Научная статья на тему 'БУРҲОНИДДИН МУҲАҚҚИҚ ТЕРМИЗИЙ ВА МАВЛОНО ЖАЛОЛИДДИН РУМИЙ: ИРФОН ФАЛСАФАСИ ОСТОНАСИДА'

БУРҲОНИДДИН МУҲАҚҚИҚ ТЕРМИЗИЙ ВА МАВЛОНО ЖАЛОЛИДДИН РУМИЙ: ИРФОН ФАЛСАФАСИ ОСТОНАСИДА Текст научной статьи по специальности «Философия, этика, религиоведение»

CC BY
7
2
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Саййид Бурҳониддин Муҳаққиқ Термизий / Мавлоно Жалолиддин Румий (Балхий) / Баҳоуддин Валад / “Маъориф” / Афлокий / “Маноқиб ул-орифин” / тасаввуф / ирфон фалсафаси / устоз / шогирд / муршид / мурид. / Sayyid Burhaniddin Muhaqqiq Termizi / Mawlana Jalaliddin Rumi (Balkhi) / Bahauddin Walad / “Maarif” / Aflaki / “Manakib ul-arifin” / Sufism / Irfan philosophy / teacher / student / murshid / murid.

Аннотация научной статьи по философии, этике, религиоведению, автор научной работы — Холмўминов, Жаъфар Муҳаммадиевич, Турсунов, Шерали Юнусович

Ушбу мақола улуғ мутасаввиф олим Саййид Бурҳониддин Муҳаққиқ Термизий (561-638/1165-1240) ҳаёти, илмий мероси ва айниқса, унинг буюк мутафаккир ва шоир, Мавлавия тариқатининг асосчиси, тасаввуф таълимоти ва Ирфон фалсафасининг назариётчиларидан бири Мавлоно Жалолиддин Румий (Балхий) ўртасидаги устозлик ва шогирдлик муносабатлари таҳлили ва тадқиқига бағишланган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

BURKHANIDDIN MUHAKKIK TERMIZI AND MAVLANA JALALIDDIN RUMI: ON THE THRESHOLD OF IRFAN’S PHILOSOPHY

This article explores the life and scientific heritage of the great Sufi scholar Sayyid Burkhanuddin Muhaqqiq Termizi (561-638/1165-1240) and especially his relationship with Mawlana Jalaluddin Rumi (Balkhi), a great thinker and poet, one of the theorists of Sufism and philosophy of Irfan, the founder Orden of Mavlawiya.

Текст научной работы на тему «БУРҲОНИДДИН МУҲАҚҚИҚ ТЕРМИЗИЙ ВА МАВЛОНО ЖАЛОЛИДДИН РУМИЙ: ИРФОН ФАЛСАФАСИ ОСТОНАСИДА»

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

БУРХОНВДДИН МУХДВДЩ ТЕРМИЗИЙ ВА МАВЛОНО

ЖАЛОЛИДДИН РУМИЙ: ИРФОН ФАЛСАФАСИ ОСТОНАСИДА

Холмуминов Жаъфар Мухаммадиевич,

Тошкент давлат шаркшунослик университети "Манбашунослик ва тасаввуф герменевтикаси" кафедраси профессори в. б., фалсафа фанлари доктори (DSc) j afarmuhammad@mail. ru

Турсунов Шерали Юнусович,

Термиз агротехнологиялар ва инновацион ривожланиш институти "Математика, табиий ва гуманитар фанлар" кафедраси ассистенти

АННОТАЦИЯ

Ушбу мацола улуг мутасаввиф олим Саййид Буруониддин Мууацциц Термизий (561-638/1165-1240) уаёти, илмий мероси ва айницса, унинг буюк мутафаккир ва шоир, Мавлавия тарицатининг асосчиси, тасаввуф таълимоти ва Ирфон фалсафасининг назариётчиларидан бири Мавлоно Жалолиддин Румий (Балхий) уртасидаги устозлик ва шогирдлик муносабатлари таулили ва тадцицига базишланган.

Калит сузлар: Саййид Буруониддин Мууацциц Термизий, Мавлоно Жалолиддин Румий (Балхий), Бауоуддин Валад, "Маъориф", Афлокий, "Маноциб ул-орифин", тасаввуф, ирфон фалсафаси, устоз, шогирд, муршид, мурид.

BURKHANIDDIN MUHAKKIK TERMIZI AND MAVLANA JALALIDDIN RUMI: ON THE THRESHOLD OF IRFAN'S PHILOSOPHY

Kholmuminov Jafar Muhammadiyevich,

Doctor of Philosophical sciences (DSc), Tashkent State University of Oriental Studies, professor of chair "Source studies and Hermeneutics of Sufism" j afarmuhammad@mail .ru

Tursunov Sherali Yunusovich,

Assistant at the Department of Mathematics, Natural Sciences and Humanities Termez Institute of Agricultural Technology and Innovative Development

Oriental Renaissance: Innovative, (E)ISSN: 2181-1784

educational, natural and social sciences 3(12), Dec., 2023

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7 www.oriens.uz

ABSTRACT

This article explores the life and scientific heritage of the great Sufi scholar Sayyid Burkhanuddin Muhaqqiq Termizi (561-638/1165-1240) and especially his relationship with Mawlana Jalaluddin Rumi (Balkhi), a great thinker and poet, one of the theorists of Sufism and philosophy of Irfan, the founder Orden of Mavlawiya.

Key words: Sayyid Burhaniddin Muhaqqiq Termizi, Mawlana Jalaliddin Rumi (Balkhi), Bahauddin Walad, ".Maarif", Aflaki, "Manakib ul-arifm", Sufism, Irfan philosophy, teacher, student, murshid, murid.

БУРХАНИДДИН МУХАККИК ТЕРМИЗИ И МАВЛЯНА

ДЖАЛАЛИДДИН РУМИ: НА ПОРОГЕ ФИЛОСОФИИ ИРФАНА

Холмуминов Джафар Мухаммадиевич,

доктор философских наук (DSc), и.о. профессора кафедры «Источникововедения и герменевтики суфизма» Ташкентского государственного университета востоковедения,

j afarmuhammad@mail .ru

Турсунов Шерали Юнусович,

ассистент кафедры «Математика, естественные и гуманитарные науки» Термезский институт агротехнологии и инновационного развития

АННОТАЦИЯ

В данной статье исследуется жизнь и научная наследия великого суфийского учёного Сайида Бурхануддина Мухаккика Термизи (561-638/11651240) и особенно его отношение с Мавляной Джалалуддином Руми (Балхи), великим мыслителем и поэтом, одного из теоретиков суфизма и философии ирфана, основателем орден Мавлавия.

