Научная статья на тему 'БОШЛАНҒИЧ СИНФ ЎҚУВЧИЛАРИ АХЛОҚИНИ ШАКЛЛАНТИРИШ АСОСЛАРИ'

БОШЛАНҒИЧ СИНФ ЎҚУВЧИЛАРИ АХЛОҚИНИ ШАКЛЛАНТИРИШ АСОСЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

75
20
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
таълим / синф / ўқувчи / ахлоқ / билим / асос / тарбия / кўникма / метод. / education / class / student / ethics / knowledge / foundation / upbringing / skill / method

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Азиза Махаматджоновна Маматова

Мазкур бошланғич синф ўқувчилари ахлоқини шакллантириш асослари таҳлил қилинган ва методик тавсиялар тақдим этилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

FUNDAMENTALS OF FORMATION OF PRIMARY SCHOOLCHILDREN MORALS

The basics of shaping the morality of these primary school students are analyzed and methodological recommendations are provided.

Текст научной работы на тему «БОШЛАНҒИЧ СИНФ ЎҚУВЧИЛАРИ АХЛОҚИНИ ШАКЛЛАНТИРИШ АСОСЛАРИ»

БОШЛАНГИЧ СИНФ УЦУВЧИЛАРИ АХЛОКИНИ ШАКЛЛАНТИРИШ

АСОСЛАРИ

Азиза Махаматджоновна Маматова

Тошкент вилояти Чирчик давлат педагогика институти магистранти

АННОТАЦИЯ

Мазкур бошланFич синф укувчилари ахлокини шакллантириш асослари тахлил килинган ва методик тавсиялар такдим этилган.

Калит сузлар: таълим, синф, укувчи, ахлок, билим, асос, тарбия, куникма, метод.

FUNDAMENTALS OF FORMATION OF PRIMARY SCHOOLCHILDREN

MORALS

Aziza Makhamatdjonovna Mamatova

Master student of Chirchik State Pedagogical Institute of Tashkent region

ABSTRACT

The basics of shaping the morality of these primary school students are analyzed and methodological recommendations are provided.

Keywords: education, class, student, ethics, knowledge, foundation, upbringing, skill, method.

КИРИШ

Узбекистонда таълим асосида Учинчи Ренессансни барпо этишга киришилди [1]. Бу жараёнда бошланзич синф укувчиларини х,ар томонлама етук вояга етказиш асаосий вазифалардан биридир. Мазкур масалада укувчиларнинг ахлоцини давлат таълим стандартларига мувофик шакллантириш мух,им ахдмиятга эга. Чунки давлат таълим стандартларига бошлаетич синф укувчилари ахлокини шакллантиришнинг зарурияти, талаблари ва асослари белгилаб куйилган. Айнан мана шу хужжат асосида бошланFич синф укувчиларининг ахлокини шакллантириш мухим ахдмиятга эга.

Бошлаетич синф укувчиларининг ахлокини шакллантириш зарурияти куйидагилар билан боFланади:

- 7-11 ёшли шахслар жисмоний, аклик ва эстетик шаклланиш жараёнида булади;

- бу ёшдаги укувчиларнинг онги ва калби хар кандай FOя ва таъсирни кабул килиш хусусиятига эга булади;

- мазкур ёшдаги укувчилар ахлокини шакллантириш давлат талаби хисобланади;

- бошланFич синф укувчилари шахс сифатида шакллантиришга йуналтирилади.

МЕТОДОЛОГИЯ

Мазкур зарурий омиллар бошлаетич синф укувчиларининг ахлокини шакллантиришда давлат таълим стандартларига мувофик уларнинг ёш, жисмоний , аклий ва эстетик имкониятларини хисобга олишни такозо этади.

БошланFич синф укувчилари ахлокини куйидаги салбий таъсирлардан мухофаза килиш долзарб хисобланади:

- баъзи оилалардаги мураккаб мухит таъсиридан;

- мобил алока воситаларининг технологик таъсиридан;

- жамоатчиликнинг нонаъмунавий одатларидан;

- укувчи шахсида юзага келадиган худбин иллатлардан.

Бу салбий таъсир омиллари бошлаетич синф укувчилари ахлокини чалFитувчи хусусиятларга эгадир. Чунки улар укувчиларга мухит, гурух ва жамоатчилик фаолияти асосида таъсир этади. Бунинг учун салбий таъсир омилларини юмшатишда ва ахлокий шаклланишни туFри йуналтиришда турли таъсир омилларини юмшатиш йулидан бориш мухим амалий ахамиятга эга.

