CC BY
29
ml. bryg. mgr inz. Jacek ZBOINA Zast^pca Dyrektora CNBOP PIB ds. certyfikacji i dopuszczen
OCENA ZGODNOSCI WYROBOW STOSOWANYCH W OCHRONIE PRZECIWPOZAROWEJ W PRAKTYCE -SYSTEMY KONTROLI DOST^PU
Conformity assessment of products used in fire protection in practice -
access control systems
Streszczenie
W artykule przedstawiono podstawy prawne i wymagania techniczno-uzytkowe stawiane elementom systemow kontroli dost^pu na potrzeby uzyskania swiadectwa dopuszczenia zgodnie z rozporz^dzeniem MSWiA (Dz. U Nr 85 poz. 553). W artykule nawi^zano do nowelizacji tego rozporz^dzenia w 2010 roku i przedstawiono najwazniejsze wprowadzone przez nowelizacji zmiany dla central kontroli dost^pu. W artykule opisano takze wymagania techniczne dla elementow systemow kontroli dost^pu konieczne do spelnienia w celu uzyskania dopuszczenia wydawanego przez Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpozarowej Panstwowy Instytut Badawczy.
Summary
The article presents the legal and technical requirements placed on the elements of utility and access control systems in order to obtain the approval certificate in accordance with Ministry Regulation (Journal of Laws No. 85. 553). The article refers to the revision of the Regulation and Administration in 2010 and presents the most important changes introduced by an amendment to the central access control. The article also describes the technical requirements for access control system components necessary to meet in order to obtain a approval issued by the Scientific and Research Centre for Fire Protection National Research Institute.
Odpowiadaj^c na potrzeby, a takze wychodz^c z nowymi propozycjami, dokonalismy zmian w rozdziale naszego kwartalnika zatytulowanym CERTYFIKATY, APROBATY I REKOMENDACJE. Od biez^cego numeru rozdzial ten b^dzie zawieral artykuly z zakresu szeroko rozumianej oceny zgodnosci, w szczegolnosci wyrobow, w ktorych b^d^
prezentowane aktualnosci i wybrane wazne zagadnienia zwi^zane z tym obszarem dzialalnosci. Tak wi?c w kolejnych numerach kwartalnika CNBOP PIB, wlasnie w tym rozdziale, dost?pne b?d^ wazne informacje na temat zmieniaj^cych si? przepisow dot. oceny zgodnosc, dokumentow odniesienia, zmian wymagan dla wyrobow, procedur post?powania przewidzianych w procesach certyfikacji i dopuszczen, a takze wybranych aspektow technicznych i innych zwi^zanych z tym zagadnieniem. Zmiana ta jest szczegolnie istotna ze wzgl?du na liczne zapytania kierowane do CNBOP PIB dotycz3.ce powyzszej tematyki. Jak pokazuje praktyka, w zakresie oceny zgodnosci wyrobow stosowanych w ochronie przeciwpozarowej, pojawia si? wiele problemow zwi^zanych z wlasciwym okresleniem wymagan dla nich, w tym stosowaniem przepisow, dokumentow normatywnych, a takze ich interpretaj Nie mniejszych problemow przysparzaj^ nowelizacje przepisow i zmiany w dokumentach normatywnych. Faktem jest rowniez, iz juz od dawna najwazniejsze „wydarzenia" w tym zakresie byly opisywane na lamach naszego Kwartalnika. Przykladem moze byc chocby artykul1 dotycz^cy nowelizacji rozporz^dzenia MSWiA z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie wykazu wyrobow sluz^cych zapewnieniu bezpieczenstwa publicznego lub ochronie zdrowia i zycia oraz mienia, a takze zasad wydawania dopuszczenia tych wyrobow do uzytkowania (Dz. U. Nr 143, poz. 1002)2. W 2007 i 2008 roku na lamach kwartalnika szczegolowo przedstawialismy istot? owczesnych zmian i nowego systemu dopuszczen wprowadzonego rozporz^dzeniem MSWiA.. Jednym z wartych przywolania artykulow na ten temat jest bez w^tpienia publikacja Pana nadbryg. Marka Kowalskiego Z-cy Komendanta Glownego PSP zatytulowany „Rozporz^dzenie dla jednostek ochrony przeciwpozarowej", w ktorym opisano glowne kierunki zmian, jakie przyswiecaly nowelizacji rozporz^dzenia MSWIA dot. swiadectw dopuszczenia.
