Научная статья на тему 'Чорвачиликни ривожлантириш омиллари'

Чорвачиликни ривожлантириш омиллари Текст научной статьи по специальности «Социальная и экономическая география»

CC BY
1417
151
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
чорвачилик / наслчилик / озуқа базаси / чорвачилик маҳсулотлари / зооветеринария ва зоотехника хизматлари / модернизация / барқарор ривожланиш. / livestock / forage base / livestock products / veterinarian and zoo technical services / modernization / sustainable development.

Аннотация научной статьи по социальной и экономической географии, автор научной работы — Мамадиев А. У.

Мақолада чорвачилик соҳасида амалга оширилган чора-тадбирлар натижалари таҳлиллари асосида, соҳани барқарор ривожлантиришга эришиш ва ушбу жараённи мунтазамлигини таъминлашнинг асосий механизмларини такомиллаштириш йўллари аниқланган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

FACTORS OF LIVESTOCK DEVELOPMENT.

In the article on the basis of the analysis the results of the measures identified ways to improve the basic mechanisms of achieving sustainable development and ensuring the continuity of this process in the field of livestock.

Текст научной работы на тему «Чорвачиликни ривожлантириш омиллари»

Мамадиев А.У.

Карши мух,андислик-ик,тисодиёт институти катта илмий ходим-изланувчиси

ЧОРВАЧИЛИКНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ОМИЛЛАРИ

МАМАДИЕВ А.У. ЧОРВАЧИЛИКНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ОМИЛЛАРИ

Маколада чорвачилик сох,асида амалга оширилган чора-тадбирлар натижалари тах,лиллари асосида, сох,ани баркарор ривожлантиришга эришиш ва ушбу жараённи мунтазамлигини таъминлашнинг асосий механизмларини такомиллаштириш йуллари аникланган.

Таянч иборалар: чорвачилик, наслчилик, озука базаси, чорвачилик мах,сулотлари, зоо-ветеринария ва зоотехника хизматлари, модернизация,баркарор ривожланиш.

МАМАДИЕВ А.У. ФАКТОРЫ РАЗВИТИЯ ЖИВОТНОВОДСТВА

В статье на основе анализа результатов осуществленных мер, определены пути совершенствования основных механизмов достижения устойчивого развития и обеспечения непрерывности этого процесса в сфере животноводства.

Ключевые слова. животноводства, племенные, кормовая база, продукции животноводства, зооветеринарные и зоотехнические услуги, модернизация, устойчивое развитие.

MАMАDIЕV А.и. FACTORS OF LIVESTOCK DEVELOPMENT.

In the article on the basis of the analysis the results of the measures identified ways to improve the basic mechanisms of achieving sustainable development and ensuring the continuity of this process in the field of livestock.

Keywords: livestock, forage base, livestock products, veterinarian and zoo technical services, modernization, sustainable development.

Мустацилликнинг дастлабки йиллариданоц цишлоц хужалигининг муцим соцаларидан цисобланган чорвачилик-да цам кенг цамровли чора-тадбирлар мунтазам равиш-да амалга оширилиб келинмоцда. Жумладан, чорвачилик мацсулотларига давлат буюртмасининг бекор цилиниши ва эркин бозор нархларининг жорий этилиши цамда чорвачилик фермаларининг хусусийлаштирилиши каби туб ислоцотлар натижасида соцанинг барцарор ривожланиши учун муцим асос яратилди.

Хусусан, 2005-2012 йилларда сох,ада бар-ча асосий курсаткичлар, жумладан, йил-лик уртача чорвачилик мах,сулотлари иш-лаб чикариш суръатлари уртача 6,2% га усиб, унинг ялпи кишлок хужалик мах,сулотидаги улуши, мос равишда, дех,кончиликнинг усиши х,исобига 44,4% дан 41,9% га камайган булса-

да, абсолют х,ажми усиб борган. Жумладан, асосий чорвачилик мах,сулотларидан гушт ишлаб чикариш тирик вазнда 1061,2 минг тоннадан 2012 йилда 1672,9 минг тонна-га (157,6%), сут 4554,9 минг тоннадан 7310,9 минг тоннага (160,5%) ва тухум 1966,7 миллион донадан 3873,7 миллион донага (197,0%),

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2014, 1

шунингдек, жун - 154,7%га, коракул тери -162,2%га, пилла - 154,3 %га, асал - 2,3 марта ва балик етиштириш 12,6 мартага ортган1.

