CC BY
9
Vestnik KazNMU №2-2018
Zh.O. Sarbassova, S.E.Kainazarova, K.N.Tazhieva, M.Sagi, G.Z.Kozhebekova, A.N.Zhumabaeva, M.M.Maratova
Asfendiarov Kazakh National medical university, Almaty c. Department of out-patient polyclinic pediatrics
RADIORESISTENCE IN THE EARLY CHILDHOOD AGE
Resume: The research covered 111 children aged from 2 to 12 years old, who live in dwellings with high radon emanation. Studies included examination of their immune status and state of health. Keywords: children, radon, immunity, state of health
УДК 616-001.17
Т.А. Жумабеков, ¥.Е. Маханова, ¥.С. Солтанбекова
Балалар жэне нэрестелер анестезиологиясы-реаниматологиясы кафедрасы.
КазМУББУ, Алматы цаласы
БАЛАЛАРДАFЫ ТЕРМИЯЛЬЩ КУЙ1КТЩ КЕШЕНД1 ИНТЕНСИВТ1 ЕМ1
Балалардагы термиялыц кушк алу цаз1рг1 заманныц взект1 мэселелершц 6ipi болып табылады. ДуниежузШк денсаулыц сацтау ¥йымыныц мэл1мет1 бойынша Еуропада куй1к барлыц жарацат алган балалар вл1мтщ ce6e6i ретнде 3-орынды цурайды. Сондай-ац термиялыц куй1к шугыл медицинада гана емес , элеуметтк-экономикалыц взект1 мэселе болып табылады. Заманауи медицинаныц жетктктерте царамастан термиялыц кушкт1 емдеу балалар хирургиясы жэне анестезиологиясы саласындагы шеш1м1 курделi мэселе болып табылады.Б1здщ ерттеуде БШЖБО 2015-2016 жылдар аралыгында реанимация жэне интенсивтi терапия 6влiмшесiнде емделген 1жастан 14 жасца дейiнгi эр тYрлi дэрежедегь квлемдегi термиялыц кyйiк алган 96 бала алынып, кешендi емдеу ЖYргiзiлдi. Нэтижеанде талцылаган эдiс бойынша KYйiктi кешендi емдеу эдiсi ец нэтижелi жэне цолайлы тэсл екендiгiн дэлелдедi.
TyrnHÖi свздер: балалардыц термиялыц куйШ, кешендi ем, Эльфиорин.
Так;ырыптыц езектШп:Атк;арылып жат;ан
профилактикалы; алдын-алу ic-шараларына ;арамастан балалардагы термиялы; кушк алу жишп элi де жогары децгейде ;алып отыр. Статистикалы; мэлiметтерге Караганда термиялы; кушкпен за;ымданган нау;астардыц 13,8%-дан 75,3%-ын балалар ;урайды екен [1]. Ресейде жылына 500мыц адам кушкпен жара;аттанса оныц 40%-ы балаларда кездеседi [2]. К^аза;станды алатын болса; жылына 5000 бала кушкпен стационарлы; ем алады[3], ал олардыц эрбiр 4-шiсi KYЙiктiк шокпен ас;ынган. ДYниежYзiлiк денсаулы; са;тау ¥йымыныц (ДС¥) мэлiметi бойынша Еуропада KYЙiк барлы; жара;ат алган балалар влiмiнiц себебi ретiнде 3-орынды ;ураса, ал Мафлютов жэне т.б авторлардыц айтуынша ^шк жара;атын алган балалардыц влiм кeрсеткiшi 1,2-10 % аралы;ты ;амтиды [4]. Сондай-а; термиялы; KYЙiк ургенттi (шугыл) медицинада взектi гана емес , элеуметтж-экономикалы; мэселе болып табылады [5]. Заманауи медицинаныц же^слктерше ;арамастан термиялы; KYЙiктi емдеу балалар хирургиясы жэне анестезиологиясы саласындагы шешiмi KYPделi мэселе болып табылады. Ересектердеп KYЙiктiк жара;атты емдеуде едэуiр жетiстiктерге жеткен болса [6] бала жасындагы ауруларда
