Научная статья на тему 'ԳԻՏՈՒԹՅԱՆ ԴԻՎԱՆԱԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆ. ԳԵՐՏԵՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻՆ ՄԻԱՎՈՐՈՂ ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ՀԱՅՏԱՐԱՐ'

ԳԻՏՈՒԹՅԱՆ ԴԻՎԱՆԱԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆ. ԳԵՐՏԵՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻՆ ՄԻԱՎՈՐՈՂ ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ՀԱՅՏԱՐԱՐ Текст научной статьи по специальности «Политологические науки»

CC BY
42
8
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Амберд
Ключевые слова
գիտություն / դիվանագիտություն / Արկտիկայի խորհուրդ / Անտարկտիկայի համաձայնագիր / Միջազգային տիեզերական կայան

Аннотация научной статьи по политологическим наукам, автор научной работы — Հայրապետյան Ալբերտ

Ըստ Բերկմանի սահմանման՝ գիտության դիվանագիտությունը միջազգային, միջգիտակարգային, համընդգրկուն գործունեություն ու գործընթաց է՝ միտված ազգային համամարդկային շահերի հա-վասարակշռմանը՝ ի նպաստ մարդկության սերունդների։ Գիտական բացառիկ հետազոտություններում այն, ինքնըստինքյան, հանդես է գալիս որպես գերտերությունների միջև տարաձայնությունների հաղթահարման միջոց։ Անգամ երբ միջազգային լարվածությունն իր բարձրակետին է հասնում, պետությունները չեն հրաժարվում գիտության դիվանագիտությունից՝ շարունակելով իրենց համագործակցությունը։ Հոդվածում դիտարկվում է, թե ինչպես է գիտական դիվանագիտությունը դրսևորվում Արկտիկայում, Անտարկտիկայում Միջազգային տիեզերական կայանում։

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

COSCIENCE DIPLOMACY: A COMMON DENOMINATOR UNITING THE SUPERPOWERS

Science diplomacy, according to Berkman’s definition, is an international, interdisciplinary and inclusive (holistic) process, involving informed decision-making to balance national interests and common interests for the benefit of all on Earth across generations. It is widely used to overcome the discrepancies of the superpowers in unique scientific activities, where the joint efforts of a number of countries is required. Even when the international tension is heightened, states still do not abandon the science diplomacy and keep cooperating. The paper provides an informed look on how science diplomacy works in areas such as Arctic region, Antarctic region and the International Space Station.

Текст научной работы на тему «ԳԻՏՈՒԹՅԱՆ ԴԻՎԱՆԱԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆ. ԳԵՐՏԵՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻՆ ՄԻԱՎՈՐՈՂ ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ՀԱՅՏԱՐԱՐ»

U.etoU.P<U.£U.T.U£U.4U.L ■PHLh^HL

ULpЬpm <U3PU^bS3UL

SbmЬuшq'mmpJшb рЬ^Ьшбт, i^u'ui^^rn

2012 p. iulwpsb[ t C^ISC pw-Lш[шlpfшsß' shsbuшqfsm-Р/ШЬ sbumpjmb dшubшqfsm-PJшйp: CC 9-UU qfsш|ppш|шb lífi¡>шqqшJflh Lbhspntmi usw-gb[ t shsbuшqfsmPJшh йш-qfuspnuf npш|шlnpmй' «Wb-bbgtâbp» lIшuhшqfsmPJшйp, 2017 p. ' shsbuшqfsmPJшh pb^bwörnf qfisMLMh luusf-6шЬ: 2018 p.-fg rwuwlwbrnLJ t C^ISC lífi¡>шqqшJfih shsbuш-ЦшЬ hшpшpbpmpJmttbpf шй-pfnbmd: Cbqlhw! t 12 qfsw-ЦшЬ hnqlwdbbpf:

q-hSnh^UL n-h4ULUq-hSnh^nKL.

qbPSbPnh-^Snh-LLbPhL tfhU^nPm. GLT<ULnhP CU3SUPUP

DOI: 10.52174/2579-2989_2022.3-98

<^^шршпЬр. qfsnLPJnLb, r).fluibuiqfsnLPJnLb, UpLLsfLwjf [unphnipq, UbsuipL-SfL^jf huiJuiàuijbuiqfp, Wfpuiq-quijfb sfbqbpuiLLUib Luijuib

dus PbpLüuibf uuihiJuibiJuib' qfsnLPJшЬ 1}Цш-buiqfsnLPJnLbß LÍfrpuiqquijfib, LÍfrpqfisu/LLwpqwjfb, huiiJßbq.qpLLnLb qnpómbbmpjmb ni qnpößbpuig f lífrslu/á mqquijfb U huiiJuiiJuipq.Liuijfib 2^ihbpf hoi-luiuuipui^niSuibß' f bu/uius iSutptyLLnLpjuib U ub-pmbtybbpfi: ^фш^шЬ pшgшnf| hbsшqnsnLpJnLb-bbprniJ Lujb, fbfbßusfbfJшb, hшbq.bu t qш^pu npu/bu qbpsbpmpjmbbbpf LÍfrpU sшpшâшJbmpJmbbbpf hшqpшhшpйшb dp£ng: Ubqшй bpp lJp£шqqшJfb ^p^dn^/nibb fp pшpâpшL|bsfb t hшubmй, u/b-SnLpjmbbbpß jbb hpшàшplmй qfsnLPJшb 1}Цш-bшqfsnLPJnLbfg' 2шPnLbшL|blnl fpbbg hшйшqnp-óш|gmpJmbß: Сп^шдпи! rfsшp|l^й t, pb fbju/bu t qfsш|шb rflшbшqfsnLPJnLbß rpuUnplmi UpL-фЦш/т!, Ubsшp|sf|шJmй U Wf£шqqшJfb sfb-qbpшL|шb ^Ш/ШЬПИ!:

