zagrozenie terrorystyczne na terytorium RP pozostaje na niskim poziomie, pomimo utrzymujqcego siç wysokiego ryzyka atakami terrorystycznymi na swiecie, a takze wzrostu liczby zamachow w Europie (ataki przeprowadzone zostaty gtownie przez obywateli krajow zachodnich inspiro-wanych dzihadystycznq ideologiq). Jednakze nalezy brac pod uwagç mozliwosc przeprowadzenia zamachu na cele zlokalizo-wane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Wynika to miçdzy innymi z takich czynnikow (potencjalnych zrodet zagrozen), jak: obecnosc na terytorium Polski osob z rejonow podwyzszonego ryzyka, aktywnosc zagranicznych bojownikow w rejonach kon-fliktow oraz ich powroty do miejsca zamieszkania (przez terytorium Polski), aktywnosc ekstremistow/terrorystow dziatajqcych w oparciu o taktykç solo/lone terrorists, dziatalnosc ugrupowan propagujqcych skrajnq ideologic politycznq, utrzymujqce siç zagrozenie terrorystyczne w Europie" [6, s. 40].

Nowe rodzaje zagrozen, szczegolnie tych terrorystycznych, wymuszajq wiçc koniecznosc wprowadzenia procesow dosto-sowawczych w jednostkach odpowiedzialnych za bezpieczenstwo [10], w tym rowniez za ratownictwo i ochronç ludnosci. Dziatania te w znacznej mierze nalezq do PSF! Robert Burke w publikacji pt. Counter Terrorism for Emergency Responders, zauwaza, ze funkcjonariusze strazy pozarnej w sposob szczegolny bçdq narazeni w czasie zdarzenia terrorystycznego, a zatem ich stan przygotowania w tym aspekcie powinien byc optymalny. Burke przytacza zamach terrory-styczny w Tokio, w ktorym z powodu nieprzygotowania - zarowno w zakresie sprzçtu, jak i standardowych procedur operacyjnych - zginçto 135 funkcjonariuszy [11]. Funkcjonariusze PSP mogq uczestniczyc m.in. w zdarzeniach z aktywnym strzelcem/zabojcq [12-13], wtornym tadunkiem wybuchowym czy pozorowanq sytu-acjq zaktadniczq. Dotyczy to takze dziatan operacyjnych z uzyciem „aktywnego ognia", jak to miato miejsce podczas ataku terrorystycznego w Biestanie, Osetii Potnocnej [14], a takze zdarzen, w ktorych terrorysci stosujq metodç podpalania (czçsto praktykowanq przez ekstremistow w Izraelu i Europie) [15] oraz „metodç ataku tqczqcq te aspekty w stylu Mumbai" obejmujqcq: mnogosc napastnikow, mnogosc celow, rozne rodzaje broni (w tym ognia) oraz wydtuze-nie czasu dziatania.

Reakcja na zdarzenie terrorystyczne stawia funkcjonariuszom strazy pozarnej wysokie wymagania co do zakresu dziatan opera-cyjnych. Standardowe procedury operacyjne sq dostosowane do rutynowych srodowisk kryzysowych, jednak w przypadku zdarzenia terrorystycznego stosowanie tychze procedur moze okazac siç nie-wystarczajqce, a w niektorych przypadkach wrçcz niepozqdane [16].

it will take time before other special service units arrive to secure the scene and it is precisely during this time that PSP officers will be engaged in operational measures that need to be executed optimally [18].

These factors create new challenges for PSP officers, starting from the ability to acquire a quick and optimal picture of the nature and extent of the incident, by correlating command posts adequate to the number of terrorist incidents and the techniques used in them [19].

Taking into consideration the fact that during rescue operations, fire-fighters may be exposed to terrorist situations, the aim of this study was to determine whether or not, and to what degree, preparatory activities concerning acts and / or threats of terrorism should be implemented for uniformed services (including PSP) responsible for national security.

This study measured the level of awareness regarding the threat of terrorist activities, levels of understanding this threat, level of preparation to deal with this type of threat, and whether there is a significant need to educate and train PSP officers about the threat of terrorist activities. The study was addressed to management members of the Polish PSP. When developing goals, and especially an operational strategy, the fire brigade officers have to understand the effects of terrorist events and require not a schematic but an alternative way of thinking, because officers can become an easy target during a terrorist attack. The challenge for the management team is to understand the way of acting in a changing environment, while keeping focus on maintaining the existing tasks. The main challenge is the implementation of a complex and conscious organization management process in terms of risk management, planning and development of the formation through the implementation of adequate programmes preparing the fire brigade for terrorist events. This challenge in Poland, as well as in many other countries where there have been no massive terrorist events, may seem less necessary, but now we are dealing with a much more dynamic and unpredictable environment of terrorist threats. The threat analysis indicates a problem that the managers of the State Fire Service have to predict and which is the probability of a terrorist event and should prepare the officers for it already in the preventive phase.

This is a preliminary study aimed at directing the PSP towards current trends of the systemic development. It may seem that in some cases, the solutions may be rather obvious, but in the case of real terrorist threats and the need for PSP officers to be effectively trained in these very specific situations, the solutions are far from clear.