Бошлаетич синф укувчилари ахлокини шакллантиришнинг методологик асослари куйидагилардан иборат:

- бошланFич таълим буйича давлат таълим стандартлари;

Узбекистон Республикаси"Таълим туFрисида"ги ва "Бола хукуклари

кафолатлари туFрисида"ги конунлари;

Узбекистон Республикаси Президенти ва Вазирлар Махкамасининг таълимга оид Кдрорлари, Фармонлари ва Фармойишлари; педагогик талаблар.

МУ^ОКАМА ВА НАТИЖАЛАР

Мазкур методологик асослар бошлаетич синф укув фанлари мазмуни ва тарбиявий ишлар мохиятини сингдирилган. Дарсликларнинг мазмунида укувчиларнинг ахлоки асослари тавсифланган ва тарбиявий ишлар мохиятида

эса ахлокни шакллантириш йуналишлари белгиланган. Шу сабабли таълим ва тарбия жараёнида укувчилар ахлокини кутилган даражада шакллантиришнинг назарий хдмда амалий мазмуни акс этишини таъкидлаб утиш жоиз.

Бошлаетич синф укувчилари ахлокини шакллантириш объекти куйидагилардир:

- укувчилар онгида эзгу FOяларни шакллантириш;

- укувчилар хулк атворида яхши фазилатлар ва муносабат сифатларини таркиб топтириш;

- укувчиларнинг ижтимоий характерини юзага келтириш.

- Педагогик олимлар айнан онг, хулк-атвор ва характерни туFри шакллантириш укувчилар ахлокини кутилган даражада ривожлантириш имконини беришини таъкидлашади[5]. Эътибор беринг:

Демак, бошлаетич синф укувчилар ахлокини шакллантиришда уларнинг ахлок туFрисидаги тушунчалари, уларда таркиб топтириладиган фазилатлар ва укувчиларнинг характери мухим хисобланади. Хрзирги кунда айнан онг, фазилат ва характер масалалари ахлокнинг негизи сифатида кабул килинаётганлигини эслатиб утиш жоиз.

Х,озирги замон Узбекистон "Бошлаетич таълим педагогикаси"да бошланFич синф укувчилари ахлокини шакллантиришга доир бир катор ижтимоий талаблар куйилган. Бу талабларнинг асосийлари куйидагилардан иборат:

- бола хукукларига риоя килиш;

- болани камситмаслик;

- болага инсонпарвар ва джемократик муносабатда булиш;

- боланинг кобилияти ва истеъдодини ривожлантириш [2];

- болада янги ташаббус ва FOяларни шакллантириш;

- боланинг маънавий салохиятини таркиб топтириш;

- болани келгуси таълим ва хаётга тайёрлаш [3];

- болада Ватанга садокат, иродалилик, мехр-окибутлик, баFрикенглик, мехнатсеварлик фазилатларини шакллантириш [4].

Бу талаблар бошлаетич синф укувчилари ахлокини шакллантириш ишининг мазмунини ташкил килади.

БошланFич синф укувчиларининг ахлокини шакллантириш механизмлари куйидалардир:

- укув фанларини укитиш жараёни;

- тарбиявий тадбирлар;

- махсус тарбиявий ишлар;

- мактаб мухити.

ХУЛОСА

Бу механизмлар асосида бошлаетич синф укувчиларининг ахлокини амалий шакллантиришга эришилади. Эътибор берилса, бу уринда бошлаетич синф укувчиларининг ахлокини шакллантиришда оила механизми курсатилмайди. Чунки, оила механизми хозирги замон бошлаетич таълим педагогикасида ёрдамчи механизмлардан бири хисобланади ва шу сабабли бошлаетич синф укувчиларининг ахлокини шакллантиришда оила кумакчи вазифасини бажаради.

Шундай килиб, хозирги замон бошлаетич синф укувчилари ахлокини шакллантириш асослари узига хос хусусиятларга эгалиги ва янгича ёндашувларга бойлиги билан мухим амалий ахамиятга эга.

REFERENCES

1. Узбекистан Республикаси Президенти Шавкат Миромонович Укитувчи ва мураббийлар куни муносабати билан сузлаган нутки.// "Халк сузи" газетаси 2020 йил 7 октябрь сони.

2. Узбекистон Республикаси "Таълим туFрисида"ги Крнуни. // www. Ziyonet.2020йил 24 сентябрь.