Пировардида, 2005-2012 йилларда ре-спубликада ах,олининг уртача йиллик усиши 113,8%2 ни ташкил этгани х,олда, ах,оли жон бошига гушт ишлаб чикариш 15,7 кг, сут 72,1 кг ва тухум 55 донага ошганлиги3 тармокда амалга оширилган кенг камровли тадбир-ларнинг мух,им иктисодий ва ижтимоий ах,амиятга молик булган ижобий натижала-ридан х,исобланади.

Авваламбор, чорвачиликда бугунги кун-да шаклланган бозор тамойилларига мос х,укукий, ташкилий ва иктисодий муноса-батлар бундай ютукларнинг асосий оми-лини ташкил этади. Вах,оланки, сох,ада бозор муносабатларининг шаклланиши ва ри-вожланишида Узбекистон Республикаси Ва-зирлар Мах,камасининг 1993 йил 15 март-да (№ 137) "Республика чорвачилигида иктисодий ислох,отларни чукурлаштириш буйича чоралар х,акида"ги карори асосий бошланFич манба булиб хизмат килди. Хусу-сан, ушбу х,ужжатга мувофик, 1993-1994 йилларда йирик бошли корамоллар фермала-рини ушбу жамоаларнинг аъзоларига мулк сифатида кимматли ко*озлар оркали со-тиш йулга куйилди. Бунда ферма мол-мулки кийматининг 10 фоизи микдорида дастлабки тулов бадали ва колган кисмини 10 йил ичида тулаш шарти белгилаб куйилди. Шунингдек, ферма жамоаси етиштирган мах,сулотнинг 50

1 Сельское хозяйство Узбекистана 2005. Статистический сборник ООП Государственного Комитета Республики Узбекистан по статистике. Ташкент, 2006, 18. -С. 155-167; Сельское хозяйство Узбекистана 2012. Статистический сборник ООП Государственного Комитета Республики Узбекистан по статистике. Ташкент, 2013, 19. -С. 157-168.

2 Статистический сборник Узбекистан 2005. Статистический сборник ООП Государственного Комитета Республики Узбекистан по статистике. Ташкент, 2006. -С. 11; Статистический сборник Узбекистан 2012. Статистический сборник ООП Государственного Комитета Республики Узбекистан по статистике. Ташкент, 2013. -С.12. ПМТИ хисоб-китоблари.

3 Сельское хозяйство Узбекистана 1993, Статистический сборник ООП Государственного Комитета Республики Узбекистан по статистике, г. Ташкент, 1994, 33-бет, Сельское хозяйство Узбекистана 1994, Статисти-

ческий сборник ООП Государственного Комитета Республики Узбекистан по статистике, г. Ташкент, 1995, 35-бет.

фоизини урнатилган катъий нархларда дав-латга сотиши лозим. Ем-хашак ажратишда-ги квоталар урнатилиб, давлат наслчилик за-водлари тармоклари ташкил этилди. Нати-жада 1993-1994 йилларда гушт ва сут етиштириш микдори пасайишининг давом этиб келаётган тенденциясининг олди олиниб, гушт ишлаб чикаришнинг 6,5%га, сут ишлаб чикаришнинг эса 1,4%га усиши таъминлан-ди4.

