CC BY
6САБАБХ,ОВУ ОМИЛ^ОИ ТАЪЛИФИ ТАЗКИРАИ "ХАРИДАТ-АЛ-ЦАСР ВА Ч,АРИДАТ-АЛ-АСР"-И ИМОДУДДИНИ ИСФА^ОНЙ
Рацабова М.
Донишгоуи давлатии Хуцанд ба номи академик Б. Fафyров
Яке аз шох,коpих,ои адиби фаpх,ехтаи каpни XII Имодуддини Исфахонй даp заминаи адабиёт тазкиpаи "Хаpидат ал-касp ва чаpидат ал-асp"-"J■^*Jl j j^âîi мебошад, ки ба шеваи гузиданависй шаpх,и х,оли олимони чах,оp минтакаи олами ислом, яъне Иpокy Аpаб, ах,ли Фоpс ва билоди Ачам, Шому Х,ичоз ва Яману M^p тадвин шудааст. Унвони китоб даp масодиpи адабиву таъpихй ва осоpи пажyх,ишгаpон ба тавpи мухталиф сабт гаpдидавy ба тавpи зайл омадааст: Ибн Дубайсй "ал-Хаpидат фи зи^ шyаpо ал-асp" ("j^»JI ^í s^j^JI") [4, с. 123; 3, с. 51], Такиуддин Ма^изй
"Хаpидат ал-касp фи махосин ахл ал-асp" ("j^«ÎI JAI ¿J^ ^i j^SÍI Sj¿j¿" ) [17, с. 115], Ибн "Н^идат ан-насp фи шyаpо ал-асp"( "j^»JI j^I s^jj^") [6, с. 711-712],
Чдмолуддин ибн ТаFpй Баpдй "Хаpидат ал-касp фи шyаpо ал-асp" (" j^SÎI Saij¿
j^*JI") [1, с. 160], Х,очй Халифа "Хаpидат ал-касp ва чаpидат ахл ал-асp" (" j j^SÎI jai Sjjj^") [7, с. 701].
Бо эътимод ба каломи Имод, ки даp кисми мукаддимавии асаpаш онpо "Хаpидат ал-касp ва чаpидат ал-асp" [10, с. 6] мавсум намудааст, мухдккикони мyосиp низ даp пажухишоти худ хдмин шаклpо сах,ех донистаанд.
Он тазкиpаи шyаpовy бyзypгони аpабигyи охиpх,ои каpни панчум то охиpх,ои садаи шашуми х,ичpй (XI-XII м.) мах,суб мешавад. Имоди Котиб даp баpобаpи тазаккyp сохтани хдсби х,оли шyаpовy адибони ин ах,д намунаи ашъоpи онх^о низ мавpиди аpзёбй каpоp додааст. Зимни он маълумоти аpзишмандеpо маpбyт ба хдводиси таъpихии давp баён доштааст, ки ин вижагй киммати онpо даp киёс бо соиpи тазкиpах,о афзудааст. Имоди Котиб бо таълифи ин асаp ва замимаи он силсилаи китобх,оеpо, ки уламои кабл аз y даp мавpиди шyаpои ахди исломй тасниф намуда буданд, ба х,ам пайванд сохт. Мухдккики димашкй Шyкpй Файсал бо таваччух ба аpзиши "Хаpидат ал-касp" таъкид доштааст, ки он хдлкаи мутавассита даp силсилаи таълифоти мантикии кабливу баъдй ба шyмоp меояд [12, с. 4].
Даp хдмбастагй бо ин, Имод даp асаpи мазкyp чодаи вижаи хешpо пайгиpй намуд, ки он миёни таъpихy ахбоp ва баpгyзидаи ашъоp алокамандии yстyвоppо тавлид сохта, шyаpои мyосиpашpо yмpи човидонй бахшид ва намунахои зиёди ашъоpи онх^о хифз намуд. Ин мазияти асаp чихдти даp мазмуну мух,таво таъйин сохтани манзаpаи вокеии шеъpи аpабй даp адвоpи мутадовими таъpихй ба пажyх,ишгаpон заминаи мусоид фаpохам меоpад.
