CHIZMACHILIK DARSLARIDA TALABALARNING ESTITIK TASAVVURINI RIVOJLANTIRISH Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY

Original paper

© F.U. Toshpulatov1H_

1Termiz davlat pedagogika instituti, Termiz, O'zbekiston

Annotatsiya

KIRISH: ushbu maqolada Chizmachilik (chizmachilik san'ati) darslarida talabalarning estetik tasavvurini rivojlantirish juda muhimdir. Bu darslar nafaqat texnik chizish ko'nikmalarini shakllantirish, balki estetik sezgini o'stirishga ham xizmat qiladi. Estetik tasavvur tasviriy san'at asarlarini yaratishda, chizmalarni yanada jozibali, uyg'un va ma'noli qilishda yordam beradi.

MAQSAD: chizmachilik darslarida talabalarning estetik tasavvurini rivojlantirishning maqsadi - ularning ijodiy va badiiy qobiliyatlarini shakllantirish, san'at va dizayn sohasidagi estetik mezonlarni anglashini chuqurlashtirish, shuningdek, chizmalarini estetik jihatdan jozibador va ma'noli qilish ko'nikmalarini rivojlantirishdir.

MATERIALLAR VA METODLAR: chizmachilik darslarida talabalarning estetik tasavvurini rivojlantirish uchun qo'llaniladigan metodlar quyidagilar:1. Ma'ruza va Taqdimotlar:

nazariy darslar: estetik tushunchalar va chizmachilik uslublarini tushuntiradigan darslar o'tiladi. bu metod talabalarga chizmachilik fanining nazariy asoslarini o'rganishga yordam beradi;

vizual taqdimotlar: slaydlar, video materiallar, va tarkibida tutashma elimintlari qatnashgan naqsh chizma namunalari yordamida estetik tasavvurlarni rivojlantirish. bu orqali talabalar chizmachilikda estetik mezonlarni o'rgana dilar.

MUHOKAMA VA NATIJALAR: chizmachilik darslarida estetik tasavvurini rivojlantirish uchun qo'llanilgan metodlarning muhokama va natijalari quyidagicha bo'lishi mumkin. Yakuniy natijalar talabalarning estetik tasavvurini rivojlantirish va ularning chizmachilik sohasidagi muvaffaqiyatlarini oshirishga qaratilgan metodlarning samarali bo'lishini ko'rsatadi.

XULOSA: ushbu metodlar talabalar estetik tasavvurini rivojlantirishda va chizmachilik sohasida muvaffaqiyatli bo'lishida samarali bo'ladi. Amaliy tajr ibalarni va nazariy bilimlarni uyg'unlashtirish, talabalar ijodiy potentsialini maksimal darajada oshirishga yordam beradi.

Kalit so'zlar: estetik tasavvur, chizmachilik texnikalari, ijodiy yondashuv, mustaqil loyiha, analitik metodlar, tanqidiy baholash, guruh ishlari, ko'rgazma, amaliy

ISSN 2992-9024 (online) 2024, №7

Ilmiy-nazariy va metodik jurnal Научно-теоретический и методический журнал Scientific theoretical and methodical journal

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY

mashg'ulotlar, detal tahlil qilish, badiiy ifoda, chizma vositalari, vizual materiallar, texnik mahorat, eksperimentlar, jamoaviy fikrlash.

Iqtibos uchun: Toshpulatov F.U. Chizmachilik darslarida talabalarning estitik tasavvurini rivojlantirish. // Inter education & global study. 2024. №7. B. 93-100.

РАЗВИТИЕ ЭСТЕТИЧЕСКОГО ВООБРАЖЕНИЯ УЧАЩИХСЯ НА УРОКАХ ЧЕРЧЕНИЯ_

© Ф. У. Тошпулатов и

1Термизский государственный педагогический институт, Термиз, Узбекистан_

Аннотация

ВВЕДЕНИЕ: в данной статье очень важно развивать эстетическое воображение учащихся классов черчения (черченское искусство). Эти уроки служат не только развитию навыков технического рисования, но и развитию эстетического чувства. черчения помогает создать эстетическое видение, сделать его более привлекательным, гармоничным и осмысленным.

ЦЕЛЬ: Целью развития эстетического воображения учащихся на занятиях «ЧЕРЧЕНИЯ» является формирование у них творческих и художественных способностей, углубление понимания эстетических критериев в области искусства и дизайна, а также развитие умений делать «черчения» эстетически привлекательной. и значимый.

