Научная статья на тему 'БУГУНГИ КУНДА ЁШЛАРНИНГ ОНГИ ВА ҚАЛБИНИ ЭГАЛЛАШДА ИНТЕРНЕТ ОРҚАЛИ КИЛИНАЁТГАН МАФКУРАВИЙ ХУРУЖЛАР'

БУГУНГИ КУНДА ЁШЛАРНИНГ ОНГИ ВА ҚАЛБИНИ ЭГАЛЛАШДА ИНТЕРНЕТ ОРҚАЛИ КИЛИНАЁТГАН МАФКУРАВИЙ ХУРУЖЛАР Текст научной статьи по специальности «Философия, этика, религиоведение»

CC BY
72
17
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
“Оммаувий маданият” / интернет / мафкура / гегемон / хуружлар / миллий онг / дунёкараш / зарар келтирувчи гоялар / глобализация / ахборот камуникациялари “индивидуализм” / “эгоизм” / "космополитизм” / “зуравонлик” / “диний мутаассиблик” гоялари. / "Popular culture" / Internet / ideology / hegemon / attacks / national consciousness / worldview / harmful ideas / globalization / information communications / ideas of "individualism" / "egoism" / "cosmopolitanism" / "violence" / "religious fanaticism".

Аннотация научной статьи по философии, этике, религиоведению, автор научной работы — Худойбергенова, П.Т.

Бугунги кунда интернетдан бутун дуне фойдаланмокда. Лекин баъзи давлатлар ўз мақсадини амалга ошириш учун бошқа давлатлардаги ички зиддиятларни келтириб чикаришда, иқтисодий кризисларни келтириб чикаришда ва ёшларга «оммавий маданият» ни тарғиб килишда фойдаланмокда. Бизнинг мақсад, бу хуружлардан ёшларни ҳимоя килишдир.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE MINDS AND HEARTS OF YOUNG PEOPLE ARE CAPTURED TODAY IDEOLOGICAL ATTACKS THROUGH THE INTERNET

Today the whole world uses the Internet. But to achieve their goals, some countries use it to create internal conflicts in other countries, create economic crises, and promote "mass culture" among young people. Our goal is to protect young people from these attacks.

Текст научной работы на тему «БУГУНГИ КУНДА ЁШЛАРНИНГ ОНГИ ВА ҚАЛБИНИ ЭГАЛЛАШДА ИНТЕРНЕТ ОРҚАЛИ КИЛИНАЁТГАН МАФКУРАВИЙ ХУРУЖЛАР»

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

(E)ISSN:2181-1784 www.oriens.uz 3(2), Feb., 2023

БУГУНГИ КУНДА ЁШЛАРНИНГ ОНГИ ВА ЦАЛБИНИ ЭГАЛЛАШДА-ИНТЕРНЕТ ОРЦАЛИ КИЛИНАЁТГАН МАФКУРАВИЙ ХУРУЖЛАР

Худойбергенова П.Т.

ТДСИ "Ижтимоий фанлар ва биоэтика курси билан" кафедраси доценти

АННОТАЦИЯ

Бугунги кунда интернетдан бутун дуне фойдаланмокда. Лекин баъзи давлатлар уз мацсадини амалга ошириш учун бошца давлатлардаги ички зиддиятларни келтириб чикаришда, ицтисодий кризисларни келтириб чикаришда ва ёшларга «оммавий маданият» ни тарзиб килишда фойдаланмокда. Бизнинг мацсад, бу хуружлардан ёшларни уимоя килишдир.

Калит сузлар: "Оммаувий маданият", интернет, мафкура, гегемон, хуружлар, миллий онг, дунёкараш, зарар келтирувчи гоялар, глобализация, ахборот камуникациялари "индивидуализм", "эгоизм", "космополитизм", "зуравонлик", "диниймутаассиблик" гоялари.

АННОТАЦИЯ

Сегодня весь мир пользуется Интернетом. Но для достижения своих целей некоторые страны используют его для создания внутренних конфликтов в других странах, создания экономических кризисов и продвижения «массовой культуры» среди молодежи. Наша цель - защитить молодежь от этих нападений.

Ключевые слова: «Популярная культура», Интернет, идеология, гегемон, атаки, национальное сознание, мировоззрение, вредоносные идеи, глобализация, информационные коммуникации, идеи «индивидуализма», «эгоизма», «космополитизма», «насилия», «религиозного фанатизма».