U ii

'2шqqшJ'h hшpшpЬpnLpjnLhhЬp' пЬш-L'q^ rç^png' mЬuшpшhhЬp' ^pô'pn^, qЬpmЬpmpJm^^ЬpQ ф^ш^д hЬm Jpgш^gmJ Ь^ qЬp'2-^шЬп^шЬ, шqrç.ЬдnLpjшh qnm'hЬp' m ^u^u^p' hшdшp, ш^ Jpдш^дmpJш^ ^2 ^Nnp2ЬLn4 шhqшd [ш]-щшmЬpшq^Ьp hpшhpЬLmд U ^ô ^prç.-^ш^д ^^h^p qnhЬLmд: Ujuop t[ ф2шqqшJ'^ LPшhnuQ L' t qЬpmЬpmpJm^^Ьp' фn^шrç.шpö ^p', pш^nL^Ьp', Jpдш^дmpJш^, ^pnpu' цш-mЬpшq^Ьp', ^q^^h hqnpmp^h ^2пдп^ «^ш^-^p' д^ш^т^шЬ» U Ыш^шт'щ шJL rç.puUnpnL^Ьp' ^u'h Lmuшpш^m^Ьpn4, ф^^Ьп ш^ш^йшт ш^' Ь^ hpшщшpш^nL^Ьph шп ш^, np, ' hЬónЩu ш^-hшrçpшhшpЬL' р^шдпп. mшpшÖшJ^mpJm^^Ьp' U qЬp-

c

Lmp^mS hmpmpbpnLpjnLhhbph, mj^. hnyb qbpmbpnLpjni.hhbpp qhmnLpjmh n|npmni.d 2ms ^.b^fbpnLJ ^Jjmhg hbm mp^jni.hm-^bm |bp^n^ hmJmqnp&m|gni.J bh: Uj^.-^huh hmJmqnp&m|gnLpjni.hp hm6m^ mh-^mhrnJ bh qhmnLpjmh ^.h^mhmqhmnL-pjnLh, npp bhpm^.pni.J t hh^bu ^.h^mhm-qhmnLpjmh ^gngn^ qhmm|mh hh^m-^hphbph mp^jnLhm^bm LniSniJ, mjh^bu tL qhmnLpjmh ^gngn^ hm-

pmpbpnLpjni.hhbph ubpmmgmJ1 mj^hun^ ^2^bmm|mh 2^Jmh hnp bqpbp qmhb-Ln^: ^hm^pjm^ ^.h4whwqhmnLpjnLhp umh-Jmh^mJ t np^bu ^gmqqmjhh, ^2qhmm-|mpqmjhh, hm Jph^.qp|nLh qnp&nLhbnL-pjnLh U qnp&phpmg' ^m^mS mqqmjhh U hmJm Jmp^.|mjhh 2mhbph hm^mumpm-|2nJmhp' h h^mum Jmp^.|nLpjmh U ub-pnLh^hbph': Uh2nL2m, hmJm Jmp^.|mjhh U hm JmJnLnpm|mjhh ^ 2mpf ^h^hphb-ph LniSnLJp, hh^^huhe bh, ophhm| qLnpmL mmfmgni.Jp, mhm^mmmgmJp, gmJmfm-jhh m Sn^mjhh |bhumpmqJmqmhnLpjmb m^mhn^nLJp, ^bp t mnmhdhh ^bmmpjmh-

hbph, hnLjhhu| qbpmbpmpjmhhbph rndb-phg U bhpm^pmJ t pnLnp mqqbph nL dn-^n^nLp^hbph hmJmqnpSm^gmpjmh: b^ m^hUhh tL ^mmmhm|mh ^t, np UUM-h |mjnLh qmpqmgJmh h^mmm|hbphg m^-hm^bpghhp' 17-p^.p, npp, |mp&bu, «unuph-5n^>> ^bp t |mmmpni.J ^mgjmL 16-h hm-Jmp, hbhg ^gmqqmjhh hmJmqnp&m|gnL-pjmh m qnpSph^bpmpjmh Jmuhh t (h|mp 1):

U]mu ^p JnLnpm^mJ |mh mm-

pmSfhbp, huL| JnLnpm^hg ^^pu1 qnp&ni.-hbmpjmh nLnpmhbp, npnhf, h hb6ni|u ^ fmhh ^bmmpjmh ^h^rn^bph m hm-4m|hmpjmhhbph, ^bh |mpn^ «ub^m|m-hm2hnph^bL» mnmhdhh bp|phbph hu| mj^ mmpmSfhbph m nLnpmhbph hm-Jmp ^bpnh2jmL nbmLhumm|mh JnmbgrnJ-hbphh hmJmhnih fm^mfm|mhmpjmhp |mpn^ t hmhqbghbL mh|mh^mmbubLh m |np6mhmpmp hbmUmhfhbpn^ h^h hm-Jm2^mphmjhh pm^Jmh: fanufp, Jmuhm-^npm^bu, Up|mh|mjh U Uhmmp|mh|m-jh, hh^^bu hmU mhbqbpfmJ qnpSmhbm-

(№ SUSTAINABLE A I C

V DEVELOPMENT VJVMLd

I ■ IUI ■ b VU r ■ V WKjJIP

MM «

f

t3SS?

4 Z>

■ l»>m

A I

UAtAMABU MVtuOMVNT

GOALS

man i

LTUM-^ Ljwjmb qwpq.wgdwb b^wmwL^bpQ2

Berkman, Paul Arthur, Science diplomacy and its engine of informed decisionmaking: operating through our global pandemic with humanity. The Hague Journal of Diplomacy 15, no. 3 (2020): 435-450.

^bpg^mS t UUM-h цw2mnhw|wh |mjfhg, hbmUjmL h^JmJp' https://www.un.org/en/sustainable-development-goals

0 ai

1

u

o

Q.