The most important conclusion of the conducted study was that 39.1% of the responding officers were involved in a situation of a terrorist nature. This rather high percentage could imply that there is an increased terrorist threat in Poland. However, since there were no spectacular terrorist attacks in Poland, it may imply that the definition of 'terrorism' may be rather ambiguous. There is no direct definition of the term 'terrorism' in Polish legislature. According to the Polish Penal Code (article 15, paragraph 20), the term 'terrorist offence' is used. Therefore, it can de deduced that officers could have participated in situations of a terrorist nature but not with the precise definition of the term.

Zdaniem autora funkcjonariusze PSP mogq znacznie wzmoc-nic dziatanie systemu antyterrorystycznego Polski. Nalezy zauwazyc, iz to oni z duzym prawdopodobienstwem bçdq w wielu przypadkach pierwsi na miejscu zdarzenia [17]. Tak wiçc czas, który uptynie do momentu przybycia specjalistycznych jedno-stek bezposrednio uczestniczqcych w zabezpieczaniu zdarzenia o charakterze terrorystycznym, jest czasem operacyjnie pozq-danym, pozwalajqcym na analizç charakteru i rodzaju zagroze-nia terrorystycznego oraz na podjçcie adekwatnych czynnosci w zakresie bezpieczenstwa ludnosci, jak i samych funkcjonariuszy [18]. Wskazane powyzej czynniki stwarzajq nowe wyzwania dla oficerów PSP poczqwszy od zdolnosci do uzyskania szyb-kiego i optymalnego obrazu i zasiçgu zdarzenia, poprzez korela-cjç stanowisk dowodzenia adekwatnq do liczby incydentów terrorystycznych i stosowanych w nich technik [19].

Majqc na wzglçdzie fakt, iz strazacy w czasie dziatan ratow-niczych mogq siç spotkac z elementami bçdqcymi sktadowq aktu terrorystycznego, zaplanowano badanie, które miato na celu okre-slenie, czy istnieje koniecznosc podjçcia dziatan przygotowaw-czych w zakresie zagrozen terrorystycznych w odniesieniu do przedstawicieli stuzb mundurowych odpowiedzialnych za bezpie-czenstwo wewnçtrzne kraju (w tym PSP) oraz na ile jest ona pilna.

Badanie to pozwolito ustalic poziom swiadomosci funkcjonariuszy na temat zagrozen terrorystycznych, zrozumienia tego zagrozenia oraz przygotowania do radzenia sobie z nimi. Badanie skierowane byto do cztonków kadry zarzqdzajqcej PSP w Polsce. Opracowujqc cele, a w szczególnosci strategic opera-cyjnq, funkcjonariusze strazy pozarnej muszq rozumiec skutki zdarzen terrorystycznych oraz wymagac nie schematycznego, lecz alternatywnego sposobu myslenia - w innym wypadku mogq stac siç tatwym celem ataku terrorystycznego. Wyzwaniem dla zespotu zarzqdzajqcego jest zrozumienie sposobu dziatania ope-racyjnego PSP w zmieniajqcym siç srodowisku, przy zachowaniu koncentracji na utrzymaniu istniejqcych zadan. Gtównym wyzwaniem wydaje siç wdrozenie kompleksowego i swiadomego pro-cesu zarzqdzania organizacjq w aspekcie zarzqdzania ryzykiem, planowania i rozwoju formacji poprzez wdrozenie odpowiednich programów przygotowujqcych straz pozarnq do zdarzen terrorystycznych. Wyzwanie to w Polsce, a takze w wielu innych krajach, w których nie byto masowych zdarzen terrorystycznych, moze wydawac siç mniej konieczne niz w panstwach bardziej dotkniç-tych tym problemem. Nalezy jednakze miec na uwadze, ze obec-nie mamy do czynienia ze znacznie bardziej dynamicznym i nie-przewidywalnym srodowiskiem zagrozen terrorystycznych niz kiedykolwiek. Analiza zagrozen wskazuje, ze kadra zarzqdcza PSP musi przewidziec prawdopodobienstwo wystqpienia zda-rzen o charakterze terrorystycznym i przygotowac na nie funkcjonariuszy juz w fazie prewencyjnej.

Jest to wstçpne badanie. Jego ideq byto wykazanie nowych kie-runków w PSP na które warto odpowiedziec w sposób systemowy.

Najwazniejszq konkluzjq wynikajqcq z przeprowadzonych badan jest fakt, ze 39,1% funkcjonariuszy spotkato siç ze zdarze-niem o charakterze terrorystycznym. Dosc duzy udziat procentowy mógtby swiadczyc o wzroscie zagrozenia terrorystycznego w Polsce. Skoro jednak mamy wiedzç, iz w kraju nie doszto do spektakularnych zdarzen, wynik ten wydaje siç raczej wskazywac,

Another interesting result was that 82.6 % of the officers themselves stated that there is a high probability of terrorist attacks in Poland. It is difficult to say on what basis this claim was made, but perhaps it stems from the belief that terrorist offences were recognized as a direct terrorist threat. It is worth mentioning that officers have more information than the general public concerning these types of activities.