КИРИШ

Узбекистон Республикаси мустакил давлат сифатида уз халкини буюк максадларга етаклайдиган, унинг фаровон турмуш куришга даъват этадиган гояларига, карашлар концепциясига эга булиши табиийдир. Шунинг учун И.А.Каримов дейди: «пировард максадимиз булган озод ва обод ватан, эркин ва фаровон хаёт куриш борасидаги интилишларимизда биз учун рухий-маънавий куч-кувват манбаи, илмий асос - бу миллий гоя, миллий мафкурадир». Кишилар турли гояларга эргашиб кетавермайдилар. Улар аввало гояларни уз манфаати, эътикоди, турмуш тарзи билан таккослайдилар. Шунинг учун кишилар эътикодига, манфаатларига, тарихий-маданий кадриятларига, ахлок, одоби, менталитетига, турмуш тарзини такомиллаштириш, хдётини фаровонлаштириш

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(2), Feb., 2023

максадларига хизмат киладиган гояларни куллаб-кувватлайдилар. Миллий истиклол гояси негизида миллат, халк манфаатлари, фаровон турмуш яратиш максади ётгани учун хам у жамият томонидан фаол мухокама килинмокда, Янги карашлар, вазифалар ва йуналишлар билан такомиллаштирилмокда. Бугунги кунда ёшларнинг онги ва калбини эгаллаш интернет хуружидан ва бузгунчи гоялардан доимо химоя килиб боришимиз шарт,чунки ёшларимиз гбу келажагимиз.

МЕТОДЛАР

Биз XXI асрда - ахборот-коммуникация технологиялари тез суръатларда ривожланаётган, ягона ахборот макони аллакачон шаклланган ва "ахборот портлаши" такрор-такрор юз бериб турган, унинг босими инсонга ута кучайган, инсон реал ва виртуал вокелик уртасида чегараларни тобора фарклай олмай колаётган шароитда яшамокдамиз. Бинобарин, янги концепция яратилишида замонанинг мазкур хусусиятлари хамда оммавий маданиятнинг, глобаллашувнинг баъзи зиддиятли тенденцияларини хисобга олишни таклиф килади. Ёшлар онгига миллий гояни сингдиришда-адабиий, тарихий, фалсафий билимларни сингдириш методларини куллашдан иборат.

НАТИЖАЛАР

Мухокамаларда Концепцияни янада такомиллаштириш юзасидан юзлаб таклиф ва мулохазалар билдирилди. Хусусан, узбек тилини жамиятдаги нуфузини янада ошириш, мустахкам оилани миллий гоянинг асосий тамойиллари каторига киритиш, миллий гояни халкчиллигини таъминлашда адабиёт ва санъатнинг таъсирчан имкониятларидан кенг фойдаланиш зарурлиги каби мухим омиллар таъкидлаб утилди. Хрзирга кадар Миллий гоя концепция лойихаси мухокамасига багишлаб утказилган давра сухбатларида жами 63 мингдан ортик жамоатчилик вакиллари иштирок этиб, жами 480дан ортик таклифлар билдирилди. Крлаверса, хозирда Республика Маънавият ва маърифат маркази кошидаги экспертлар гурухи томонидан халкимиз, зиёлилар, ёшлар, кенг жамоатчилик томонидан юборилган таклифлар, ижтимоий тармоклардаги муносабатлар урганилиб, тахлил килинмокда. Мухокамалар жараёни хали давом эттирилиб, нафакат давлат ва жамоат ташкилотлари вакиллари, олимлар, профессор-укитувчилар балки, махаллалардан хар бир оилаларга кадар кириб боради. Миллий гоя бу — халкники, яъни хаммамизники. Шундай экан, унга бефарк булмасдан, мухокамаларда уз фикрларимиз билан катнашишимиз - бизнинг ушбу улуг ишга дахлдорлигимизни билдиради.

