Научная статья на тему 'Бошланғич синф табиатшунослик дарсларида инновацион педагогик технологиялардан фойдаланиш методикаси'

Бошланғич синф табиатшунослик дарсларида инновацион педагогик технологиялардан фойдаланиш методикаси Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
5839
471
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
инновация / интерактив / таълим жараёни / ўқитиш методи / innovation / interactive / educational process / educational method.

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Норбўтаев Х. Б.

Мақолада бошланғич синф табиатшунослик дарсларида инновацион педагогик технологиялардан фойдаланиш самарадорлиги ва унинг моҳияти ҳақида сўз юритилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

IMPLEMENTING METHODS OF INNOVATION PEDAGOGIC TECHNOLOGIES IN THE ELEMENTARY SCHOOLS ON THE NATURAL SCIENCE CLASSES

In this article, the gist and efficiency in the of innovative pedagogic technologies implementation in elementary natural science classes, have been discussed.

Текст научной работы на тему «Бошланғич синф табиатшунослик дарсларида инновацион педагогик технологиялардан фойдаланиш методикаси»

34 МАКТАБ ТАЪЛИМИ / ШКОЛЬНОЕ ОБРАЗОВАНИЕ ч___/

Норбутаев Х.Б.,

Термиз давлат университети «Бошла^ич таълим методикаси» кафедраси катта укитувчиси, педагогика фанлари номзоди

БОШЛАНМЧ СИНФ ТАБИАТШУНОСЛИК ДАРСЛАРИДА ИННОВАЦИОН ПЕДАГОГИК ТЕХНОЛОГИЯЛАРДАН ФОЙДАЛАНИШ МЕТОДИКАСИ

НОРБУТАЕВ Х.Б. БОШЛАНГИЧ СИНФ ТАБИАТШУНОСЛИК ДАРСЛАРИДА ИННОВАЦИОН ПЕДАГОГИК ТЕХНОЛОГИЯЛАРДАН ФОЙДАЛАНИШ МЕТОДИКАСИ

Маколада бошланFич синф табиатшунослик дарсларида инновацион педагогик технология-лардан фойдаланиш самарадорлиги ва унинг мох,ияти х,акида суз юритилган.

Таянч суз ва тушунчалар: инновация, интерактив, таълим жараёни, укитиш методи.

НОРБУТАЕВ Х.Б. ИСПОЛЬЗОВАНИЕ МЕТОДИКИ ИННОВАЦИОННЫХ ПЕДАГОГИЧЕСКИХ ТЕХНОЛОГИИ В НАЧАЛЬНЫХ КЛАССАХ НА УРОКАХ ПРИРОДОВЕДЕНИЯ

В статье освещаются вопросы значения и эффективности использования инновационных педагогических технологий на уроках природоведения в начальных классах.

Ключевые слова и понятия: инновация, интерактивный, учебный процесс, метод обучения.

NORBUTAYEV H.B. IMPLEMENTING METHODS OF INNOVATION PEDAGOGIC TECHNOLOGIES IN THE ELEMENTARY SCHOOLS ON THE NATURAL SCIENCE CLASSES

In this article, the gist and efficiency in the of innovative pedagogic technologies implementation in elementary natural science classes, have been discussed.

Keywords: innovation, interactive, educational process, educational method.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2016, 6

Замонавий ахборот-коммуникация технологияларини пе-дагогик таълим жараёнларига жорий цилиш уцувчи шахси-нинг фикрлаши, оптимал царор цабул цилиш малакаси, ком-муникатив цобилиятлари, эстетик тарбияси, касбий мала-ка ва куникмалари, ахборот олиш маданияти ривожланиши-ни таъминлайди.

Хозирда таълим муассасалари замонавий компьютер, ахборот-коммуникация техноло-гиялари асосида жих,озланиши педагоглар-нинг уз мех,нат фаолиятларига янгича ёнда-шувларни талаб этади. Уларнинг жорий этили-ши педагогни укув жараёнида таълим восита-лари асосида фаолият доирасининг чеклани-шига эмас, балки унинг вазифалари ва роли-нинг узгариши, педагогик фаолият мукамма-лашувига олиб келади.