Tak wi?c w celu pelniejszej prezentacji zagadnien oceny zgodnosci to wlasnie artykuly w rozdziale kwartalnika CERTYFIKATY, APROBATY I REKOMENDACJE, zamiast dotychczasowych wykazow, przedstawiac b?d^ w kolejnych numerach naszego kwartalnika mi?dzy innymi: jakie praktyczne znacznie dla poszczegolnych wyrobow ma przywolana powyzej nowelizacja rozporz^dzenia dot. swiadectw dopuszczenia? W tym numerze w kilku slowach o systemach kontroli dost?pu. Na wst?pie wspomniec nalezy, iz nowelizacja rozporz^dzenia MSWiA miala na celu przede wszystkim dostosowane wymagan
1 Kowalski M., Rozporz^dzenie dla jednostek ochrony przeciwpozarowej, Bezpieczenstwo i Technika Pozarnicza, Wyd. CNBOP, nr 3/2008, s.17
2
rozporz^dzenie Ministra Spraw Wewn^trznych i Administracji z dnia 27.04.2010 zmieniaj^ce rozporz^dzenie w sprawie wykazu wyrobow sluz^cych zapewnieniu bezpieczenstwa publicznego lub ochronie zdrowia i zycia oraz mienia, a takze zasad wydawania dopuszczenia tych wyrobow do uzytkowania (Dz. U Nr 85 poz. 553)
dla wyrobow do wci^z zmieniaj^cych siç potrzeb jednostek ochrony przeciwpozarowej, przy jednoczesnym zdefiniowaniu wymagan przez samych uzytkownikow, tj. strazakow-ratownikow. Zalozono, iz nowelizacja wymagan nie moze powodowac obnizenia poziomu ochrony strazakow-ratownikow, ratowanych, a takze nie moze powodowac obnizenia poziomu ochrony przeciwpozarowej w obiektach budowlanych, a tym samym mozliwosci prowadzenia dzialan ratowniczo-gasniczych w tych obiektach przy wykorzystaniu technicznych systemow zabezpieczen przeciwpozarowych. Wymagania zostaly sformulowane w taki sposob, aby nie narzuc konkretnych rozwi^zan, a jedynie definiowac potrzeby uzytkownika, pozostawiaj^c producentowi wyrobu calkowit^. swobodç projektowania i rozwi^zan konstrukcyjnych. Niemniej waznym zalozeniem nowelizacji bylo ograniczenie wymagan do tych najwazniejszych, usuniçcie wymagan nieprecyzyjnych, usuniecie wymagan aktualnie juz nieistotnych dla strazy pozarnej. Najwazniejsze wymagania techniczno -uzytkowe (WTU) dla systemow kontroli dostçpu zapisano w pkt. 11.6 dla central kontroli dostçpu, a dla interfejsow przejsc kontrolowanych w pkt. 11.7 zal^cznika do rozporz^dzenia MSWiA.3
Warte podkreslenia jest przede wszystkim, iz obowi^zkiem uzyskania swiadectwa dopuszczenia objçte s^ centrale kontroli dostçpu wspôlpracuj^ce z urz^dzeniami przeciwpozarowymi, co wprost wynika z punktu 11.6 rozporz^dzenia. Tym samym swiadectwo dopuszczenia jest wymagane dla tych central kontroli dostçpu, ktore wspolpracuj^. z urz^dzeniami przeciwpozarowymi takimi jak np. system sygnalizacji alarmu pozarowego. Istota zmiany (nowelizacji) w odniesieniu do tych wyrobow polega na tym, iz pozostale centrale kontroli dostçpu stosowane w sposob niezalezny, ktore nie wspolpracuj^ z urz^dzeniami przeciwpozarowymi, nie s^. objçte tym obowi^zkiem. Decyduj^ce zatem s^. tutaj warunki stosowania - wspolpraca z urz^dzeniami przeciwpozarowymi, a taki zakres dopuszczanych wyrobow dookreslila nowelizacja rozporz^dzenia z 2010 roku.