Ба истиснои "Хаpидат ал-касp" даp даpозои мадиди таъpихй мо наметавонем асаpи дигаpеpо пайдо кунем, ки таъpифи комили шyаpои он ахдао баpоямон 6озгу созад. Баp мабнои кисматх,ои аз дастбypди хдводиси таъpихй эмин мондаи ин асаp, мyаppихон pочеъ ба таъpихи адабии замони муаллиф огох,й ёфтаву онpо ба ояндагон интикол додаанд.
Имод даp пешгyфтоpи "Хаpидат ал-касp", ки фаpогиpи 8 сафха аст, пас аз ситоиши Оллох ва паЙFамбаpи ислом (с) хддафи таълифи асаpашpо таъйин сохта, даp ин замина ду омили ба ин ^p даст заданашpо ибpоз доштааст:1. Омили умумй; 2. Омили чузъй.
У омили yмyмиpо шаpх дода, аз чумла чунин изх,оpи акида мекунад: "Вакте ки даp ах,ди худ чунин фазлу маъpифатнокиpо даpёфтам, даpк намудам, ки аpзиши он аз байн меpавад, чунки зух^и заъфи он баpъало намоён асту сypати он pyз аз pyз меафзояд. Сабабаш даp фасодии коpи он ва касодии кимати он, х,убути начми он, сукути pасми он ва пастpавии аpзиши он ва киллати инояти ах,ли адаб даp хифзи он мебошад. Пас тасмим гиpифтам, ки хидматхои шоиста ва манзалати мyосиpони хyдpо баpои дигаpон хикоят созам, то ки он ба осоpи эшон yмpи човидонй бахшида, нypy pавшаниашонpо тачдид намояд... Баpоям писандида аст, ки махосини он ашхосеpо, ки бо мах,осини худ зиндагиpо чилои тоза бахшидаанд, гиpдоваpй созам ва дypахши онх,оеpо, ки аз зинати замон беpyн мондаанд, ба pyхи давpон кашам. Пас ду китоб- "Ятимат ад-дах,p" ва "Думят ал-касp"-и ас-Саолибй ва ал-Бохаpзиpо даp махосини асpи онхо ба мутолиа гиpифтам, ки даp онх,о х,аp ду даp изх^и ичтих,оди бyлаFO саъю кушиши калон ба хаpч додаанд. Аз ин пас иноятеpо, ки онх,о даp китоби хеш зох^ каpда буданд, даp дигаpон
ба мушохида нагирифтам ва нафареро, ки ба FOяти онхо расида бошанд, пайдо накардам. Пас ин китобро тасниф намyдамy ин нигоришро таълиф кардам ва ин кор ба ман даст дод ва онро "Харидат ал-каср ва чаридат ал-аср" унвон кардам. Зеро он бо назофатy латофат зинат ёфтаву ба мисли хусни мохи чахордах аст. Ин китоб ба мисли 6устони пурнакхату пуртароватест, ки анвои гулхоро дар худ чамъ кардааст ва монанди бахрест, ки марвориду дурдонахои гухарборро дар худ ба хам овардааст. Х,амзамон ба мисли дахрест, ки ачоиботи судмандеро муштамил бар улуму шохкорихо ва андешахои маъниофар медихад. Дар он силсилаи фавоид, дурдонахои бехамто, афкори мухталиф, ахдофи хамшабех, зарофати сухан, харфи лутф, гавхари сухан, каломи бадеъ, маpFyбy ботасаннyъ гирд оварда шудааст" [10, с. 3-6].