The majority of officers have a correct understanding of the scope of terrorist threats. It is surprising, however, how the officers respond to cases of specific threats, such as an 'active shooter' or 'bomb threat'. Officers relay more on their intuition that knowledge here. The largest group (34,0%) indicated that numerous defence methods can be used. In many cases of a terrorist threat, this is not an appropriate line of thinking, as it may provoke unnecessary reactions of the attacker. Another group of responders (21.7%) indicated reactions and behaviour in accordance with the regulations and procedures which outline, among other things, the time it takes for specifically trained service officer to arrive on the scene. There was no discrepancy in the numbers of officers who stated that the priority in these situations is to save lives. The main variable in all operational procedures of this nature is time. PSP officers, in all probability, will be the first on the scene. Passive waiting may significantly influence the reactions, as can the idea that saving lives is the most important. This is a deeply humanitarian attitude, but in the case of terrorist attacks - depending on the type, scale and modulation of the threat - it is always best to follow a specific strategy [20-21]. Being too cautious or aggressive can be deadly. The decision on the right response must be made immediately.

A large group of officers has never taken part in educational workshops or training sessions dedicated to terrorist threats. The remaining number of officers who have taken part in such educational programmes participated mainly in CBRN, chemical, biological, radiological, nuclear and explosive (CBRNE) training and workshops that dealt with direct safety threats of the officers themselves. This is a narrow group of threats and officers and fire-fighters are undoubtedly well-schooled in this area thanks to highly specialized training, however, this is not the case when it comes to terrorist situations.

One very important indicator is the need for the PSP officers to be educated by professional and competent educators who would properly train them to react appropriately to activities of a terrorist nature. For this to happen, PSP management must itself have a high level of awareness concerning the significance of minimalizing the side-effects of any activity of a terrorist nature not only within the realm of building operational potential, but also in light of maintaining and sustaining general safety and the security of citizens.

The obtained research results clearly indicate that a large number of PSP officers who participated in the study had experienced situations of a terrorist nature. Despite the fact that not the entire sample had such experiences, they did indicate that such a threat does exist in Poland.

The majority of officers in this study understand correctly the threat of a terrorist attack. The issue at hand is that there is a lack of a standardized procedure of appropriate responses

ze chodzi tu o zakres pojçciowy terminu „terroryzm". W Polsce nie spotykamy siç z bezposrednim zdefiniowaniem tego pojçcia - w art. 115, par. 20 k.k. uzyto jedynie terminu przestçpstwa o charakterze terrorystycznym. Wydaje siç zatem, ze funkcjonariusze mogli uczestniczyc w takich wtasnie zdarzeniach, noszqcych charakter ter-rorystyczny, jednak niebçdqcych nimi w scistym znaczeniu.

Kolejnym zaskakujqcym wynikiem byto stwierdzenie przez funkcjonariuszy, ze w Polsce istnieje realne zagrozenie terro-ryzmem (82,6%). Trudno powiedziec, na podstawie jakiej wie-dzy uznano realnosc zagrozenia. Byc moze podobnie jak powy-zej przestçpstwa o charakterze terrorystycznym potraktowano jako bezposrednie zagrozenie terrorystyczne. Warto nadmienic, iz wiedza funkcjonariuszy o tego typu zdarzeniach wielokrotnie wykracza poza wiedzç powszechnie dostçpnq. Zdecydowana wiçkszosc funkcjonariuszy wtasciwe rozumie obszar zagrozen terrorystycznych. Zaskoczeniem jednak wydajq siç byc odpowie-dzi funkcjonariuszy w przypadku konkretnych zagrozen, takich jak „aktywny strzelec" czy „zagrozenie tadunkiem wybuchowym". Tu badani wykazali siç raczej intuicjq. Najwiçksza grupa wskazata na obronç wszelkimi sposobami (34%). W wielu sytuacjach zagrozenia terrorystycznego nie jest to postawa wtasciwa, gdyz moze wywotac niepozqdanq reakcjç zamachowca. Zblizona grupa (21,7%) wskazata na zachowanie siç zgodnie z procedurami, które przewidujq równiez oczekiwanie na stuzby dedykowane do tego typu zagrozen. Ta sama liczba ankietowanych wskazata na rato-wanie ludzi niezaleznie od wszystkiego. W przypadku procedur operacyjnych w tego typu zagrozeniach bardzo czçsto istotnq rolç odgrywa czas. Tak jak wczesniej wspomniano, funkcjonariusze PSP z duzym prawdopodobienstwem bçdq pierwszymi osobami na miejscu zdarzenia. Bierne oczekiwanie moze zna-czqco wptynqc na przebieg dalszych czynnosci. Podobnie ma siç rzecz z ratowaniem ludzi „niezaleznie od okolicznosci". Jest to postawa gtçboko humanitarna, jednak w przypadku zagrozen terrorystycznych (w zaleznosci od rodzaju, rozmiaru i modula-cji zagrozenia) nalezy kierowac siç okreslonq strategiq [20-21]. Bycie zbyt ostroznym lub agresywnym moze miec daleko idqce konsekwencje dla bezpieczenstwa cywili, jak i funkcjonariuszy. Decyzja o wtasciwej reakcji musi zostac podjçta natychmiast.

