Научная статья на тему 'БИЗНЕС ФАОЛИЯТИДА ТИЖОРАТ БАНКЛАРИНИНГ ОПЕРАЦИЯЛАРИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ИСТИҚБОЛЛАРИ'

БИЗНЕС ФАОЛИЯТИДА ТИЖОРАТ БАНКЛАРИНИНГ ОПЕРАЦИЯЛАРИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ИСТИҚБОЛЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
206
48
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Science and innovation
Область наук
Ключевые слова
банк / банк тизими / банк трансформацияси / тадбиркорлик фаолияти / иқтисодий ўсиш / кредитлаш амалиёти / пул-кредит сиёсати / молия тизими / аҳоли турмуш даражаси. / bank / banking system / banking transformation / entrepreneurial activity / economic growth / lending practice / monetary policy / financial system / standard of living of the population.

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — A. Abduvoxidov, B. Abduvoxidova

Иқтисодиёт тармоқ ва соҳаларини барқарор ривожлантириш, бизнес фаолиятини молиялаштиришда тижорат банкларининг ўрни ва аҳамияти беқиёс. Шундан келиб чиққан ҳолда, мазкур мақолада тижорат банклари фаолиятини такомиллаштириш масалалари муҳокама қилинган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

PROSPECTS FOR THE DEVELOPMENT OF COMMERCIAL BANKS' OPERATIONS IN BUSINESS ACTIVITIES

The role and importance of commercial banks in the sustainable development of industries and links of the economy, the financing of entrepreneurial activity are immeasurable. Based on this, this article discusses the issues of improving the activities of commercial banks.

Текст научной работы на тему «БИЗНЕС ФАОЛИЯТИДА ТИЖОРАТ БАНКЛАРИНИНГ ОПЕРАЦИЯЛАРИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ИСТИҚБОЛЛАРИ»

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

БИЗНЕС ФАОЛИЯТИДА ТИЖОРАТ БАНКЛАРИНИНГ ОПЕРАЦИЯЛАРИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ИСТЩБОЛЛАРИ Абдувохидов Акмал Абдулазизович,

Гулистон давлат университети "Иктисодиёт" кафедраси доценти Абдувохидова Башорат Аликуловна

Узбекистон Республикаси Банк-молия академияси тингловчиси https://doi.org/10.5281/zenodo.7391892 Аннотация. Ицтисодиёт тармоц ва со^аларини барцарор ривожлантириш, бизнес фаолиятини молиялаштиришда тижорат банкларининг урни ва а^амияти бециёс. Шундан келиб чиццан %олда, мазкур мацолада тижорат банклари фаолиятини такомиллаштириш масалалари мууокама цилинган.

Калит сузлар: банк, банк тизими, банк трансформациям, тадбиркорлик фаолияти, ицтисодий усиш, кредитлаш амалиёти, пул-кредит сиёсати, молия тизими, а^оли турмуш даражаси.

ПЕРСПЕКТИВЫ РАЗВИТИЯ ОПЕРАЦИЙ КОММЕРЧЕСКИХ БАНКОВ В

БИЗНЕС ДЕЯТЕЛЬНОСТИ Аннотация. Роль и значение коммерческих банков в устойчивом развитии отраслей и звеньев экономики, финансировании предпринимательской деятельности неизмеримы. Исходя из этого, в данной статье рассматриваются вопросы совершенствования деятельности коммерческих банков.

Ключевые слова: банк, банковская система, банковская трансформация, предпринимательская деятельность, экономический рост, практика кредитования, денежно-кредитная политика, финансовая система, уровень жизни населения. PROSPECTS FOR THE DEVELOPMENT OF COMMERCIAL BANKS' OPERATIONS

IN BUSINESS ACTIVITIES Annotation. The role and importance of commercial banks in the sustainable development of industries and links of the economy, the financing of entrepreneurial activity are immeasurable. Based on this, this article discusses the issues of improving the activities of commercial banks.