Ogolne wymagania dla central kontroli dostçpu wspolpracuj^cych z urz^dzeniami przeciwpozarowymi nie ulegly istotnym zmianom i opisuje je miçdzy innymi norma PN-EN 50133-1 w nastçpuj^cym zakresie: podzialu i oznaczenia, realizacji procedury sterowania i nadzoru elementow skladowych systemu kontroli dostçpu, wymagan funkcjonalnych.
Do wazniejszych wymagan szczegolowych nalez^:
3
Rozporz^dzenie Ministra Spraw Wewnçtrznych i Administracji z dnia 27.04.2010 zmieniaj^ce rozporz^dzenie w sprawie wykazu wyrobow sluz^cych zapewnieniu bezpieczenstwa publicznego lub ochronie zdrowia i zycia oraz mienia, a takze zasad wydawania dopuszczenia tych wyrobow do uzytkowania (Dz. U Nr 85 poz. 553)
• Centrala powinna posiadac rozwi^zania konstrukcyjne umozliwiaj^ce wprowadzenie systemu w stan bezpieczenstwa po odebraniu sygnalu inicjuj^cego z centrali sygnalizacji pozarowej (CSP) i/lub rçcznie przez osoby uprawnione. Jako stan bezpieczenstwa rozumie siç odblokowanie (otwarcie) wszystkich przejsc kontrolowanych na drogach komunikacyjnych w celu umozliwienia swobodnej ewakuacji osôb przebywaj^cych w obiekcie w przypadku pozaru lub innego miejscowego zagrozenia oraz zapewnienia dostçpu do obiektu ekipom ratowniczym.
• System kontroli dostçpu moze byc stosowany na drogach ewakuacyjnych jezeli zapewni w razie pozaru lub awarii systemu automatyczne i rçcznie, samoczynne otwarcie przejsc kontrolowanych, bez mozliwosci ich blokowania i pozostanie ich w stanie otwartym. (Jak widac powyzsze wymaganie jest szczegolnie wazne z punktu widzenia zasad stosowania systemu na drogach ewakuacyjnych.)
Wymagana funkcjonalne dla central kontroli dostçpu wspôlpracuj^cych z urz^dzeniami przeciwpozarowymi to miçdzy innymi:
• Stan bezpieczenstwa powinien posiadac najwyzszy priorytet przy przetwarzaniu sygnalôw.
• Czas niezbçdny do przetwarzania sygnalôw zwi^zanych z wprowadzaniem stanu bezpieczenstwa nie powinien przekraczac 10 s.
• Centrala kontroli dostçpu powinna posiadac wyjscie umozliwiaj^ce przekazanie zwrotnego sygnalu potwierdzaj^cego wprowadzenie stanu bezpieczenstwa.(zadzialania) Centrala powinna uruchomic wyjscie w ci^gu 3 s od zasygnalizowania stanu bezpieczenstwa. Wyjscie powinno byc w stanie aktywnym do chwili skasowania stanu bezpieczenstwa.
• Centrala kontroli dostçpu powinna sygnalizowac, co najmniej w sposôb optyczny, wprowadzenie stanu bezpieczenstwa oraz umozliwiac latw^. identyfikacjç wszystkich zablokowanych (zamkniçtych) przejsc kontrolowanych. W przypadku central zintegrowanych z interfejsem przejscia kontrolowanego wymagania dla central okresla pkt 5.2.5 normy PN-EN 50133-1.