Znaczqca grupa funkcjonariuszy nigdy nie uczestniczyta w szkoleniach z zakresu zagrozen terrorystycznych, a pozostali podejmowali w ich trakcie tematykç CBRN, CBRNE oraz zagrozenia osobistego bezpieczenstwa funkcjonariusza. To wqska grupa zagrozen i niewqtpliwie strazacy sq w tych obszarach bardzo dobrze przygotowani, jednakze w przypadku wiçkszosci zdarzen terrorystycznych uzyskana wiedza i umiejçtnosci mogq okazac siç niewystarczajqce.

Bardzo waznym wskaznikiem jest stwierdzona w ankiecie potrzeba profesjonalnych szkolen funkcjonariuszy PSP które umozliwityby optymalne reagowanie na zdarzenia o charakterze terrorystycznym. Oznacza to bowiem gtçbokq swiadomosc kadry zarzqdzajqcej PSP co do znaczenia roli w minimalizowaniu skut-ków zagrozen o charakterze terrorystycznym - zarówno w aspek-cie budowania potencjatu operacyjnego, jak i w ujçciu bezpieczenstwa powszechnego oraz ochrony ludnosci.

Otrzymane wyniki pozwalajq wnioskowac, ze badani funkcjonariusze PSP bçdqcy kadrq zarzqdczq w dosc licznej populacji,

which leads to the disorganization and disarray of effective decision making protocols. PSP in Poland has never been prepared to respond to acts of a terrorist nature on a wider scale. The only guidelines followed were those stipulated by CBRN and CBRNE. Taking this fact into consideration, almost all of the participants of this study expressed the need to widen preparatory measures for fire-fighter responders namely, by following the 3P model (prevention, practice, psychotraumatology).

doswiadczyli sytuacji nosz^cych co najmniej znamiona zdarzenia o charakterze terrorystycznym. Mimo ze niecata populacja bada-nych miata takie doswiadczenia, to prawie wszyscy funkcjonariu-sze uznali, ze istnienie realne zagrozenie terroryzmem w Polsce.

Wi^kszosc badanych funkcjonariuszy rozumie w sposób wta-sciwy zagrozenia terrorystyczne, jednak konkretne scenariusze zda-rzen powoduj^ pewn^ dezorganizaj w obszarze prawidtowych decyzji. Nigdy - jak do tej pory - nie przygotowywano funkcjonariuszy PSP w Polsce do zdarzen o charakterze terrorystycznym szerzej niz w obszarach CBRN i CBRNE. Bior^c pod uwags powyzsze oraz fakt, iz prawie wszyscy funkcjonariusze b^d^cy uczestnikami badania wyrazili potrzeb^ szerokiego przygotowania strazaków do zdarzen o charakterze terrorystycznym, zaproponowano koncepj autorskiego modelu szkolenia opartq na trzech domenach: prewencji ter-rorystycznej, praktyce operacyjnej oraz psychotraumatologii. Przy-j^to oznaczenie 3P (prewencja, praktyka, psychotraumatologia).

1P

2P

3P

PREVENTION / PREWENCJA

PRACTICAL / PRAKTYKA

#

PSYCHOTRAUMATOLOGY / PSYCHOTRAUMATOLOGIA

Figure 1. 3P model (prevention, practice, psychotraumatology) a preparatory model for PSP officers during acts of a terrorist nature

Rycina 1. Model 3P (prewencja, praktyka, psychotraumatologia) przygotowania funkcjonariuszy PSP do dziatania podczas zdarzen o charakterze

terrorystycznym

Source: Own elaboration.

Zrodto: Opracowanie wtasne.

The educational model based on a three tier system allows PSP officers to be better equipped to respond to situations of a terrorist nature. The model can be adjusted to each and every high risk situation.

The first module prepares officers in three areas: terrorist prevention, pyrotechnic training courses and rescue tactics.

1P: Terrorist prevention: procedures, tactics, operational analysis. Pyrotechnic analysis: explosives, basic theory of explosives in terrorist attacks, protocols for detecting explosives. Tactical Emergency Casualty Care (TECC), which is used in three phases: Care Under Fire adapted to civil conditions under TECC as "Direct Threat Care". The second phase is Tactical Field Care replaced by TECC for Indirect Threat Care. The third phase of TECC is Evacuation Care [22].

Model szkolenia oparty na trzech powyzszych domenach daje mozliwosc doskonalenia przygotowania funkcjonariuszy PSP do zdarzen o charakterze terrorystycznym. Jest to model pozwalaj^cy modyfikowac istniej^ce w nim zakresy i dostosowywac je do poja-wiaj^cych si$ okolicznosci.

W przedmiocie modutu pierwszego przygotowanie funkcjo-nariusza przewiduje trzy ptaszczyzny: prewencja terrorystyczna, pirotechnika, ratownictwo taktyczne.

