CC BY
7"Ilg'or xorijiy tajribalar asosida bo'lajak o'qituvchilarda kasbiy kompetensiyalarni rivojlantirishning pedagogik strategiyalari: muammolar va yechimlar" mavzusidagi respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi
2024-yil 20-fevral
BOSHLANG'ICH SINF O'QUVCHILARINING 4 K XALQARO MODULI BO'YICHA KRISTIZIM KO'NIKMASINI SHAKLLANTIRISH Sayliyeva Mashkura Muxtor qizi
CHDPU o'qituvchisi https://doi.org/10.5281/zenodo.10676606
Annotatsiya. Maqolada boshlang'ich sinf o'quvchilarining 4 K xalqaro moduli bo'yicha kristizim ko'nikmasini shakllantirish masalasi tahlil qilinga
Kalitso'zlar: 4Kmodeli, o'quvchi, boshlang'ich ta'lim, kiristizim,ko'nikma.
"0'zbekiston-2030" strategiyasida ta'limga oid belgilgangan vazifalarni ijrosi jarayonida boshlang'ich sinf o'quvchilarining ko'nikmalarnini zamonaviy talablar asosida shakllantirish ham muhim o'rin tutadi.[1].Shu jihatdan boshlang'ich sinf o'quvchilarining 4 K xalqaro moduli bo'yicha kristizim ko'nikmasini shakllantirish dolzarb bo'lib turibdi.Bu o'rinda e'tiboringizni ana shu masalaning tahliliga tortamiz.
Kristizim ko'nikmasining mazmuni."Kristizim"tushunchasi lotincha bo'lib tanqidiy yondashuv ma'nosini anglatadi.[2].Shu jihatdan bu o'rinda 4 K xalqaro modeli bo'yicha boshlang'ich sinf o'quvchilarining tanqidiy yondashuv ko'nikasini shakllantirish mazmunini belgilab olish maqsadga muvofiq bo'ladi.Bu ko'nikma Buyuk Britaniyaning Kembrij kolleji pedagogi olimlari tomonidan XX asr 90-yillarida ishlab chiqilgan va dunyo miyosida e'tirof etilgan.Mazkur ko'nikmani boshlang'ich sinf o'quvchilarida shakllantirish mazmunini quyidagilar tashkil qiladi:
1) boshlang'ich sinf o'quvchilarining voqeylikka tanqiyid munosabatini shakllantirish;
2) boshlang'ich sinf o'quvchilarining voqelikni tahlil vositasida qabul qilishga o'rgatish;
3) boshlang'ich sinf o'quvchilarining mustaqil fikrlash ko'nikmasini tarkib toptirish.
Boshlang'ich sinf o'quvchilarida mazkur ko'nikmalar o'quv fanlarini o'qitish
jarayonida,to'garaklar mashg'ulotlarida va sinfdan tashqari ishlar vositasida shakllantirish kutilgan samarani beradi.Misol uchun,boshlang'ich sinflarda Matematika hamda Informatika va axborot texnologiyalari o'quv fanlarini o'qitish jarayonida o'quvchilarda voqelikni tahlil qilish ko'nikmani tarkib toptirish keng imkoniyatlarga ega.Shu sababli bunday imkoniyatlardan oqilona foydalanish dolzarb bo'lib turganligini eslatib o'tish joiz.
Kristizim ko'nikmasini shakllantirishga doir yondashuvlar. Boshlang'ich sinf o'quvchilaridan kristizim ko'nikmasini shakllantirishga doir bir nechta yondashuvlar tartkib topganligini ta'kidlab o'tish joiz[3].Shu manoda bu borada quyidagi yondashuvlarga asoslanish maqsadga muvofiq boladi:
1) xorijlik pedagoglarning yondashuvlarini o'rganish;
2) tajribali amaliy faoliyatdagi boshlang'ich sinf o'qituvchilarining individual yondashuvlaridan foydalanish;
3) Chirchiq davlat pedagogika universitetida tajribadan o'tgan klasterli yondashuvdan foydalanish.