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(2), Feb., 2023

Бугунги глобализация даврида - мафкуравий гегемонликка интилаётган кучлар ахборот технология коммуникациялар, жумладан интернет оркали мамлакатимизга мафкуравий хуружларларни амалга оширмокда. Бунга сабаб килиб куйидаги интернетдан фойдаланиш борасидаги фикрларни келтириш мумкин. Хуш, интернет нима? Интернет инглизча Internet - тур, ургимчак тури умумжахон тармоги деган сузлардан олинган булиб, узбек тилида умумжахон компьютер тармоги, яъни бутун жахон буйича таркалган ва телефон хамда оптик-толали линиялар, модемлар ва бошкалар билан узаро богланган, хар кандай ахборотни узаро алмаша оладиган катта микдордаги комньютерлар мажмуи, деган маънони билдиради. Бу тармок 1972 йилда АКШ мудофаа вазирлигининг лойихаси асосида вужудга келган булиб, у XX асрнинг буюк кашфиётларидан бири хисобланади. Умуман олганда интернет вактни ва маблагни тежашга ёрдам беришидан ташкари ахборотларни жуда тез узатиш ва кабул килиш, керакли маълумотларни тез излаб топиш, узогимизнн якин килиш, онлайн сухбатлар куриш, дунё вокеалари билан киска фурсатларда хабардор булиш каби куплаб имкониятларни яратиб беради. Хозирги кунда интернет тизимининг ижтимоий тармоклари хизматлари кенг оммалашиб бормокда. Ижтимоий тармокнинг максади интернетда узаро кизикишлар ёки фаолиятга эга шахслар билан мулокот куришдан иборат. Фойдаланувчиларининг сони буйича хозирда Facebook ижтимоий тармоги 500 000000 фойдаланувчиси билан етакчилик килмокда. Ундан кейинги уринларда MySpace (255000000 фойдаланувчи), Одноклассники (205000000 ортик), Twitter (200000000 фойдаланувчи), Windows Live Spaces (120 000 000 фойдаланувчи) ижтимоий тармокларни келтириш мумкин. Аммо хамма нарсанинг яхши ва ёмони булганидек, бу кулайликлар билан бирга интернетдан самарали ва максадли фойдаланувчилардан ташкари ундан вактни бекорга утказиш, турли кунгилочар хамда бехаё сайтлардан фойдаланувчилар хам купайиб бормокда. Бунинг асосий сабаби интернетдан фойдаланувчиларнинг, айникса, ёшларнинг тизимдан максадли фойдаланиш куникмалари ва маданиятини тулик шаклланмаганлиги деб айтиш мумкин. Эътибор бериб, келтирилган веб сахифалар тахдили куйидаги салбий камчиликлар: фойдаланувчиларнинг айримлари уз номлари билан руйхатдан утказмаслиги; номакбул фото суръатлар куйиши; узаро мулокатларда хурматсизлик килиши; бемаъни гаплар ёзиши, баъзан нотугри маълумотлардан фойдаланиши; сахифалар ижтимоий булишига карамасдан сиёсий мулокатлар урнатиши каби холатларнинг учраб туришини курсатмокда.

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(2), Feb., 2023

ХУЛОСА

Юкорида интернет, таъкидлаганидек, интернет - инсоният аклий салохияти эришган энг буюк кашфиётлардан бири булди. Бугунги кунга келиб дунё ахолисининг деярли 35% (2 миллиард 400 миллиондан ортик) кисми интернетга уланиш имконига эга. Мутахассислар томонидан 2020 йилга бориб бу курсаткич 50% ни ташкил этиши айтиб утилмокда. Мутахассисларнинг тадкикотлари натижасига кура хозирда интернет тармогидаги маълумотларнинг 70-75 % и инсон учун зарар келтирувчи гоялар хисобланади.