Чорвачиликда янгидан ташкил этилган жа-моалар, дех,кон ва фермер хужаликлари каби нодавлат хужаликларининг ишлаб чикариш фаолиятини амалга оширишлари учун кулай шарт-шароитлар яратиш максадида, Вазир-лар Мах,камасининг 1993 йил 7 апрелда кабул килинган (№ 137-сонли) "Кишлок хужалигида жамоа чорвачилик фермалари, дех,кон (фермер) хужаликлари ва бошка нодавлат ташки-лотларини техника ва зооветеринария хиз-матлари масалалари туFрисида"ги карорига мувофик, Узбекистон Республикаси агроса-ноат мажмуини техника таъмири ва моддий-техника таъминоти буйича давлат кооператив кумитаси кошида республиканинг барча вилоят, туманларида булимларига эга булган жамоа чорвачилик фермалари, дех,кон (фермер) хужаликлари ва бошка нодавлат таш-килотларига хизмат курсатувчи Республика хужалик х,исобидаги бирлашма ташкил этилди. Бу чорвачилик сох,асида фаолият юри-таётган барча хужалик юритиш субъектла-ри учун кулай шароит яратиб, чорвачилик мах,сулотлари ишлаб чикариш х,ажмини оши-ришда мух,им омил булиб хизмат килди.

Ушбу жараёнлар кейинги даврларда х,ам давом эттирилиб, Вазирлар Мах,камасининг 1994 йил феврал ойидаги 87-сонли "Чорвачиликда ислох,отларни такомиллаштириш х,амда дех,кон (фермер) хужаликлари ва хусусийлаш-тирилган фермалар манфаатларини х,имоя килиш туFрисида"ги ва 88-сонли "Кишлок хужалигида иктисодий ислох,отларни амалга оширишга доир кушимча чора-тадбирлар туFрисида"ги карорларига мувофик, 1994 йилдан бошлаб, х,ар бир х,удуднинг мавжуд табиий-иктисодий шароитлари ва ер ре-сурслари микдоридан келиб чиккан х,олда, фермер хужаликларига х,ар бир шартли

4 Уша жойда

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2014, 1

мол боши хисобига - Андижон, Наманган, Самарканд, Тошкент, ФарFона ва Хоразм ви-лоятларида 0,30 га, K1орак1алпоFистон Респу-бликаси, Кашкадарё, Бухоро, Жиззах, Сирда-рё, Сурхондарё ва Навоий вилоятларида 0,45 га суFориладиган ер хамда 2,0 га дан лалми-кор ерлардан ажратиш белгилаб куйилди. Шунингдек, фермерлар моддий-техника ба-засини ривожлантиришлари ва бошка зарур буладиган воситалар сотиб олишлари учун, мавжуд мулкларини гаровга куйган холда, 10 йил муддатгача чекланмаган микдорда кре-дитлар ажратиш каби имтиёзлар яратилиб, ушбу имтиёзларнинг 30 бош шартли чорва молларига эга булган хужаликларга тадбик этилиши алохида белгилаб куйилди.

Вазирлар Махкамасининг ушбу карорларининг бажарилиши натижасида республика буйича 1995 йил 1 январь холатига кура, 30 шартли мол бошига эга булган фермер хужаликлари 2427 тани ташкил этиб, ушбу хужаликларда жами 86883 бош шартли корамоллар, уртача бир фермер хужалиги хисобида 34,1 шартли бош моллар парвариш килинган1.

Кишлок хужалигида мухим раFбатланти-рувчи омиллардан хисобланган харид нархла-ри чорвачилик махсулотлари учун хам мутта-сил ошириб борилди ва чорва, парранда, сут, тухум, коракул тери ва жун махсулотларига 1995 йил бошига келиб эркин (келишилган) нархлар жорий килинди.

Наслчилик ишларини ривожлантириш оркали чорвачиликда махсулдорликни ошириш ва чорвачилик махсулотларини етиштиришни купайтириш борасида "Узнаслчорвабирлашма" негизида "Насл-хизмат" наслчилик уюшмаси ташкил этилган булиб, унинг таркибига кирувчи барча субъ-ектлар акция пакетлари узаро таксимлаган очик турдаги акционерлик жамиятлари хисобланади (Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг "Чорвачиликда наслчилик ишларини такомиллаштириш буйича чора-тадбирлар туFрисида" ги 1999 йил 25 февралдаги 82-сонли карори).

1 Сельское хозяйство Узбекистана 1995. Статистический сборник ООП Государственного Комитета Республики Узбекистан по статистике. Ташкент, 1996, -С. 33.