O

I

o

Q.

X <

o 1=

o

p <=

JT

n

p

<=

<4

Ü3 jr

c1

V c.

2

pjmb ôm^mLJmb Jmuhb t: Up|mh|mjhb, Ubmmp|mh|mjhb U ^gmqqmjhb mhbqb-pm|mjmbhb ^bpmpbpn^ hmpgbpniJ hm-6m^ ^Jjmbg hbm bbphm| b^mmm|bbp nibbgn^ qbpmbpnLpjnLbbbph hmJmqnp-ôm|gnLpjnLbp qhmnLpjmb ^.h^mbmqhmnL-pjmb pmgmnh! hmgn^mô ophbm|bbphg t:

Up|mh|mjhb ^bpmpbpn^ hmpgbprnJ qbpmbpnLpjnLbbbph fmrçwf m|mbnLpjnL-bp J2mm^bu brçb t hmJmqnpôm|gmjhb, nph ^burn^mmg^nbm[mgJmb pmpÖpm|b-mp 1996 p.-hb Mmbmrçwjh Jmjpmfmrçwf Ommm^mjmJ Up|mh|mjh ^nphp^h hhJ-bmrç.pm^ tp: fanphp^h umbrçôJmb b^m-mm^p Up|mh|mjhb ^bpmpbpn^ hmpgbprnJ wbrçwJ ^bmnLpjmbbbph hwJw|wpq-^mô f mrçwfm|mbnLpjmb J2m|nL^ tp: Up|mh|mjh ^nphprç^b mbrç.mJm|gnLJ t mp ^bmnLpjnLb' Mmbmrçw, hu[mb^^m, U~hmgjmL fömqm^npnLpjmb, ftmumummb, U^ph|mjh U~hmgjmL Lmhmbqbbp, Lnp-

^bqhm, C^b^^m U fanphp^h

hh^m^pJmb hn^m|mqph bm^mpmbmJ pbrçqô^nLJ bb mmpmôm2p2mb^ |mjmb qmpqmgmJp, 2p2w|w ^gm^mjph ^mh-^mbmpjmbp U, np mnm^b hmm|mb2m-|mb t, mbrçwpbh! dnrçn^nLprçbbph qhmb-Lhfbbpb Up|mh|mjhb ^bpmpbpn^ hmpgbprnJ: UnmbÖmhmmnL| |bp^n^ Jmm-bmb2^^J t bmU hbjni^m, Umm^ U mb-rçwpbh! mjL dnrçn^nLprçbbph bbp^pmJp ^nphp^h ÖUm^npJmb qnpômJ3: L2jm[ dnrçn^nLprçbbphb ^m^npnrç, hb^bu bmU ^npu' mjL pbh| dnrçn^nLprçbbphb bbp|m-jmgbn^ |mqJm|bp^nLpjnLbbbpb mbbb ^nphp^h J2mm|mb Jmubm|gh, hu| 40 wjl bp|pbbp m ^gmqqmj^b |mqJm|bp^nL-pjmbbbp1 ^^mnp^^ ^mpqm^h^m^4: <m-JmÖmjb b2jmL hn^m|mqph 2-prç. |bmh J2mm|mb |mpqm4h6m|h hmJmp |mqJm-|bp^nLpjmbp |WJ ^bmf t bbp|mjmgbh Up|mh|wjh ^L|hg m^bLh bp|pbbpmJ m^-pn^ pbh| dnrçn^pn-h, |m'J tL ^Ubmjb bp|-pmJ pbm|4n^' Up|mh|mjh iib|hg m^blh pbh| dnrçn^nLprçbbph: fanphp^h npn2^J-

bbpb pb^mb^nLJ bb mb^mJ pnLnp mp bp|pbbph ^mömjbmpjmb (|nbubbumuh) ^mpmqmjmJ: fanphp^h fmpmm^mpm-pjmbp Lnp^bqhmjh SpnJun fmrçwfmJ t: Ub^mJ bp|pbbph bbp|mjmgmgh^bbpp bp-mmphb hm^mf^^J bb fanphp^h qnpômbbmpjmbp ^bpmpbpn^ hmpgbph fbbmp|Jmb b^mmm^n^: fanphp^h 2pp-2mbm|bbpmJ mb^mJ ^bmmpjmbbbpp umnpmqpbL bb hpm^m|mb mnmJn^ ^mp-mm^hp pbmjp |pn^ hbmUjmL bpbf hmJm-Ömjbmqpbpp.

1. Up|mh|mjmJ o^mqbmgmpjmb, ôn-^mjhb npnbn^m|mb U ^p|mpmpm|mb hmJmqnpôm|gmpjmb Jmuhb hmJmÖmj-bmqhpp (2011 p.),

2. Up|mh|mjmJ ôn^mjhb bm^ph m^-mnm^mômpjmbp ^mmpmum^mô LhbbLm U mpÖmqmbfbLm Jmuhb hmJmÖmjbmqhpp (2013 p.),

3. Up|mh|mjh ^bpmpbpjmL ^gmqqm-jhb qhmm|mb hmJmqnpôm|gmpjmb pb^-LmjbJmb Jmuhb hmJmÖmjbmqhpp (2017 p.)5:

L2Jwl hm JmÖmjbmqpbpp, h ph^u wjl ^pmjpbbph, bbpmnmJ bb hbmUjmL hmpgbph 2nLp2 mb^mJ bp|pbbph hmJmÖmj-bmpjmbp.