• Centrala powinna posiadac oznaczenia, opisy i podawac komunikaty w jçzyku polskim.
• Do urz^dzenia powinna byc dol^czona opracowana przez producenta w jçzyku polskim instrukcja przeprowadzenia odpowiednich prôb i badan potwierdzaj^cych
prawidlowosc jego dzialania w systemie po zainstalowaniu w obiekcie. (W przypadku tego wymagania najistotniejsze wydaje siç, aby przedmiotowa instrukcja pozwalala na zweryfikowanie poprawnosci dzialania systemu po jego zainstalowaniu w konkretnym obiekcie. Poprawnosc dzialania systemu jest to jednym z wazniejszych zagadnien, jednak niestety dosc czçsto bagatelizowanym przy projektowaniu, instalowaniu i eksploatacji systemow bezpieczenstwa).
Warto rowniez zwrocic uwagç na wymagania w zakresie odpornosci i wytrzymalosci na oddzialywanie srodowiska - w zakresie parametrow eksploatacyjnych centrala kontroli dostçpu powinna wykazywac wlasciwosci odpornosciowe i wytrzymalosciowe okreslone w normie PN-EN 50133-1, przy ostrosci narazen wlasciwej dla I (grupy) klasy srodowiskowej Kolejne to wymagania w zakresie kompatybilnosci elektromagnetycznej oraz zabezpieczenia elektrycznego - centrala powinna spelniac wymagania normy PN-EN 55022 w zakresie emisji oraz normy PN-EN 50130-4 w zakresie odpornosci na zaklocenia pochodzenia elektromagnetycznego. W zakresie zabezpieczenia elektrycznego centrala powinna spelniac wymagania normy PN-EN 60950-1.
W pkt. 11.7 zal^cznika do rozporz^dzenia MSWiA jw. okreslono wymagania dla interfejsow przejsc kontrolowanych. Najwazniejsze z nich to:
Zgodnie z norm^ PN-EN 50133-1 w zakresie: klasyfikacji i oznaczenia, sterowania przejsciem kontrolowanym. Dodatkowo, wyjscie sterjce interfejsu przejscia kontrolowanego powinno byc aktywowane w chwili wprowadzenia systemu w stan bezpieczenstwa lub wysterowania wejscia najwyzszego priorytetu, w wyniku czego nastçpuje otwarcie przyporz^dkowanego przejscia kontrolowanego. Interfejs powinien posiadac takze dedykowane wejscie najwyzszego priorytetu przeznaczone do awaryjnego otwarcia przejscia kontrolowanego „na z^danie". Linia wejsciowa powinna byc monitorowana.
Interfejs powinien umozliwiac realizacjç funkcji awaryjnego otwarcia przyporz^dkowanego przejscia kontrolowanego w celu umozliwienia swobodnej ewakuacji uzytkownikow obiektu w nastçpuj^cych przypadkach:
• uaktywnienia wej scia najwyzszego priorytetu;
• przerwy lub zwarcia w torze transmisji pomiçdzy interfejsem a central^ kontroli dostçpu, o ile interfejs nie jest przeznaczony do uzytkowania z rezerwowym zrodlem zasilania;
• zaniku zasilania podstawowego;
• blçdu w realizacji programu (dotyczy interfejsow sterowanych programowo).
Interfejsy przejscia kontrolowanego powinny posiadac oznaczenia i opisy w jçzyku polskim.
Wymagania w zakresie odpornosci i wytrzymalosci na oddzialywanie srodowiska -interfejs powinien wykazywac wlasciwosci odpornosciowe i wytrzymalosciowe okreslone w normie PN-EN 50133-1, przy ostrosci narazen wlasciwej dla III (grupy) klasy srodowiskowej. Wymagania w zakresie kompatybilnosci elektromagnetycznej oraz zabezpieczenia elektrycznego - Interfejs powinien spelniac wymagania normy PN-EN 55022 w zakresie emisji oraz normy PN-EN 50130-4 w zakresie odpornosci na zaklocenia pochodzenia elektromagnetycznego. W zakresie zabezpieczenia elektrycznego interfejs powinien spelniac wymagania normy PN-EN 60950-1.