1P: Prewencja terrorystyczna: procedury, taktyka, analiza ope-racyjna. Analiza pirotechniczna: materiaty wybuchowe, podsta-wowa teoria materiatów wybuchowych w atakach terrorystycz-nych, protokoty wykrywania materiatów wybuchowych.

The second module is based on the implementation of the first. 'Kill- houses' is a preparatory stage allowing for the implementation of practical knowledge gained in the theoretical framework of the module. The aim is to put into practice what was learned in the first module.

2P: Practical: implementation of practical risk management strategies (as mentioned in the Prevention module); using the existing buildings or constructing new objects, such as 'kill houses', dedicated for trainings for counter-terrorist units, police and military services worldwide.

The third stage concerns gaining know-how connected with psychotraumatology. This is an essential stage as its goal is not only to give officers tools on how to offer support to victims of trauma, but also how to extend this knowledge for one's own psychological protection [23-24].

3P: Psychotraumatology: self-management and psychological support for others in situations of increased stress and risk, concentration on effective responses in situations of increased risk, implementing a constructive communication model dedicated to managing crisis victims, first aid psychological support.

The 3P model implements the objective already discussed in this study, which is to increase the effectiveness of PSP officers in crisis situations of a terrorist nature, in particular by creating a wider system of improving the civil protection capacity. This is an innovative model that does not exclude other forms and concepts of appropriate emergency responses. The issues raised in this paper do not exhaust other concerns that exist surrounding the problem at hand, but this discussion may lead to broadening the framework, whereby Polish PSP officers can extend their response and management potential in situations of a terrorist nature.

Limitations

Evaluating the degree of preparation of Polish PSP officers in relation to their operational abilities and preventative measures in cases of a terrorist attack is a fairly new and innovative area. In order to do so appropriately, a baseline of statistical results would need to be established in order to understand the problem at hand. This study focused on a small sample group and the point of the study was to analyse the issue from the point of view of PSP management staff who is responsible for the development of decision making. In this case, the study methods that were used in this research paper may be insufficient to completely address the issue at hand. However, taking into consideration the innovative character of this problem, the results in this study may contribute to further research endeavours. The issues that are the subject of this article so far have not been developed not

System pomocy taktycznej w nagtych wypadkach (Tactical Emergency Casualty Care - TECC), ktory jest stosowany w trzech fazach: opieka pod ostrzatem (Care Under Fire) dostosowana do warunkow cywilnych w ramach TECC, jako bezposrednia ochrona przed zagrozeniem (Direct Threat Care). Faza druga to taktyczna ochrona w terenie (Tactical Field Care) zamieniona w ramach TECC na posredniq ochronç przed zagrozeniem (Indirect Threat Care). Trzecia faza TECC to pomoc w ewakuacji [22].

Drugi modut opiera siç na wdrozeniu pierwszego. Etap przy-gotowawczy to etap pozwalajqcy na wdrozenie praktycznej wie-dzy zdobytej w ramach modutu merytorycznego (1P).

2P: Praktyka: wdrozenie praktycznych strategii zarzqdzania ryzykiem (o ktorych mowa w module 1P); wykorzystanie istnie-jqcych budynkow lub budowa nowych obiektow, np. kill house, przeznaczonych do szkolen dla jednostek antyterrorystycznych, policji i stuzb wojskowych na catym swiecie.

Trzeci etap dotyczy zdobywania know-how zwiqzanego z psy-chotraumatologiq. Jest to etap niezbçdny, gdyz jego celem jest nie tylko dostarczenie oficerom narzçdzi do udzielania wspar-cia ofiarom traumy, ale takze poszerzenie tej wiedzy dla wtasnej ochrony psychologicznej [23-24].

3P: Psychotraumatologia: samozarzqdzanie i wsparcie psychologiczne dla innych w sytuacjach zwiçkszonego stresu i ryzyka, koncentracja na skutecznych reakcjach w sytuacjach zwiçkszonego ryzyka, wdrozenie konstruktywnego modelu komu-nikacji dedykowanego zarzqdzaniu z ofiarami kryzysow, wsparcie psychologiczne pierwszej pomocy.

Model 3P realizuje omowiony juz w niniejszym opracowaniu cel, jakim jest zwiçkszenie skutecznosci dziatania funkcjonariuszy PSP w sytuacjach kryzysowych o charakterze terrorystycznym, w szcze-golnosci poprzez stworzenie szerszego systemu poprawy zdolnosci ochrony ludnosci cywilnej. Jest to innowacyjny model, ktory nie wyklucza innych form i koncepcji wtasciwego reagowania w sytuacjach kryzysowych. Zagadnienia poruszone w niniejszym opracowaniu nie sq wyczerpujqcym rozwiqzaniem, ale przedmiotowa dyskusja moze prowadzic do poszerzenia ram, dziçki ktorym funkcjonariusze PSP bçdq w stanie rozszerzyc swoj potencjat reagowania i zarzqdzania w sytuacjach o charakterze terrorystycznym.