Инновация (инглизча innovatio сузидан олинган) - янгилик яратиш, янгилик демакдир. Демак, анъанавий таълимдаги каби бир хил андазалар асосида эмас, балки янгиликлар асосида таълим жараёнининг таъсирчанлиги-ни оширишга каратилган иш шаклидан фой-даланиш инновация демакдир. Таълимда педагогик технологияларга асосланиш ва инно-вацияга интилиш, укувчиларни фаоллашти-ришга каратилган турли интерактив метод-лардан фойдаланиш таълим максадини сама-рали амалга оширишга ёрдам беради.

Дарх,акикат, таълим муассасасида инновация жараёнларини ташкил этишнинг педагогик шартлари сифатида куйидагилар санаб утилади:

1. Инновацион фаолиятнинг узига хос ху-сусиятларини акс эттирувчи назарий-педа-гогик коидалар мажмуини ишлаб чикиш.

2. Таълим муассасасининг илмий тадкикот салох,иятини шакллантириш.

3. Инновацион фаолиятни ташкил этишни таъминлашнинг асосий шартлари, алох,ида бошкарув жих,атлари, яъни мазкур фаолиятни ташкил этишга йуналтирилган, янгиланган бошкарув тизимини шакллантириш.

Укитувчиларни таълим тизимидаги инновацион жараёнларга ва инновацион фаолиятга тайёрлаш узига хос педагогик муаммо булиб, унинг асосида укитувчининг уз-узини касбий ривожлантиришга интилиши, инновацион жа-раёнларнинг ах,амиятини англаши, узгаришлар ва янгиликларнинг мазмун-мох,иятини тушу-

ниши ва мантикан зарурлигини кабул килиши каби омиллар ётади.

Ривожланган педагогик технология укитув-чига узини педагогик фаолиятда чукуррок ва якколрок курсатиш, болалар билан муомала килганда уз шахсиятидаги касбий жих,атдан барча яхши ах,амиятли нарсаларни очиб бе-ришга ёрдамлашади. Мукаммал педагогик технология педагогнинг вакти ва кучини ижо-дий иш учун бушатиб беради. Педагогик узаро таъсир курсатиш жараёнида болалар билан муомала килишда зарур сузни топиш ёки муваффакиятли чикмаган гап ох,ангини тушун-тиришга уз фикрини чалFитмаслик имконини яратади1.

Замонавий таълимни амалга оширишнинг яна бир зарурий шарти укув фанлари буйича ахборот манбалари, шу жумладан, янги ахборот технологияларининг тез ва кулай фойдаланиш имконини берувчи турларидан х,ар бир укувчи ва укитувчи эркин фойдалана олади-ган шароит яратишдан иборат. Яъни х,озирда сифатли таълим бериш учун анъанавий икки томон - укитувчи укувчига зарур ахборотлар-ни етказиб турувчи хизматдан иборат фаолиятни ташкил килиш зарур. Бу йуналиш ахборот технологияларини таълим-тарбия жараё-нига жорий килиш йуналиши деб номланади. Шу ахборотларни укувчилар тушуна оладиган мантикий шаклларда ифодалаш укувчи билан укитувчининг вербал мулокотини ташкил килади.

Шунингдек, инновацион жараёнларнинг мух,им хусусияти шундаки, улар таълим тизимидаги долзарб вазифаларни самарали х,ал килишга кумаклашиши керак. Аксарият х,олларда бунга етарли эътибор берилмайди, натижада янгиликларнинг укувчилар томони-

1 Fафурова Н.В. ва бошкалар. Педагогик технология тузилиши. // Узлуксиз таълим тизимида инновация тех-нологияларидан фойдаланиш. Маколалар туплами. - Т.: «Фан», 2009. -25-26-б.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2016, 6

дaн yзлaштиpилиши pacмиятчиликкa aйлaнa-

ди 1.