Муаллифи "Харидат ал-каср" дар ^исми шуарои Шоми тазкира дубора сари ин масъала таваккуф намудаву чунин изхор доштааст: "Aлъон боз ба шарти таълифи китоб бармегардем. Ман чун ба чамъи онхо чахд намудам, чизеро, ки сазовори хакки онхо бошад, пайдо накардам. Дарвокеъ хам аз ахли замон чамоате аз донишмандон ба камол мерасиданду эчод мекарданд, вале баъди онхо фазилату хирад ва он чй хифз карда буданд, зоеъ мегашт. Пас аз миёни эшон агар нафаронеро, ки аз онхо вокиф нестам, тавсиф накардам, гунохаш бар ман нест. Он касонеро, ки бо онхо ошной доштам, аммо чизе аз гуфторашонро дар даст надоштам ва бароям густурдагии сояи фазлашонро собит накарданд, рад намудам. Нафароне, ки ба чуз шеъри омиёна пешниход накарданду чониби бехй сук надоданд ва арзиши паст доштанд, кабул надоштам. Касонеро, ки ба y ашъорро нисбат медоданду девонашон бо он мувофикат намекард ва услубаш аз он бегона буд, сокит кардам . Гохе барчидаму замоне омезиш додам" [11, с. 75].
Бо такя ба ин гуфтахои Имод метавон хадс зад, ки y чихати эътирофи фазилати карни хеш ва хифзи осори он ба таълифи ин тазкира эхтимом варзидааст. Aз навиштахои фавкуззикри Имод метавон дарёфт, ки бозори илму маърифат дар ин ахд ру ба касодй оварда буд ва арзиши шеъру сухани ноб аз миён мерафт. Бо баёни чунин акоид Имод ишораи нозуке ба вазъи ноустувору нопойдори замон мекунад, ки бар асари талошхои сиёсии гуруххои мухталиф арзишхои маънавй аз байн мерафтанд. Вокеан хам дар Хилофати исломй махз аз ин ахд таназзули бовусъати илмиву адабй чараён гирифтаву минбаъд бо хучуми мyFyлхо онхо батамом аз байн рафтанд, ки дар таърихи адабиёти араб онро хамчун давраи инхитот мешиносанд.
Сипас омили чузъиро тазаккур сохта, дар робита ба он мегуяд: "Нахустин чизи маро ба чамъоварии китоби мазкур сук дода он буд, ки дарвокеъ муосирони амyям Aзизyддин Aбy Наср Aхмад ибн Х,омидро аз миёни шуаро дарёфтам, ки хадафи ба назди y расидан ва талаби мусоидаташро доштанд ва дар паи хосил кардани ахдофи худ бо мадхияномахо пеши y хозир мешуданд ва дархости кумаку пуштибонй ва инъому мукофотро мекарданд. Пас тасмим гирифтам, ки суханони онхоро эхё созам ва дар мучозоти он суханонашон эшонро сипосгузориву такдир намоям. Мачмyаи мадхияномахои ба амyям Aзиз бахшидашуда аз якчанд мучаллад иборат буд, ки хамагй хамрохи y рафтанд ва асли онхо бокй намондааст. Ман бархе аз онхоро бароям сабт намуда будам. Пас онхоро гирд овардам, то ки мачду бузургвории Уро зиндаву човидонй созам" [10, с. 8]. Возех аст, ки теъдоди чунин шоирон дар киёс бо адади шуарои дар китоб гирдоварй шуда кам ба назар мерасанд.
Валекин муаллиф зимни баррасии рузгору осори Aбyлхасан Бохарзй дар "Харидат ал-каср" кайд менамояд, ки мутолиаи китоби "Думят ал-каср" дар китобхонаи масчиди "Точулмулк" уро ба таълифи ин асар сук додааст, ончунонки каблан зикраш гузашт [16, с. 94]. Х,амин гуфтахои Имод дар "Муъчам ал-удабо" низ бозгу шудааст [8, с. 1682].
Тааммули амик бар матолибе, ки Имод дар мавриди омилхои тахрики у дар таълифи китоб баён кардааст, хамин нуктаро собит месозад, ки муаллиф дар пайгирй аз хадафи зиндаву човидонй сохтани осори шуарои муосираш ба ин кори сангин химмат гумоштааст. Дар ин чода у бар саромадони ин навъи осор-Саолибй ва Бохарзй таклид намудаву аз осори онхо илхоми тоза гирифтааст.