Ograniczenia

Ocena dotyczqca przygotowania funkcjonariuszy PSP w Polsce w obszarze poszerzenia zdolnosci operacyjnej oraz zakresu prewencyjnego w zagrozeniach o charakterze terrorystycznym, wedtug pozyskanej wiedzy jest procesem do tej pory nieopra-cowanym i nowatorskim. Proponowane ujçcie wymagato uzyskania bazowych wynikow pozwalajqcych na ewaluacjç rozwazanej pro-blematyki. W badaniu przyjçto stosunkowo niewielkq prôbç badaw-czq, jednakze nalezy podkreslic, iz jego zatozeniem byto dokonanie analizy ujçcia problematyki przez funkcjonariuszy kadry zarzqdczej, majqcej bezposredni wptyw na podejmowane decyzje o nowych kie-runkach rozwoju w PSP Dlatego tez wykorzystane metody badaw-cze byc moze nie w petni wyczerpujq problematykç, ale - biorqc pod uwagç innowacyjnosc obszaru badan w Polsce - stanowiq przyczynek do poszerzania struktury badawczej. Problematyka

only in terms of content, but also in the procedural area. There are limitations in the evaluation of the tasks of officers during undertaken operational activities, including in rescue in special conditions, self-rescue or broadly understood protection of the civilians. Therefore, it should be emphasized, what was justified in this paper, that the research in question showed the achievement of the assumed objectives. No existing solutions in this area is undoubtedly one of the limitations. However, it does indicate the legitimacy and purposefulness of the undertaken research.

bçdqca przedmiotem niniejszego manuskryptu jak dotqd nie zostata opracowana - nie tylko pod wzglçdem merytorycznym, ale takze w obszarze proceduralnym. Istniejq ograniczenia w zakresie ewa-luacji zadan funkcjonariuszy podczas podejmowanych dziatan ope-racyjnych o zadania m.in. w ratownictwie w szczegolnych uwarun-kowaniach, samoratowaniu czy szeroko pojçtej ochronie ludnosci. Dlatego nalezy podkreslic, co zostato uzasadnione w niniejszym manuskrypcie, ze przedmiotowe badania wykazaty realizacjç przy-jçtych celow badawczych. Brak istniejqcych rozwiqzan w przedmio-towym zakresie jest niewqtpliwie jednym z ograniczen, jednakze wskazuje na zasadnosc oraz celowosc podjçtych badan.

Conclusion

Safety will always be one of the most important values, and terrorism will always pose a threat to it [25]. Building safety and security potential, especially in light of the aberration of terrorism, is a multi-layered task [26].

The results found in this study show that the officers' awareness in relation to the risk of terrorism is rather low. This attitude is influenced by various factors, such as: lack of mass incidents in Poland, limitation of PSP activities mainly to preparation in the field of CBRN and CBRNE, low social awareness in terrorist prevention and a general lack of knowledge in adequate response measures.

The proposed 3P educational model is appropriate in light of growing potential of terrorist threats.

At the same time, it is a way to take advantage of the fire-fighters' potential to protect civilians, which is part of their profile as a rescue unit. Fire-fighters who participate in a complete educational training programme designed to inform them on the issues connected with terrorist threats and attacks will be able to develop their potential, but can also be an excellent solution in the widely developed terrorist prevention in Poland.

A well prepared officer of the State Fire Service will be able to work as a leader / expert in terrorist prevention within local communities and teach local citizens elementary procedures of terrorist prevention. Similar solutions are implemented by fire fighters in France, for instance "stop the bleeding" programme, or by the Department of Homeland Security in the United States [27].

One important aspect is that thanks to these efforts, officers would be able to practice these skills on guaranteeing their own personal safety during terrorist attacks. It should be emphasised that these measures will not replace the activities of special unit forces who deal directly with terrorist activities, but they may add value in building a solid system against terrorist activities, extending the duration of such activities and be a valued support system for an anti-terrorist system in Poland.

Without a doubt the discussed topic is just the beginning of both research and the formal process. It should be, however, emphasised that a proper evaluation system regarding the responses of PSP officers to situations of a terrorist nature would undoubtedly influence how issues of national safety and security are supported and maintained.

Wnioski

Bezpieczenstwo zawsze bçdzie jednq z najwazniejszych warto-sci nadrzçdnych, zas terroryzm - implikacjq skutecznie ten stan naru-szajqcq [25]. Wobec aberracyjnego charakteru terroryzmu, budowa-nie potencjatu bezpieczenstwa jest zadaniem dalece ztozonym [26].

Zaprezentowane wyniki wykazaty, iz swiadomosc funkcjonariuszy w odniesieniu do zagrozen o charakterze terrorystycznym jest niepetna. Na ten stan wptywa kilka czynnikow, takich jak: brak masowych zdarzen na terenie kraju, ograniczenie zadan PSP gtownie do przygotowania w zakresie zagrozen CBRN oraz CBRNE, niska swiadomosc spoteczna w prewencji terrorystycznej, a takze brak adekwatnych rozwiqzan w przedmiotowym obszarze.