Иннoвaциoн тaълим вa иннoвaциoн жapa-ëнлap куйидaги иккитa вaзифaни хaл этиш^ кapaтилгaн:

1. Вoкeaлapни oлдиндaн ^pa билиш, Luaxc-нинг Узини peaл вoкeликдaги вa кeйинги иж-тимoий кacбий фaoлиятидaги poлини aнглaб eтиш ^билиятини тapкиб тoптиpиш; шaxcнинг oнгли, oлдиндaн aнглaб eтилгaн мукoбиллapи, умумий xулк1-aтвopи, ишoнч-эътикoди, axлo-кий кaдpиятлapи, умумaн дунëкapaшини шaкллaнтиpишгa йyнaлтиpиш.

2. Мax1aллий тaшкилий-бoшкapув дapaжa-cидaн глoбaл дapaжaгaчa, шaxcгa иж-тимoий aхaмиятгa хaмдa кacбий киммaтгa э^ бyлгaн мухим кapopлapни кaбул килиш жapaëнидa фaoл иштиpoк этиш имшнини 6e-pувчи «кaтнaшиш» тaмoйилини pyë6Ta чи-кapиш.

Taълимни тaшкил этиш вa йyлгa куйиш 6o-pacидaги yзгapишлap иннoвaциoн пeдaгoгик тexнoлoгиялapгa acocлaнгaн интepфaoл уcул-лapни юзaгa кeлтиpди. Интepaктив мeтoд -y3apo x.apa^, яъни хaмкopлик acocидa укитиш дeмaкдиp. Интepфaoл уcуллap эpкин фикpлaйдигaн, муа^кил излaнaдигaн Укувчилapнинг илмий caлoхиятини шaкллaн-тиpишгa йyнaлтиpилгaнлиги билaн эътибopгa лoйикдиp. Taълим бepишнинг бу уcулидa укитиш жapaëнидaги acocий иш yкувчилap то-мoнидaн aмaлгa oшиpилиши, улap тaълимнинг oбъeкти эмac, бaлки cубъeкти, яъни худди укитувчи кaби ижpoчиcи булиши кyздa тути-лaди. Интepфaoл уcуллap acocидa укитувчи билaн yкувчилapнинг биpгaликдaги ишлaши-гинa эмac, бaлки тaълим oлaëтгaн укувчи-лapнинг y3apo x1aмкopликдa дидaктик фaoлият кypcaтиши туpaди. Дeмaк, интepфaoл уcуллap тaълим мaзмунининг тулик yзлaштиpилишидa Укувчилapнинг y3apo биp-биpлapи вa укитув-чилap билaн биpгaликдa фaoлият ^^тиш-лapи кyздa тутилaди.

Интepфaoл уcуллap тaълим жapaëнидa ^т-нaшaëтгaн xap биp укувчининг фaoллигигa acocлaнaди.

1 Xaликoв И., Xaликoвa П. Хэълим тизимидэ пeдaгo-гик тexнoлoгиялapни куллэш. II «Узлукеиз тэълим ти-зимидэ иннoвaция тexнoлoгиялapидaн фoйдaлaниш». Мaкoлaлap тyплaми. - T.: «Фaн», 2009. -5-6-б.

Бу уcуллapдaн фoйдaлaнилгaндa билим oлиш укувчи учун кизикapли х^ётий фaoлият-гa aйлaнaди.

Интepфaoл уcуллap кУллaнилгaндa укув-чилap Укитилмaйди, бaлки улapнинг yзлapи укитувчи билaн биpгaликдa муaйян йyнaлиш вa микдopдaги билимлapни муcтaкил yзлaш-тиpишaди.

Бу хoл aйникca бoшлaнFич cинф укувчи-лapидa эpкин фикpлaш, муcтaкил излaнишгa paFбaт пaйдo килaди.

Бу шaклдa уюштиpилгaн тaълим жapaëни кaтнaшчилapи yзapo бeмaлoл тopтишaдилap, укув мaтepиaлини буюpилгaнидaй эмac, бaлки yзлapи xoхлaгaндaй янги билимлapни му^-кил yзлaштиpaдилap. Taълим жapaëни кaтнaш-чилapи кичик гуpухлapгa булин^н хoлдa иш-лaйдилap. Укув тoпшиpиклapи aлoхидa биp Укувчигa эмac, бaлки кичик гуpухнинг бapчa aъзoлapигa бepилaди. Укувчилapдa жaмoa туЙFуcини шaкллaнтиpaди вa улapнинг тaшaб-буcкopлигини opттиpaди.