МАТЕРИАЛЫ И МЕТОДЫ: для развития эстетического воображения учащихся на уроках черчения используются следующие методы: 1. Лекции и презентации:

теоретические уроки: проводятся уроки, объясняющие эстетические концепции и стили черчения. этот метод помогает студентам усвоить теоретические основы науки черчения;

визуальные презентации: развитие эстетического воображения с помощью слайдов, видеоматериалов и примеров рисования узоров с участием соединительных элементов. таким образом, в чернчении студенты изучают эстетические критерии.

ОБСУЖДЕНИЕ И РЕЗУЛЬТАТЫ: Обсуждение и результаты методов, применяемых для развития эстетического воображения на занятиях черчения, могут быть следующими. Итоговые результаты показывают эффективность методов, направленных на развитие эстетического воображения учащихся и повышение их успешности в области рисования.

ЗАКЛЮЧЕНИЕ: данные методы эффективны для развития эстетического воображения учащихся и успехов в рисовании. Объединение практического опыта и теоретических знаний помогает максимально раскрыть творческий потенциал студентов.

© intereduglobalstudy.com 2024, ISSUE 7

ISSN 2992-9024 (online) 2024, №7

Ilmiy-nazariy va metodik jurnal Научно-теоретический и методический журнал Scientific theoretical and methodical journal

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY

Ключевые слова: Эстетическое воображение, техники черчения, творческий подход, самостоятельный проект, аналитические методы, критическая оценка, групповая работа, выставка, практические занятия, детальный анализ, художественное выражение, инструменты черчения, наглядные материалы, технические навыки, эксперименты, коллективное мышление.

Для цитирования: Тошпулатов. Ф. У. Развитие эстетического воображения учащихся на уроках черчения. // Inter education & global study. 2024. №7. С. 93100.

DEVELOPMENT OF STUDENTS' AESTHETIC IMAGINATION IN DRAWING LESSONS

© Toshpulatov U. Fakhriddin

1Termez State Pedagogical Institute, Termez, Uzbekistan_

Annotation

INTRODUCTION: In this article, it is very important to develop the aesthetic imagination of students in the drawing classes (drawing art). These lessons serve not only to develop technical drawing skills, but also to develop an aesthetic sense. drawing helps to create an aesthetic vision, make it more attractive, harmonious and meaningful.

AIM: The purpose of developing the aesthetic imagination of students in the "drafting" classes is to form their creative and artistic abilities, deepen their understanding of the aesthetic criteria in the field of art and design, and develop the ability to make "drawing" aesthetically attractive. and meaningful.

MATERIALS AND METHODS: The following methods are used to develop the aesthetic imagination of students in drawing lessons: 1. Lectures and presentations:

theoretical lessons: lessons are held explaining the aesthetic concepts and styles of drawing. this method helps students learn the theoretical foundations of the science of drawing;

visual presentations: developing aesthetic imagination with the help of slides, videos and examples of drawing patterns involving connecting elements. thus, in drafting, students learn aesthetic criteria.

DISCUSSION AND RESULTS: The discussion and results of the methods used to develop aesthetic imagination in drafting classes can be as follows. The final results show the effectiveness of the methods aimed at developing students' aesthetic imagination and increasing their success in drawing.

CONCLUSION: These methods are effective in developing students' aesthetic imagination and success in drawing. The combination of practical experience and theoretical knowledge helps to maximize the creative potential of students.

Key words: Aesthetic imagination, drafting techniques, creativity, independent project, analytical methods, critical evaluation, group work, exhibition, practical classes,

© intereduglobalstudy.com

2024, ISSUE 7

ccjCr

Ilmiy-nazariy va metodik jurnal ISSN 2992-9024 (online)

Научно-теоретический и методический журнал ОПО/1 Mn7

Scientific theoretical and methodical journal 2024, №/

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY

detailed analysis, lartistic expression, drafting tools, visual materials, technical skills, experiments, collective thinking.

For citation: Toshpulatov U. Fakhriddin. (2024) Development of students' aesthetic imagination in drawing lessons', Inter education & global study, (7), pp. 93-100. (In Uzbek).

Chizmachilik (chizmachilik san'ati) darslarida talabalarning estetik tasavvurini rivojlantirish juda muhimdir. Bu darslar nafaqat chizmalarni chizish ko'nikmalarini shakllantirish, balki estetik sezgini o'stirishga ham xizmat qiladi. Estetik tasavvur tasviriy san'at asarlarini yaratishda, chizmalarni yanada jozibali, uyg'un va ma'noli qilishda yordam beradi.