бул мэселенiц кептеген тустары элша;ты шешiмiн таппаган, сондай-а; толы;тай зерттеудi, к;олданыстагы емдiк тэсiлдердi жетiлдiре тYсудi ;ажет етедi. Зерттеу материалдары жэне эд^ерь¥сынылып отырган материал Алматы ;аласы Балалар шугыл жэрдем беру орталыгында (БШЖБО), №1 Балалар ;алалы; клиникалы; ауруханасы) термиялы; KYЙiкпен жара;аттанган балаларды емдеу нэтижес негiзiнде ;урастырылган. Зерттеуге БШЖБО2015-2016 жылдар аралыгында реанимация жэне интенсивт терапия белiмшесiнде емделген 1жастан 14 жас;а дейiнгi термиялы; KYЙiк алган 96 бала алынды. Олардыц барлыгы дерлiкауруханаFа KYЙiктiк жара;атты алганнан кешнп алFаш;ы саFатта ете ауыр жаFдайда келiп тYCкен нау;астар (кYЙiк себептерi ;айнаFан су, жалын). Балалардыц жаFдайыныц ауырлыFы I-III сатыдаFы (жара;атты; гиповолемиялы;) KYЙiктiк шокпен аск^^а^ эксикоз, токсикоз белгiлерiмен керiнiс берген. 12 балада жедел ЖYрек-;анайналымы жэне тыныс жет^пеушшп аны;талFан (тыныс жолдарыныц KYЙiгi). ^шк беткейi балаларда 5-70%)^ дейiнгi алацды ;урады жэне KYЙiк терецдiгi ^шк алFан терi беткейiнiц II-III АБ дэрежесшде болды.
Сурет 1
Jinimtuiz ЭСа^ЖМЩ W" 2-20 IS 1
Зерттеу нэтижесiнде KYЙiк алган балалардыц жасты; ерекшелiктерiн бай;аймыз, ягни ендi аягы ЖYрiп, жан-жа;ты тани бастаган, бойында еш;андай ;ор;ыныш жо; балалар тобы KYЙiк алуга бейiм болып келедi. Цабылдау бвлiмiнде диагностикалау жэне жедел кемек керсету барысында ;ан анализi алынды, температураны елшеу, магистралды ;ан тамырлары канюляциясы,жедел инфузионды терапия, диурезш елшеу ЖYргiзiлдi. Тексерулер балаларда, эаресе ерте жастагы балаларда температураныц кетерiлуi, гипертермиялы; синдром жэне гемоконцентрацияныц жогарылауы, метаболикалы; жэне аралас ацидоз, кебше лактацидоз, олиго-анурияныц дамуы барысын керсеттi.
КYЙiк жара;атын алган балалардыц барлыгына да арнаулы интенсивтi (YCтемелi ем) терапия бiрнеше багытта ЖYргiзiлдi. Олардыц негiзгiлерi: термиялы; KYЙiкпен жара;аттанган дене терiсi кабатына эсерi бар емдж тэсшдер; емдiк седация жэне аналгезия; азайган ;ан келемiн толтыру, инфекциялы; ас;ынулардыц алдын алу жэне т.б.Осы келтiрiлген емдiк iс-шаралар бiр-бiрiне байланысты, кешендi тYPде ат;арылды. Шок;а ;арсы терапия барысында 35-40% дене ^шпн алган II-III сатыдагы шокпен ас;ынган балаларда (аналгезия, айналымдагы ;ан келемiн толы;тыру) KYЙiк аумагын ецдеу, ;ажеттшпне байланысты кецiрдектi интубациялау (8ЖЖ), сондай-а; тыныс жолдарын санациялау ЖYргiзiлдi. Жедел кемек керсету кезiнде ЖYрек-;анайналымы, бYЙрек жеткiлiксiздiктерiнiц,
гемокоагуляциялы; бузылыстар мен токсикоздыц профилактикасы ЖYргiзiлдi
Реанимация жэне интенсивт терапия белiмшесiнде барлы; балалар микроциркуляцияны эсiресе за;ымдалган айма;тагы ;анайналымын жа;сартуга багытталган кешендi ем алды. Шок;а ;арсы кешендi терапияныц негiзгi белiгiн инфузионды терапия ;урады, ягни ерiтiндiлер мен суйы;ты;тарды бала агзасыныц физиологиялы;
;ажеттшгше ;арай тэулжтж мелшерiн Brooke формуласы бойынша енпзш, гормон жэне инотроптармен ;олдау керсетыдь Бiрiншi кезекте («шугыл терапия») алгаш;ы 8 сагат келемiнде жалпы тэулжтж суйы;ты;тыц 1/2 белiгiн глюкозо-тузды ертндш коллоидты препаратпен 1,5:1 ;атынасында, ал II-III сатылы шок кезiнде 1:1 ара;атынасында енгiзiлдi.