Zaproponowana koncepcja szkolenia funkcjonariuszy 3P oparta na trzech parametrach jest odpowiedziq na rosnqcy potencjat zagrozen terrorystycznych. Jednoczesnie jest to sposob na wykorzystanie badanej formacji do zadan w ochronie ludnosci, do ktorych zostata powotana. Funkcjonariusze, ktorzy przejdq petne przygotowanie w zakresie zdarzen o charakterze terrorystycznym, nie tylko bçdq sta-nowic zwiçkszony potencjat bojowy podczas prowadzonych dziatan operacyjnych, ale mogq byc rowniez doskonatym narzçdziem w szeroko rozwiniçtej prewencji terrorystycznej w Polsce.

Przygotowany funkcjonariusz Panstwowej Strazy Pozarnej moze petnic rowniez funkcjç lidera bezpieczenstwa antyterro-rystycznego w spotecznosciach lokalnych, w ktorych na etapie prewencyjnym moze wdrazac przygotowanie ludnosci cywilnej na wypadek zdarzen terrorystycznych. Podobne rozwiqzania stra-zacy wdrazajq we Francji np. poprzez program „stop the bleeding" oraz poprzez propozycje programowe Department of Homeland Security in the United States [27].

Waznym aspektem jest rowniez bezposrednie przetozenie zdo-bytej wiedzy na bezpieczenstwo osobiste funkcjonariuszy podczas prowadzonych dziatan w tego typu zagrozeniach. Nalezy podkreslic, ze ten typ przygotowania PSP nie zastqpi dziatania sit przeznaczo-nych bezposrednio do zadan w zagrozeniach terrorystycznych, ale moze stanowic znaczqcy wktad w budowaniu potencjatu na rzecz zwalczania terroryzmu, zachowania ciqgtosci dziatania, a takze byc istotnym wsparciem dla systemu antyterrorystycznego w Polsce.

Niewqtpliwie podjçty temat jest poczqtkiem procesu - zarowno badawczego, jak i formalnego. Jednakze nalezy podkreslic, ze ewalu-acja przygotowania funkcjonariuszy PSP w Polsce do zdarzen o charakterze terrorystycznym mogtaby znaczqco wptynqc na realne moz-liwosci wspierania catego systemu bezpieczenstwa panstwa.

SFT VOL. 56 ISSUE 2, 2020, PP. 126-141 List of abbreviations

Wykaz skrótów

PSP - State Fire Service

CAT - Centre of Anti-terrorism

CBRN - chemical, biological, radiological

and nuclear weapons CBRNE - chemical, biological, radiological, nuclear

and explosives ABW - Internal Security Agency NPA - The National Program for Anti-Terrorist

Activity for 2015-2019 KSRG - National Rescue and Firefighting System KPZK - National Risk Management Plan TECC - Tactical Emergency Casualty Care

Literature / Literatura

[1] Ustawa z dnia 10 czerwca 2016 r. o dziataniach antyterro-rystycznych (Dz.U. z 2016 r. poz. 904, ze zm.).

[2] Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 553 ze zm.).

[3] Krajowy plan zarzqdzania kryzysowego, 2019, Czçsc B, Rzqdowe Centrum Bezpieczenstwa, https://rcb.gov.pl/ wp-content/uploads/TEKST-KPZK.B.2019.pdf [dostçp: 19.02.2020].

[4] https://www.antyterroryzm.gov.pl/CAT/antyterroryzm/ system-at/522,System-AT.html [dostçp: 19.02.2020].

[5] https://www.gov.pl/web/mswia/narodowy-program-anty-terrorystyczny-na-lata-20152019 [dostçp: 05.03.2020].

[6] Krajowy plan zarzqdzania kryzysowego, 2017, Rzqdowe Centrum Bezpieczenstwa, https://rcb.gov.pl/wp-content/ uploads/RCB-KPZK-czçsc-A.pdf [dostçp: 14.03.2020 r.].

[7] Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpozarowej (t.j.: Dz.U. 2019, poz. 1372).

[8] Rezolucja Zgromadzenia Ogolnego ONZ A/RES/70/1, 25 wrzesnia 2015, http://www.unic.un.org.pl/files/164/ Agenda%202030_pl_2016_ostateczna.pdf [dostçp: 25.03.2020].

[9] Gartenstein-Ross D, Dabruzzi K., Firefighters' Developing Role in Counterterrorism, Manhattan Institute for Policy Research. Center for Policing Terrorism, 2008, 1-14, http:// www.manhattan-institute.org/html/ptr_03.htm [dostçp: 20.04.2020].

[10] Baylis M., Matczak A., Tracking the evolution of police training and education in Poland: linear developments and exciting prospects, "Police Practice and Research" 2019, 20(3), 273-287, https://doi.org/10.1080/15614263.2019 .1598072 [dostçp: 05.05.2020].

PSP - Panstwowa Straz Pozarna

CAT - Centrum Antyterrorystyczne

CBRN - bron chemiczna, biologiczna, radiologiczna i nuklearna

CBRNE - bron chemiczna, biologiczna, radiologiczna,

nuklearna i materiaty wybuchowe ABW - Agencja Bezpieczenstwa Wewnçtrznego NPA - Narodowy Program Antyterrorystyczny

2015-2019

KSRG - Krajowy System Ratowniczo-Gasniczy KPZK - Krajowy Plan Zarzqdzania Kryzysowego TECC - taktyczna pomoc w nagtych wypadkach

[11 ] Burke R., Counter terrorism for emergency responders, Boca Raton, Lewis Publishers, 2000, 227-229.