Лозим ба таъкид аст, ки Имоди Котиб дар "Харидат ал-каср" як гурух аз шуарои карни панчум (XI м.) ва теъдоди аъзами шоирони карни шашуми хичриро (XII м.) гирд овардааст. Бар мабнои маълумоти Ибн Халликон у дар ин китоб ягон нафареро аз шуаро, ба чузъ шахсиятхои номаълум барканор нагузоштааст [2, с.150]. Матолиби мазкур дар "Миръот ал-чинон"-и Aбy Мухаммад Ёфеъй низ мисдоки худро пайдо кардааст [18, с. 492-494].
Имоди Котиб китоби мазкурро дар дах мучаллад ба итмом расонидааст. Мусаннифи "ал-Вофй би-л-вафайот" дар пайвастагй ба тазкираи Имоди Котиб чунин ибрози назар кардааст: "Мегуянд, ки чун Имод таълифи асарро ба анчом расонид, нусхае аз онро дар хашт мучаллад барои ал-^озй ал-Фозил омода кард ва барояш пешниход намуд. Х,ангоме ки ин марди фарзона китобро ба даст гирифт, дар тааччуб афтод ва гуфт, ки ду чилди бокимондааш кучост? Зеро он харе дах аст, яъне харе ашара, чун ашара ба забони форсй дах мешавад". Сипас боз хам илова менамояд: "Ибн Сано ал-Мулк гуфтори хешро аз ин чо баргирифтааст, ки мегуяд: Харидат оё дар он буи нохушест, Монанди он ки аз нафасхояш мерасад. Нисфи аввали он дар ришаш асту Нисфи охираш дар сараш аст "[ 9, с. 140].
Матолиби мазкурро Салохуддин Сафадй дар "ал-Вофй би-л-вафайот" [9, с. 124], Ибн Имод Х,анбалй низ дар "Шазарот аз-захаб" [5, с. 542] ва Такиуддин Макризй дар "ал-Мукаффо ал-кабир" [17, с. 118] бозгу намудаанд. Мухаккики кисми ачамии "Харидат ал-каср" Aднон Мухаммад Оли Туъма бо такя ба хикояти Ибн Имод Х,анбалй чунин андешаронй менамояд: "Муътакид бар онам, ки Ибн ал-Имод асли маънии гуфтахои ^озй Фозилро дарк накардааст. Чун онхо бо хам дусти карин буданду миёни эшон муваддату муросилоти самимй чой дошт, бинобар он, ба у гуфтааст: эй химор, он бояд дах мучаллад бошад, зеро ки хар дар забони форсй химор мешавад" [15, с.28].
Мухаммад Бехчат Aсаpй ало pаFми андешахои фавкуззикр ба ^озй Фозил мансубият доштани ин хикоятро тардид намуда, дар пайвастагй ба он изхор менамояд: "ал-^озй ал-Фозил бо рухияи бузург, ахлоки хамида, макоми баланд дар сиёсату адаб шинохта шудааст. Х,амзамон у аз муаллифи "Харида" сахт ризо ва аз донишу маърифати вай дар хайрат монда буд. Aфзyн бар ин, вай ба Имод дар таълифи кисми маFpибии ин китоб мусоидат намуда, барояш нух мучаллад китобхои нафиси муштамил бар ашъори ахли асрашро аз маFpибиён ва осори онхо эхдо карда буд" [10, с. 92]. Вокеан хам ин нукта дар хасби холи ^озй Фозил дар кисми мисрии асар тасбити худро пайдо намудааст [13, с. 44]. Добили тазаккур аст, ки Имод низ дар навбати худ дар давоми солхои мадид мадху санои ^озй Фозилро намудаву дар кисми мисрии "Харидат ал-каср" ахволу осорашро васеъ чойгузин намуда, тахсину таъзими бепоёне барояш арз намудааст, ки хама ифшогари фазилату хиради беназири ин алломаи замон мебошад.