Estetik tasavvur talabalarning chizmachilik sohasidagi muvaffaqiyatini oshiradi va ularning ijodiy imkoniyatlarini kengaytiradi. Chizmachilik darslarida talabalarning estetik tasavvurini rivojlantirishning maqsadi - ularning ijodiy va badiiy qobiliyatlarini shakllantirish, san'at va dizayn sohasidagi estetik mezonlarni anglashini chuqurlashtirish, shuningdek, chizmalarini estetik jihatdan jozibador va ma'noli qilish ko'nikmalarini rivojlantirishdir.

Bu maqsad quyidagilar orqali amalga oshiriladi: badiiy tafakkurni rivojlantirish: Talabalarning tasviriy san'at va chizmachilikdagi estetik me'yorlar, go'zallik tushunchasi va badiiy qiymatni tushunishlarini shakllantirish. Ijodiy qobiliyatlarni oshirish: Talabalarga chizmalarda ijodiy yondashishni o'rgatish, o'z g'oyalarini estetik jihatdan mukammal tarzda ifodalash imkoniyatini yaratish. Badiiy tafovutni anglash: Talabalarga chizmalarida turli uslublar va texnikalarni qo'llash orqali estetik sezgini rivojlantirish.

Estetik yondashuv: Talabalarning chizmalarida rang, shakl, kompozitsiya va boshqa detal elementlarni uyg'unlashtirish qobiliyatini shakllantirish.

Ijodiy muhit yaratish: Talabalarga o'z ijodiy ishlari bilan shug'ullanishda erkinlik va mustaqillik berish, ularning estetik tasavvurlarini kengaytirish.

Shunday qilib, estetik tasavvurni rivojlantirish orqali talabalar nafaqat texnik ko'nikmalarga ega bo'ladilar, balki san'at va dizayn sohasidagi muvaffaqiyatlariga ham poydevor qo'yadilar.Chizmachilik darslarida talabalarning estetik tasavvurini rivojlantirish uchun ishlatiladigan materiallar va metodlar quyidagicha:

Materiallar:

Chizmachilik vositalari: qalamlar: turli qattiqlikdagi grafit qalamlar (hb, 2b, 4b, 6b va boshqalar) chizmalar yaratishda qo'llaniladi; xatlar: nozik chiziqlar va detallar uchun charxlangan qalamlar yoki chizg'ich qalamlar; qog'oz: oq, sarg'ish yoki rangli qog'oz turli to'qimalar va chizma texnikalari uchun qo'llaniladi; chizg'ichlar va transportir: chiziqlar, burchaklar va o'lchamlarni aniq belgilash uchun; charxlar va o'chirgichlar: chizgilarni to'g'irlash va yengil tuzatishlar kiritish uchun.

© intereduglobalstudy.com

2024, ISSUE 7

ccjCr

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY

Vizual materiallar: rassomlar va dizaynerlarning chizmalari: Talabalarga estetik me'yorlarni tushuntirish uchun; slaydlar va prezentatsiyalar: San'at tarixidagi buyuk asarlar va estetik misollarni ko'rsatish uchun.

Ma'ruza va taqdimotlar: nazariy tushuntirishlar: Chizmachilik va estetik tushunchalar haqida ma'lumot berish. Go'zallik, estetik mezonlar va san'at tarixidagi uslublarni o'rgatish; vizual ko'rsatmalar: Slaydlar va prezentatsiyalar orqali chizmachilik va estetik me'yorlarni tushuntirish.

Amaliy mashg'ulotlar: chizmachilik amaliyoti: Talabalarga chizmalar yaratishni o'rgatish, turli vositalar bilan ishlash; chizmalar bilan ishlash: Rang uyg'unligi va kontrastlarni o'rgatish uchun rangli chizmalar yaratish.

Analitik metodlar: chizmalarni tahlil qilish: Talabalar bilan birgalikda tarkibida turli detal qatnashgan mashina detallari va geometrik va chizmalarini tahlil qilish. Bu usul estetik tasavvurni chuqurlashtirishda yordam beradi; Ijodiy tanqid: Talabalar ijodiy ishlarini muhokama qilish va ularga estetik jihatdan baho berish.

ijodiy yondashuv: mustaqil loyihalar: Talabalarga o'z ijodiy loyihalarini yaratishga imkon berish, ularga individual yondashuvni shakllantirish; eksperimentlar: Talabalar turli texnikalar va materiallar bilan mustaqil ravishda tajriba o'tkazishlari uchun imkoniyat yaratish.

Guruh ishlari va ko'rgazmalar: guruhli loyihalar: Talabalarni birgalikda ishlashga o'rgatish, jamoaviy estetik yechimlar toppish; talabalar ko'rgazmalari: Talabalar o'z ishlari bilan ko'rgazma tashkil etishlari va ularni jamoatchilikka taqdim qilishlari orqali estetik tasavvurlarini rivojlantirish.