Интepфaoл уcуллap yз-yзидaн тacoдифaн пaйдo булиб кoлгaн эмac. У XX acpнинг cyнгги чopaгидa юзaгa кeлди. Taълимни интepфaoл уcулдa тaшкил этиш учун иншният тaфaккуpи муaйян юкcaкликкa кyтapилиши, илму фaн-нинг тapaккиëти узининг aвж нуктacигa юк^-лиши лoзим эди. Энг мухими, инcoннинг тa-фaккуp тapзидa интepфaoл тaълимгa эхтиёжи пaйдo булиши лoзим эди.

Зaмoнaвий иннoвaциoн пeдaгoгик тexнoлo-гиялap тaълим жapaëнини муккaмaл лoйихa-лaштиpиш, aник мacaлaлap куйиш, peжaлaш-тиpилгaн нaтижaлapни aмaлгa oшиpувчи узвий бoFлaнгaн мaжмуa хиcoблaнaди. Шун-дaй экaн, тaълим-тapбиягa эътибop бepмacдaн туpиб, кeлaжaгимиз бул^н нaвкиpoн вa cof-лoм aвлoдни, билимли, caвoдли ëшлapни тa-caввуp килиб бyлмaйди.

Иннoвaция мухим aхaмиятгa эгa, у тизимли янгиликлapдaн ибopaт булиб, улap туpли тa-шaббуc вa янгилaниш acocидa юзaгa кeлaди хaмдa тaълимнинг тaдpижий paвишдa тaшкил тoпиши учун иcтикбoлли хиcoблaнaди, шу-нингдeк, тaълим мухитининг pивoжлaнишигa ижoбий тaъcиp кypcaтaди2.

2 Жумaниëзoвa M.T. Укитувчилapни тaълимдaги иннo-вaция жapaëнлapигa тaйëpлaш муaммoлapи. II «Узлукоиз тaълим тизимидa иннoвaция тexнoлoгиялapидaн фoйдa-лaниш». Мaкoлaлap тyплaми. - T.: «B^pei^^i пpecc». 2010. -246-б.

ЗAMOНAВИЙ TA'^M / COBPEMEHHOE OБPAЗOВAНИE 2016, 6

Педагогик инновацион фаолият укитиш ти-зимини бир холатдан иккинчи холатга утка-зишга олиб келувчи янгиликни таркатиш жа-раёнидан иборат. Инновацион таълим энг са-марали шакл, восита, методлар, усулларни из-лаш янги Fояларни яратиш натижасида юзага келади. Шунинг учун инновация таълим эво-люциясининг мухим элементи хисобланади.

БошланFич синфларда табиатшуносликни укитишни инновацион методлардан фойдала-ниб ташкил этиш учун аввало дарснинг режа-си ва лойихаси аник ишлаб чикилиши лозим. Укитувчи узининг иш шакллари ва укувчи-ларнинг куникмалар эгаллаш жараёнидаги ишлар доирасини аник белгилаб олиши лозим. Шунингдек, у кандай укитиш методлари-дан фойдаланиши хам мухим ахамиятга эга. Метод танлашда купрок интерактив метод-ларга эътибор каратиш таълим самарадорли-гини оширади1.

Интерактив машFулотнинг асосий методла-ри: интерактив семинар, тренинг, аклий ху-жум, ишчанлик уйини, ролли уйин, мухокама, бахс, мунозара, танкидий фикрлаш, бумеранг, пресс, интервью, занжир, синквейн, пинборд, инсерт, суратли диктант, музёрар ва бош-калар.

Таъкидлаш жоизки, интерактив машFулот-ларда шакл ва методлар биргаликда мавжуд булиб, уларни шартли равишдагина ажратиш мумкин. Интерактив машFулотлар аник режа-лаштирилган холда дарс максадини белгилаб, дарс лойихаси ва алгоритми ишлаб чикил-ганидан кейингина амалга оширилади.