Жогарыда айтылгандарга орай клиникада дэстYрлi емдеу эдiсiмен ;атар жетiлдiрiлген жэне тиiмдiлiгi аны;талып, дэлелденген болашагы мол емдеу эдiстерi ^шкпен жара;аттанган балаларды емдеу тэжiрибесiне енпзшдь Мысалы, ертеректе пайдаланылып ЖYрген аэротерапиялы; ;ондыргы жагдайында «ашы;» емдеу эдiсi («АТУ», КСРО)соцгы техникалы; жетiстiктер непзшде
;урастырылган ылгал-су, электролиттер, плазмажогалтуын азайтуга жэне негiзгi заталмасуын реттеуге багытталган «Клинитрон» тесегi-кондырFысына (Франция)
ауыстырылып, кецшен ;олданылды. Клинитрон тесек-ЖYЙесi ;^™кпен жара;аттанган нау;ас балалар денесiне
белгш^р температуралы; режим беретiн, тесекте урлеген жылы ауа жасанды мамы; жэне ауру сезiмiн басатын ;урал ретшде, микроциркуляция мен тiндер перфузиясын жа;сарту жагдайын ;амтамасызетть Келтiрiлген тэсiл денедеп жара;ат бетiнде аз уа;ыт шшде жу;а KYЙiк ;абаршагыныц пайда болуына жэрдемiн тигiздi.КYЙiк ;абыршагы жара;ат бетшен ылгал-су, плазма жогалтуды тез арада то;татып, жара;атты инфекциялы; ас;ынулардан ;оргады. Осыныц езi «^шк ауруы» фазасын ;ыс;артып, жара;ат бетiнiц тез эпителизациялануына, ягни жазылуына жетеледi. Бiра;, мунымен мэселе толыгымен шешiлген жо;, «^шк ауруыныц» кепкомпоненттi сипатына байланысты, бiрiншiлiк себеп ретiнде жэне агзадагы барлы; патофизиологиялы; YPДiстердiц ЖYPуiне негiз болып отырган патогенетикалы; факторна, ягни балалардагы KYЙiк алацына эсер ету мэселесш шешу алда турды. Осы орайда, эаресе терецiрек KYЙiктiк жараныц тез жазылуы мен эпителизациялануын iлгерiлету ма;сатында бiздiц ауруханада, БШЖБО (Балалар шугыл жэрдем беру орталыгында) ;урастырылган кешендшнтенсивт емдеу эдiсi айры;ша назар аударады.
Сонымен ;атар кешендi терапияда балалардагы термиялы; за;ымдалган KYЙiк аумагына эсер ету ма;сатында бiз жара;ат аумагын тазартушы жэне жара;ат жазушы эсерi бар «Эльфиорин» (Мемлекеттiк тiркеу куэлИ 16.01.78.003. Е.014110.07.11 от 15.07.2011). бальзамын интенсивтi терапияда ;олданып, тэжiрибеде тиiмдiлiгiн аньщтады;. Нэтижесiндеауыр KYЙiкпен за;ымдалган нау;астардыц «жерплжтЬ> емiнде «Эльфиорин» бальзамын ;олдану ар;ылы жаца эдiстi енпздж. Эльфиорин- ;урамында гормон, токсикалы; зат, ауыр металл, туз жэне т.б. заттары жо;, жа;сы зерттелген шептерден жасалган гипоаллергендiк,гель тэрiздi бальзам. «Эльфиорин» бальзамы ^шк беткейiне бас;а препараттар мен ;оспаларсыз жарага жабу ретшде ;олданылды. Плазмажогалуын,инфицирлену ;аупш жогарылататын, ауру сезiмiн тудыратын ;ымбат тацулардан бас тарта отырып, эрдайым жара беткешн визуалды тYPде ба;ылау жасап , эльфиорин бальзамымен жара беткешне ашы; эдiспен ецдеу жасалды.
«Эльфиорин» бальзамын терец ^шкпен за;ымдалган балаларда жагдайыныц ауырлыгына,микроциркуляция жэне метаболикалы; бузылыстарды ;алпына кел^руге багытталган емдiк iс-шаралардыц нэтижесiне ;арай KYЙiктiк аурудыц 2-3шi KYнiнен бастап тацдаулы 40 нау;ас;а ;олданды; жэне стандартты ем алып жат;ан нау;ас балалар тобымен салыстырды;.