Ключевые слова: Сайид Бурханиддин Мухаккик Термизи, Мавляна Джалалиддин Руми (Балхи), Бахауддин Валад, «Маариф», Афлаки, «Манакиб уль-арифин», суфизм, философия ирфана, учитель, ученик, муршид, мюрид.

КИРИШ

Узок даврлар мобайнида Саййид Бурхониддин Мухаккик Термизий номи ва маънавий мероси Марказий Осиё илмий тадкикот марказлари эътиборидан четда колиб кетган эди. Албатта, бунинг асосий сабаби шуролар хокимияти даврида ислом маърифати билан боглик булган буюк сиймолар илмий меросини урганилишининг таъкик этилиши эди. Узбекистонда Саййид Бурхониддин Мухаккик Термизий хдёти ва илмий мероси хакида эълон килинган илк маълумотлар 2000 йилдан бошлаб илмий нашрлар ва даврий

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

MaröyoT caxu^anapuga KypuHa öomnagu. [3;4;6;10] Ammo, BypxoHHggHH MyxaKKHK TepMH3HH xaëTH Ba hhmhh Mepocu xaKuga my naÖTrana эtнон KHHHHraH MatHyMOTHap KynuHna KucKana axöopoT xapaKTepura эгa öyHuö KeHraH Ba Myra^aKKupra oug acH MaHÖaHapra öeBocura Mypo^aar KUHHHMaraH. ^yMHagaH:

"CaHHug BypxoHygguH MyxaKKHK TepMH3HH - ^aHOHugguH PyMHH (MyxaMMag höh MyxaMMag höh XycaÖH höh AxMag BaHXHH PyMHH, 604672/1207-1273), yHHHr yFHH CyHTOH BaHag (623-712/1226-1312), 3apKyö homh ÖHHaH Mamxyp CaHoxuggHH höh OapugyH KyHaBHHHHHr ycTO3H, PyMHHHHHr OTacH - BaxoyggHH BaHagHHHr (MyxaMMag höh XycaÖH höh AxMag Xaruö BaKpuH, 543-630/1148-1232) aKHH morupgu.

HcnOMmyHOC Ba TepMH3HHmyHOc OHHM ^.^yTMaTOBHHHr TepMH3HH

annoManap xaKugaru KUMMarau MOHOipa^uacuga xaM my xoHar Ky3aTHHagu: "KyHa ca^apugaH cyHr BypxoHHgguH TepMH3HH KaHcapuara yTgu Ba khhhk öup xy^paga ucTHKOMar KHHgu. Can^yKufinap bohhhch fflaMCugguH Hc^axoHHH y 3OTra Mypug öyHgu. Y 3OTHHHr goHMHH ®:a3Öa, Ba^g Ba hcthfpok xoHaruga amaraHHapu afiranagu. Ba^OTH öopacuga hkkh xhh caHa KeHTHpuHagu. Bupu 638/1240, öomKacu 674/1275. Kaöp TomHapuHHHr ycTHra 561-638/1165-1240 caHanapu ÖHTHHraH".[10; 313]

"TepMH3HÖnap Ta3Kupacu"ga ymöy TepMH3HHra oug MatHyMOTHap OHHm MyMKHH öynraH MaHÖaHap KeHTupuHagu, myHHHrgeK, y 3OTHHHr ^aHOHugguH PyMHHHHHr "Ohhxh mo $hhxh" (3oTgaru Hapca 3OTgagup) acapuga KeHraH cy3Hapu xaM öepuHagu. [4; 56-64] MyxaKKHK TepMH3HH öopacuga B.MypTa3oeB öepraH MatHyMOTHap xaM axaMHaTra MOHHK.[6; 88-91]

ACOCHH KHCM

"CaHHugu cupgoH" HaKaöu ÖHHaH XIII acpHHHr yHyF aMaHHëTHH cy^ufinapugaH öupu cu^araga Mamxyp öyHraH CaHHug BypxoHHggHH MyxaKKHK TepMH3HHHHHr xaëT HyHH ymöy gaBpHHHr CyHTOH yn-ynaMocu, yHyF $aKHx Ba MyTacaBBH^ ohhm, Hmom MyxaMMag Fa33OHHH cuHcuHacuHHHr gaBOMHucu BaxoygguH BaHag Ba yHHHr $ap3aHgu - yHyF MyTacaBBH^ Ba MyTa^aKKup moup -MaBHOHO ^anonugguH PyMHHHHHr xaëT HyHHapu ÖHHaH naMÖapnac öoFHaHuö KeTraH. HeraKH, CaHHug BypxoHugguH MyxaKKHK TepMH3HH BaxoygguH BaHagHHHr энг nemKagaM morupgu xaMga MaBHOHO PyMHHHHHr TacaBBy^ hhmh öyHHHa hhk ycTO3H эgн. ffly HyKTau Ha3apgaH, CaMug BypxoHHggHH MyxaKKHK TepMH3HHHHHr xaëTH, hhmhh Mepocu Ba ^anca^HH-up^OHHÖ KapamHapuHH BaxoyggHH BaHag Ba MaBHOHO PyMHH xaëTH Ba H^oguHH ypraHMacgaH Typuö TagKHK этнm aMpu MaxoH. HeraKH, xaM BaxoyggHH BaHag, xaM MaBHOHO PyMHH

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

асарларида Бурхониддин Мухаккик Термизий номи кайта-кайта зикр этилиши билан бирга Мавлоно Румий хаёти, маънавий мероси ва карашларига багишланган тарихий адабий манбалар - манокиблар, макомотлар ва тазкираларда хам Бурхониддин Мухаккик Термизий хусусида тухталиб утилади.