Бо тааммул бар андешоти ду нафар пажухишгарони маъруф, ки зикрашон дар боло гузашт, хамин нуктаро метавон афзуд, ки фарзияи Мухаммад Оли Туъма низ дар чои холй гуфта нашудааст. Вокеан хам миёни ^озй Фозил ва Имоди Котиб мутоибаву хозирчавобй ва шухсарй чой дошт, ки асоси гуфтахои донишманди мазкур аз ин чо маншаъ гирифтааст. Aммо аз чониби дигар, акидаи Мухаммад Бехчат Aсаpй низ асоси вокей дорад. Зеро ба ин тарз мурочиат кардани ^озй Фозил ба Имоди Котиб камоли беэхтиромй нисбати шахсияти у махсуб мешуд, ки албатта он дур аз хакикат менамояд. Мухаккики кисми маFpибии "Харидат ал-каср" донишманди эронй Озартоши Озарнуш аз хикояти мазкур бардошти дигаре намуда, дар ин замина изхор менамояд: "Шеваву услуби кисса бар сиххати он итминонеро хосил намекунад, хусусан чун аз алокаву муваддат ва хусни муоширати Имоди Котиб бо ^озй Фозил вокиф бошем. Бо ин хама он акидаеро пеш меорад, ки мучалладоти охири асар баъди ин таърих нигошта шудааст. Нуктаи мазкурро пуштибонии ^озй Фозил низ таъйид месозад, зеро у чихати таснифи он ба андозае pаFбат зохир намуд, ки ба Имод нух мучаллад дастхатхои ашъори шуарои маFpибиpо такдим дошт. Тавассути ин нусхахои хаттй Имод ба итмоми таълифи он даст ёфт, ки дар он шубхае нест"[14, с.14].
Aммо дар мавриди абёти мазкури Ибн Сано ал-Мулк Мухаммад Бехчат Aсаpй меафзояд: '^бё™ Ибн Сано ал-Мулк вокеан хам ба калами у мутааллик мебошад. Зеро нисбати муаллифи "Харида" дар дили у ранчише чой дошт. Маншааш он буд, ки Имод дар кисми мисрии китоб хасби холи уро чой дода буд. Чунонки равшан аст, Имод шахси мутадаййин ва факех буда, дар хифзу химояи дин мулохизакор буд. Пас у дар бархе аз ашъори шоири мавсуф нуктахои озодандешонаро ба мушохида гирифт ва уро аз китобаш сокит намуд. Шубхае нест, ки ин сарчашмаи норозигиву Fазаби шоир бар китоб ва муаллифи он гардидааст, ки дар байтхои зикршуда равшан ба зухур омадааст. Ин ду байт ба шаъни Имод халале ворид накардаву мучиби табох гардидани обруи худи муаллиф гардидааст" [10, с. 93].
Матлаби шоёни тавачч^х, он аст, ки вокеан хам Имод даp кисми мисpии "Хаpидат ал-касp" ахбоpи Саид А6ул косим Х,ибатуллох ибн Рашид Ч,аъфаp ибн Сано ал-Мyлк (550/1156-608/1212) ва намунаи баpчастаи ашъоpи ypо воpид каpдааст [13, с. 64-100]. Аммо даp баъзе мавоpид ба ашъоpи y бо назаpи интикодй назаp дyхтааст. Аз чумла, зимни баёни яке аз касоиди y чунин изхоp доштааст: "Байти охиppо тазаккyp намесозем, зеpо ки даp он нукси дин, заъфи имон ва киллати тавфик ба назаp меpасад" [13, с. 93]. Шояд чунин интикоди Имод мучи6и бадбинии шоиpи мавсуф нисбати тазкиpа гаpдида бошад, ки Мухаммад Бехчат Асаpй онpо мyтазаккиp гаpдидааст.
