Научная статья на тему 'COVID-19 КАСАЛЛИГИДА БУЙРАКЛАР ЭГРИ-БУГРИ КАНАЛЧАЛАРИНИНГ ПАТОМОРФОЛОГИЯСИ'

COVID-19 КАСАЛЛИГИДА БУЙРАКЛАР ЭГРИ-БУГРИ КАНАЛЧАЛАРИНИНГ ПАТОМОРФОЛОГИЯСИ Текст научной статьи по специальности «Клиническая медицина»

CC BY
20
3
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
CОVID-19 / SARS-COV-2 ВИРУСИ / БУЙРАКЛАР / ЭГРИ-БУГРИ КАНАЛЧАЛАР / КОНГ ТОМИРЛАР / қОН КУЙИЛИШЛАР / СКЛЕРОТИК ЎЗГАРИШЛАР

Аннотация научной статьи по клинической медицине, автор научной работы — Шакиров С.А., Исраилов Р.И., Маматалиев А.Р.

Ушбу тадқиқотда 2021 йилда CОVID-19 касаллигидан вафот этган 86 нафар беморларни буйраклари эгри-бугри каналчаларнинг патоморфологик ўзгаришлари урганилган. Бунда беморларнинг SARS-CoV-2 вируси таъсирида шикастланган буйракларининг пўслоқ қават оралиқ тўқимасида шиш, дистрофия, некробиоз ва деструкция каби ўзгаришлар ривожланганлиги, натижада каналчалар деформацияланиб, эпителийси дистрофия ва деструкцияга учраганлиги, интерстицийсида нордон гликозамингликанлар кўп тўпланиб, гидрофиллиги ошиши, суюқлик шимилиши, тўқима тузилмалари титилиб, деструкцияланиши кузатилди.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по клинической медицине , автор научной работы — Шакиров С.А., Исраилов Р.И., Маматалиев А.Р.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

PATHOMORPHOLOGY OF KIDNEY CURVUE-REBINUS DUCT IN COVID-19 DISEASE

In this study, the pathomorphological changes of the convoluted tubules of the kidneys of 86 patients who died from the disease of COVID-19 in 2021 were studied. In this case, changes such as edema, dystrophy, necrobiosis, and destruction have developed in the interstitial tissue of the kidneys damaged by the SARS-CoV-2 virus, as a result of which the tubules are deformed, the epithelium undergoes dystrophy and destruction, sour glycosamineglycans accumulate in the interstitium, increase hydrophilicity, fluid absorption, tissue structures it was observed that it was destroyed.

Текст научной работы на тему «COVID-19 КАСАЛЛИГИДА БУЙРАКЛАР ЭГРИ-БУГРИ КАНАЛЧАЛАРИНИНГ ПАТОМОРФОЛОГИЯСИ»

УДК 616-091+371.64/.69

Шакиров С.А.

Исраилов Р.И.

Маматалиев А.Р.

Узбекистон Республикаси патологик анатомия маркази Андижон давлат тиббиёт институти

COVID-19 КАСАЛЛИГИДА БУЙРАКЛАР ЭГРИ-БУГРИ КАНАЛЧАЛАРИНИНГ ПАТОМОРФОЛОГИЯСИ

Резюме. Ушбу тадцицотда 2021 йилда COVID-19 касаллигидан вафот этган 86 нафар беморларни буйраклари эгри-бугри каналчаларнинг патоморфологик узгаришлари урганилган. Бунда беморларнинг SARS-CoV-2 вируси таъсирида шикастланган буйракларининг пуслоц цават оралиц туцимасида шиш, дистрофия, некробиоз ва деструкция каби узгаришлар ривожланганлиги, натижада каналчалар деформацияланиб, эпителийси дистрофия ва деструкцияга учраганлиги, интерстицийсида нордон гликозамингликанлар куп тупланиб, гидрофиллиги ошиши, суюцлик шимилиши, туцима тузилмалари титилиб, деструкцияланиши кузатилди.

Калит сузлар: Cоvid-19, SARS-CoV-2 вируси, буйраклар, эгри-бугри каналчалар, конг томирлар, цон куйилишлар, склеротик узгаришлар.

Shakirov S.A.

Israilov R.I.