Мавлоно Жалолиддин Румий 1204 йилда Хуросоннинг Балх шахрида дунёга келди. Шу муносабат билан уни "Жалолиддин Балхий" деб хам аташади. Унинг "Румий" ва "Мавлоно Румий" номи билан шухрат козонишининг сабаби Туркиянинг Куния шахрида узок муддат истикомат килганлиги ва уша ерда вафот этганлигидир. Румий узини доим хуросонлик деб хисоблаган, уз шахри ва хамшахарларини яхши курган, уларни хеч качон унутмаган.[9; 5] Унинг "Девони кабир"даги газалларида хам, "Маснавийи маънавий" асарида хам Самарканд, Бухоро, Термиз, Фаргона ва Балх каби Мовароуннахру Хуросондаги шахарлар, хатто кишлоклар тилга олинади. Мавлавий узининг хуросонлик эканлигини катъий таъкидлаган. Бу хакда "Девони кабир"даги газалларида хам ёзади:

Мавлоно Жалолиддиннинг отаси Мухаммад бин Хусайн Хатибий булиб, уз даврида Бахоуддин Валад - Баховалад номи билан танилган ва "Султон ул-уламо" унвонига эга булган. У 1230 йилда, яъни, саксон беш ёшида вафот этди. Бахоуддин Валад тасаввуф тарикатининг улугларидан булиб, Шамсиддин Ахмад Афлокийнинг ёзишича, унинг суфийлик "жун чакмони" (хиркаси), яъни, силсиласи Ахмад Газзолийга бориб богланади. У амри маъруф ахли булиб, бемаза ва бемаъни одатлардан узок юрар, доимо купчилик хамрохлигида буларди. "Оташкада" тазкираси муаллифининг ёзишича, усиз майит ташкарига чикарилмаган ва усиз хеч кандай йигин утказилмаган. У доимо фалсафа хакимлари ва бошкаларни инкор этиб, шариат коидаларига буйсунган ва дини Ахмадийни таргиб килган. Хос ва авом уни куллаб кувватлаган.[2; 193]

Саййид Мухаккик Термизий хакида Алишер Навоий куйидаги маълумотни келтиради: "Хусайний саййиддур ва Тирмиздин эрди ва Шайх Бахоуддин Валад к. с. нинг асхоби ва муридларидиндур. У хавотирга ишрофи (яъни, ички уй-хаёлларнинг баъзисини фаросат билан сезиши) жихатидин Саййиди сирдон номи билан машхурдур. Ул кунки (Жалолиддин Румийнинг отаси) Шайх Бахоуддин Валад оламдин утти, Саййид Тирмизда ултуруб эрди. Дедики, шайхим ва устодим хазратлари дунёдин рихлат килдилар. Ва неча кундин

Аз Хуросонам кашидий то бари юнониён, То баромузам бад-ишон, то кунам хушмазуабий.

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

сунгра Мавлоно Жалолуддин тарбияти учун Куняга мутаважжих булди. Ва Мавлоно Жалолуддин хазратлари туккиз йилгача алар хидматларида булуб, иршодлар куруб тарбият топтилар. Дебдурларки, чун Шайх Шихобуддин Сухравардий Румга келди. Саййид хазратларини кургали борди. Саййид кул устига ултуруб эрди, урнидин тебранмади. Шайх йирокдин таъзим килди ва ултурди, хеч вокеъ булмади. Муридлар сукут мужибин (сабабин) сурдилар. Шайх дедики, хол ахли била сузлашурга хол тили керак, йукки (кифоя килмаски) кол тили! Муридлар сурдиларки, Саййидни нечук топтингиз? Шайх деди: дарёе топтук, маввожи маоний дурларидин ва Мухаммад хакоикидин багоят ошкор ва асру яшурун. Шайх Салохуддин (ушбу) Саййиднинг муридларидиндур. Саййид дерлар эрмишки, холимни Шайх Салохуддинга багишладим ва колимни Мавлонога. Ва Саййиднинг мутабаррик мазори Кайсариядадур. (Унга ва барча солих бандаларга Аллохнинг саломи ва рахмати булсин)"[1; 318,326,328]

Бахоуддин Валаднинг ёзган асарлари зиёлилар орасида узига хос бир мехр-мухаббат ва ихлос билан укилгани туфайли катта обру-эътиборга эга эди. Айникса, унинг "Маъорифи Баховалад" номли китоби сон-саноксиз мухлислар орттирган эди. Ушбу китоб, яъни, "Китоби маъориф" Баховалад(Жалоллиддин отаси)нинг маъруза ва ваъзларидан ташкил топган мажмуа булиб, Мавлоно ва унга эргашган орифлар дунёкарашига узига хос равишда катта таъсир курсатди. Шунинг учун булса керак, "Маснавийи маънавий"да акс эттирилган купгина масалаларнинг изи ва илдизини Бахоуддин Валаднинг "Китоби маъориф"идан топиш мумкин.

Султон Баховалад хижрий 628 йил (1232) рабиъулаввал ойининг ун саккизинчи куни Кунияда вафот этди. Мавлоно отаси Баховалад вафот этган пайтда йигирма турт ёшли йигит эди. Баховаладнинг вафотидан унинг урнини боса оладиган одам устида суз юритилар экан, "барчанинг кузи Мавлонога кадалди. Баховаладнинг узи хам "Мендан кейин бу маком Худовандгор Жалолиддин Мухаммадга лойикдир" дерди. Бу гап муридларга хам макбул эди. Бунинг устига Алоуддин Кайкубод хам шуни хохларди. Озми-купми тажриба курган, билимдон Мавлоно йигирма турт ёшида муфтий ва факих булди, мударрислик курсисига утирди. У отасининг мактабида илохий ва мажозий мухаббат дарсини олган булса-да, бир мударрис эди ва маъно ахлининг асрорини ошик орифлар тилида баён килишни хохламасди. Аммо бу факихона сиймо замирида тугёну туфонлардан хам кучлирок бир шахс яширинган, бу "гузал паричехра" зарурат юзасидан парда ортини ихтиёр этган эди. Бу холат Бурхониддин Мухаккик келиб, уни янги олам билан ошно этгунча

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

gaBOM этgн. YHrana MaBHOHO gapcy cyxöaraapuHHHr acocuH MaB3yu, maptuH HHMHap ÖHHaH Öupra "Matopu^H BaxoBaHag", y3HHHHr Tatöupu ÖHHaH aHTraHga "OaBOHgu BOHHg" MaB3ycuga mapuar Ba TapuKar opacuga KOHraH, ^kuxhuk. BOH3HHK Ba opu^HHK xucHaraapuHH y3uga My^accaMHamTupraH maxc xaKHgaru Ba3tHap Ba cyxöaTHapgaH HÖopar эgн"[7; 15] OTacu yFHHHHHr y3 ypHHra yTHpumHHH, Ma^HucHapga Bat3 yKHÖ, $areo Öepum ycyHHapuHH ypraHHmuHH Hcrapgu. TyFpucu, öy öopaga yFHHra BacuaT xaM KHHraH эgн. fflyHgaö xaM öyHgu. MaBHOHO öy MamFyHOTHapHH Öup hhh, atHH, CaHHug BypxoHHgguH MyxaKKHK TepMH3HH MacHaru ÖHHaH TaHHmryHHa gaBOM эттнpgн.