Интерактив методларнинг барчасида хам укитувчи ва укувчи фаолияти уртасидаги х,ам-корлик, укитувчининг таълим жараёнидаги фаол х,аракати кузда тутилади. Масалан, би-рор-бир мавзуни ургатишда уни моделлашти-риш кисмида укитувчи укувчиларга моделни намойиш килиш олдидан «Аклий хужум» ме-тодидан фойдаланиши мумкин. Яъни укув-чилар куйилган муаммони кандай тушуниш-лари ва куникмани кандай эгаллашлари мум-кинлиги улардан суралиб, уларнинг фикрлари умумлаштирилади. Бунда укувчилар фикри мутлако танкид килинмайди. Амалий кисмда

1 Норбутаев Х., Эшкувватов Ш. БошланFич синфларда дидактик уйинли таълим технологияларидан фой-даланиш самарадорлиги. // «Замонавий таълим», 2015, 6-сон. -67-68-б.

укитувчи «Хамрох,ингга ургат» методидан фойдаланиши мумкин. Бу метод дарсни опти-мал ташкил этишга имконият яратиб, укув-чиларни уз фаолиятини танкидий назорат килиш ва хатоларни бартараф этишга урга-тади. Уни куллаш куйидагича булади.

Синф биринчи ва иккинчи х,амкор кисм-ларга булинади. Дарсни утиш моделидан фой-даланиб биринчи х,амкор иккаласига, иккинчи ^амкор эса биринчисига моделдаги кисмларни ургатади. Укитувчи укувчиларга таълим ме-тодлари воситасида модель кисмларини аввал тушунтиради, кейин курсатади. Укувчилар укитувчи айтган ва курсатганларини такрор-лайдилар ва бажарадилар.

Укитувчи синфни назорат килиш учун узига икки нафар х,амкорни танлайди. Укитувчи уз ^амкорларига моделни боскичма-боскич ба-жартириб куради, тушунмаганларини тушун-тириб, урганишига ёрдам беради. Укитувчи синфдаги х,амкорларига биринчи кисмни бир-бирларига ургатишлари ва бажаришларини айтади. Уларнинг ишларини назорат килиб, камчиликларини бартараф этишга ёрдамла-шади.

Бу иш усули моделнинг бошка кисмларини х,ам бажаришда давом этади. Бу укувчиларни бир-бирига ва узига талабчан булишига, хатоларни уз вактида бартараф этиш, ишни танкидий бах,олашга ургатади.

Тушунчаларни текширишда укитувчи турли интерактив методлар: «Бумеранг», «Чархпа-лак», «Аклий ^ужум» ва бошкалардан фойдаланиши мумкин. Жумладан, «Чархпалак методика укувчилар гуру^ларга булиниб, улар-га топшириклар ёзилган варака таркатилади. Масалан, «Гулли усимликлар ^акида маълумот беринг». Укувчилар топширикни бажарганла-ридан кейин уларнинг ишлари гурухдаги бошка укувчиларга таркатилади. Улар тегишли узгартиришлар киритганларидан кейин яна бошка укувчиларга берилади ва шу тарзда укувчиларнинг хар бирининг иши гурухдаги барча укувчилар кулидан утади ва охири узига кайтади, хар бирлари уз нуктаи назаридан ишга узгартиришлар киритишлари мумкин. Кейин укитувчи туFри жавобни курсатади. Бу усулда укувчилар ижодий фикрлаш, уз фик-рларини эркин баён этиш ва уз камчиликларини билиш имкониятига эга буладилар.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2016, 6

Куйида бошланFич синфларда табиатшу-нослик дарсларида инновацион педагогик технологиялардан фойдаланиш буйича дарс ишланмаси берилган.

Дарснинг мавзуси: Улкамизда табиатни асранг (табиатшунослик, 4-синф).

Дарснинг мацсадлари:

а) таълимий: укувчиларга табиатни асраб-авайлаш, уни парвариш килиш хакида таълим бериш;

б) тарбиявий: табиатга мехр бериш рухида тарбиялаш. Табиатни мухофаза килиш, унинг бойликларидан унумли фойдаланишга даъват этиш;

д) ривожлантирувчи: укувчиларнинг она ватан, табиатга мухаббат туЙFуларини ривож-лантириш.