[12] Kudlinski J., Active shooter, „Terroryzm"2010, 2, 38-40, za: R. Cz^scik, J.R. Truchan, Active shooter, „Kultura Bezpieczenstwa. Nauka-Praktyka-Refleksje" 2013, 14, 32-34.

[13] Martaindale M.H., Blair J.P., The Evolution of Active Shooter Response Training Protocols Since Columbine: Lessons From the Advanced Law Enforcement Rapid Response Training Center, "Journal of Contemporary Criminal Justice" 2019, 35(3), 342-356, https://doi. org/10.1177/1043986219840237 [dost^p: 06.05.2020].

[14] Countering Urban Terrorism in Russia and the United States: Proceedings of a Workshop, G.E. A.Ch. Sharber (red.), The National Academies Press, Washington D.C. 2006.

[15] Besenyo J., Inferno Terror: Forest Fires as the New Form of Terrorism, "Terrorism and Political Violence" 2017, 31(6), 5-7, https://doi.org/10.1080/09546553.2017.1341876 [dost^p: 10.05.2020].

[16] Conlin D., Terrorism: The changing risk environment for fire -fighters, https://apfmag.mdmpublishing.com/terrorism--the-changing-risk-environment-for-firefighters/ [dost^p: 10.05.2020].

[17] Goniewicz, K., Misztal-Okonska P., Pawtowski W., Burkle F.M., Czerski R., Hertelendy A.J., Goniewicz M., Evacuation from Healthcare Facilities in Poland: Legal Preparedness and Pre -paration, "International Journal of Environmental Research and Public Health" 2020, 17(5), 1779.

[18] Powell R., Defending against terrorist attacks with limited resources, "American Political Science Review" 2007, 101(3), 1-5.

[19] Pfeifer J.W., Fire as a Weapon in Terrorist Attacks, "CTC Sen-tinel"2013, 7(6), 5-7.

SFT VOL. 56 ISSUE 2, 2020, PP. 126-141

[20] Ahsan M.K., Revisiting The Concept of Human Security, Stress" 2003, 17, 277-282, https:doi.org/10.1080/02678

"Philosophy and Progress" 2016, 59-60(1 -2), 9-10, https:// 370310001625649 [dost^p: 08.06.2020].

doi.org/10.3329/pp.v59i1-2.36679 [dost^p: 15.05.2020]. [24] Armstrong D., Shakespeare-Finch J., Shochet I., Predic-

[21] Pawtowski W, Goniewicz K, Goniewicz M, Czerski R, ting posttraumatic growth and posttraumatic stress in fire-

Lasota D., Emergency Medical Services in Poland During fighters, "Aust. J. Psychol." 2014, 66(1), 38-46, https://doi.

Mass Events and Disasters-Competence and Challen- org/10.1111/ajpy.12032 [dost^p: 08.06.2020].

ges, "Journal of Education, Health and Sport" 2018, 8(4), [25] Boscarino J.A., Figley C.R., Adams R.E., Fear of Terrorism

396-404, https://doi.org/10.5281/zenodo.1237574 in New York on the Brink of War, "Annals of Epidemiology"

[dost^p: 09.06.2020]. 2003, 13(18), 572-572, https://doi.org/10.1016/S1047-

[22] Callaway D.W., Smith E.R., Shapiro G, Burnett W.T., McKay 2797(03)00171-6 [dost^p: 19.06.2020].

S.D., Mabry R., The Committee for Tactical Emergency Care [26] Zawisza J., Sztanc J., Proliferacja BMRzagrozeniem bezpie-

(C-TECC): Evolution and Application Of TCCC Guidelines to czenstwa w swietle dziafan terrorystycznych, w: Swiat wobec

Civilian High Threat Medicine, "Journal of Special Opera- wyzwan i zagrozen w drugiej dekadzie XXI wieku, B. Panek,

tions Medicine" 2011, 11, 2, 104-122. R. Stawicki (red.), Difin, Warszawa 2018, 147-149.

[23] Haslam C., Mallon K., A preliminary investigation of post- [27] Pfeifer J.W., International Anti-Terrorism Preparedness,

traumatic stress symptoms among firefighters, "Work & FDNY Foundation, New York 2018, 22-25.

WOJCIECH WROBLEWSKI, PH.D. - specializing in social sciences DR WOJCIECH WROBLEWSKI - specjalista nauk spotecznych, w tym

with particular emphasis on security systems. Assistant professor w szczegolnosci w zakresie systemow bezpieczenstwa. Adiunkt

at the Institute of Internal Security of the Main School of Fire Ser- w Instytucie Bezpieczenstwa Wewnçtrznego Szkoty Gtownej Stuzby

vice. The main goal of his scientific and research work is the develop - Pozarniczej. Gtownym celem jego pracy naukowej i badawczej jest

ment and improvement of national protection systems and a holistic rozwoj i doskonalenie krajowych systemow ochrony oraz holisty-

approach to terrorist threats. czne podejscie do zagrozen terrorystycznych.