CaHHHg BypxoHHgguH MyxaKKHK TepMH3HHHHHr y3H Matpu^ar Ba xaKHKar axHHgaH öyHuö, BaxoBaHagHHHr cagoKaTHH MypugHapugaH xucoÖHaHapgu. Y BaHxga BaxoBaHag Ma^HucHapuga Karnamuö, yHgaH hhm ypraHraH Ba yHHHr hhh MypugHapugaH Öupura aHHaHraH эgн. 3poHHHK TaHHKHH pyMHHmyHoc ohhm MyxaMMag HcTetHOMHH BypxoHHgguH MyxaKKHK TepMH3HH Ba BaxoyggHH BaHag ypTacugaru nup-MypugHHK MyHocaöaraapuHH KyHugaruna TaBcu^Hafigu: "XypocoHHHHr TepMH3 maxpugaH HHKKaH CaHHug BypxoHHgguH MyxaKKHK BaHxga BaxoyggHH BaHagHHHr morupgu эgн. KaMOHOT gapa^anapura ^yga KHcKa MyggaT HHuga эpнmгaн Öy morupg BaxoBaHagHHHr Myxo^uparugaH caH OHgHH TepMH3ra, y3HHHHr xHHBaT rymacura KaHTHÖ KeTraH эgн. Ammo BaxoBaHag ÖHHaH guHgop Kypum ucTaru yHra thhhhhk öepMacgu. BaxoBaHagHHHr XypocoHgaH hhkhö KeTraHHHH эmнтгaн, xa^canacu nup öyHuö, a^cyc-HagoMarga KOHgu. nupuHHHr KyHHaga KyHHM TonraHHHH эmнтнmн ÖHHaH PyM ca^apura OTHaHgu, aMMO BaxoBaHag gyHëgaH Ky3 WMraHHgaH Öup hhh yTraHHgaH cyHr KyHHara eTHÖ öopgu"[7; 15]

CaHHHg BypxoHHggHH TepMH3HHgaH TacaBBy^ cup-acpopHapura oug "MatopH^" homhh ^opcufiga ë3HHraH acap KOHraH öyHuö, y 3poHga 1960 HHHga Mamxyp эpонннк TacaBBy^myHoc ohhm Bagety33aMOH Oypy3OH$ap TOMOHHgaH TagKHKHH Hamp этннгaн. CyHr ymöy Hamp 1972 HHHga AögyHÖOKH ryHnuHapHH Ba 1995 HHHga Ahh Ph30 KapaöyHyT TOMOHHgaH TypK THHura Tap^HMa этннгaн. Ahh PH3O KapaöyHyT yHHHr Kupum KHcMHga acap Ma3MyHH, yHHHr KyHë3MaHapu Ba Hamp öocMaHapu xaKHga MatHyMOT öepraH. Ymöy acapga BypxoHHggHH TepMH3HH yHapHHHr cy3Hapu Ba metpHapugaH ucrn^oga этгaн ohhm Ba moupHapHHHr HOMHapuHH xaM TyHa KeHTupraH. YHap opacuga TepMH3HHHapgaH Aöy BaKp BappoK, MyxaMMag höh XpMug Ba MyxaMMag X,aKHM TepMH3HHHap öop.[8]

BypxoHHggHH TepMH3HHHH ëmHHruga "CaMugu cupgoH" geö aTamraH. "Y y3H ÖHHraH cupHH MaBHOHora TonmupraH эgн. EHKacugaru энг OFHp WKgaH KyTyHraHgaH, eHruH topthö, KaHcapuara KaHTgu. Bup HHHgaH cyHr yHHHr Öy

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

дунёдаги хаёт юлдузи Кайсарияда (х. 638; м. 1240) сунди"[7; 18] Шу уринда айтиш лозимки, "Маъориф" асарининг Мухаккик Термизий каламига тегишлилиги баъзи бир машхур румийшунос олимларда шубха уйготган. Жумладан, таникли румийшунос, "Маснавийи маънавий" асарининг энг яхши илмий нашрларидан бирини тайёрлаган олим доктор Мухаммад Истеъломий эронлик машхур румийшунос ва тасаввуфшунос олим Бадеъуззамон Фурузонфарнинг бу борадаги шубхасига таянган холда шундай ёзади: "Мавлоно унинг хужрасидан пароканда ёзувларни топиб узи билан Кунияга олиб келди. Эхтимол, бу кейинчалик бошка бир Бурхоннинг сузлари билан кушилиб, "Маъорифи Бурхон Мухаккик" номи билан маъруф булган асардир".[7; 18]

Бизнингча, бу шубха уринли эмас. Негаки, биринчидан, "Маъориф" номли тасаввуфий асарлар ёзиш Бахоуддин Валад мактабида урф булган ва бундай ном билан асар ёзишни унинг узи бошлаб берган. Иккинчидан, Мухаккик Термизий Бахоуддин Валаднинг энг пешкадам шогирдларидан булган ва табиийки, унинг карашларида устозининг карашлари хам уз аксини топган. Бу холатни Бурхониддин Мухаккик Термизий "Маъориф"ида кузатиш мумкин. Учинчидан, Бахоуддин Валад доирасидаги шахслар орасида яна бир "Бурхон" ё "Бурхониддин" исмли мутасаввиф булганлиги хакида Мавлоно Жалолиддин Румий асарларида хам, Шамсиддин Афлокийнинг "Манокиб ул-орифин" асарида хам хеч кандай бир маълумот учрамайди.

Саййид Бурхониддин Мухаккик Термизий хаёти, маънавий мероси ва фалсафий-ирфоний дунёкараши хакида маълумот берадиган тарихий ва адабий манбалар деярли санокли. Булар - Мавлоно Жалолиддин Румийнинг мухташам асарлари - "Маснавийи маънавий", "Девони кабир" ва "Фихи мо фихи"даги Мухаккик Термизий хакидаги ишоралар, Румийнинг угли Султон Валаднинг "Валаднома" ("Ибтидонома") асаридаги ишоралар, Румий хакидаги илк манокиб - Фаридун ибн Ахмад Сипахсолорнинг "Рисолаи Сипахсолор ба манокиби Худовандгор" номли асари ва Шамсиддин Ахмад ал-Афлокий Орифийнинг Мавлоно Жалолиддин хаёти, адабий-бадиий ва фалсафий-ирфоний мероси хамда дунёкараши хусусида нисбатан купрок маълумот берадиган "Манокиб ул-орифин" асари хамда кейинги даврда ёзилган Давлатшох Самаркандийнинг "Тазкират уш-шуаро" асаридир.