Дарс тури: назарий.

Дарс методи: аклий хужум методи.

Дарс жи^ози: дарслик, таркатма мате-риаллар, электрон воситалар.

Дарснинг бориши:

I. Ташкилий цисм. Саломлашиш, давомат-ни аниклаш, синф тозалигига эътибор кара-тиш.

Укитувчи томонидан дарсда риоя килиниши лозим булган коидалар хакида тухталади. Шу-нингдек, укувчиларнинг диккатини жамлаш учун мантикий топширик берилади.

II. Утган мавзу юзасидан уцувчилар би-лимини назорат цилиш ва ба^олаш.

Утилган мавзу юзасидан укувчиларга таркатма материаллар ёрдамида саволлар берилади. Жавоблар олингач, укитувчи томонидан укувчиларнинг жавоблари тах,лил килинади ва бахоланади.

III. Утилган мавзуни муста^камлаш. Утилган мавзу «Аклий хужум» методи оркали мустахкамланади. Укитувчи стол устига жой номлари (то-р, чул, урмон, шахар, дарё ва х,.к.) ёзилган ко*озларни тескари килиб куяди. Укувчилардан бири ^озлардан бирини тан-лаб олиб, унда ёзилган жой номларини шун-дай тасвирлаши керакки, колган укувчилар гап нима хакида бораётганлигини дарров ту-шуниб жавоб беришлари керак. Укувчиларнинг жавоблари экранда бериладиган тасвир-лар оркали текшириб борилади (экранда ^озларда ёзилган жой номлари намойиш этилади). Утилган мавзу юзасидан укувчиларнинг билими, узлаштириши тах,лил килина-

ди ва дарсда фаол иштирок этган укувчилар раFбатлантирилади.

IV. Янги мавзу баёни. Дастлаб укитувчи укувчиларга янги мавзу юзасидан назарий маълумотлар беради.

Инсон табиий бойликлардан уз эхтиёжини кондириш максадида фойдаланади. Ер юзаси-даги дастлабки одамлар табиатнинг тайёр махсулотидан фойдаланган, инсон акл-зако-ватининг ортиб бориши, мехнат куроллари-нинг яратилиши ва фан-техниканинг жадал ривожланиши натижасида инсоннинг табиатга таъсири ортиб борди.

Одамлар катта-катта урмонларни кесиб, экин майдонларига айлантирди. Кишлок ва шахарларни барпо этди, ишлаб чикариш кор-хоналарини курди. Чул ва даштларнинг бир кисми узлаштирилиб, дала ва боFларга айлан-тирилди. Асосан тоFли жойлардагина яшил бойликлар сакланиб колинди.

Инсоннинг табиат билан муносабатини тар-тибга солиш, йукотилган табиий бойликларни тиклаш борасида эколог олимлар иш олиб бормокдалар. Бизнинг мамлакатимизда хам табиий бойликларни мухофаза килишга х,уку-мат даражасида алохида эътибор берилмокда. Улкамиз ^удудидаги йуколиб кетиш хавфи остидаги усимлик ва хайвонлар «Узбекистон Республикаси Кизил китоби»га киритилган. Жумладан, бугунги кунда «Кизил китоб»га улкамиз х,удудидаги 324 турдаги усимлик ва 184 турдаги хайвонлар киритилган.

Ватанимиз табиий бойликларини мухофаза килиш учун фаолият курсатаётган курикхона-лардан ташкари, Угом-Чоткол ва Зомин мил-лий табиат боFлари хам ташкил этилган. Бу масканларга сайёхатга чиккан кишилар улка-мизнинг табиат бойликлари билан якиндан танишадилар, табиатнинг гузаллигидан завк-ланадилар, тиник хавосидан нафас оладилар. Бу ерларга ташриф буюрган х,ар бир киши табиатни асраш ва авайлаш нечоFлик зарурли-гини тушуниб етади, унинг табиатга булган мехри ортади.