Bunday yodashuvlarga asoslanish boshlang'ich sinf o'quvchilarida kristizim ko'nikmasini shakllantirishda muhim mexanizimlarni beradi.Misol uchun,klasterli yondashuvda boshlang'ich sinf o'qituvchisi,boshlang'ich ta'lim Metodik kengashi vakillari va maktab biriktirilgan oliy pedagogik ta'lim muassasalari mutaxassislari hamkorlikda boshlang'ich sinf o'quvchilarida kristizim ko'nikmasini tarkib toptiradi.Bunda amaliy faoliyatdagi o'qituvchilar shaklantirish vazifasini,boshlang'ich ta'lim Metodik kengashi vakillari yo'naltirish vazifanini va oily pedagogik
"Ilg'or xorijiy tajribalar asosida bo'lajak o'qituvchilarda kasbiy kompetensiyalarni rivojlantirishning pedagogik strategiyalari: muammolar va yechimlar" mavzusidagi respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi
2024-yil 20-fevral
ta'lim mutaxasislari ilmiy maslahatchi vazifasini bajaradi.Natijada boshlang'ich sinf o'quvchilarida kristizim ko'nikmasi ilmiy,metodik va amaliy jihatdan kutilgan darajada tarkib topadi.
Kristizim ko'nikmasini shakllantirishning ahamiyati. Boshlang'ich sinf o'quvchilarida kristizim ko'nikmasini shakllantirishning ahamiyati amaliy jihatdan muhimdir.Bu bilan boshlang'ich sinf o'quvchilari quyidagi imoniyatlarga ega bolafi:
1) murakkab voqelikdan cho'chimaslik;
2) bilim va tarbiya jarayonida muammolarni mustaqil hal qilish;
3) mustaqil faoliyatga tayyorlash.
Bunday amaliy jihatlar boshlangich sinf oquvchilarini muhim imkoniyatlar bilan qurollantiradi.Misol uchun,boshlang'ich sinf o'quvchilari tanqidiy yondashuv,mustqail fikrlash va mustaqil harakat vositasida mustaqil faoliyat ko'nikmasiga ega boladi.Bunday faoliyat ta'lim, tarbiya olish jarayonida va boshlang'ich sinf o'quvchilarining ta'limning keying bosqichiga tayyorlanish bo'yicha amaliy asos bo'lib xizmat qiladi.Shu sababli mazkur masalani idrok etish dolzarb bo'lib turganligini eslatib o'tish joiz.
E'tibor berilsa,4 K xalqaro modeli bo'yicha boshlang'ich sinf o'quvchilarining kristizim ko'nikmasini shakllantirish o'quvchilar uchun va boshlang'ich ta'limni rivojlantirish uchun keng imkoniyatlarni beradi.
Ayni patyda,oliy pedagogik ta'lim jarayonida bo'lajak boshlang'ich sinf o'qituvchilarining 4 K xalqaro modeli bo'yicha o'quvchilarda kristizim ko'nikmasini shakllantirish metodikasini tarkib toptirish maqsadga muvofiq bo'ladi.Bunda quyidagilarga asoslanish kutilgan samarani beradi:
a) majburiy va tanlov mutaxassislik fanlarini 4 K xalqaro modeli asoslari bilan boyitish;
b) talabalarni haftalik pedagogik amaliyot davrida boshlang'ich sinf o'quvchilar davrida kristizim ko'nikasini shakllantirishga o'rgatish;
c) har bir talabani o'quvchilarda kristizim ko'nikmasini shakllantirish bo'yicha individual metodikasini tarkib toptirish.
Bunday amaliy yondashuv muhim mexanizimlarini berishini eslatib o'tish joiz. Shunday qilib boshlang'ich sinf o'quvchilarining 4 K xalaqo modeli bo'yicha kristizim ko'nikmasini shakllantirish dolzarb masalalardan biri bo'lib turibdi.Bu masalani tadqiq etish va amaliy metodikalarni ishlab chiqish maqdaga muvofiq bo'ladi.
REFERENCES
1. "0'zbekiston-2030"strategiyasi."www.ziyo net.uz.
2. Hasaboyev J va bowq.Pedagogika fanidan izohli lug'at.-Toshkent,2009
3. 3.Jabborova O. Boshlang'ich ta'limning innovatsion texnologiyalari.-Toshkent,2023