Нау;ас балалардагы KYЙiк ауруыныц улану сатысын аны;тауда ете мацызды болып келетш гипертермиялы; синдромды керсететiн термометрия керсеткштерш динамикада салыстырып кердiк.
I дэрежелi KYЙiктiк шокпен стандартты ем алып жат;ан нау;ас балалар тобында алгаш;ы 10 тэулiкте термометрия сызыгы.
Сурет 2 - I дэрежелi ^шктж шокпен «Эльфиорин» бальзамын алгаш;ы ^ндерден ;олданып жат;ан нау;ас балалар тобында алгаш;ы 10 тэулiкте термометрия сызыгы
ЮыЫ1к КаМММ №2-2018
37 36,8 36,6 36,4 36,2 36 35,8 35,6 35,4
тацертен, кешке
10 11
Сурет 3 - II дэрежелi кушктж шокпен стандартты ем алып жат;ан нау;ас балалар тобында алгашк;ы 20
тэулiкте термометрия сызыгы
40 39 38 37 36 35 34
танертен кешке
—I—I—I—I—I—I—I—I—I—I—I—I—I—I—I—I—I—I—I—I
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
Сурет 4 - II дэрежелi кушктж шокпен «Эльфиорин» бальзамын алгашк;ы кундерден ;олданып жат;ан нау;ас балалар тобында алгаш;ы 20 тэулжте термометрия сызыгы
Осыдан «Эльфиорин» бальзамын алгаш;ы кундерден ;олданып жат;ан нау;ас балалар тобында термометрия кврсеткiштерi салыстырмалы тура;ты екенiн квремiз. «Эльфиорин» кушк беткейiне жiцiшке ;абатпен тэулiгiне эр 6 сагат сайын 4 рет жагылды. Жара алацын бальзаммен ецдегеннен кейiн ауру сезiмiнiц твмендегенiн, сондай-а; ;айталама жааданнан кейiн ауру сезiмiнiц жогалганын бай;ады;. Термиялы; KYЙiк беткейше бальзамды жааданнан кейiн жара бетшде жумса; жу;а ;органыш ;абы;шасы пайда болды. Кррганыш ;абы;шасы плазмореяга кедерп жасай отырып, 2-3 тэулiк шшде тыгыз ;абы;тыц пайда болуына септИн тигiздi. Сондай-а; KYЙiктiк аурудыц ерте кезецшде патофизиологиялы; Yрдiстердiц дамуына тос;ауыл жасады.Эльфиорин бальзамыныц емдiк нэтижелiлiгi ^йжтж жараныц ауырлы; дэрежесiне байланысты, ягни беткей KYЙiктерде 37 ^н, терец KYЙiктерде 7-14 KYн, соныц нэтижесiнде KYЙiктiк ауруга ЖYргiзiлген инфузионды терапияныц ;ар;ындылыгы азайды жэне нау;астыц реанимация жэне интенсивтi терапия бeлiмшесiнде жату мерзiмi 3-5 KYнге ;ыс;арды.
Эльфиоринмен жерплжт емдеу барысында KYЙiктiк жара беткейшде, ;абырша;асты аймагында ;абыну, iрiцдеу
Yрдiстерi болган жо;, ягни бальзамныц ;абынуга ;арсы эсерi бар екендИ де аны;талды.. Айта кететiн болса; бальзаммен емдеу барысында, баланыц психо-эмоционалды; тыныштыгын са;тай отырып, эртYрлi стресстiк факторлардан, наркоз жагдайында ;айталамалы тацулар жасау, ауыру сезiмiн тудыратын манипуляциялардан ;оргап ;алды;.
