Научная статья на тему '“БОШ МИЯ ТУЗИЛИШИ ВА ФИЗИОЛОГИЯСИ МАВЗУСИНИ ЎҚИТИШДА ИНТЕРФАОЛ ТАЪЛИМ МЕТОДЛАРИНИНГ ЎРНИ'

“БОШ МИЯ ТУЗИЛИШИ ВА ФИЗИОЛОГИЯСИ МАВЗУСИНИ ЎҚИТИШДА ИНТЕРФАОЛ ТАЪЛИМ МЕТОДЛАРИНИНГ ЎРНИ Текст научной статьи по специальности «Гуманитарные науки»

CC BY
0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
«Ҳимояга ким чиқади» / «Тез саволга — тез жавоб» / «Тармоқлар (Кластер)» / «Ақлий ҳужум» / «Матнни давом эттир» / «Домино» / «Рақамли диктант». / “Who will stand up for defense” / "Quick question quick answer" / "Networks (Cluster)" / "Brainstorm" / “Continue text” / "Domino" / "Digital dictation".

Аннотация научной статьи по Гуманитарные науки, автор научной работы — Чориева Н.М.

Мақолада “бош мия тузилиши ва физиологияси мавзусини ўқитишда интерфаол таълим методларининг ўрни, ахамияти ҳақида батафсил маълумот кeлтирилган

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

"THE ROLE OF INTERACTIVE EDUCATIONAL METHODS IN TEACHING THE SUBJECT OF BRAIN STRUCTURE AND PHYSIOLOGY

The article provides detailed information about the role and significance of interactive educational methods in teaching the subject “Structure and Physiology of the Brain”.

Текст научной работы на тему «“БОШ МИЯ ТУЗИЛИШИ ВА ФИЗИОЛОГИЯСИ МАВЗУСИНИ ЎҚИТИШДА ИНТЕРФАОЛ ТАЪЛИМ МЕТОДЛАРИНИНГ ЎРНИ»

Чориева Н.М., PhD Термиз давлат педагогика институты, Биология ва уни ущтиш методикаси кафедраси катта уцитувчиси

"БОШ МИЯ ТУЗИЛИШИ ВА ФИЗИОЛОГИЯСИ МАВЗУСИНИ УЦИТИШДА ИНТЕРФАОЛ ТАЪЛИМ МЕТОДЛАРИНИНГ УРНИ

Аннотация. Мацолада "бот мия тузилиши ва физиологияси мавзусини уцитишда интерфаол таълим методларининг урни, ахамияти уацида батафсил маълумот келтирилган

Калит сузлар. «Xимояга ким чицади»; «Тез саволга — тез жавоб»; «Тармоцлар (Кластер)»;«Ацлий уужум»; «Матнни давом эттир»; «Домино»; «Рацамли диктант».

Chorieva N.M., Ph.D senior teacher methodology department Biology and its teaching Termiz State Pedagogical Institute

"THE ROLE OF INTERACTIVE EDUCATIONAL METHODS IN TEACHING THE SUBJECT OF BRAIN STRUCTURE AND

PHYSIOLOGY

Abstract. The article provides detailed information about the role and significance of interactive educational methods in teaching the subject "Structure and Physiology of the Brain ".

Keywords. "Who will stand up for defense"; "Quick question - quick answer"; "Networks (Cluster)"; "Brainstorm"; "Continue text"; "Domino"; "Digital dictation".

Илмий техник тараккиёт XXI аср охирига келиб факатгина куплаб ишлаб чикаришсохаларини технологиялаштиришга сабаб булиб колмай, балки маданият сохасига, билимларсохаларига хам кириб келди. Бугунги кунда биз энди ахборот, тиббиёт технологиялари хакида гапирамиз, шу жумладан таълим сохасида хам.