Бугунги кунга келиб дунё ахолисининг деярли 35% (2 миллиард 400 миллиондан ортик) кисми интернетга уланиш имконига эга. Мутахассислар томонидан 2020 йилга бориб бу курсаткич 50% ни ташкил этиши айтиб утилмокда. Мутахассисларнинг тадкикотлари натижасига кура хозирда интернет тармогидаги маълумотларнинг 70-75 % и инсон учун зарар келтирувчи гоялар хисобланади Мутахассислар утказган махсус тадкикотлар натижаларига кура, барча мавжуд сайтларнинг, тахминан, 12 фоизи парнографик хусусиятларга эга, 44,0% зуравонлик ва ёвузлик куринишига, 41,0% жангари, турли отишмалар ва портлашларга асосланган мавзуга багишланган. Шунингдек, бугунги кунда, инсонийликка бутунлай зид, ёвузликка асосланган шайтоний секталар фаолияти хам жадаллашмокда. Шундай экан, узбек халкини танлаган йулидан чалгитиш учун интернет оркали килинаётган мафкуравий хуружларни куйидагича таснифлаш мумкин. Биринчидан, жамиятимиз аъзоларининг онги ва тафаккурига таъсир цилишга каратилган хуружлар. Маълумки, халкимизнинг асрлар давомида шаклланиб келаётган миллий онги ва дунёкарашида хамда хулк-атвор нормаларида ота-онага, узи яшаётган махалла жамоасига, катга ёшдаги кишиларга чукур хурмат билан караш, муайян вокеа ва ходисаларга босиклик, мулохаза ва андиша билан муносабатда булиш, жамоа фикрига нисбатан алохида эхтиром курсатиш каби хислатлар устуворлик килади. Колаверса, айнан мана шу кадриятлар жамиятимиз маънавиятининг тамал тошини ташкил килади. Бундай вазиятни яхши урганган ганимларимиз бизга карши маънавий хуружларни амалга оширишда халкимизнинг мана шундай улугвор кадриятларига мутлако тескари ва бегона булган, асосан, " индивидуализм", "эгоизм", "космополитизм", "зуравонлик", "диний мутаассиблик" гояларини иложи борича чиройли никобларга ураб, жамиятимизга олиб киришга уринмокда. бундай мафкуравий таъсирлар салбий окибатларга олиб келмаслиги учун нима килиш керак? Бунинг йули - одамларимиз, авваламбор, ёшларимизнинг иймон-эътикодини мустахкамлаш, иродасини бакувваг килиш, уларни уз мустакил фикрига эга

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(2), Feb., 2023

булган баркамол инсонлар этиб тарбиялаш. Уларнинг тафаккурида узлигини унутмаслик, отабоболарнинг мукаддас кадриятларини асраб-авайлаш ва хурмат килиш фазилатини карор топтириш. Уларнинг, мен узбек фарзандиман деб, гурур ва ифтихор билан яшашига эришишдир". Бугун кучли давлатларнинг таргибот ва ташвикотлари натижасида учинчи дунё мамлакатлари узларининг юкори малакали мутахассисларидан ажралмокдалар. Интернетдан фойдаланиш маданиятини шакллантириш - мафкуравий хуружларга карши кураш омилидир. Ахборот коммуникация технологиялари оркали килинаётган мафкуравий хуружларга карши мафкуравий курашни кучайтиришда интернетдан фойдаланиш маданиятини шакллантириш ва юксалтиришни такозо этади. Замон талаби билан хамнафас булиб яшашни ургатиш асосида, уларнинг интернетдан фойдаланиш маданиятини шакллантириш учун гоявий-мафкуравий салохиятини устириш ва баркамол авлод тарбиясида замонавий ахборот-коммуникация технологияларидан тугри фойдаланишни ва ахборот-коммуникация ва интернет технологиялари ютукларидан окилона ва максадли фойдаланиш ургатишдан иборат. "Х,еч кимда заррача хам шубха булмаслиги керак -мамлкатимиз суверентети ва мустакиллигига хавф тугдирадиган ички ва ташки кучларнинг хар кандай харакатларига, хар кандай уринишларига катъий ва муносиб зарба берилади." Шавкат Мирзиёев.

REFERENCES

1. Mirziyoyev Sh.M. buyuk kelajagimizni mard va oliyjanob xalqimiz bilan birga quramiz. T.O'zbekiston 2017

2. Mirziyoyev Sh. Qonun ustivorligi va inson manfaatlarini ta'minlash yurt taraqqiyoti va xalq farovonligining garovi. T.O'zbekiston 2017

3. Tuychiyev B. Politicheskaya kultura i demonstratsii obshestvo. T.: NU UZ

4. Ergashev I., Jakbarov M., Nazarov q Jamiyatni demokratlashtirish va milliy g'oya T.: Akademiya 2007

5. MINISTRY OF HEALTH OF THE REPUBLIC OF UZBEKISTAN SAMARKAND STATE MEDICAL UNIVERSITY Худайбергенова, Ф. Т. (2022). ВВЕДЕНИЕ В СОЦИАЛЬНУЮ БИОЭТИКУ И БИОМЕДИЦИНА. TSDI & TMA Conference 2, 189-191 2022

6. Khudoibergenova PT .THE IMPORTANCE OF THE NATIONAL LANGUAGE IN THE ERA OF GLOBALIZATION. Assoc. Prof., Department of Social Sciences, TSI. Central Asian Journal of Innovations and Researc

7. www. ziyonet.uz

8. www. edu.uz

2010

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.