V. Янги мавзуни муста^камлаш. Дарслик билан ишлаш. Матн асосида савол-жавоб килинади. Мониторда х,ар бир гурух учун са-вол ва топишмоклар берилади. Хар бир гурух узаро маслахатлашиб монитордаги савол ва топишмокларнинг жавобларини айтади.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2016, 6

Саволлар:

1. Табиатнинг бизга берган тухфаси нима?

2. Одамлар кандай хатти-харакатлари би-лан табиатга зарар етказмокдалар?

3. Табиатни мухофаза килиш учун нималар килиш керак?

Топишмоцлар:

1. Зар гилам, зар-зар гилам, Кутарай десам, 0Fир гилам.

2. Ерга тушса, лой килар, Бу оламни бой килар.

3. Уйиб олдим, изи йук.

Укувчиларнинг жавоблари текширилиб,

фаол укувчилар раFбатлантирилади. Кейин мониторда хар бир гурух учун муаммоли саволлар намойиш этилади.

1-гурух: УртоFингиз махсус куроли билан куш овламокда. Бу вазиятда сизнинг хара-катингиз.

2-гурух: Тасаввур килинг, мактабдан уйга кайтаётганингизда кучада бир гурух болалар хазонга ут куймокчи булиб турибди. Бундай вазиятда кандай йул тутган булардингиз?

3-гурух: Уйда укангиз ёки синглингиз сув-дан фойдаланиб, уни учирмасдан уз ишида давом этяпти. Сув эса бехудага окиб кетяпти. Бу холатда нима килиш керак?

Гурухлар уз фикрларини ^озга ёзадилар ва укиб берадилар. Сунг укитувчи томонидан умумий хулоса килинади.

VI. Дарсни якунлаш. Топшириклар буйича гурухлар йиккан баллар умумлаштирилади ва F0либ гурух аникланади. Дарсда фаол катнашган укувчилар бахоланади.

VII. Уйга вазифа бериш.

Мавзуни уйда укиб, тайёрланиш ва мавзу буйича саволларга жавоб бериш.

Хулоса. БошланFич синф «Табиатшунос-лик» дарсларини янги педагогик ва инноваци-он технологиялар асосида ташкил этиш муам-мосини тадкик этишга йуналтирилган тадкикотларнинг мавжуд холатини урганиш ва тадкикот доирасида амалга ошириладиган илмий фаолиятнинг мохиятини ойдинлашти-риш, укувчиларнинг назарий билими, амалий куникма ва малакаларини янада такомиллаш-тиришда мухим ахамият касб этади.

Тавсиялар. БошланFич таълим «Табиатшу-нослик» укув фанлари мазмунида дарсларни ноанъанавий шаклда ташкил этиш, укувчиларнинг назарий билиш ва амалий куник-маларини шакллантиришга имкон берувчи топширикларнинг уз аксини топишини таъ-минлаш зарур;

бошланFич синф укувчиларда табиатни би-лишга булган кизикишни шакллантиришга оид интерфаол методлардан фойдаланишга оид методик тавсияларнинг чоп этилишига эри-шиш максадга мувофик.

Адабиётлар:

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

1. Fафурова Н.В. ва бошкалар. Педагогик технология тузилиши. // «Узлуксиз таълим тизимида инновация технологияларидан фойдаланиш». Маколалар туплами. - Т.: «Фан», 2009.

2. Халиков И., Халикова П. Таълим тизимда педагогик технологияларни куллаш. // «Узлуксиз таълим тизимида инновация технологияларидан фойдаланиш». Маколалар туплами. - Т.: «Фан», 2009.

3. Жуманиёзова М.Т. Укитувчиларни таълимдаги инновация жараёнларига тайёр-лаш муаммолари. // «Узлуксиз таълим тизимида инновация технологияларидан фойдаланиш». Маколалар туплами. - Т.: «Экстремум пресс», 2010.

4. Норбутаев Х., Эшкувватов Ш. БошланFич синфларда дидактик уйинли таълим технологияларидан фойдаланиш самарадорлиги. // «Замонавий таълим», 2015, 6-сон. -67-68-б.

5. Норбутаев Х., Рахматуллаев Б.А. Биологияни фанлараро укитишда синхрон (вертикал) боFланиш. // «Замонавий таълим», 2015, 11-сон. -31-36-б.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2016, 6

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.