"Хаpидат ал-касp" шаpхи холи шyаpовy нависандагонpо даpбаp мегиpад. Аммо бисёpе аз бyзypгоне, ки Имод аз онхо ёд мекунад, мансаби хукуматй ва гохе вазоpати хулафову салотини каpни дyвоздахyмpо баp yхда доштаанд. Бинобаp ин, даp хилоли баёни ахволи онхо ба иттилооти судманде аз авзои сиёсиву ичтимоии замони мавpиди бахс метавон даст ёфт.
Ч,илди нахусти китоб ба зи^и бyзypгон ва шyаpои саpзамини Иpок ихтисос ёфтааст. Муаллиф даp OFOЗи китоб бо бахс даp боpаи саpзамини Иpок ахамияти ин кишваppо баён медоpад. Сипас ба шаpхи холи хулафои Аббосй аз замони хаёти мусанниф мепаpдозад ва саpаввал аз халифа ал-Мустазй Биллох А6у Мухаммад Х,асан ибн ал-Мустанчид (566/1171-575/1180) OFOЗ мекунад. Пас аз баёни хулосае аз ахволу авзои замони хилофати вай намунахое аз ашъоpашpо меоваpад. Сипас хулафои пеш аз вайpо ба таpтиб баpмешyмоpад ва аз хаp кадом зи^е ба миён меоpад. Зи^и насаби халифа, муддати хилофат, соли вафот ва абёте аз сypyдахои ононpо тазаккyp месозад. Ин таpтиб то хилофати Абулаббос Ахмад ал-Мyстазхиp Биллох (487/1095-512/1119) идома меёбад [10, с. 3-36]. Даp бахши дигаp ба шаpхи холи вазиpони Аббосй паpдохта, иттилооти бисёp муфиде аз авзои сиёсиву хукуматии Хилофати Аббосй медихад [10, с. 93-201]. Ч,оиз ба кайд аст, ки Имоди Котиб даp ин шохкоpии худ мyнозиpа, нигаpиши интикодй ва нyхбагаpоёнаеpо ба коp бypдааст.
Аз баppасии сабабхову омилхои ба таснифи тазкиpаи маъpyфи худ химмат гумоштани Имодуддини Исфахонй метавон чунин натичагиpй намуд, ки муаллиф даp паи хадафи yмpи човидонй бахшидан ба осоpи шоиpонy адибони хамасpи пайвандон-амyвy падаp ва хамзамонони худаш ба ин коpи сангин даст задааст. Вокеан хам тавассути офаpидани тазкиpаи беназиpи хеш ин донишманди забаpдаст хидмати шоистаеpо пешоpyи фаpхангy адаби аpабй ва фоpсй-точикй анчом дода, доиpатyлмаоpифи асpи хyдpо созмон додааст.