Шамсиддин Ахмад Афлокийнинг "Манокиб ул-орифин" асари Мавлоно Жалолиддин Румийнинг ирфоний маком ва мартабалари хакида "манокиб" жанрида тарихий-адабий услубда форс-тожик тилида битилган таржимаи хол (биографик) асардир. Мавлоно вафотидан саксон йил утгандан сунг, яъни

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

х.к.761 /м.1360 йилда Шамсиддин Ахмад Афлокий томонидан форсий тилда насрий йусинда ёзилган ушбу муътабар тарихий манба илк маротиба 1959 йили Анкарада, иккинчи марта хижрий-шамсий 1362 йили икки жилдда Тахсин Ёзижи томонидан Техронда нашр этилган.[11] Биринчи жилднинг иккинчи фасли

"Хазрати Саййиди сирдон Бурхон ул-Хакк ва-д-дин ал-Хусайн ат-Термизий -Аллох унинг рухини азиз айласин - манокибида" деб номланади. Шамсиддин Ахмад Афлокий мазкур фаслни Саййид Бурхониддин Мухаккик Термизий хаётига оид куйидаги кимматли маълумотлар билан бошлайди:

Яъни: "Хазрати Саййид Хуросон мулкида ва Тирмизу Бухорою бошка жойларда машхур эди ва ва уни "Саййиди сирдон" (сирларни билгувчи Саййид) дердилар. У доимо ботин олами, сифлий ва улвий гайбиётдан сузларди. Хазрати Баховалад Балх диёридан мухожират килгач, Саййиди сирдон Термиз шахрига бориб узлатга чекинган эди"[11; 56]

хар замонда унинг кунглига гайб оламидан турли хабарлар келиб турган. Афлокий ана шу фикр - Мухаккик Термизийдаги интуитив билимнинг кудратини куйидаги вокеа билан асослаб беради:

Яъни: "Бир куни маърифат хакида сухбат куриш билан машгул эди - бу 628 (м.1232) йил Рабеъулохир ойининг ун саккизинчи куни (жумъа куни) эди -тусатдан фарёд уриб "Водариг, хазрати шайхим тупрок оламидан пок оламга рихлат килдилар!", деб куп йиглади. Уша йигинда хозир булган кишилардархол кун ва йил санасии кайд килиб куйдилар. Рум мамлакатига етиб боргач, узи айтгандай булиб чикди. Жумъа намозини укиб, азадорлик шарт-шароитларини мукаммал адо этди. У диёрнинг улуглари кирк кунгача аза тутдилар. Кирк маъракасини утказгач, киркинчи куни "Шайхимнинг фарзанди - менинг

!!

Саййид Бурхониддин Мухаккик Термизий сохиби каромат булган ва

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

^anonugguH MyxaMMaguM ënrro Kongu Ba MeHu KyTMoKga. 3Hgu PyM g^pura öopum, PyMHH yHHHr oëKnapu rapgura cypTum, yHuHr xroMaraga ôynum Ba mafixuM MeHra TonmupraH OMOHaTHH yHra Tonmnpnm MeH ynyH afiHu $ap3gup".[11; 56-57]

fflaMcngguH AxMag a^hokhh öepraH MatnyMoraapra KaparaHga, MyxaKKuK TepMH3HH y3HHHHr nupu komhhh - EaxoygguH Banagra HucôaraH MKcaK uxnoc Ba MyxaööaT öunaH KaparaH Ba yMpuHHHr oxupurana y3 ycTO3H Ba yHHHr xoHagoHura coguK KonraH. Ey cagoKaT yHH xen KanoH TapK этмaгaн. fflyHHHr ynyH öynca KepaK, y ycTO3ugaH ypraHraH up^OHHH SunuMnapHH OMOHaTgeK caKgaö, öup KyHH Kenuö yHHHr $ap3aHgu ap^yMaHgu - ^anonugguH MyxaMMag(PyMufi)ra eTKa3umHH $ap3H afiH geö xucoönaraH. fflyHHHr ynyH y KyHuara, ëm ^anonugguH MyxaMMag gufigopura omuKagu. a^hokhh öepraH MatnyMOTra KaparaHga, "EypxpHugguH KenraH nafiTuga MaBnoHo .HopaHga maxpuga, KucKa Myggarau xunBaTga yrapuS, orup ^uKpufi MexHaTgaH 6upo3 $opur öynraH xonga y3ura ëpyr fiyn ronapgu. X,ap xonga, Eypxoннggнннннг MaKTyönapu MaBnoHoHu KyHuara KafiTapgu. EypxoH 3yKKo Ba ëKuMTofi rygaK ypHuga KaMonra eTraH goHumMaHgHu Kypuö, Ma^TyH 6yngu".[7; 16] A^noKufi öy xaKga ë3agu:

jiA ^IdJ 13 JJUJ Jl^i jljA

AJÎ jljj J ûjt j

Ai*3 ÙJt ÛJ jA J ûj J&? jl^jj J J Jt J^ jJJ

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

^tHu: "TepMU3 yHyFHapu X,a3para Cafifiug (Cafifiug BypxoHugguH) ^upoKuga ox-HOHanap neKguHap. (Cafifiug BypxoHugguH) öup Hena akhh gycTHapu öuHaH fiyHra hhkhö Ky3HaraH MaH3HHH capu omu;apgu. KyHua gopyHMyHKura eTraHuga fflafixHUHr onaMgaH yTraHura öup fiuH öyHraH Ba yma nafiTga X,a3para XygoBaHgrop (MaBHOHO PyMufi) .opaHga TOMOHra KeTraH эgн. X,a3para Cafifiug öup Hena ofi gaBOMuga CaH^opufi Mac^uguga эtтнкo$ Tyrgu. CyHr MaBHOHora TypHu xuKMarau MatHO-Ma3MyHHapra TyHa öup MaKTyö öhthö, yHga anôarra yHUHr KafiTuö KeHumuHu Ba BOHHgHHHHr Mo3opu ëHuga 6y KyfiraH FapuÖHu TonumuHu, .opaHga amam Ba kohhö KeTum ^ofiu эмacннгннн, y (epgaru) TOFgaH KyHua ycTura (ByHKOHHu) ohob OTHHHmHHH TafiuHHaö, öup gapBem xoguM op;aHH .opaHgara ^yHargu. MaBHOHO MaKTyÖHu yKuran, aBBanura Karra; u3Tupo6ra Tymgu, cyHr xypcaHg ôynuô, MaKTyÖHu Ky3Hapura cypTgu Ba yngu. CyHr gegu: ffletp (Ma3MyHu):

Xynap 6osuàa ceHÔeK 6up eymum àaernm rnoxuàa yuu6-ycumu ynyu Mum üuä KepaK 6ymàu.