Клиникалы; ба;ылау нэтижелерiне CYЙене отырып, мынадай ;орытынды шыгаруга болады: бiз тал;ылаган эд^ бойынша KYЙiктi кешендi емдеу эдiсiец нэтижелi жэне ;олайлы тэсiл екендИн дэлелдедi. Сондай-а; кешендi ЖYргiзiлген емнщ нэтижесiнде бiздiц назарымызда болган нау;астардыц iшiнде влiм кврсеткiшi болган жо;. Жогарыда келтiрiлген зерттеу жумыстарыныц нэтижесшде мынадай тужырым жасауга болады:
> Балалардыц жас ерекшелiктерiн ескере отырып, ^шк беткейi, квлемi, терецдiгiне байланысты ЖYргiзiлетiн емдеу жумыстары мен медициналы; кемек керсетуде заманауи медицинаныц же^слктерш кешендi ем ;урамында ;олданган нэтижель
> Бiздiц зерттеуде ;олданылган «Эльфиорин» бальзамыныц жогарыда аталган ерекшелiктерiн назарларыцызга усына келе, бальзамды кешендi ем
Вестник Ка^ЖМУ №2-2018
шз
;урамында ;олдану термиялы; куи1кпен жара;аттанган балаларда кушктж ауру кез1нде жара;ат бетшде 1р1цд1-септикалы; ас;ынуларды болдырмай, жараныц тез жазылуында ете мацызды рел ат;арады. Сонымен ;атар анестезиолог-реаниматолог тэж1рибес1нде бурыцгы
стандартты еммен салыстырганда нау;ас балаларда гемодинамиканыц ертерек салыстырмалы тура;ты болуына, гомеостаз бузылыстарын барынша ертерек реттелуше, куй1к ауруыныц улану белплершщ клиникада азаюына ы;пал етед1.
ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1
1 А.В. Глуткин, В.И. Ковальчук Термический ожог кожи у детей раннего возраста (опыт эксперимента и клиники). - 2016. - 374 с.
2 Агаева, Р.К. Свободнорадикальное окисление в тканях тонкой кишки, легких и печени при ожоговом шоке // Медицинский вестник Башкортостана. - 2009. - Т.4, №2. - С. 113-115.
3 Алексеев, А. А. Антибактериальная терапия в комплексном лечении и профилактике инфекционных осложнений при ожогах // Рос мед журн. - 1997. - №5. - С. 24-29.
4 Ю. Ф. Исакова Детская хирургия : национальное руководство. - М.: ГЭОТАР-Медиа, 2009 - 1168 с.
5 Карваял, Х. Ф. Ожоги у детей: пер. с англ. - М.: Медицина, 1990. - 512 с.
6 Ормантаев К.С. и соавт. Клинический опытбесповязочного лечения детей с глубокими ожогами III А,Б степени с применением бальзама «Эльфиорин» // Педиатрия и детская хирургия. - Алматы: 2012. - №3. - С. 56-59.
Резюме:Термический ожог у детей является одним из актуальных проблем современности. По данным Всемирной организации Здравоохранения смертности в Европе, летальность у детей от термического ожога находится на 3-ем месте. Стоит отметить что термический ожог является не только проблемой ургентной хирургии, а также актуальной в социально-экономическом плане. Поэтому, несмотря на современные достижения медицины термический ожог у детей является трудно решаемой проблемой как и в детской хирургии, так и в детской анестезиологии. Мы провели исследование 96 детям в возрасте от 1 до 14 лет, получивших термические ожоги разных степеней и площади, в отделении реанимации и интенсивной терапии ЦДНМП 2015-2016г, которым проведена комплексная терапия. В результате, нами примененное комплексное лечения является самым результативным и подходящим методом для лечения термических ожогов у детей в условиях отделения интенсивной терапии. Ключевые слова:термический ожог у детей, комплексное лечение, эльфиорин
Resume: The thermal burn at children is one of current problems of the present. According to World Health Organization of mortality in Europe, lethality at children from a thermal burn is in the 3rd place. It should be noted that the thermal burn is not only a problem of urgent surgery and also relevant in the social and economic plan. Therefore, despite modern achievements of medicine the thermal burn at children is difficult solved problem as well as in children's surgery, and in children's anesthesiology. We have conducted a research to 96 children aged from 1 up to 14 years which have got thermal burns of different degrees and the area in intensive care unit and intensive therapy of Center of Children's Emergency Medical Service of the 2015-2016th which has carried out complex therapy. As a result, us applied complex treatments is the most productive and suitable method for treatment of thermal burns at children in the conditions of intensive care unit. Keywords: a thermal burn at children, complex treatment, elfiorin
Т.А. Жумабеков, ¥.Е. Маханова, ¥.С. Солтанбекова
КОМПЛЕКСНАЯ ИНТЕНСИВНАЯ ТЕРАПИЯ ТЕРМИЧЕСКИХ ОЖОГОВ У ДЕТЕЙ
T.A. Zhumabekov, U.E. Makhanova, U.S. Soltanbekova
COMPLEX INTENSIVE CARE OF THERMAL BURNSAT CHILDREN