■ hbmmqnmm|mb qnpômbbmpjmb hmJmp mbhpmdb2m ^hqmbbph mpmJm-^pJmb ^.jmpmgmJ U mpmqmgmJ,

■ Up|mh|mjhb ^bpmpbpn^ mb^b|m-pjmbbbph p^mjbmgmJ U hmumbbLh^-pjmb Jm|mp^m|h pmpÖpmgmJ,

■ Up|mh|mjh hmpgbpn^ qpm^^nT. qhm-bm|mbbbph hmgnp^ ubpb^h ^mm-pmumJmb b^mmm|n^ ^mupbpmgbb-ph m mJmnmjhb ^^pngbbph |mqJm-|bp^mJ,

■ Up|mh|mjhb ^bpmpbpn^ hmJpb^hm-bmp hbmmfpfpmpjmb hmpgbph ^b-pmpbpjmL hm^Jmmm|mb mum^m-uhpnLpjnLbbbph hmJmmb^ hpm|mbm-gmJ,

■ umngmpb|npbbp mpnhn^ umpfm^n-pm^bph U WJL bbpmlmnmg^môfbbph'

3 Arctic Council, Declaration of the Establishment of the Arctic Council, September 19, 1996, available at https://oaarchive. arctic-council.org/bitstream/handle/11374/85/EDOCS-1752-v2-ACMMCA00_Ottawa_1996_Founding_Declaration.PDF?se-quence=5&isAllowed=y

4 Arctic Council, International Cooperation in the Arctic, https://www.arctic-council.org/explore/work/cooperation/

5 "bnLjb mb^mJ:

I00

c

qhmm^mh qnp6ni.hbni.pjmh ^2 hhm-pm^np mnm^bLmqnLjh hbp^.pni.J U ^h-pmnnLpjnLh, ■ phm^mh, hmumpm^m^mb U hniJm-hhsmp qhmnLpjnLhhbph, hh^bu hmU ^mjh phhL| dn^n^nLp^hbphh hmum q^rnb[hfh hmJm^.pJmJp hnpmpmpm-^mh J2m^mJ' ^rn^mS

hmJQh^.hmhnLp Jmmhnqh^ ^h^hphbpfi LmSJmhp6:

2013 p.-hh Up^mh^mjh ^nphp^h mh-^.mJ ^brnmpjmhhbpp C^bT-hmjh ^hpnLhm fm^mpmJ hpm^mpm^bghh Up^mh^mjh mbu|w^whQ, nph hh^m^mh ^npmqpbpti bh.

1. fam^m^ Up^mh^m,

2. Up^mh^mh hppU pnLnph «rnrnh»,

3. Pmpqm^m6 Up^mh^m,

4. Uh^smhq Up^mh^m,

5. Up^mh^mjh mnn^2 ^2m^mjp,

6. Up^mh^mjh 4bpmpbpjm[ qhsb[hf,

7. Unm^b rndb^ Up^mh^mjh ^nphmp^7: Cwdwqnp&wtygnipjnih

Uhmmp^mh^mjmJ U ^bp2hhhu ^bpm-pbpn^ hmpgbpniJ hmJmqnp&m^gnLpjmti hhumhsmghnhmLmgJmh pmpdpm^brnp 1959 p.-h ^b^mbJpbph 1-hh 4m2hhqrnnh-jmh hmJmSmjhmqph umnpmqpni.^ tp 12 цbmmpJmhhbph, Upqbhmhhmjh, U^um-

pmLhmjh, PbLqhmjh, QhLhh, &pmhuhmjh, fim^nhhmjh, Lnp^bqhmjh, Lnp 2bLmh-^hmjh, <mpm^mjhh U^ph^mjh, faU<U"-h, ^hmgjmL ^mqm^npmpjmh U U^ph^mjfi ^hmgjmL Lmhmhqhbph ^n^^g: L2Jwl ^b-mmpjmhhbphg 7-q1 Upqbhmhhmh, U^um-pmLhmh, QhLhh, ipmhuhmh, Lnp 2bLmh-^hmh, Lnp^bqhmh U ^hmgjmL famqm^n-pni.pjni.hQ, Uhmmp^mh^mjmJ rnmpm&pm-j hh ^h^hphbp rnhbh, mjuhhph1 ^bp2hhhb-phu ^n^^g hbp^mjmg^mS rnmpm&pmjhti hm^m^hmpjmhhbpp npn2 ^b^fbpmJ Jmu-hm^hnpbh hmJph^hmJ bh8: <mJm5mj-hmqphh ^mgm& Jjnw bp^phbpp mmpmS fmjhh ^mhmh2hbp m hm^m^hmpjmhhbp ^nihbh, um^mjh ^hmgjmL Lmhmhqhbph m Pmumummhp (np^bu hpm^m-

hm2np^) h2bL bh, np mцmqmJmJ, jmpm-fmh^jmp ^mhh, hpbhg hpm^^hf bh ^b-pm^mhmJ hmjmmpmpmpjmhhbp mhbLm hpbhg hm^m^hmpjmhhbph Jmuhh (h^mp 2):

Uhmmp^mh^mjh hmJmdmjhmqph qpL-^m^np h^mrnm^p m^jmL mmpm&fp n^2 Jmp^^mpjmh 2mhbphg p^n^ qnp&n^ni.-pjmhhbph hmJmp oqmmqnp&bh t: Pmgh mj^, hmJmSmjhmqhpp bpm2^m^npmJ t qhmm^mh hbmwqnmmpJmhhbph mqmrnm-pjmhp U ^mpUnpmJ ^2mq.qmjhh hmJm-qnpSm^gmpjmh m^mhn^nLJp: Uj^ h^m-

LMUP 2

U.bmwp^m^wjnLd mwpw&gwj^b ^whwbgbbpfi gwpmbqQ, bbpwnjwf Uwp^ Pbpq. hnqw^mnpQ, np^

dwu^ ^bprnpbpjrnL mwpw&gwj^b ^whwbgbbp ^bb hbp^mjrng^bL

6 Berkman, Paul Arthur, Lars Kullerud, Allen Pope, Alexander N. Vylegzhanin, and Oran R. Young. "The Arctic science agreement propels science diplomacy." Science 358, no. 6363 (2017): 596-598.