Адабиёт:
.ejAlôJl J j. ^i sjAljJl ^j^Jill .<^JjJ ^J*" jj jjjll j-a-^ t^<jl"Vl
344 -6 íj^ll '8 íi>VI ЛЛС 1992 /1413 JjVI A^jUll cjlijl -^jjjj tAjA^I
2. jl. .(ljc jl^^J jj""<jll Aää^. .jlAjll fljjl fljjl ^i j^c^l ^Ijij jj Лл^.) jj.ll (AÚ (llj*Jl Jj) tjKlk jjJ
439-(Al^lI л1^Л!1 Í8 JJC .jli^ùjjjj
3. ¿»<Uli .jlijl -ùjjJJ jlj .^JJ*A Jljc jlÚj .^^uill àJjja ^jj!" Jjj .Л}*' " jj Лла-л t^^lJjjll jjJ
598- 2 íj^li '5-íIj-VI JJc 2006/1427_ JjVI ^
4. Лла-л jl»"jJ jjJ Лла-л jj ,.jthi jj Лла-л ^ijjc ^ji ^ll ^Jjü jA 4jlJ j, ^"UaH ...jtih jj Лла-л t^^iJJjll jjJ '2 JJc 1951/1371 Â'jU. —^SIj*Jl ^AaJl .JlJ^ Aöä^ .^jAjll jlAc jj Ллл.1 jj
290-1 íj^ll
5. jlj . -Ujjlij^l JJ"' J ¿jjlij^l jjlQll Jjc .^AJ jA jlj^l ^i ^Ajjl úljjú ll ^^ll Jjc ^^ill Jjl 'jia*j| jjJ
600-6 íj^lI'11-íIj^VI JJc .1992/1413 jjVI ^JJJJ -¿ÚA.-JJJ< jjJ
6. -(*jjj"ll j júill j j^a jl. .^<j"ll j^^ '4 Jjc jj Jjc 'll j AjIjjJI íIjíJI jji jj.ll jIac íjjjS jjJ
784-16 íj^ll '21 íI>VI JJc .1998/1419 JjVl tijAlilí
7. ^i^'ll jj.ll aajqa ^Л jjiill J ' ^ll ^ai^i jc jji^ll ^"Kll ^ Jjc jj 'Aijl^
2056-2 íij^-Vi ..c .j^iJJ-ùJJJJ-^JJлJl ^Ij"li ítj^J ji. .^ÚCJAJI
íjliJJ-ÙJJJJ -^A^^lVI jlj .(ljc jl^^J ¿¡W.^JJ^I ^i ^JjVI Jlújl— íljjVI .^J^l^ t^JA^ll
3541-7-íij^VI .Jc .1993/1414 ^ljVl
9. íl^J jIJ ^<j" J -Ujjlij^l Лл^.1 íli"cJj jjî^j .^I^jILj ^^Ij^I üJ ^¿íI ÚJ ùJ^^I ^^^
284-JJVI çj^JI 29 - ^Ij^VI .2000/1425 ^ljVI A*UJI .jlijl-^jjjj ^lj"ll
10. Á^^ ^jl^ .^JJ^I Ал^ал J .^ÍIJ*JI ^^gJI ji'4 ''^íJ^ J Ji°JI '^JJ^ .^JI^I üí^JI Jl^c
559-JJVI ij^JI i4-çIj^VI J^c 1955/1375'jI^ij ^^I'JI ¿^^^JI .JJ*^ JJ^^
11. ^jj ùл ^lJлVI J J^ÄJ ÇIJ*^ ÇIJ*^ ^^â AJIJJ Ji'JI '¿JJJ^ J Ji°4 ÎJJJ^ .^"l^I ÚJJJI Jl^c
335- 1968/1388 'J^ÄJJ ÁJA^^I .Jija ^ ¿JÍ^J .^jJi
12. .J^ji .^l^ll «lj*l .j' 'jij-?' J ''jij-^ .^"l^ll UJjll jl-лс
712-1955/1375-1 *>li<3-*l>Vl jjc
13. .^^l^c jlL l J l oj^ ^ajl 'Цл1 oj^j «lj*l .JL 'JJJ^ J '¿Jjji .^"l^ll ^jl^i^^Vl UJJII .<^> 322-JJVI «i—ll 2-«l>Vl JJC 2005/1426'b^ A^I jli j ^I jb
14. (^itijii ^jl^l «i—ll .^Jjj^l J ^ji^ll «lj*l j^axJl '¿JJj-?. J j^aill '¿JJJ^ ^'^»a^Vl uJjll jl^C i^jjl^l Лл-A^ll A^^jjoll jljJl .^¿^J ^l^ll UJ ll J ^j^^ll '^ajjj^ll ^^ji^.^jjjji
765-^jljll «i—ll .1986
15. Jl Лл^-л jljjc jjSSjll J ^JJS" JA! «^.^a j£j ^i j. '¿JJJ^. J j^aill '¿JJJ-^ ^jl^i^Vl UJJJI JI^C
366-1999/1419'(^ljoll ^Ijj^ «Aiil i^jjS^ ^Ijj^ j^j JOSJ -jlj»" .A л* К
16. jljJc JJJSJJI J ^Jji" .'¿IjA J jl^lji. JA! «^.^a j£i ^i j. '¿JJJ^. J j^aill '¿JJJ^. ^jl^i^Vl UJJJI JI^C
406-1999 /1419'(^ljoll 'Tj^) ^Ijj^ «-AJJ! ^Ijj^ j^j joij -jlj»" .A л* К Jl Лл^л
17. I_IJM1| jlj .(^J^jll Лла-л JJJSJI ^ii^ll ^ljS.^le Ц Лл^! i^jjji^ll
303-7 «i—ll .8-'«l>Vl JJC 1991/141WjVI
18. yQS'l JIJ .jl^ill ^JIJ^. Цл JJJ*-; 1Л Aij*« ^i jl^ijll '¿JJC J jlj—ll '¿lj^ .jl^1" UJ Ц JJC jjl
