Научная статья на тему 'БОШЛАНҒИЧ ТАЪЛИМДА “ТАРБИЯ” ФАНИНИНГ КЛАСТЕР УСУЛИДА ЎҚИТИЛИШИ'

БОШЛАНҒИЧ ТАЪЛИМДА “ТАРБИЯ” ФАНИНИНГ КЛАСТЕР УСУЛИДА ЎҚИТИЛИШИ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

341
65
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
таълим / бошланғич / тарбия / фан / ўқитиш / кластер / усул / ўқувчи / ўқитувчи / янгилик / малака. / Education / primary / upbringing / science / learning / cluster / style / student / teacher / skill.

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Онахон Маннаповна Жабборова, Чарос Дилшод Қизи Чимпулатова

Ушбу мақолада бошланғич таълимда “Тарбия” фанининг кластер усулида ўқитилиши методологияси таҳлил қилинган, муаллифнинг позицияси баён этилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

CLUSTER TEACHING OF THE SUBJECT "UPBRINGING" IN PRIMARY EDUCATION

The article analyzes the methodology for teaching a cluster of a new subject "Education" and gives the author's position

Текст научной работы на тему «БОШЛАНҒИЧ ТАЪЛИМДА “ТАРБИЯ” ФАНИНИНГ КЛАСТЕР УСУЛИДА ЎҚИТИЛИШИ»

БОШЛАНГИЧ ТАЪЛИМДА "ТАРБИЯ" ФАНИНИНГ КЛАСТЕР

УСУЛИДА УЦИТИЛИШИ

Онахон Маннаповна Жабборова Чарос Дилшод ^изи Чимпулатова

Тошкент Вилояти Чирчик давлат педагогика институти

АННОТАЦИЯ

Ушбу маколада бошланFич таълимда "Тарбия" фанининг кластер усулида укитилиши методологияси тахлил килинган, муаллифнинг позицияси баён этилган.

Калит сузлар: таълим, бошлаетич, тарбия, фан, укитиш, кластер, усул, укувчи, укитувчи, янгилик, малака.

CLUSTER TEACHING OF THE SUBJECT "UPBRINGING" IN PRIMARY

EDUCATION

Onakhon Mannapovna Jabborova

Charos Dilshod kizi Chimpulatova

Chirchik State Pedagogical Institute of Tashkent Region

ABSTRACT

The article analyzes the methodology for teaching a cluster of a new subject "Education" and gives the author's position

Keywords: Education, primary, upbringing, science, learning, cluster, style, student, teacher, skill.

КИРИШ

Узбекистонда 2020-2021 укув йилидан бошлаб амалга киритилган янги "Тарбия" фани мутлако янгича асосларда укитилиши такозо этилади. Ана шундай укитишнинг янги усулларидан бири кластердир.

Бошлаетич таълимда "Тарбия" фанини кластер усулида укитиш бир неча хусусиятларга эга. Бу хусусиятларнинг асослари куйидагилардан иборат.

1. Куйиладиган талаблар:

- укитувчининг билимли ва малакали булиши;

- "Тарбия" фанининг мавзуларини тушунтириш, шархлаш ва ургатиш;

-бошлаетич синф укитувчиларининг жисмоний, ёш ва рухий хусусиятларини хисобга олиш;

- мажбурлаш, жазолаш каби усулларни кулламаслик.

2. Уцитиш тизими:

- дарсларда илмий хакикатларга асосланиш; -фанлар боFликлигига амал килиш;

-таълим иштирокчилари билан хамкорлик этиш;

- таълим самарасини бахолаб бориш.

3. Уцитиш мониторинги:

- раFбатлантириш усулига асосланиш;

- укувчи онги, калби ва рухида булаётган узгаришларни кузатиб бориш;

- эришилган самараларни оммалаштириш;

- муаммоларни ошкора хал килиш.