7 Arctic Council, International Cooperation in the Arctic, https://www.arctic-council.org/explore/work/cooperation/

8 The Secretariat of the Antarctc Treaty, The Antarctic Treaty, available at https://www.ats.aq/e/antarctictreaty.html

0 ai

1

u

o

Q.

O

I

o

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Q.

X

u; <

o

o 1=

o

p <=

JT

n

p

<=

<4 Ü3

=5

c1

V c.

2

mw^nL hwdwöwjhwqph 3-p^. hn^L.wöp Lu^mmbumü t hbmUjwLp.

■ qhmw^wh qnpönLhbnLpjwh L|bpmpbpjm[ mb^bLnLpjnLhhbph ^n^whw^md,

■ Lwjwhhbph U wnwfbLnLpjnLhhbph qh-mw^wh whöhw^wq^ ^wpmw^hp ^n^wjgbLnLpjnLhhbp,

■ qhmw^wh qnpönLhbnLpjwh wp^jmhp-hbph U LbpLni-önLpjnLhhbph ^n^whw-

Cum hwdwöwjhwqph gwh^wgwö mh-^h ^gm^wjhh ^wjpjmhhbph ^pw^w-hwgmdp U nw^hnwLmhL hjmpbph pw-^mdp dwjpgwdwfh mwpwöpmd wpqb[-Lwö t: hwdwöwjhwqph LhpwpLdwh Lb-pwpbpjw[ jmpwpwhynLp Lb6 ^bmp t LnLö-Lh pwgwnw^bu pwhw^gnLpjnLhhbph gngnL, hw2swpwph Lwd wpphmpwdh oq-hmpjwdp Lwd t[ ^wmw^wh LwpqnL, huL bpb h2jw[ ^gnghbpnL Lb6p ^h LnLöLnLd, w^w L|n^ph hwdwöwjhmpjwdp [mSmdp ^bmp t Lbpw^whLh UUM-h wp^wpw^w-mmpjwh ^gwqqwjhh ^.wmwpwhhh (LH-P): Uhmwp^mh^wjh hwdwöwjhwqphh Lhg qnpömd t bpbf ^wumwpnL^p1 np^bu Uhmwp^mh^wjh hwdwöwjhwqph hwdw-Lwpq: Uj^ ^wumwp^pbph bh.

■ Uhmwp^mh^wjh ^wjdwhwqpmd 2pp-gw^w ^gw^wjph ^w2m^whmpjwh dwuhh wpÖwhwqpnLpjmhp (Uw^phn-, 1991 p.),

■ Uhmwp^mh^wjh ^n^bph ^w2m^whnL-pjwh ^nh^bhghwh (Unh^nh, 1972 p.),

■ Uhmwp^mh^wjh önLwjhh ^bh^whhhb-ph ^w2m^whmpjwh dwuhh ^nh^bh-ghwh (Mwhpbpw, 1980 p.)10:

1982 p.-hh mdh ^g t dmbL UhmwpL-mh^wjh ön^wjhh ^bh^whh nbumpuhbph ^w2rn^whni.pjwh LnhLbhghwh (UÜMn-^)11, npp hw^wmbumd t hwdw^wrnwu^wh mwpwöpmd önLwjhh ^bh^whh nbumpu-hbph ^wh^whmd U wp^jmhw^bm oqmw-qnpömd: MnhLbhghwjnL ^w2m^whLwö mwpwöfh wjhfwh t[ £h hwdph^hmd Uh-mwp^mh^wjh hwdwöwjhwqph hbm. hw-dwöwjhwqhph ph^qp^md t 60-p^ qmqw-

hbnw^whhg hwpwL ph^wö mwpwöfp, ^h^bn ^nh^bhghwjh mwpwöfp hbpw-nmd t hwU 60-p^ hwpw^wjhh U UhmwpL-mh^wjh ^nh^bpqbhghwjh ^gU ph^wö sw-pwöfp (phw^wh ^wmhb2, npp npn2 mb-^bprnd 60-p^ qmqwhbnw^whhg hjmuhu t)'2:

Upqbhshhwjh dwjpwpw^wp Pmhbnu Ujpbumd t rnb^w^wj^wö Uhmwp^mh^wjh hwdwöwjhwqph fwpmm^wpmpjmhp, nph wnwfb[mpjmhh t wgw^gb[ Uhmwp^mh-^wjh ^wjdwhwqph ^nphp^wrn^w^wh hwh^h^dwhp U Cpgw^w ^gw^wjph ^w2s^whmpjwh ^n^mbhh hp qnpöw-nnLjphbpp ^wrnwpbLhu1 h^wmw^ mhbhw-LnL wdpw^h^.b|nL Uhmwp^mh^wjh hwdwöwjhwqph hwdw^wpqp: 4bpghhu hb-mUmd t, np dwjpgwdwpmd pn[np qnpön-^mpjmhhbpp p^bh Uhmwp^mh^wjh hwdwöwjhwqph swnhg U nqmg:

^wdwqnp&wtygmpjmb ^gwqqwjfrb Shbqbpwtywh Ifwjwhmd Uhgwqqwjhh mhbqbpw^wh ^wjwhp (USM) dwp^^mpjwh ^n^^g bppUt umb^ö-Lwö w^hwpwh^wpdbf hw^wqhöh t, nph Lpw umb^ödwh op^whhg' 1998 p.-hg h Lbp, wL.b|h fwh 150 d[p^ UUL ^n [wp t öw^u^bL: USM-h dwp^^mpjwh ^wm-dmpjwh ^g pL.nL. bpLpnp^ m^böpwjhh mhbqbpw^wjwhh t: Unwghhp faU<U-h Ln^^g umb^öLwö «Uhp» Lwjwhh tp, nph m^böpmd whph^^g whg^wgpbL t ^T.hT. 9 mwph U 357 op: USM-h Lwn.^g qbpw-qwhgbL t h2jwL gmgwhh2p' m^böpmd wh-ph^^g ^wLnL dnm 24 mwph: USM-h hw-dwmb^ ^gwqqwjhh hw^wqhö t, nphh dwuhw^gmd t 15 bpLhp (PbLqhw, Ppw-qhLhw, 9-bpdwhhw, ^whhw, hu^whhw, hmwLhw, Mwhw^w, Lh^bnLwh^.hbp, Lnp-Lbqhw, Pmuwumwh, UUL, ipwhuhw, CLbjgwphw, CLb^hw, öw^nhhw)13: USM-h pw^Lwgwö t 6 nmuw^wh U 10 w^phLjwh dn^mLhbphg: USM-h nmuw^wh dn^nqnL LwnwLwpL^d t MnpnLjnLh mhbqbpw^wh pnh^hbph LwnwLwpdwh Lbhmpnhhg: U^phLjwh dn^mLnL LwnwLwpm^ hpw-

9 Lmjh mb^md

'o Lnijh mb^md

'' Lmjh mb^md:

'2 The Secretariat of the Antarctc Treaty, The Antarctic Treaty, available at https://www.ats.aq/e/antarctictreaty.html

'3 "Human Spaceflight and Exploration - European Participating States". European Space Agency (ESA). 2009. Retrieved 17 January 2009.

lwhwglni.J t ^jnLupnhh Lhhn-nh Snhunhfi wh^wh rnhbqbpw^wh pnh^fhbph ^wnw-IwpJwh ^bhrnpnhhg: b^pn^w^wh «Mn-|ni.Jpnu» m 6w^nhw^wh «Mhpn» |wpnpw-mnp Jn^m[hbpp lwnwlwpni.J bh b^pn-^w^wh rnhbqbpw^wh qnp&wpwpnLpjwti ^b^w^wpmpjwh m fiw^nhhwjh o^wrnhb-qbpw^wh hbmwqnmmpjmhhbph qnpSw-lw|nLpjwh ^bhrnpnhhbpp: Mbhmpnhhbph mb^h t mhbhmJ mb^b^mpjmhhbph w^hopjw ^n^whw^nid: Mwjwhp 6wnw-jni.J t np^bu ^^pnqpw^hswghwjh U mhb-qbpw^wh ^gw^wjph hbmwqnmw^wh [wpnpwrnnphw, npmb^ hwJwmb^ hbrnw-qnmmpjmhhbp bh hpw^whwg^md wurn-^wqhmmpjwh, wum^w^bhuwpwhmpjwh, o^.bpUnLpwpwhnLpjwh, ^hqhlwjh U hw-pw^hg phwqw^wnhbpmJ:

Mwjwhh qnp&nLhbnLpjnLhp ^wpqw^np-lni.J t 1998 p.-hh urnnpwqp^wS «^h2wq-qwjhh mhbqbpw^wh ^wjwhh» Jwuhh hw-

Jwdwjhwqpn^: <wJwdwjhwqph 1-hh hn^.-lw6ni.J h2lni.J t, np ^hwgjwL Lwhwhq-hbph wnwghnp^nLpjwJp hwJwdwjhwqph In^^pp ^bmp t ^^mb^bh gwhpbpp ^2-wqqwjhh rnhbqbpw^wjwhh umbq&Jwti nL^nLpjwJp: L2lni.J t hwU, np UU^-p U ftnwwumwhp, hw2lh wnhb|nl T-b^h shb-qbpf p^h^fhbph n|npmni.J hpbhg rnhbgwS ^npdp, ^wpmw^pbh w^wqw Iwjwhh hwJwp whhpwdb2m mwppbpp: Rp^bu lw-jwhh umbq&Jwh wawpbLmpimh1 h2lni.J t mhbqbpfh qhsw^wh, mb^hn|nqhw^wh U wnUmpwjhh h^wmw^hbpn^ oqmwqnp-6mJp14: <wdwdwjhwqph hwlb|lw&ni.J plwpllwS bh wjh pn|np mwppbpp, npnhf qnp&ph^bp bp^phbphg jni.pwfwhyni.ph hp mhbqbpw^wh qnp6w^w[mpjwh ^gngn^ ^bmf t mpwJw^ph ^wjwhh wh^w^wh qnp6mhbmpjwh w^whn^Jwh hwJwp15: <w JwSwjhwqhpp ^SM qnp6ni.hbni.pjni.hp ^wpqw^npn^ fwnw2bpm hpw^w^wh hw-

LMUP 3

US Government, Treaties and other international act series 1927, Arrangement Between the UNITED STATES OF AMERICA and OTHER GOVERNMENTS Signed at Washington January 29, 1998 available at https://www.state.gov/wp-content/up-loads/2019/02/12927-Multilateral-Space-Space-Station-1.29.1998.pdf Lnijh mb^rnJ:

MbpglwS t Oq.wqhwgnLpjwh U mhbqbpwl^wh mwpwSnLpjwh hbmwqnmnLpjnLhhbph wqqwjhh qnpSwlui[nLpjwh (LUUU) i^ui2mnhwlwh Iwjfhg, hbmUjuiL hqdwJp' https://www.nasa.gov/audience/forstudents/5-8/features/nasa-knows/what-is-the-iss-58.html

4

:

0 ai

1

u

o

Q.

O

I

o

Q.

X

n; <

o i=

o

p c

JT

n

p

<=

c.

<4

JT §

c1 §

v c.