Шунингдек, чорвачиликни жадал ривож-лантиришда мавжуд чорвачиликка ихтисос-лашган хужаликларни наслдор чорва мол-лари билан таъминлаш, турли йуналишдаги зооветеринария ва зоотехник хизматлар курсатувчи инфратузилма объектларини ривожлантириш масалалари билан бир каторда, кам таъминланган, ижтимоий мухофазага мухтож оилаларга корамол бериш борасида амалга оширилган чора-тадбирлар мухим омил булиб хизмат килади. Жумла-дан, Узбекистон Республикаси Президенти-нинг 2006 йил 23 мартдаги "Шахсий ёрдам-чи, дехкон ва фермер хужаликларида чорва молларини купайтиришни раFбатлантириш чора-тадбирлари туFрисида"ги ПК-308-сонли карорига мувофик, 2006-2010 йиллар дав-рида шахсий, ёрдамчи, дехкон ва фермер хужаликларида чорва моллари, биринчи на-вбатда, корамоллар сонини купайтиришни раFбатлантириш дастури ишлаб чикилди. Да-стурга мувофик, минтакалар буйича шахсий ёрдамчи, дехкон ва фермер хужаликларида корамоллар сонини купайтириш; зооветеринария пунктлари ва чорва молларини сунъий урчитиш пунктлари тармоFини кенгайтириш; зотли молларни шахсий ёрдамчи, дехкон ва фермер хужаликларига аукционлар оркали сотиш; KоракалпоFистон Республикаси Вазирлар Кенгаши, вилоятлар хокимликлари Узбекистон Республикаси Кишлок ва сув хужалиги вазирлиги, "Уздонмахсулот" акци-ядорлик компанияси билан биргаликда дон махсулотлари корхоналари томонидан ишлаб чикариладиган омухта емни шахсий ёрдамчи ва дехкон хужаликлари бемалол олишлари-ни кенгайтириш каби чора-тадбирлар амал-га оширилди.

KоракалпоFистон Республикаси Вазирлар кенгаши ва вилоятлар хокимлари, хо-мийлар ва нодавлат хайрия ташкилотлари маблаFлари хисобидан кам таъминланган оилаларга сигир таркатиш эвазига, факатгина 2007 йилнинг узидаёк, барча тоифадаги хужаликларда корамоллар бош сони 6571,4 минг бошдан 7042,5 минг бошга, шу жум-ладан, дехкон хужаликларида 6061,3 минг бошдан 6537,0 минг бошга хамда фермер

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2014, 1

хужаликларида 332,3 минг бошдан 374,7 минг бошга купайган.1

Ушбу жараёнлар янада давом эттири-либ, Узбекистон Республикаси Президен-тининг 2008 йил 21 апрелдаги ПК-842-сонли "Шахсий ёрдамчи, дехкон ва фермер хужаликларида чорва моллар купайтиришни раFбатлантиришни кучайтириш хамда чор-вачилик махсулотларини ишлаб чикаришни кенгайтириш борасидаги кушимча чора-тадбирлар туFрисида"ги карорига асосла-ниб, кучли озука етказиб бериш ва сотиш-га ихтисослашган 13 та х,удудий ва 170 та туман бирлашмалари хамда 1448 та х,удудий шахобчалар ташкил килиниб, Республика "Узнаслчилик" корхонаси негизида насл-ли бука уруFини кадоклайдиган Мараказий Осиёда ягона линия урнатилиб, музлатилган наслли бука уруFини тулик махаллий шароит-да ишлаб чикариш йулга куйилди. Вахоланки, 2007 йилда республикада бир доза хам наслли бука уруги ишлаб чикарилмаган булса, 2010 йилда 1 миллион 437 минг доза наслли бука уругини кадоклаш амалга оширилди (2007 йилда четдан 64210 доза наслли бука уруги олиб келинган булса, 2010 йилда атиги 26500 доза уруг олиб келинган). Шунингдек, чорвачиликда мухим хисобланган наслли корамоллар билан таъминлашда 2007 йилдан бошлаб четдан жами 18 минг 191 бош наслли корамол олиб келиниб, улардан 21 минг 496 бош насл олинди.2

"Чорвачиликни ривожлантириш дастури-нинг ижроси доирасида 2008 йил кимошди савдоларида 20300 бош корамол, 2009 йилда яна 24600 бош корамол сотилди. Агар 2007 йилда корамол сотиб олиш учун 42,5 миллиард сумлик имтиёзли кредитлар ажратилган булса, 2008 йилда бу ракам 48,2 миллиард сумни ташкил этди. Маълумки, мамлакати-мизда кам таъминланган оилаларни бепул си-гир ажратиш йули билан куллаб-кувватлашга алохида эътибор каратилмокда. 2006 йилдан

1 Сельское хозяйство Узбекистана 2007, Статистический сборник ООП Государственного Комитета Республики Узбекистан по статистике, г. Ташкент, 2008, 143-150-бетлар.