АДАБИЁТЛАР ТА^ЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Бундай хусусиятлар бошлаетич таълимда "Тарбия" фанини кластер усулида укитиш тизими куйидагича булишини курсатади:

Мазкур усул амалий жихатнинг устуворлиги билан мухим ахамиятга эга. БошланFич таълимда "Тарбия" фанини кластер усулида укитишда методика мухим урин тутади. Бу уринда эътиборимизни мисол тарикасида кам урганилган соха - азиз - авлиёларимизнинг тарбия методикасига тортамиз.

Жунайд БаFдодий (IX аср) инсон тарбиясида куйидаги методларга асосланиши тавсия килади:

1) одоб;

2) сухбат;

3) илм;

4) амал.

НАТИЖА

Бу уринда "одоб" - укитувчи ва укувчининг узаро муомала хамда муносабатида ахлок коидаларига риоя этишини, "сухбат" - тушунтириш ва куниктиришни, "илм" - хакикатга таянишни, "амал" эса ургатиладиган ва урганган нарсаларга буйсунишни англатади. Шу жихатдан, бошланFич таълимда (1-4 синфларда) "Тарбия" фанини укитиш юксак одоб, узаро сухбат, хакконий илм ва катъий амалга таянади.

Усмон Маккий (Х аср) тарбияни инсонга мурувват курсатиш мухим метод деб билади. У дейдики, "Мурувват - дустларнинг кусур ва камчиликларидан куз юмушдир". Демак, мурувват - душманга эмас, дустларга курсатилади. Шу маънода, "Тарбия" фанини бошлаетич таълимда укитишда укувчи, укитувчи, ота-она ва колган барча таълим иштирокчилари узаро дуст хисобланади. Мурувват ана шу жихати билан мухим метод хисобланади ва мурувватда факат маънавий манфаат устувор хисобланади.

Мумшод Диноварий (Х аср) тарбияда куйидаги методларга асосланишини тавсия килади:

1) устозларни хурмат килишга ургатиш;

/-Ч Ч v>

2) узгаларга хизмат килишга куниктириш;

3) хаётсеварликни тушунтириш.

Бу методлар "Тарбия" фанини укитишда жуда кул келади ва улар бошланFич синф укувчиларида (7-11 ёшли шахсларда) Хурмат, Х,измат хамда Истикомат куникмаларини шакллантиради. Шу сабабли уларни узлаштириш такозо этилади.

МУХОКАМА

Азиз авлиёларнинг инсон тарбияси методларига оид келтирилган мисоллар шуни курсатадики, тарбия-таълимдан фарк килади. Бунинг учун куйидагиларни идрок этиш такозо этилади эканлиги: "Тарбия" фани укув предмети булса-да, лекин у укувчиларда билим воситасида аклий, ахлокий,

жисмоний ва эстетик куникмаларини хурмат, иззат хамда раFбат асосида шакллантирилди.

"Тарбия" фанини укитишнинг кластер усулида куйидагиларга эътибор бериш максадга мувофик булади:

- укитувчи, психолог ва мактаб шифокорининг хамкорлиги;

- мактаб жамоасининг маслахатчи сифатида фаол иштирок этиши;

- ота-оналар вакилларининг тарбия жараёни мониторингида катнашиши;

- бошлаетич синф укувчиларининг ёш, жисмоний ва рухий хусусиятларига мос амалий тадбирлар ташкил килиш;

- бошлаетич синф укувчиларининг лаёкат ва куникмаларини шакллантиришга алохида эътибор бериш;

- бошлаетич синф укувчиларининг билимдонлик даражасини жамоавий тарзда тахлил килиб бориш.

ХУЛОСА

Бошлаетич синфларда "Тарбия" фанини укитишнинг кластер усулида янги ташкил этилаётган "Ижодий-маданий тарFиботчи" мутахассис кумагидан фойдаланиш максадга мувофик булади. Чунки бу лавозимда таникли ижодкорлар, маданият намоёндалари ва олимлар гурухи фаолият курсатади. Уларнинг асосий вазифаси укувчиларнинг ижодий лаёкати ва маданий куникмаларини шакллантиришдан иборат. Шу сабабли бошлаетич таълимда укитишнинг кластер усули мазкур мутахассислар фаолияти билан янада чукурлашуви кутилмокда.