2

dw|wpqh w^hw|wpLnp pwrçwrçph^h t: hpw^w|wh hwdw|wpqh ^wgjw[ bpbf pwrçwrçph^hbpp ^bpwpbprnd bh hwdwÔwj-hwqpnid ^n^pdpnhdwh hni^wqpb-

phh: Uwuhw^npw^bu' bp|pnprç. pwrçwrç.-ph^p w^ph||wh NASA-h L qnpôph|bp mhbqbpw|wh qnpôw|wLnLpjni.hhbph (Hnu-|nudnu, b^pn^w|wh mhbqbpw|wh qnp-ôw|wLnLpjni.h, Mwhwrçwjh mhbqbpw|wh qnpôw|wLnLpjni.h L ûw^nhhwjh mhbqbpw-|wh qnpôw|wLnLpjni.h) ^gL |hf^wô hw-dwÔwjhwqpbph dwuhh t, pus npnhg* uwh-dwh^wô bh jnLpwfwhynLp qnpôw^w|nL-pjwh rçbph m qnpôwnnyphbpp: bppnprçp qnpôw|wLnLpjni.hhbph ^gL pwpmbpwjhh wnLmph ^bpwpbpjw[ hwdwÔwjhwqpbph bh: b^, ^bpgw^bu, ^bpghh' [pwgmg^^ pw-H.wrç.ph^p, ^bpwpbpmd t pmh U"SM-nLd hpw-^whwpwpbpnLpjnLhhbph |wpqw^npdwhp' whÔhw|wq^ whrçw^bph ^wpfwqô^ |w-hnhhbp, fpbwhpw^w|wh mhpnLjphh ^b-pwpbpn^ hwpgbph ^wpwqwjrnd fhh^w-|wh ^wm|whbLni.pjni.h L wj|h: <w^bhf, np |wjwhh urnbrçônL^g h ^bp hhj^bu whÔ-hw|wqdn^, wjh^bu t[ wnwhg whÔhw-|wq^ nLrçLnpnLpjnLhhbph hpw|whwg^b bh nmuw^wl «Unjniq», hu| ^bpgbpu' hwL w^phl|jwh «U^bjhfu» hpph^hbpn^: b^ ^bpgw^bu, ^SM |wnnLgni.dp, ph^u wj[ pwphfhbph, qwp| t s^bL hwL mhbqbpw-|wh qpnuw2pgnLpjwh qwpqwgdwhp: Ubpgwpwbfr ifinfawpbh <wdwqnpôw|gnLpjni.hh Up|mh|wjni.d, Uhmwp|mh|wjni.d L ^SM-md rçh^whwqh-mnLpjwh ^igngn^ qhmw|wh L, hh^nL n^, qhmnLpjwh ^gngn^ n-h^whwqhmw|wh ^hrçhphbph LnLôdwh ^wjLnih ophhw| t: 9-hmm.pjwh 2nLpg L qhmnLpjwh ^gngn^ hwdw^dpmdp prnjL t mwLhu ^nLuwhw^bL, ophhw| Up|mh|wjh |wd Uhmwp|mh|w-jh hwdwp qbpmbpnLpjmhhbph ^gL ump hw|wdwpmnLpjnLhhg |wd wnh^wqh h^w-qbghbL ^bpghhhu nhu|p: Swjuop L Up|-mh|wjmd, Ll Uhmwp|mh|wjnLd, Ll U"SM-md hwdwqnpôw|gnLpjnLhp hwrçpb t dpgw-^wqfhh L hw|wdwpmnLpjwhp, L whqwd m^pwh^w^w^ hw^wdwprnmpjw^ LmJuh hbpfn ^muwurnw^p L U^L-p 2wpm^w-

^md b^ qnpôw^gbL Up^rnh^wjh ^nphpp-rç.ni.d L ^SM-md, L uw wjh ^b^fmd, bpp 1998 p.-h^ ^hf^wô «^hgwqqwjh^ shbqb-pw^w^ ^wjwhh» dwuhh hwdwÔwjhwqpn^ jmpwfwh^jmp ^brnmpjmh hpw^^hf m^h ^mpu qwLm hwdwÔwjhwqphg' wj^ dwuhh ^^ swph wnwg hw^w^bu rnbrçjw^ ^w-hbLn^ qnpôph^bp ^brnmpjmhhbphh: H-ni.-uwuswhp hwL 2wpmhw^md t Uhrnwp^-rnh^wjh hwdwÔwjhwqph wh^wd LhhbL, h rnwppbpmpjmh, ophhw^' b^pn^wjh ^np-hppT-h, nprnb^ ^w^wpbgpbL t hp whrç.w-dw^gmpjmhp' m^pwhhw^wh hpw^wp-Ômpjmhhbpn^ ^wjdwhw^np^wô:

Uju w^hp ^^wjmd t, np qhsmpjwh ^h^whwqhsmpjmhh whqwd qbprnbpm-pjmhhbph ^gL ^np whhwdwÔwjhmpjmh-hbph L hnijhhu^ rnhrnbuw^wh nLnprnmd hwdwqnpôw^gmpjwh ph^hwrndwh hwh-qbghn^ ^wrndw^gnghbph ^wpwqwjmd h qnpnL t hwh^bu qwLm np^bu ph^hw-hmp hwjswpwp: ^wrn^bpw^np wuwô, qh-rnmpjmhh m qhsw^wh hwdwqnpôw^-gmpjmhp ^bnLu w^bLh qnpb^ bh, fwh qbprnbpmpjmhhbph ^gL Lwp^wômpjwh, ^wrndw^gnghbph, rnhrnbuw^wh ^w^b-ph pmLwgdwh L hnijhhu^ hhpph^wjhh ^wrnbpwq^bph hwhqbghn^ hw^wdwp-rnmpjmhhbpp: Uw^wjh, h hb6m^u qhsm-pjwh ^w^npn^ ^bphh L qnpb^ mdhh, whqwd wjuophhw^ hwdwqnpôw^gmpjmhh-t ^^pmh L ^swhq^wô: Hmuwurnwhp, ophhw^, m^pwhhw^wh hpw^wpÔmpjmh-hbpn^ ^wjdwhw^np^wô, ^hmwp^^d t ^SM-md qnpômhbmpjwh rç.wrç.wpbgdwh L hp dn^mLhbph hhdwh ^pw ub^w^wh ^wjwhh umb^ôdwh hhwpw^npmpjmhp17: Up^mh^wjh ^nphp^h npn2 bp^phbp tL pw-gwhwjm ^bp^n^ h g^jg bh rç.hni.d mwpwô-fh hwh^b^ hpbhg hw^w^hmpjmhhbpp' ^^np2bLn^ whqwd nwqdwmbh^ hnbmnpw-pwhmpjmhhg: Uju wnmdn^, Uhmwp^mh-L|wjh 2mpg hpw^h^w^p hwpwpbpw^whn-pbh w^bLh hwhqhum t: b^ bpb qhmmpjwh ^h^whwqhmmpjmhp ^hw^ph dwfhw^b-Lhw|wh nbwihq^h, wnw^bLw^w2mm-pjwhh m ôw^wLw^w2mmpjwhp, w^w qbpmbpmpjmhhbph hw|wumpjmhhbpp, h

Space.com staff, Ukraine invasion's impacts on space exploration: Live update, 03 June 2022, available at https://www.space. com/news/live/russia-ukraine-invasion-space-impacts-updates

phLu ШЛ «pbd» ^brnbph, mjdJ tL

jh m ишпдшрЬ^пр^Ьр^

фш L^puUnp^b^, hu^ ш^-

hbmшqш 6шLшmшqhpQ ^Т-шп^ш ^шфш-qшhg J2^2nm:

o^su^npü^uü чричиъпьшпьъ

1. Arctic Council, Declaration of the Establishment of the Arctic Council, September 19, 1996,

https://oaarchive.arctic-council.org/bitstream/ handle/11374/85/EDOCS-1752-v2-ACMMCA00_Ot-tawa_1996_Founding_Declaration.PDF?se-quence=5&isAllowed=y

2. Arctic Council, International Cooperation in the Arctic,

https://www.arctic-council.org/explore/work/coop-eration/

3. Berkman, Paul Arthur, Lars Kullerud, Allen Pope, Alexander N. Vylegzhanin, and Oran R. Young. "The Arctic science agreement propels science diplomacy." Science 358, no. 6363 (2017): 596-598.

4. Berkman, Paul Arthur. "Science diplomacy and its engine of informed decisionmaking: operating through our global pandemic with humanity." The Hague Journal of Diplomacy 15, no. 3 (2020): 435-450.

5. "Human Spaceflight and Exploration - Euro-

pean Participating States". European Space Agency (ESA). 2009. Retrieved 17 January 2009.

6. The Secretariat of the Antarctc Treaty, Related agreements, available at https://www.ats. aq/e/related.html

7. The Secretariat of the Antarctc Treaty, The Antarctic Treaty, available at https://www.ats. aq/e/antarctictreaty.html

8. Space.com staff, Ukraine invasion's impacts on space exploration: Live update, 03 June 2022,

https://www.space.com/news/live/russia-ukraine-in-vasion-space-impacts-updates

9. US Government, Treaties and other international act series 1927, Arrangement Between the UNITED STATES OF AMERICA and OTHER GOVERNMENTS Signed at Washington January 29, 1998, https://www.state.gov/wp-content/up-loads/2019/02/12927-Multilateral-Space-Space-Sta-tion-1.29.1998.pdf

Альберт АЙРАПЕТЯН

Старший научный сотрудник научно-исследовательского центра «Амберд», Ассистент кафедры международных экономических отношений, АГЭУ,

кандидат экономических наук

ГЕОПОЛИТИЧЕСКАЯ ХРОНИКА

НАУЧНАЯ ДИПЛОМАТИЯ: ОБЩИЙ ЗНАМЕНАТЕЛЬ, ОБЪЕДИНЯЮЩИЙ СВЕРХДЕРЖАВЫ

Научная дипломатия, согласно определению Беркмана, представляет собой международный, междисциплинарный и инклюзивный (целостный) процесс, предполагающий принятие взвешенных решений для достижения баланса между национальными интересами и общими интересами человечества на благо всех людей на Земле из поколения в поколение. Она широко используется для преодоления разногласий сверхдержав в уникальной научной деятельности, где требуются совместные усилия ряда стран. Даже в условиях обострения международной напряженности государства не отказываются от научной дипломатии и продолжают сотрудничество. В этой статье представлен обширный взгляд на то, как научная дипломатия работает в таких областях как Арктика, Антарктика и Международная космическая станция.

Ключевые слова: наука, дипломатия, Арктический совет, Договор об Антарктике, Международная космическая станция

Albert HAYRAPETYAN

Senior Researcher of «Amberd» Research Center, PhD in Economics, Assistant Professor in the Chair of International Economics, ASUE

GEOPOLITICAL CHRONICLE

COSCIENCE DIPLOMACY: A COMMON DENOMINATOR UNITING THE SUPERPOWERS

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Science diplomacy, according to Berkman's definition, is an international, interdisciplinary and inclusive (holistic) process, involving informed decision-making to balance national interests and common interests for the benefit of all on Earth across generations. It is widely used to overcome the discrepancies of the superpowers in unique scientific activities, where the joint efforts of a number of countries is required. Even when the international tension is heightened, states still do not abandon the science diplomacy and keep cooperating. The paper provides an informed look on how science diplomacy works in areas such as Arctic region, Antarctic region and the International Space Station.

Key words: science, diplomacy, Arctic Council, Antarctic Treaty, International Space Station

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.