382- ll .4 JJ^ 1997/1417^JVI A^I ^^uJu^kll
ПРИЧИНЫ И ФАКТОРЫ СОЧИНЕНИЯ АНТОЛОГИИ "ЖЕМЧУЖИНА ДВОРЦА И СВИТОК СОВРЕМЕННИКОВ" ИМАДУДДИНА ИСФАХАНИ
В данной статье автором рассмотрены причины и факторы сочинения антологии "Жемчужина дворца и свиток современников" Имадуддина Исфахани. В статье на основе информаций самого автора книги, достоверных источников и исследований современных ученых изложены все факторы, способствовавшие составлению антологии. Автор приходит к такому выводу, что целью Имадуддина Исфахани была увековечивание литературного наследия своего времени, определения местоположения и роли арабоязычных поэтов и писателей персидско-таджикской литературы конца XI и XII вв. в развитии культуры данного периода.
Ключевые слова: Имадуддин Исфахани, "Жемчужина дворца и свиток современников", литература, успех, современный, исследования, рассматривает, авторы, развитие, важное.
CAUSES AND FACTORS OF ESSAY ANTHOLOGY "DAE JANG GEUM AND SCROLL CONTEMPORARY" IMADUDDIN ISFAHANI
In this article the author examines the causes and factors of an anthology of essays, "Dae Jang Geum and roll contemporaries" Imaduddin Isfahani. The article based on the information of the author, reliable sources and research of modern scientists set out all the factors that contributed to the compilation of an anthology. The author comes to the conclusion that the purpose of Imaduddina Isfahani was the perpetuation of the literary heritage of his time, positioning and role of Arabic-speaking poets and writers of Persian-Tajik literature end of XI and XII centuries. in the development of the culture period.
Keywords: Imamuddin Isfahani, «Dae Jang Geum and roll contemporaries», literature, success, modern, researches, considers, writers, development, important.
Сведения об авторе: Раджабова Мархабо, кандидат филологических наук, докторант кафедры арабской филологии Худжандского государственного университета имени ак. Б. Гафурова, е-mail: [email protected]
Аbout author: Rajabova Marhabo, PhD of philological sciences, doctoral student in chair of Arabian philology Khujand State University named after academician B. Ghafurov
МУХТАССОТИ ВАЗНИ АШЪОРИ ИМЛОИ БУХОРОИ
Ма^мудзода О. Б.
Донишгоуи давлатии омузгории Тоцикистон ба номи С. Айни
Маълум аст, ки Имлои Бухорой аз чумлаи шуарои орифи охири кдрни XVII ва нимаи аввали асри XVIII буда, чун шоирони суфимашраби дигари адабиёти точик мероси адабии девони уро асосан газал ташкил менамояд. Аз ин чост, ки газалх,ои шоир на танх,о аз лих,ози мавзуву мундарича ва тарзу услуби баён, балки аз чихдти истифодаи авзони аруз низ аз анвои дигари шеъри точикй тафовут доранд. Еазал, ки маъмулан