3. Узбекистон Республикаси Президентининг "Узбекистоннинг янги тараккиёт даврида таълим-тарбия ва илм-фан сохаларини ривожлантириш чора-тадбирлари туFрисида"ги Фармони.// "Х,алк сузи" газетаси 2020 йил 7 ноябрь сони.

4. Узлуксиз маънавий тарбия Концепцияси. // www. Ziyonet.2020йил 5 январь.

5. Бордовская Н.В., Реан А.А. Педагогика. - Спб.: "Питер". 2001.

6. Jabborova Onahon Mannapovna, Jumanova Fotima Uralovna, Mahkamova Shohida Rahmatullayevna. (2020). Formation of artistic perception of future teachers. International journal of pssycological and rehabilitation, 24(4), 4087-4095.

7. Jabborova Onahon Mannapovna. (2019). Psycholocial and pedagogical foundations of the formation of the artistic perception of students in secondary schools. European journal of research and reflection in educational sciences, 7(10), 9-14.

8. Jabborova Onahon Mannapovna, Ismoilova Dilafruz Muhiddinovna. (2020, may). Optimation of primary education. ACADEMICIA: An international multidisciplinary research journal, 10(5), 1229-1232.

9. Мардонов Ш.К., Жаббарова О.М. Задачи уроков изобразительного исскуства в начальной школе. Academic research in educational sciences, Issue 3, 2020, pp 862870.

10. Tojiboeva Gulmira Rifovna, Pulatova Dildora Turgunovna. Pedagogik kompetentlik: nazariya va amaliyot. Academic research in educational sciences, Issue 3, 2020, pp 209-215.

11. Мусурмонов Рахматулла, Мусурманова Малуда. Укитувчиларнинг касбий компетентлигини ривожлантиришда инновациялар. Academic research in educational sciences, Issue 3, 2020, pp 777-783.

12. Karimjonov Alijan, Jabborova Onakhon Mannapovna. Improvement of claster training system. Academicia An international multidisciplinary research journal, Kurukshetra (India), 2020, Issue 10, pp. 584-589.

13. Jabborova Onaxon Mannapovna, Umarova Zuhra Abduraxmanovna. Pedagogical conflicts in primary school students - as an important social-pedagogical problem. Solid State Technology, Great Britain, 2020, Issue 6, pp.235-241.

14. Мардонов Шукурулло Кулдошевич, Хужамкулов Умид Негматович, Ботирова Шахло исомиддиновна, Шерматова Умида Сафаевна. The end to educate young people with the spirit of patriotism in the context of globalization. Journal of Critical Reviews, Malaysia, 2020, Vol.7, Issue 12, pp 166-169.

15. Abdullayeva B.P., Abdullayev F. Organization Of Swimming Lessons In Preschool Institutions. The american journal of social science and education innovations. July 2020 pp.322-330. Volume 02, Issue07-42

16. Ruzibaeva, N. R. (2021). COGNITIVE LINGUISTICS: BASIC CONCEPTS. Academic Research in Educational Sciences, 2(1), 438-446.

17. Shonazarovna, M. V. (2019). SOME WAYS OF LEARNING FOREIGN LANGUAGE AT AN EARLY AGE. European Journal of Research and Reflection in Educational Sciences Vol, 7(10).

18. Mamadayupova, V. S. (2015). Application of information technologies in the course of training in the foreign language. European Journal of Education and Applied Psychology, (1), 6-8

19. Raufov, M. M. (2021). ELEMENTARY TRANSFORMATIONS IN SIMULTANEOUS TRANSLATION. Academic Research in Educational Sciences, 2(1), 484-490

20. Baxriddinova Muyassarxon Rahimovna (2020). THE LEXICOGRAPHICAL ASPECTS OF LEGAL TERMS IN GERMAN AND UZBEK LANGUAGES. Oriental Art and Culture, (V), 143-146.). T

21. Baxriddinova, M. R. (2016, September). Эффективные методы предотвращения конфликтов в Высших учебных заведениях. In XIV Международная научно-практическая конференция (второй этап)«Образование через всю жизнь: непрерывное образование в интересах устойчивого развития»НЕ LE

22. Бахриддинова, М. Р. (2021). О ПРОЦЕССЕ ТЕМАТИЧЕСКОГО ОБЪЕДИНЕНИЯ ЮРИДИЧЕСКИХ ТЕРМИНОВ. Academic research in educational sciences, 2(1).

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.