Xen 6up 3aMOH ea yen 6up acpàa yen kum osup Kynàa emu6 Kemrnàa cerna mem 6ynoÂMauàu.

(MaBHOHO PyMufi) 3ygHHK öuHaH fiyHra Tymuö, maxapra eTumu öuHaH Cafifiug (EypxoHugguH MyxaKKu;) xy3ypura momuHgu. Cafifiug Mac^ug эmнгнgaн Tam;apura othhhö XygoBaHgrop(PyMufi)ra nemBO3 HH;gu. Ky^o; ohhö Kypumumgu Ba xymgaH KeTumgu. ^ycT-6upogapnap gog-^apëg neKumgu. CyHr X,a3para Cafifiug ;aficu HHMgaH cypaca ®;aBo6 öepgu. Cafifiug (BypxoHugguH MyxaKKHK) ypHugaH Typuö XygoBaHgrop(MaBHOHo)HUHr oëKHapuHu yna öomnagu Ba o^apuHnap afiTuö, gegu: "Bapna guHufi Ba aKUHufi (aHu; xy^^ar Ba aHu; ganuH-ucSoTHapra acocnaHraH hhm) öuHUMHapga OTaHrgaH W3 $ou3 yTuöcaH. Ammo OTaHr xaM hhmh KOH(uc6oTHam fiyHH öuHaH moxhathhh TymyHum Ba TymuHTupum MyMKHH öynraH hhm)hh, xaM hhmh xoH(TacaBBy$ hhmh; öoTHHufi (uHTyuTHB) hhm; $a;ar эtтнк;og fiyHH öuHaH moxhathhh TymyHum Ba öuHum MyMKHH öynraH hhm)hh MyKaMMan эгaпнaгaн эgн. 3pTagaH öomnaö hhmh xonra KagaM KyfiumuHrHu ucTapguM. By hhm aHÔuë Ba aBnHëHHHr hhmh ôynuô, "hhmh nagyHufi" (rafiö hhmh) ge6 aTamagu. Ba 6y hhm MeHra ^a3paTu mafixuMgaH eTraH, ceH эca yHH xaM MeHgaH ohhö xaM 3oxupaH Ba xaM öoTUHaH OTaHrHUHr Bopucu öynMOFHHr Ba afiHaH yHra yxmaMOFUHr ho3hm". Cafifiug HUMa ôywpca, (MaBHOHo) yma Ba3u^aHH ôa^apuô, yHu y3 Mac^ugura ohhö öopgu Ba Ty;KH3 fiuH gaBOMuga yHUHr xu3MaTuga 6yHgu".[11; 57-58]

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

PyMufi TyKKro fiun gaBoMuga MyxaKKuK TepMroufi Tatöupu öunaH afiTraHga, "uhmu nagyHufi", atHu TacaBBy^ uhmuhu ypraHgu. ^tHu, öonanuK noruga TacaBBy^ xaKugaru uhk SunuMnapHu öy ran Cafifiug EypxoHugguH MyxaKKuK Tepмнзнfi xy3ypuga KafiTa TaKpopnaö onran, öy unMra oug aHru öu^uMnapHu ongu. Ey gaBp unuga "EypxoHugguH, MaBnoHo öunaH umiamm EaxoBanaggaH ypraHraH HapcanapuHu ypTara TamnamgaH öomnagu. AnöaTra, öy öu^uMnapHuHr acocufi kucmuhu MaBnoHo xaM öunapgu. fflyHuHr ynyH xaM EypxoH MaBnoHora ffloMra öopuö öup Hena fiun MatnyMoraHu мyкaммaмamтнpнö KenumHu TaBcua Kungu. fflyHgafi Ku^uö, yHu X,anaöra ^yHargu, y3u xaM Kaficapuarana yHra xaMpox öyngu. EyHgaH cyHr 9 fiun gaBoMuga roxuga y3oKgaH, roxuga эca aKuHgaH yHra paxHaMonuK Ku^uö Typgu"[7; 16]

^tHu: "Eat3unap (MaBnoHo PyMufi) yma nafiTga Cafifiugra Mypug Tymgu, gecanap, 6at3unap (^anonugguH PyMufi) oTacu EaxoBanag gaBpuga EanxgaëK yHuHr Mypugu öynraH эgн, Cafifiug yHuHr тapöнaннcн cu^arnga xap 3aMoH XygoBaHgropHu enKacura KyTapuö ropap эgн, gefiumagu".[11; 58]

Ey MatnyMoTgaH PyMufiHuHr Cafifiug EypxoHugguH MyxaKKuK TepMu3ufira öynraH uxnoc Ba эxтнpoмн öonanuK norugaHoK maKmaHraHnuru aHuK^aHagu. MyxaMMag HcTetnoMufi TaBcu^u öunaH afiTraHga, "MaBnoHo rygaKnuK noruga EaxoBanag yHuHr öat3u öup TatnuM Basu^anapuHu TeKmupumHu EypxoHugguHra Tonmupapgu, PyMga xaM yma KyHnapHu эcпaö, EypxoHugguHra TonmupaguraH aHru Ba3u$anap öop, gep эgн."[7; 15-16]