Олий таълим тизимининг асосий максади — барча сохаларда етук мутахассис шахсни тайёрлаш, унинг ижодий, рухий ва жисмоний кобилиятларини ривожлантириш хамда ахлокий жихатдан мустахкам фаол фукарони тарбиялашдир. Олий таълим тизимидаги асосий вазифалардан бири укув жараёнига педагогик инновацион усуллар ва ахборот-коммуникация технологияларни жорий килиш оркали замон талабига

мувофик таълим бериш жараёнини кескин узгартириш булиб, унинг асосини олий таълим тизимида укитилаётган фанларнинг услубий тизимларини яратиш ташкил етади. Таълимнинг интерфаол методларидан хар бир боскичда талабанинг узига хос психологик хусусиятлари, тафаккур тарзини хисобга олган холда фойдаланиш, аник бир талабалар аудиториясининг узига хос жихатларини хисобга олиш укитувчидан катта педагогик махоратни талаб килади. Хусусан: «Химояга ким чикади»; «Тез саволга — тез жавоб»; «Тармоклар (Кластер)»;«Аклий хужум»; «Матнни давом эттир»;«Елпигич»; «Домино»; «Ракамли диктант»каби методлар олий таълим тизимида хам муваффакиятли кулланиб келинмокда ва улардан дарс жараёнида фойдаланиш эса талабаларни дарсга нисбатан кизикишини оширади.

Укитувчи талабанинг талаб ва эхтиёжларига кура таълим технологияларига аста-секин мураккаб элементларни киритган холда окилона куллай билиши лозим. Хар бир педагог шуни доимо ёдда тутиши керакки, хозирги замон тарбиясининг барча жараёнлари талабаларни тахлил килиш, мустакил фикрлаш ва ижод килишга йуналтирилмоги лозим. Бунда талаба аудиторияда узини эркин хис килиши, укув фаолияти эмотсионал жихатдан кониктириши лозим, ана шундагина у узининг фикрларини эркин баён кила олади. Олий таълим тизимида кенг куламда кулланиладиган интерфаол усуллар бир канча булиб, кайси методни танлаш укитувчининг утаётган мавзуси хамда дарснинг максадига боглик. Айрим методик усуллардан бири «Химояга ким чикади?» хисобланади. Гурух талабалари 12 нафар булса, улар иккита кичик гурухларга булинадилар. Гурухларда иш олиб борилганда химояга ёки жавоб беришга гурух номидан иктидорли, аълочи, фаол талаба чикади ва колган талабалар унинг панасида колиб кетади, бирок гурухларда ишлаш коидасига кура гурух жавобига берилган баллар барча талабаларга куйилиши керак. Жавоб беришга тайёр укувчининг эса буш узлаштирувчи билан иши йук, бунинг олдини олиш учун ким жавоб беришга чикиши куръа ташлаш йули билан амалга оширилади. Бунинг учун кичик когозларнинг биттасига «Жавоб бер» деб ёзилади, колганлари буш колади.

«Аклий хужум» методи купрок муаммоли вазиятларни хал килишда кулланилади. Бу усул укувчиларни фаолликка ундайди, масалан: Хурматли талабалар, нима деб уйлайсизлар, Бош мия тузилиши ва физиологияси мавзусида нималарни урганасизлар? Саволга турли хил жавоблар булиши мумкин, барча талабаларнинг фикри эшитилади. Укитувчи эса узининг тахлилий фикрини бериб, талабаларнинг тугри хулоса чикаришларига кумаклашади, талабаларнинг фикрлари танкид килинмайди. Аклий хужумнинг вазифаси барчанинг диккатини бир мавзуга каратиш, уларнинг шу мавзуга чукуррок кириб боришига имкон яратиш ва фаоллаштиришдан иборат. Талабаларни дарсга кизиктириш, уларнинг фикрларини тинглаш, жавоб берганларга «Ра^мат», «Баракалла», «Яна кандай фикрлар бор?»

деб рагбатлантирувчи сузлар билан куллаб-кувватлаб туриш барча укувчиларни фаоллаштиради.

Юкорида келтирилган барча методик технологиялардан хулоса килиб шуни айтиш мумкинки, интерфаол усуллардан фойдаланиб дарс утилганда гурухда колок, узлаштирмайдиган талаба колмайди. Деярли барча талабалар дарс жараёнига жалб этилиб, уларнинг дарсга кизикишлари ортади. Бундай дарслар талабаларнинг мустакил билим олишлари мутахассисликларини чукуррок урганишларига, айникса, русийзабон гурухи талабаларининг суз бойликларини купайтиришларига катта ёрдам беради.