2 Узбекистон Республикаси кишлок ва сув хужалиги

вазирлигининг 2007, 2010 йиллардаги маълумотлари.

2008 йилга кадар ана шундай оилалар учун 103 мингдан зиёд корамол берилди"3 .

2010 йилда кишлок ахолиси турмуш фа-ровонлигини яхшилаш максадида 2835 на-фар фукарога корамол сотиб олиш учун жами 4,0 миллиард сумлик имтиёзли кредит маблаFлари ажратилиб, кам таъминланган оилаларга хомийлар хисобидан жами 2355 бош корамоллар бепул етказиб берилди.

Пировардида, 2005-2012 йилларда барча хужалик тоифаларида йирик корамол сони 10141,3 минг бошни ташкил килди (2005 йилга нисбатан 1,5 марта куп), шу жумладан, си-гирлар сони 3935,0 минг бошга етди (усиш 1,4 маротабани ташкил килди), куй ва эч-килар 17128,8 минг бошни ташкил этиб, 1,5 мартага ошганлиги ушбу сохада эришилган мухим ижобий натижа булиши билан бир каторда, чорвачилик махсулотлари етиш-тириш хажмини оширишнинг асосий оми-ли булиб хизмат килди. Бундай ижобий на-тижаларнинг асосида, шунингдек, чорва боши сонининг асосий кисми жамлан-ган дехкон хужаликлари (2013 йил 1 январь холатига кура, дехкон хужаликларида йирик шохли корамолнинг 94,5%и, куй ва эчкиларнинг 82,7%и тупланган) билан бир каторда, чорвачиликка ихтисослашган фермер хужаликларининг (йирик шохли корамолнинг 5,2%и ва 7,4%и тупланган) жа-дал ривожланиши хамда уларни мунтазам равишда кенг камровли куллаб-кувватлаш чора-тадбирларининг самарали тизими яра-тилганлиги ётади.

Шундай килиб, амалга оширилаётган чора-тадбирлар натижасида чорвачилик сохасини ривожлантиришнинг 2005-2012 йилдаги асосий натижалари куйидагилардан иборат: чорвачилик махсулотлари ишлаб чикаришидаги сифат узгаришлари ва уни ди-версификациялаш; фермер хужаликларининг ривожланиши; корамолни ахолига ва фермер хужаликларига кимошди савдолари оркали реализация килиш механизмлари-нинг яратилиши; имтиёзли максадли кредит-ларнинг ажратилиши; ветеринария хизмат-

3 Каримов И.А. Жахон молиявий-иктисодий инкирози, Узбекистон шароитида уни бартараф этишнинг йуллари ва чоралари. - Т.: "Узбекистон" НМИУ, 2009. -56-б.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2014, 1

лари куламининг кенгайиши ва сифатининг ошиши; ем-хашак билан таъминланиш.

Шу билан бирга, сунгги йилларда чорвачи-ликни ривожлантиришда карор топган кулай тенденцияларга карамай, фикримизча, унинг жадал усишига тускинлик килувчи бир катор муаммолар мавжуд, яъни:

юкори мах,сулдорликка эга булган мах,аллий зотдор моллар сонининг камлиги;

чорвачилик эх,тиёжлари учун зарур буладиган ишлаб чикариш воситалари нархларининг усиши туфайли чорвачилик мах,сулотлари таннархининг ортиб кетиши муаммосининг кундаланг туриши;

ем-хашак экинлари учун умумий майдон-лар улушининг камлиги туфайли чорвачи-ликни жадал ривожлантириш учун ем-хашак ишлаб чикариш х,ажмларининг етишмаслиги (8,6%). Окибатда, чорвачилик мах,сулотини етиштириш х,ажмлари (тармокнинг усиш суръатлари баркарорлигига карамай), окилона истеъмол нормаларига мувофик, ах,оли эх,тиёжларини кондириш учун етарли эмас;

чорвачилик сох,асига жалб килинадиган инвестициялар х,ажмларининг етарли эмас-лиги кабилар.