Mamataliev A.R.

Pathological Anatomy Center of the Republic of Uzbekistan

Andijan State Medical Institute

PATHOMORPHOLOGY OF KIDNEY CURVUE-REBINUS DUCT IN

COVID-19 DISEASE

Resume. In this study, the pathomorphological changes of the convoluted tubules of the kidneys of 86 patients who died from the disease of COVID-19 in 2021 were studied. In this case, changes such as edema, dystrophy, necrobiosis, and destruction have developed in the interstitial tissue of the kidneys damaged by the SARS-CoV-2 virus, as a result of which the tubules are deformed, the epithelium undergoes dystrophy and destruction, sour glycosamineglycans accumulate in the interstitium, increase hydrophilicity, fluid absorption, tissue structures it was observed that it was destroyed.

Key words: Covid-19, SARS-CoV-2 virus, kidneys, convoluted tubules, blood vessels, burns, sclerotic changes.

Долзарблиги: 8АК8-СоУ-2 вирусининг $-оксили ангиотензинни узгартирувчи 2тур ферменти(АСЕ2) рецепторларига ухшаш ва унинг экспрессияланиши SARS-CoV вирусидан 10 баробар кучлидир. SARS-СоУ-2 вируси хар кандай аъзо ёки тукимани шикастлаганда унинг кучли репликацияланиши виремия, иммун бузилишлар, гипоксияга сабаб булади. Бу касалликнинг туб патогенлик мохияти деструктив -продуктив тромбоваскулит ва гиперкоагуляцияли синдром, микроангиопатия ва иммун тизимнинг фалажланиши хисобланади [1,2,3,4].

Ишнинг максад ва вазифалари: СОУ1Б-19 касаллигидан вафот этганларнинг касаллик тарихи ва аутопсия баённомалари маълумотлари урганилиб, ретроспектив тахлил утказилиб, буйракларнинг буйраклар эгри-бугри каналчаларида юзага келадиган патоморфологик узгаришларни урганиш.

Материал ва услублар: 2021 йили бахор ва ёз ойларида CОVID-19дан вафот этган ва РПАМ да текширилган 86 нафар беморларни касаллик тарихи, аутопсия баённомаси маълумотлари тахлил килинди. Аутопсияда аъзолардан олинган кесим булакчалари 10% фосфат буферда тайёрланган формалин эритмасида 72 соат котирилди, гематоксилин -эозин усулида буялди.

Натижалар: беморлар биоптатлари урганилганда буйрак тукимасида SARS-CoV-2 вирусининг S-оксили АСЕ2-ферментига репликацияланиши буйрак пуслок кавати оралик тукимаси оркали кон томирлари ва каналчалар деворидаги эпителий хужайраларини шикастлаши кузхатилди. COVID-19 касаллигининг асорати - уткир буйрак етишмовчилигидан улган беморлар буйраги пустлок кавати урганилганда тукимасининг барча кисми кучли шиш ва дистрофияга учраганлиги кузатилди. Каналчалар гистотопографияси кескин бузилганлиги, айникса эгри-бугри каналчаларнинг проксимал кисми эпителийси вакуоляр ва гиалин-томчили оксилли дистрофияга учраганлиги аникланди (1-расм). Ушбу каналчалар эпителийси дистрофия хисобига букиб катталашганлиги, цитоплазмасида рангсиз вакуолалар ва эозинофилли оксилли моддалар мавжудлиги кузатилди. Айрим эпителийларнинг каналча бушлиFига караган юзаси бузилганлиги, цитоплазмадаги моддалар бушликга тушганлиги аникланди. Каналчалар орасидаги интерстициал тукимада хам шиш, дезорганизация ривожланганлиги, айрим сохаларида лимфоид хужайралар пайдо булганлиги аникланди.

SARS-CoV-2 вируси узи шикастлаган тукимада деструктив -продуктив тромбоваскулит ва гиперкоагуляцияли синдром, микроангиопатия ва иммун тизимнинг фалажланиши кУзFатади. Ушбу патогенетик таъсиротлар окибатида буйрак эгри-бугри каналчаларида хам кучли даражада патоморфологик узгаришлар ривожланганлиги аникланди. Проксимал эгри-бугри каналчалар эпителийси цитоплазмаси вакуолизацияланиб, оксилларининг нотуFри тупланишидан хар хил шаклга

кирганлиги кузатилди. айримлари кучли шишга учраб, юзаси бузилганлиги, цитоплазма моддалари бушлотига тушганлиги аникланди (2-расм). Эпителий ядролари бетартиб жойлашган ва турли даражада кариопикноз ва кариолизис жараёнларига учраганлиги кузатилди.