"MaHoKuö yn-opu^uH" Myannu^u fflaMcugguH AxMag A^noKufiHuHr ëзнmннa, MaBnoHo oTacu Ba^oragaH cyHr ffloMra öopgu. EypxoHugguH MyxaKKuK TepMu3ufi yHu to Kaficapuarana Ky3aruö öopgu, neKuH yHgaH KefiuH MaBnoHora xaMpox öyna onMagu. MaBnoHo X,anaö maxpura öopuö, 3oxupufi öu^uMnapHu ypraHumra Kupumgu. Ey nafiraapga ^aMamK Ba X,anaö maxapnapu ucnoMufi öu^uMnapHuHr MyxuM MapKa3napugaH xucoönaHuö, MapKa3ufi Ocuë Ba 3poHHuHr KynruHa ynaMonapu Myryn xy^yMu Haru^acuga my maxapra KeTraH Ba yma epga MyKuM öynuö KonraH эgнпap. PyMufi X,anaögaH cyHr ^aMamKKa öopgu Ba TypT fiun y guëpga uhm ypraHum öunaH myrynnaHgu. A^noKufiHuHr ëзнmнгa KaparaHga, "^a3paT MaBnoHo ^aMamKKa Kenumu öunaH maxap ynaMonapu Ba ynyraapu, kum öynumugaH KaTtu Ha3ap yHu KyTuö ongunap Ba MyKaggacua MagpacacugaH ^ofi öepuö, yHuHr xнзмaтнga öyngunap. Y HuxoaT ^uggufi puë3aT neKuö guH uhmu öunaH Mamryn öyngu". MaBnoHoHuHr fflafix yn-aKöap

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

MyxfiugguH höh an-Apaöufi ÖHHaH öyHraH эxтнмoннfi MyHOKOTH xaM my maxapga pyfi öepraH öyHumu MyMKHH.

MaBHOHO ®&mh erra fiHH ^aMam; Ba X,anaöga amaö, cyHr KyHuara KafiTgu. KyHuara eTran, "$a;uxHap Ba mapuar yHaMOHapu yHH nemBO3 OHguHap, MaBHOHOHH y3ura aKUH TyTraH öothh axHH эca yHHHr KafiTumuHH MyxuM Bo;eagafi KaöyH KHHguHap. Ammo BypxoHugguH MyxaKKHKHUHr umu xaHy3 noëHura eTMaraH эgн. BypxoHugguH MaBHOHogaH hhmh koh 3axupacu xanu hhmh xoh FaHBupugaH yTHÖ co$ öyHMaraHHuruHH, aKc xoHga MaBHOHO Magpaca KHÖpy FypypugaH KyTyHMacHuru Ba y3HHUHr Tatöupu ÖHHaH afiTraHga, "öy epga HaxB (rpaMMaruKa) эмac, MaxB öyHMo; ho3hm" geraH xuKMaTHHHr Tarura eTMafi, XypocoHy ffloMga OHraH ÖHHHMHapuHH xen Öup Magpacaga yKHTHHMafiguraH Öup hhm - "$hkxu HaxBH HaxBy cap^u cap$" ÖHHaH öoFHaHMacgaH KOHumu MyMKHHHuruHH ÖHHapgu. BypxoH y3HHUHr goHumMaHg MypuguHH HHHHa yTupum, cyKyT Ba y3o; xuHBaTra xugoaT этнö, yn HHHHagaH cyHr Öupo3 xoTup^aM öyHgu. MaBHOHoga Fypyp Ba xygÖHHHHKgaH acap KOHMaraH эgн"[7; 17-18] Kaficapuara eTHÖ KeHran, BypxoHugguHHHHr OHgura KeHgu Ba yHHHr morupgHapu Karopura KymuHgu. MatHyMKH, TacaBBy^ TapuKaraapugaH Öupuga mafix xy3ypuga TatHHM OHraH Ba MatHaBHfi-pyxufi KaMOHOTra эpнmгaн morupg acTa-ceKHH MypmugHHK - mafixnuK gapa^acura эpнmгaн. MaBHOHO PyMHfi xaM MyxaKKu; TepMH3ufi xugoaTHapu ÖHHaH öy gapa^ara эpнmgн, aMMO öy KaHgafi W3 Öepgu: Tapu;aT ogoöuga MatHyM Ba pacM öyHraH Kouganap acocuga mafixnuK xupKacuHH pacMaH KufiguMH ëKH fiyKMH? Ymöy ^yMÖo; xanurana y3 enuMHHH TonraHH fiy;. ^yMHagaH, эpoнннк pyMufimyHoc ohhm MyxaMMag HcTetHOMufiHHHr ^HKpuna, PyMHfi TacaBBy^ HHMugaru ycTO3H Cafifiug MyxaKKu; BypxoHugguHHHHr TatHHMu Ba KypcaTManapura Kartufi aMan KHHumu Hara^acuga "энgн y3H Öom;a coHHKHapra Mypmug öyHum gapa^acura eTraHgu. MaBHOHO xaëT fiyHHHUHr öy Hy;Tanapuga BypxoH yHra MypmugHHK xupKacuHH Kufirroum MapocuMHHu öapno этгaнмн, fiyKMH, a^cycKH, öy xa;ga ;yHHMH3ga xen KaHgafi MaHÖa ;yK. Oa;ar myHH ÖHHaMH3KH, MaBHOHO y3HHUHr KOÖHHuaTH Ba BypxoHugguH y3HHUHr xuMMaru ÖHHaH öy 3oxupufi pacMy ogoÖHap gapa^acugaH WKopupo; TypraHHap".[7; 17-18] ffloM ca^apugaH cyHr "BypxoHugguH xugoaTH ÖHHaH yTupraH HHHHagaH KefiHH xaM MaBHOHO MypugHapu Ba gycTHapuHHHr uHTHMocura Kypa ^aKuxHury MygappucHHK Ba paxHaMOHHK Kypcucuga yTupap, xaHy3 xaM OTacu y3o; fiuHHap gaBOMuga öocraH fiyHHapgaH Öopapgu. Ammo BypxoH MyxaKKHKHUHr umopa Ba upmogHapura TaaHHÖ, ugpoKH yHra ceHHHr cy3HHrgaH ëpyFpo;, muggaTHupo; myHgafi Öup mytHa HHKumu, Öy mytHaHH ë;uô wöopaguraH öupoH KumuHHHr KeHum ^ypcaTH a;uHHamMOKga, gepgu. YHHHr gapcy öaxcHapu xu^pufi 642 (m.1244) fiuHrana

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

gaBoM этgн. MaBnoHo cyxöaraapuHuHr MyHgapu^acu ^ukxhuot Typnu Macananapura oug эgн".[7; 18] Y TyKKu3 fiun EypxoHugguH MyxaKKuK TepMroufi xy3ypuga öyngu. 1230 fiunga PyMra KafiTgu, EypxoHugguH MyxaKKuK эca Kaficapuaga Kongu Ba yma epga Ba^oT этgн. A^noKufiHuHr ёзнmннa, Cafifiug EypxoHugguH MyxaKKuK TepMu3ufi Ba^oT этaётгaн nafiTga öy pyöoufiHu yKufigu:

3ü ffycm, KflöynüM vyny wohüm ôucumoH,

MacmaM ôuKyHy ü3 dy wü^ohüm ôucumoH.