Nalezy podkreslic, iz prezentowane powyzej WTU dla central kontroli dostçpu i tym samym obowi^zek uzyskania swiadectwa dopuszczenia okreslono juz we wczesniejszym rozporz^dzeniu MSWiA (Dz. U. Nr 143 poz. 1002 z 2007 roku) Tym samym wymaganie prawne uzyskania swiadectwa dopuszczenia CNBOP PIB dla wyrobu - centrale kontroli dostçpu obowi^zuje od 2007 roku. Nowelizacja rozporz^dzenia jw. z dnia 27.04.2010 (Dz. U Nr 85 poz. 553) wprowadzila kilka zmian w WTU dla tego wyrobu.
Maj^c na uwadze powyzsze wymagania nalezy stwierdzic, iz tylko takie centrale kontroli dostçpu, ktore spelniaj^. powyzsze wymagania mog^. otrzymac swiadectwo dopuszczenia CNBOP PIB. Tym samym tylko takie centrale mog^. byc stosowane do wspolpracy z urz^dzeniami przeciwpozarowymi. Dlatego warto nadmienic, iz CNBOP PIB prowadzi procesy dopuszczenia tych wyrobow i wydalo juz pierwsze swiadectwo dopuszczenia dla central kontroli dostçpu wspolpracuj^cych z urz^dzeniami przeciwpozarowymi. Wiçcej informacji w zakresie nowelizacji rozporz^dzenia MSWiA oraz wyrobow objçtych zakresem rozporz^dzenia MSIWA, aktualnie wymaganych dokumentow, ktore potwierdzaj^. zgodnosc wyrobow, wymagan techniczno-uzytkowych i innych, w sposob syntetyczny i przystçpny dla czytelnika, przedstawione zostaly w dokumentach - standardach CNBOP: ocena zgodnosci, ktore s^. dostçpne bezplatnie na stronie internetowej CNBOP w zakladce http ://www.cnb op.pl/dzialy/ts/ standardy_cnb op
Kolejne artykuly autorow z CNBOP - PIB dotycz^ce oceny zgodnosci wyrobow stosowanych w ochronie przeciwpozarowej w kolejnych numerach naszego kwartalnika.
Literatura
1. Ustawa z dnia 30.08.2002 roku o systemie oceny zgodnosci Dz. U. Nr 166 poz.1360;
2. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych (Dz.U.04.92.881);
3. Rozporz^dzenie Ministra Spraw Wewnçtrznych i Administracji z dnia 27.04.2010 zmieniaj^ce rozporz^dzenie w sprawie wykazu wyrobów sluz^cych zapewnieniu bezpieczenstwa publicznego lub ochronie zdrowia i zycia oraz mienia, a takze zasad wydawania dopuszczenia tych wyrobów do uzytkowania (Dz. U Nr 85 poz. 553)
4. Standardy CNBOP: Ochrona przeciwpozarowa - ocena zgodnosci wyrobów budowlanych sluz^cych do ochrony przeciwpozarowej CNBOP-0001 2010;
5. Standardy CNBOP: Ochrona przeciwpozarowa- ocena zgodnosci wyrobów wykorzystywanych przez jednostki ochrony przeciwpozarowej CNBOP-0002 2010
6. Kowalski M., Rozporzqdzenie dla jednostek ochrony przeciwpozarowej, Bezpieczenstwo i Technika Pozarnicza, Wyd. CNBOP, nr 3/2008, s.17;
7. Zboina J., Istotne zmiany w ocenie zgodnosci wyrobów, Bezpieczenstwo i Technika Pozarnicza, Wyd. CNBOP, nr 03/2007, str. 135.
Recenzenci
bryg dr inz. Waldemar Wnçk st. bryg mgr inz. Piotr Wojtaszewski