1-расм. Буйрак пустлок кавати, коронавирус таъсирида узгарган эгри-бугри каналчалар ва каптокчисининг умумий куриниши. Буёк: Г-Э.

Кат: 10х40.

2-расм. Буйрак пустлок кавати, каналчалар эпителийсининг кучли дистрофия ва шишга учраганлигидан хажми кенгайган, эпителийси деструкцияланган. Буёк: Г-Э. Кат: 10х40.

COVID-19 касаллигида буйракларнинг барча кисмлари шикастланиб, каптокча капиллярлар турида фильтрация бузилиб, бирламчи сийдик таркибига оксиллар купрок утиши натижасида, каптокча бушлотида эозинофилли кумок-кумок шаклдаги оксилли модда тупланганлиги кузатилди. Морфологик жихатдан проксимал эгри-бугри каналчалар эпителийси цитоплазмасида гиалин-томчили оксилли дистрофия ривожланганлиги аникланди (3-расм). Коронавирус таъсирида буйрак пустлок кават оралик тукимасида шиш ва дезорганизация жараёнлари ривожланганлиги аникланди. Оралик тукиманинг айрим сохаларида лимфоид инфильтрация пайдо булганлигини буйракнинг вирусли шикастланишини тасдиклайди. Микроскопнинг катта объективида урганилганда эгри-бугри каналчаларнинг улчамлари ва шакли узгарганлиги, бушлиFининг оксилли модда билан тулганлиги аникланди (4-расм). Коронавируснинг бевосита таъсири окибатида каналчалар эпителийси кучли даражада оксилли дистрофияга учраганлиги, цитокинли хужум таъсирида оралик тукимада шиш ва яллотланиш жараёни ривожланганлиги кузатилди. Каналчалар бушл^идаги бирламчи сийдик таркибида оксилларнинг куплигидан, каналча эпителийсига таъсир курсатиб, оксилли гиалин-томчили дистрофия ривожлантиргани

аникланди. Натижада эпителий ядролари бетартиб жойлашиб, хар хил даражада кариолизис ва кариопикнозга учраганлиги аникланди.

Буйракларга SARS-CoV-2 вируси кучли репликацияланиш, виремия, иммун бузилишлар, цитокинли хужум ва гипоксияни ривожлантириши окибатида буйрак тукимасининг барча тузилмалари шикастланди. Натижада буйрак каптокчалари бушлотида оксилли модданинг тупланишидан, каптокча кескин катталашади, капиллярлар тури сикилиб, четга сурилади, ташки пардаси чузилиб, юпкалашганлиги аникланди (5 -расм). Каптокча атрофида ва каналчалар орасида лимфоид инфильтрация пайдо булганлиги, натижада интерстициал тукима кенгайиб, деструкцияланганлиги кузатилди. Каналчаларнинг барча кисми тулик холда деструкцияланганлиги, эпителийси дистрофия ва некрозга учраганлиги, бушлиги кенгайганлиги аникланди

3-расм. Буйрак пустлок кавати, каптокчи бушлотида оксилли модданинг тупланиши, каналчалар оралик тукима шиши хисобига коллапсланиши. Буёк: Г-Э. Кат: 10х40.

4-расм. Буйрак пустлок кавати, проксимал эгри-бугри каналчалар эпителийсида гиалин-томчили оксилли дистрофия. Буёк: Г-Э. Кат: 10х40.

5-расм. Буйрак пустлок кавати, каптокчи бушл^ида оксилли модда тупланиши, каналчаларнинг кучли деструкцияланиши. Буёк: Г-Э. Кат:

10х40.

6-расм. Буйрак пустлок кавати, оралик тукимада нордон гликозамингликанларнинг куп тупланиши. Буёк: альцеин куки. Кат: 10х40.