Ushbu materiallar va metodlar chizmachilik darslarida talabalarning estetik tasavvurini samarali rivojlantirishga yordam beradi.

Chizmachilik darslarida estetik tasavvurini rivojlantirish uchun qo'llanilgan metodlarning muhokama va natijalari quyidagicha bo'lishi mumkin:

Muhokama:

Ma'ruza va Taqdimotlar: Tafsir: Ma'ruzalar va taqdimotlar talabalarga estetik nazariyani tushuntiradi va chizma tarixi haqida bilim beradi. Bu metod talabalarning estetik tushunchalarini rivojlantirishga yordam beradi, ammo bu ma'lumotlar amaliy tajriba bilan mustahkamlansa yanada samarali bo'ladi. Joriy holat: Ko'pgina talabalarda nazariy bilimlar yaxshi o'zlashtirilgan, ammo amaliy ko'nikmalarni qo'llashda qiyinchiliklar yuzaga kelishi mumkin.

Amaliy Mashg'ulotlar:

Tafsir: Amaliy mashg'ulotlar orqali talabalar chizmachilik texnikalarini o'zlashtiradilar va estetik ko'nikmalarni rivojlantiradilar. Bu metod talabalar ijodiy fikrlash va amaliy ko'nikmalarni shakllantirishda samarali.

Joriy holat: ko'pgina talabalar chizmalarni yaratishda texnik mahoratni rivojlantiradilar, lekin estetik jihatlarni qo'llashda qo'shimcha yordam va feedback talab qilinishi mumkin.

Metodlar:

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY

Analitik Metodlar:

Tafsir: San'at asarlarini tahlil qilish va tanqidiy baholash talabalar estetik tasavvurini kuchaytiradi va ularning ishlari ustida ishlash uchun konkret tavsiyalar beradi. Bu metod talabalarning ijodiy rivojlanishini rag'batlantiradi.

Joriy holat: Tahlil qilish va baholash jarayonlari ko'pincha talabalarni o'z ishlariga tanqidiy yondashishga undaydi, ammo ba'zi talabalar uchun tanqidiy fikrlarni qabul qilish qiyin bo'lishi mumkin.

Ijodiy Yondashuv:

Tafsir: Mustaqil loyiha ishlari va eksperimentlar talabalar ijodiy yondashuvlarini rivojlantiradi va yangi texnikalarni sinash imkonini beradi. Bu metod estetik tasavvur va individual uslublarni shakllantiradi.

Joriy holat: Talabalar o'z ijodiy loyihalarida yangi yondashuvlarni qo'llashga harakat qilishadi, lekin ular har doim ham muvaffaqiyatli bo'lmasligi mumkin. Qo'shimcha yordam va resurslar talab etiladi.

Guruh Ishlari va Ko'rgazmalar:

Tafsir: Guruh ishlari va ko'rgazmalar talabalar o'rtasida hamkorlikni va jamoaviy estetik yechimlarni rivojlantirishga yordam beradi. Bu metod talabalar orasida estetik fikr almashinish va jamoaviy tajribalarni oshirish imkonini yaratadi.

Joriy holat: Guruh ishlari ko'pincha talabalar orasida yaxshi natijalarni beradi, ammo guruhdagi ba'zi talabalar o'z hissalarini qo'shishda qiyinchiliklar yuzaga kelishi mumkin.

Natijalar:

Estetik Ko'nikmalarni Rivojlantirish:

Talabalar chizmachilikda estetik ko'nikmalarni va tasavvurlarni rivojlantiradilar, chizmalarida shakllarni yanada yaxshi qo'llay olishadi.

Ijodiy Potentsial:

Mustaqil loyiha ishlari va eksperimentlar talabalar ijodiy potensialini kengaytiradi, yangi texnikalar va uslublarni sinash imkonini beradi.

Analitik Qobiliyat:

San'at asarlarini tahlil qilish va tanqidiy baholash talabalar analiz va tanqidiy fikrlash qobiliyatlarini oshiradi.

Hamkorlik va Jamoaviy Ish:

Guruh ishlari va ko'rgazmalar talabalar orasida hamkorlik, jamoaviy ishlash va estetik fikr almashish qobiliyatlarini rivojlantiradi.

Motivatsiya va Qoniqish:

Talabalar o'z ishlarini ko'rgazmalarda namoyish etish va feedback olish orqali ijodiy motivatsiya va qoniqishni oshiradilar.