Демак, педагогик технология - талабанинг эхтиёжидан келиб чиккан холда бир максадга йуналтирилган, олдиндан лойихалаштирилган ва кафолатланган натижа беришига каратилган педагогик жараёндир.

Таълим жараёнида укитувчининг асосий вазифаси урганиладиган мавзунинг, мазмунидан келиб чиккан холда энг юкори самара берадиган укитиш воситаларини танлай олишидир. Укитиш воситаларининг таълим -тарбия жараёнидаги ахамиятини куйидагича ифодалаш мумкин:

-талабаларда илмий дунёкарашни шакллантириш ва ривожлантиришга, моддий оламни билиш ва оламни урганиш методларини эгаллашга, кузатиш ва тажриба куйиш оркали илмий-тадкикот олиб боришга замин тайёрлайди;

-талабаларда тушунчаларни шакллантириш жараёнининг самарадорлигини орттиришда мазкур жараённинг барча боскичлари: укув материалини сезги органлари оркали кабул килиш, идрок этиш, тасаввур килиш, эсда саклаш, амалда куллаш ва натижаларни текширишда фойдаланиш кузланган натижани беради;

-талабаларда куникмаларни таркиб топтириш боскичларида укитиш воситалари хам мазмун, хам иш куроли сифатида майдонга чикади.

Биологияни укитишда огзаки баён, кургазмали ва амалий методлар билан биргаликда хамкорликда укитиш, муаммоли изланиш ва мантикий методлардан фойдаланиш хам мухим ахамият касб этади.

Муаммоли таълим технологиялари талабаларда ижодий фаолият тажрибаларининг шаклланишига имкон яратади. Муаммоли дарсларнинг дидактик максади куйидагилардан иборат:

• талабаларнинг аввал узлаштирган билимларини муаммони хал этишда ижодий куллаб, янги билимларни эгаллаш куникмаларини шакллантириш;

Мунозарали дарслар хам муаммоли таълим технологиясига асосланади.

Бу дарсларнинг дидактик максади куйидагилардан иборат:

• талабаларнинг билиш фаолиятини фаоллаштириш оркали тахсил олишга ва фанга кизикишларини орттириш, билимларини кенгайтириш;

•талабаларнинг аввал узлаштирган билим, куникма ва малакаларини одатий, таниш ва кутилмаган янги вазиятларда куллаш оркали янги билимларни эгаллашга эришиш;

•талабаларнинг билимидаги мавхум тушунчаларни аниклаш ва уларга бархам бериш, билим олишга булган интилишини ривожлантириш;

•талабаларнинг нуткини устириш, уз фикрини тугри баён килиш ва уни далиллаш куникмаларини хосил килиш.

ХУЛОСА ВА ТАВСИЯЛАР: Биология сохасидаги фанларни укитишда таълимнинг анъанавий турлари билан бир каторда янги педагогик технологиялардан,табиий кургазмали воситалар билан бирга тасвирли кургазма воситаларидан хам унумли фойдаланиш максадга мувофик.

«Одам анатомияси ва физиологияси» фанидан утиладиган маъруза ва амалий машгулотларда самарали натижаларга эришиш учун педагогик технологиялар ва интерфаол методларданянада кенгрокфойдаланиш зарур.

Педагогик технологиялар ва методлардан биология тизимидаги бошка фанларни укитишда хам фойдаланишни тавсия киламиз.

Мохир, тажрибали укитувчиларнинг иш тажрибаларини кенг микёсда оммалаштириш лозим.

Фойдаланилаган адабиётлар:

1. Педагогика профессионалного образования. Под. ред. В.А.Сластенина. Москва «Академия». 2004.

2. «Педагогика» В.А.Сластенин, И.Ф.Исаев, А.И.Мищенко, Е.Н.Шиянов. Москва. «Школная пресса». 2004.

3.Baxriddinovna R. U., Musurmonovich F. S. Distance Learning System in Educational System Instead, and Significance //Texas Journal of Multidisciplinary Studies. - 2023. - Т. 21. - С. 11-13.

4. Алматов К.Т., Алламуратов Ш.И. Одам физиологияси. -Т.: Университет.2004.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.