COVID-19 касаллиги таъсирида буйрак тукимасида ривожланган метаболик ва дистрофик узгаришларни аниклашда, кайси турдаги моддаларнинг купайиши, бошкаларининг камайишини аниклаш учун гистокимёвий усулларда текшириш аник натижа берди. Юкорида курсатилган вируснинг патогенетик таъсирлари окибатида купинча оралик тукимада нордон гликозамингликанлар куп тупланиб, гидрофиллик хусусиятини пайдо килади, натижада суюклик шимилиб, тукима тузилмалари шишга, дистрофияга ва некробиозга учрайди. Расмда SARS -CoV-2 вируси таъсирида буйрак пустлок кавати оралик тукимасида тупланган нордон гликозамингликанлар альцеин куки билан кукиш рангга буялганлиги кузатилди (6-расм). Натижада буйрак пустлок кавати интерстицийси диффуз холда нордон мукополисахаридлар билан тулганлиги, кенгайганлиги, дистрофияга ва шишга учраганлиги аникланди. Натижада эгри-бугри каналчалар деформацияланиб, эпителийси дистрофия ва некробиозга учраганлиги аникланди. Некробиоз жараёнининг кучли даражада ривожланганлигидан, эпителий хужайралари узининг гистотопографик тузилишини батомом бузганлиги аникланди.

Хулоса:

SARS-CoV-2 вирусининг S-оксили буйрак пустлок кавати оралик тукимаси ва каналчалар базал мембранасидаги 2-ангиотензинни узгартирувчи фермент (АСЕ2)га репликацияланиб, буйрак тукима тузилмаларида кучли даражадаги патоморфологик узгаришларни ривожлантирди.

Дастлаб буйрак пуслок кават оралик тукимасида шиш, дистрофия, некробиоз ва деструкция каби узгаришлар ривожланганлиги, натижада каналчалар деформацияланиб, эпителийси дистрофия ва деструкцияга учраганлиги кузатилди.

Буйрак тукимаси интерстицийсида SARS-CoV-2 вируси шикастлаши окибатида нордон гликозамингликанлар куп тупланиб, гидрофиллиги ошади, суюклик шимилади, тукима тузилмалари титилиб, деструкцияланади.

SARS-CoV-2 вируси таъсирида буйрак тукимасидан аксарият холларда кон томирлар, каптокчалар ва проксимал каналчалар кучли патоморфологик узгаришга учраганлигидан уткир буйрак етишмовчилиги ривожланиши кузатилади.

Адабиётлар:

1. Cheng Y. et al. Kidney disease is associated with in-hospital death of patients with COVID-19. Kidney Int. 2020;97:829-838.

2. Dalan R. Bornstein S.R., Ali El-Armouche et al. The ACE-2 in COVID-19: Foe or friend. // Horm. Metab. Res. - 2020; 52:257-263

3. Rabb, H. Kidney diseases in the time of COVID-19: major challenges to patient care / H. Rabb // J. Clin. Invest. - 2020 Jun. - Vol. 130, N 6. - P. 27492751.

4. Renal Involvement and Early Prognosis in Patients with COVID-19 Pneumonia / G. Peg [et al.] // J. Am. Soc. Nephrol.- 2020 Jun. - Vol. 31, N 6. -P. 1157-1165.

Шакиров Сардор Абдусаминович, Исраилов Ражаббой Исроилович, Маматалиев Авазбек Рузиваевич ПАТОМОРФОЛОГИЧЕСКИЕ ИЗМЕНЕНИЯ ПОЧЕК У ПАЦИЕНТОВ С COVID-19 (обзор литературы) // Re-health journal. 2022. №3 (15). URL:

https://cyberleninka.ru/article/n7patomorfologicheskie-izmeneniya-pochek-u-patsientov-s-covid- 19-obzor-literatury

Шакиров Сардор Абдусаминович. ПАТОЛОГИЧЕСКАЯ АНАТОМИЯ ПОЧЕК ПРИ COVID-19 [Электронный ресурс]// Экономика и социум. -2022.- №11(102).

Шакиров Сардор Абдусаминович. ПОРАЖЕНИЕ ПОЧЕК ПРИ COVID -19 [Электронный ресурс]// Экономика и социум.-2022.- №11(102)

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.