Eo yapnu örnaM %apop гuрüд ôe Ty,

Omarn ôa müh üHdap 3üHy ohüm ôucumoH.

Mamxyp TypK pyMufimyHoc ohumu AögynöoKufi rynnuHopnu Tyrpu TatKugnaraHugeK, öanKu Cafifiug EypxoHugguH MyxaKKuK PyMufira öup KyHu Kenuö fflaMc Taöpe3ufigeK öup Kumu KenumuHu (ucmuhu 3uKp этмacgaн) xaöap öepraHu ynyH "Cafifiugu cupgoH" - cupnapHu öuryBnu cafifiug geraH naKaö onraHgup. MaBnaBufinapHuHr энг KaguMru MaHoKuöu - "Puconau Cunaxconop"ga эca y "Oaxp yn-Ma^yöuH" - Ma^3yönapHuHr u^Tuxopu homu öunaH Tunra onuHagu. ffly naKaöHuHr y3ugaHoK öy KyfiraH opu^HuHr öamapufi gapa^agaH roKcaKpoKKa KyTapunraHuHu KypcaTagu.[12; 100]

EypxoHugguH MyxaKKuK TepMroufi Ba^oT этгaн, MaBnoHo geapnu öem fiun (1240-1244) a^gognapugaH KonraH aHtaHara Kypa Magpacaga $ukx Ba guH unMnapugaH gapc öepumra Kupumgu. X,ap KyHu TypT ro3ra aKuH mapuar uhmu Tonuönapu yHuHr gapcuga xo3up öynapgunap. fflyHuHrgeK, yma 3aMoH ^aKux^apu Ba guH nemBonapu ogaru öyfiuna 3uKp yromTupumap, xanKHu xygo^yfinuK Ba uhm-Matpu^ar ypraHumra yHgamapgu.

XY^OCA

MaBnoHo ^anonugguH PyMufi oTacuHuHr энг öunuMgoH Ba cagoKarau morupgu, yзннннг öonanuK norugaH MexpuöoHnuK Kypcaraö KenraH ycTo3u -Cafifiug EypxoHugguH MyxaKKuK Tepмнзнfiнн öup yMp KaTTa uxnoc Ba yrnaH эxтнpoм öunaH эcпafigн. "MacHaBufiu MatHaBufi"ga öup Hena ypuHga MyxaKKuK TepMu3ufira umopa этнö yTap экaн, yHu Hypra MeHr3afigu:

Hyp öyn EypxoH MyxaKKuK cuHrapu.[5; 1323-öafiT]

^Ha öomKa öup Mamxyp acapu - "Ouxu mo ^uxu" KuToöuga oTacu EaxoBanag, Mypmugu fflaMc Taöpe3ufi Ba xanu^acu CanoxugguH 3apKyö öunaH öupra Cafifiug EypxoHugguH MyxaKKuKHu xaM эcпaö, yHgaH xaM öat3u xuKoanap Kemupagu. "^bohu Kaöup"ga öup Hena öafiTnapga EypxoHugguH MyxaKKuK Tepмнзнfiнн ynyrnafigu. PyMufiHuHr KyHrun onaMugaH ^ofi onraH öy nyKyp uxnoc

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

ва эхтиромнинг сабаби битта: Мухаккик Термизийнинг устозлик макоми ва Румийга инсонийликдан берган сабокдаридир.

Шак-шубхасиз, Саййид Бурхониддин Мухаккик ёш Жадодиддин Мухаммаднинг бир куни кедиб тасаввуф таъдимоти ва ирфон фалсафасининг буюк бир вакиди сифатида шаклланишида удкан хисса кушган. Бошкача таъбир бидан айтганда, Саййид Бурхониддин Мухаккик Термизий Румийни Ирфон деб аталмиш маънавий одамнинг остонасига етакдаб борган ва Шамс Табрезий бидан будадиган мудокотдарга тайёрдаган буюк мураббий вазифасини утаган.

ФОЙДАЛАНИЛГАН МАНБА ВА АДАБИЁТЛАР:

1. Адишер Навоий. Насойим уд-мухаббат. Нашрга тайёрдовчидар С.Ганиева, М.Мирзаахмедова. Арабча ва форсча матндарни таржима кидиб, нашрга тайёрдовчи ва масъуд мухаррир: С. Рафиддинов. - Тошкент: "Фан", 2001.

2. Давдатшох Самаркандий. Тазкират уш-шуаро. - Лейден нашри.

3. Жураев О. Саййид Бурхониддин Мухаккик Термизий. // "Имом Бухорий сабокдари" журнади, 2/2015.

4. Кенжабек М. Термиз тазкираси. - Тошкент: "Узбекистон миддий энцикдопедияси" Давдат идмий нашриёти, 2001.

5. Мавдоно Жадодиддин Румий. Маснавийи маънавий. Иккинчи дафтар, 1323-

6. Муртазоев Б. Саййид Бурхониддин Термизий. // Til va adabiyot talimi. Узбекистон Республикаси Халк Таълими Вазирлигининг илмий-методик журнали. 2002/5.

7. Мухаммад Истеъломий. Жалолиддин Румий хакида. "Маснавий"га мукаддима. / Форс тилидан Жаъфар Мухаммад таржимаси. - Техрон: "Islamic Thought Foundation", 2000.

8. Seyyid Burhaneddin Tirmizi. Maarif. Ali Riza Karabulut terctoesi. 1995.

9. Фурузонфар, Бадиъуззамон. Мавлоно Жалолиддин хаёти. - Техрон, 1366.

10. Чутматов Ж. Термизнинг безавол калъалари ёхуд Термиз тарихи. / Масъул мухаррир: Ж.Холмуминов. - Тошкент: "Yangi nashr", 2017.

11. j j Cil^j^^j b .Jji .jjijUJl ^ .^ijUl jj^l ^ил^

12. jJ j .l^ii jl o^jj^ j jl^i Ai^ii .jj^l ljVj^ .^jl'jjlj^

100 — .1375 .^^jA ji j j ^jl^jl ^jic ol^AjjJ ;jl j^j — .^jl^A^ Jjijj J&J

байт.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.