Ушбу камчиликларни бартараф этишда Узбекистон Республикаси Президенти томони-дан ишлаб чикилган "Демократик ислох,отларни янада чукурлаштириш ва фукаролик жамия-тини ривожлантириш концепцияси" доира-сида аграр иктисодий ислох,отларни янада чукурлаштириш, аграр сох,а тармокларини модернизация килиш, ишлаб чикаришда замонавий технологиялар ва инноваци-он усулларни жорий этиш х,исобига ишлаб чикаришни техник х,амда технологик жих,атдан янгилаш каби белгилаб куйилган вазифалар мух,им омил х,исобланади. Жум-ладан, чорвачиликда белгиланган вазифалар амалга оширилиши натижасида 2011-2015 йиллар мобайнида1:

■ чорвачилик сох,асида наслчилик ишлари-ни такомиллаштириш, мустах,кам озика база-сини яратиш, сох,ага замонавий технология-

1 Узбекистон Республикаси иктисодий-ижтимоий тараккиётининг мустакиллик йилларидаги (1990-2010 йй.) асосий тенденция ва курсаткичлари х,амда 20112015 йилларга мулжалланган прогнозлари: Статистик туплам. - Т.: "Узбекистон" НМИУ, 2011. -128-б.

ларни жорий этиш ва модернизациялаш натижасида, наслчилик хужаликлари сонини 2,5 баробар, озука экинлари майдонини 1,3 ба-робарга ошириш;

■чорвачиликтармоFи учун хизмат килувчи субъектлар, жумладан, зооветеринария пунктларини замонавий жих,озлаш, хизмат-лар сифатини ошириш х,исобига чорва мол-лари боши сонини 1,3 баробар, гушт ва сут мах,сулотлари ишлаб чикариш х,ажмини 1,3 мартага ошириш;

■ чорвачилик мах,сулотлари х,ажмини оширишда паррандачилик ва баликчилик тармоклари ривожига алох,ида ах,амият каратилган булиб, паррандалар боши сонини 1,8 марта ошириб, 670 та хусусий баликчилик хужаликларини ташкил этиш;

■ кишлок хужалиги мах,сулотларини узок муддат саклаш кувватларини ташкил этиш ва кайта ишлаш х,ажмини кенгайтиришга йуналтирилган чора-тадбирлар мажмуаси-ни амалга ошириш доирасида кишлок жой-ларда замонавий минитехнологиялар асоси-да кайта ишлаш корхоналарини ишга туши-риш оркали мева-сабзавот консервалари ишлаб чикариш - 1,7 баробар, гушт консервалари - 2,2 баробар, колбаса мах,сулотлари - 1,8 баробар, сут мах,сулотлари - 1,9 баробар, сариёF тайёрлаш - 1,8 баробарга оширилиши мулжалланган.

Ушбу чораларнинг амалга оширилиши, биринчи навбатда, иктисодиётни эркинлаш-тириш ва кишлок хужалигини модернизациялаш шароитида чорвачилик сох,асининг мам-лакатимизда мавжуд салох,иятига нисбатан суст ривожланаётганлиги ва бозор конъюк-турасига мослашувининг кийинчилик билан кечаётганлиги шароитида сох,ани баркарор ривожлантиришга эришиш ва ушбу жа-раён мунтазамлигини таъминлаш зарури-яти бевосита чорвачилик сох,аси ишлаб чикаришининг агрозоотехнологик, х,укукий, ташкилий ва иктисодий асосларини такомиллаштириш х,амда илFор зоотехник усулларни жорий этишни такозо этмокда. Бунинг учун эса куйидаги чора-тадбирлар амалга ошири-лиши лозим:

- наслчилик ишларини яхшилаш, мах,аллий иклим шароитларига мос чидамли, мах,сулдор ва наслли корамол зотларини купайтириш;

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2014, 1

- чорвачиликнинг озука базасини мустах-камлаш учун озука экинлари учун кушимча экин майдонлари ажратиш ва юкори кало-рияли озука экинлари экишни кенг йулга куйиш;

- чорвачиликка ихтисослашган хужалик-ларни наслдор чорва моллари билан таъ-минлашнинг бозор тамойилларига мос тизи-мини шакллантириш;

- турли йуналишдаги зооветеринария ва зоотехник хизматлар курсатувчи инфрату-зилма объектларини ташкил этиш ва улар-ни моддий-техник таъминотини ривожланти-риш;

- чорвачилик махсулотлари етиштирув-чи дехкон ва фермер хужаликларининг уз моддий-техника базаларини ривожланти-ришлари, чорва моллари ва бошка зарур воситаларни сотиб олишлари учун, мавжуд мулкларини гаровга куйган холда узок муд-датли, чекланмаган микдорда имтиёзли кре-

дитлар ажратиш механизмини ишлаб чикиш ва амалга ошириш;

- чорвачиликка ихтисослашган фермер хужаликларини малакали мутахассислар би-лан таъминлаш механизмини такомиллашти-риш;

- чорвачиликни модернизация килиш ва баркарор ривожлантиришнинг максадли давлат дастурини ишлаб чикиш.

Демак, белгиланган вазифаларни изчил бажариш чорвачилик сохасини модерниза-циялаш, замонавий технология ва инноваци-он усулларни жорий этишга йуналтирилган дастурий тадбирлар натижасида чорвачиликнинг баркарор ривожланиши ва ахолининг чорвачилик махсулотларига булган талаби-ни мунтазам равишда таъминлаш, кишлокни жадал тараккий эттириш ва фаровонлашти-риш, кишлок ахолиси бандлигини оширишда мухим омил булиб хизмат килади.

Адабиётлар:

1. Каримов И.А. Бош максадимиз - кенг куламли ислохотлар ва модернизация йулини катъият билан давом эттириш. Узбекистон Республикаси Президенти И.А.Каримовнинг 2012 йилда мамлакатимизни ижтимоий-иктисодий ривожлантириш якунлари хамда 2013 йилга мулжалланган иктисодий дастурнинг энг мухим устувор йуналишларига баFишланган Вазирлар Махкамасининг 2013 йил 18 январдаги мажли-сидаги маърузаси. - Т.: "Узбекистон" НМИУ, 2013. -64-б.

2. Узбекистон Республикаси иктисодий-ижтимоий тараккиётининг мустакиллик йилларидаги (1990-2010 йй.) асосий тенденция ва курсаткичлари хамда 2011-2015 йилларга мулжалланган прогнозлари: Статистик туплам. - Т.: "Узбекистон" НМИУ, 2011. -128-бет.

3. "Республика чорвачилигида иктисодий ислохотларни чукурлаштириш буйича чоралар хакида". Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 1993 йил 15 мартдаги (137-сонли) карори.

4. "Чорвачиликда ислохотларни такомиллаштириш хамда дехкон (фермер) хужаликлари ва хусусийлаштирилган фермалар манфаатларини химоя килиш туFрисида". Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 87-сонли карори.

5. "Кишлок хужалигида иктисодий ислохотларни амалга оширишга доир кушимча чора-тадбирлар туFрисида". Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 88-сонли карори.

6. Узбекистон Республикаси Президентининг "Шахсий ёрдамчи, дехкон ва фермер хужаликларида чорва молларини купайтиришни раFбатлантириш чора-тадбирлари туFрисида"ги 2006 йил 23 мартдаги ПК-308-сонли карори.

7. Узбекистон Республикаси Президентининг "Шахсий ёрдамчи, дехкон ва фермер хужаликларида чорва моллар купайтиришни раFбатлантиришни кучайтириш хамда чорвачилик махсулотларини ишлаб чикаришни кенгайтириш борасидаги кушимча чора-тадбирлар туFрисида"ги 2008 йил 21 апрелдаги ПК-842-сонли карори.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2014, 1

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.