Yakuniy natijalar talabalarning estetik tasavvurini rivojlantirish va ularning chizmachilik sohasidagi muvaffaqiyatlarini oshirishga qaratilgan metodlarning samarali bo'lishini ko'rsatadi.

Chizmachilik darslarida talabalarning estetik tasavvurini rivojlantirish uchun qo'llanilgan metodlarni baholash asosida quyidagi xulosalarni chiqarish mumkin:

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY

Xulosa:

Talimning nazariy asoslari: Ma'ruza va taqdimotlar orqali estetik tushunchalar va chizmachilik uslublarini o'rgatish talabalar uchun mustahkam nazariy poydevor yaratadi. Bu metodlar estetik tasavvurni rivojlantirishda muhim rol o'ynaydi, lekin amal iy tajribalar bilan mustahkamlash zarur.

Amaliy mashg'ulotlarning ahamiyati: Amaliy mashg'ulotlar talabalar chizmachilik texnikalarini o'zlashtiradi va estetik ko'nikmalarini rivojlantiradi. Chizmalar kabi elementlarni amalda qo'llash orqali talabalar chizmalarida estetik jihatlarni kuchaytiradilar. Ushbu metod talabalarning texnik mahoratini oshiradi va ijodiy fikrlashni qo'llab-quvvatlaydi.

Umumiy Natijalar:

Estetik Tasavvur: Talabalar estetik tasavvur va ko'nikmalarni rivojlantirib, chizmalarida 3d, shakl va modellni samarali qo'llashga erishadilar.

Ijodiy Rivojlanish: Talabalar o'z ijodiy qobiliyatlarini oshirib, yangi texnikalar va uslublarni sinash imkoniyatiga ega bo'ladilar.

Hamkorlik: Guruh ishlari va ko'rgazmalar talabalar orasida hamkorlikni oshir adi va jamoaviy ijodiy fikrlarni rivojlantiradi.

Tanqidiy fikrlash: Tahlil va tanqidiy baholash metodlari talabalar ijodiy ishlari ustida ishlashda yordam beradi va estetik qarashlarni kengaytiradi.

Ushbu metodlar talabalar estetik tasavvurini rivojlantirishda va chizmachilik sohasida muvaffaqiyatli bo'lishida samarali bo'ladi. Amaliy tajribalarni va nazariy bilimlarni uyg'unlashtirish, talabalar ijodiy potentsialini maksimal darajada oshirishga yordam beradi.

ADABIYOTLAR RO'YXATI | СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ | REFERENCES

1. Toshpulatov F. U. UMUMTA'LIM MAKTABLARIDA CHIZMACHILIK FANINI CHUQURLASHTIRIB O 'RGANISH //Inter education & global study. - 2024. - №. 5. -С. 30-37.

2. Uralovich T. F. THE ROLE OF APPLIED ART IN THE DEVELOPMENT OF AESTHETIC SKILLS OF STUDENTS //International Journal of Advance Scientific Research. - 2023. - Т. 3. - №. 05. - С. 111-118.

3. Uralovich T. F. PEDAGOGICAL CHARACTERISTICS OF DEVELOPING AESTHETIC SKILLS IN FUTURE DRAWING TEACHERS //International Journal of Pedagogics. -2023. - Т. 3. - №. 05. - С. 139-144.

4. Toshpulatov F. OLIY TA'LIM MUASSASALARIDA CHIZMACHILIK FANINI O 'QITISHNING HOZIRGI KUNDAGI HOLATI //Физико-технологического образование. - 2022. - №. 4.

5. Toshpulatov F. Qadimiy grix va o 'simliksimon (Islimiy) naqsh elеmеntlarining geometrik tahlili //Физико-технологического образование. - 2022. - №. 4.

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY

6. Toshpulatov F. Use of geometric patterns and their types from eliminations of drawing and applied art in architectural facilities //Физико-технологического образование. -2022. - Т. 1. - №. 1.

MUALLIF HAQIDA MA'LUMOT [ИНФОРМАЦИЯ ОБ АВТОРЕ] [AUTHORS INFO]

и Toshpulatov Faxriddin Urolovich Dotsent, [Тошпулатов Фахриддин Уролович, доцент], [Toshpulatov Fakhriddin Urolovich, Associate Professor]; manzil: O'zbekiston, Termiz shahari., Umit ko'chasi, 2-uy [адрес: Узбекистан, г. Термез, улица Умит, дом 2], [address: Umit street, 2nd house, Termiz city, Uzbekistan] Email: toshpulot@terdpi.uz https://orcid.org/0009-0007-2368-9524