Кези келганда таъкидлаш лозимки, бошлаетич таълимда "Тарбия" фанини укитишнинг кластер усули янги ходиса. Шу сабабли унга оид тажрибалар дастлабки боскичда эканлигини эслатиб утиш жоиз. Бизнинг кузатишимизга кура, укитишнинг кластер усули амалиётга йуналтирилганлиги билан ахамиятга эга. Лекин бу усулни жамоавий укитиш сифатида кабул килмаслик керак. Аксинча, ушбу фанни укитишда укитувчи ва мураббийларнинг макоми устувор хисобланади.

REFERENCES

1. Узбекистан Республикаси Вазирлар Махкамасининг "Умумий урта таълим муассасаларида "Тарбия" фанини боскичма-боскич амалиётга жорий этиш чора-тадбирлари тугрисида"ги 422-сонли ^арори. // www. Ziyonet.uz. 2020 йил 7 июль.

2. Мухамедов Г., Ходжамцулов У. Педагогик таълим инновацион кластери: таъриф, тавсиф, тасниф.-Чирчиц., 2019

3. Алишер Навоий. Насойим ул - мухдббат. // Тула асарлар туплами. 10-ТОМ. -Т.: "Фан". 2001.87-500-бетлар.

4. Jabborova Onahon Mannapovna, Jumanova Fotima Uralovna, Mahkamova Shohida Rahmatullayevna. (2020). Formation of artistic perception of future teachers. International journal of pssycological and rehabilitation, 24(4), 4087-4095.

5. Jabborova Onahon Mannapovna. (2019). Psycholocial and pedagogical foundations of the formation of the artistic perception of students in secondary schools. European journal of research and reflection in educational sciences, 7(10), 9-14.

6. Jabborova Onahon Mannapovna, Ismoilova Dilafruz Muhiddinovna. (2020, may). Optimation of primary education. ACADEMICIA: An international multidisciplinary research journal, 10(5), 1229-1232.

7. Мардонов Ш.К., Жаббарова О.М. Задачи уроков изобразительного исскуства в начальной школе. Academic research in educational sciences, Issue 3, 2020, pp 862-870.

8. Tojiboeva Gulmira Rifovna, Pulatova Dildora Turgunovna. Pedagogik kompetentlik: nazariya va amaliyot. Academic research in educational sciences, Issue 3, 2020, pp 209215.

9. Мусурмонов Рахматулла, Мусурманова Малуда. Уцитувчиларнинг касбий компетентлигини ривожлантиришда инновациялар. Academic research in educational sciences, Issue 3, 2020, pp 777-783.

10. Karimjonov Alijan, Jabborova Onakhon Mannapovna. Improvement of claster training system. Academicia An international multidisciplinary research journal, Kurukshetra (India), 2020, Issue 10, pp. 584-589.

11. Jabborova Onaxon Mannapovna, Umarova Zuhra Abduraxmanovna. Pedagogical conflicts in primary school students - as an important social-pedagogical problem. Solid State Technology, Great Britain, 2020, Issue 6, pp.235-241.

12. Мардонов Шукурулло ^улдошевич, Хужамцулов Умид Негматович, Ботирова Шахло исомиддиновна, Шерматова Умида Сафаевна. The end to educate young people with the spirit of patriotism in the context of globalization. Journal of Critical Reviews, Malaysia, 2020, Vol.7, Issue 12, pp 166-169.

13. Мардонов Шукурулло ^улдошевич, ^уттибекова Гулжан Тулепбаевна. Structure and Mechanisms of Action of The Educational Cluster. International journal of Psychosocial Rehabilitation, United Kingdom, 2020, Issue 07, pp. 8104-8111.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.