Keywords: bank, banking system, banking transformation, entrepreneurial activity, economic growth, lending practice, monetary policy, financial system, standard of living of the population.

Кириш. Жах,ондаги тараккий этган мамлакатлар тажрибасига кура, тадбиркорлик субъектлари фаолиятини молиялаштиришнинг асосий йуналиши тижорат банклари томонидан кредитлаш х,исобланади. Аксарият ривожланган мамлакатларда тадбиркорлик субъектлари томонидан курсатилаётган хизматларнинг ЯИМдаги улуши 70-75 фоизни ташкил этади. Иктисодиётда банд булган ах,олининг асосий кисми х,ам шу сохдда банд булиб, улар Японияда 70 фоизни, А^Шда 80 фоиздан купрокни ташкил килади. Тадбиркорлик субъектлари фаолиятининг 90 фоизгача булган кисми тижорат банкларининг кредитлари х,исобидан молиялаш-тирилади [1]. Бугунги кунда тижорат банклари томонидан тадбиркорлик субъектлари фаолиятини х,ар томонлама куллаб-кувватлаш ва ривожлан-тириш хдмда кредитлаш буйича илгор инновацион банк

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

хизматларини курсатиш ва таклиф этиш борасида жадал ракобат мухити такомил-лашмокда.

Илгор хорижий мамлакатлар тажрибаси хамда банк тизими фаолия-тининг стратегик максадларидан келиб чиккан холда тижорат банклари томонидан тадбиркорлик субъектларини кредитлаш амалиётинитакомил-лаштириш, кредит ресурсларини самарали жойлаштириш, бошкариш ва таксимлаш, кредитлаш рискларини камайтириш, кредитлашнинг замона-вий шаклларини тадкик килиш, шаффоф ва мукаммал кредит сиёсатинишакллантириш сингари муаммоларнинг илмий асослари тадкик этилмокда.

Узбекистонда тижорат банклари томонидан тадбиркорлик субъект-ларини кредитлаш амалиётини такомиллаштириш масалалари мухим ахамият касб этмокда. «...Республикамиз банк-молия тизимини ислох килиш мамлакат иктисодиётини ривожлантиришда банк тизимининг ролини ошириш имконини берди. Шу билан бирга курсатилаётган банк хизматлари сифатини янада ошириш хдмда тадбиркорлик субъектлари билан тулаконли хамкорлик муносабатларини урнатиш учун тижорат банкларининг иш услубларини тубдан яхшилаш, ахоли ва хужалик субъектларининг банк тизимига ишончли институционал хамкор сифатида карашларини мустахкамлаш вазифалари долзарб булиб колмокда» [2]. Мамлакат ижтимоий-иктисодий ривожланишининг фаол таркибий субъекти хисобланган тадбиркорлик субъектлари фаолиятининг баркарор ривожланиши банк тизими билан узвий боглик булиб, унда тижорат банклари томонидан уларга курсатилаётган инновацион комплекс банк хизматлари, шу жумладан, инновацион кредитлаш хизматларини янги сифат курсаткичларига олиб чикишни такозо этади. Хусусан, хозирги вактда тижорат банклари томонидан ажратилган кредитларнинг 55-60 фоизи давлат дастурлари асосида берилаётганлиги, имтиёзли кредитлар улушининг куплиги, банклар депозит базасининг баркарор эмаслиги, инфляция рискининг юкори эканлиги [3] бу борадаги мавжуд муаммолар-ни хал этиш зарурати ва ахамиятини оширади.

Адабиётлар шархи Тижорат банклари томонидан тадбиркорлик субъектларини кредитлаш амалиётини такомиллаштириш, кредитлаш тартибида юзага келувчи рискли жараёнларни бахолаш ва бошкариш хамда кредитлаш амалиётининг прогноз курсаткичларини ишлаб чикиш-нинг айрим жихатлари хорижлик иктисодчи олимлардан М. А. Пассель [4], Ю. А. Герасина [5], О. И. Лаврушин [6] ва бошкаларнинг илмий ишларида атрофлича тадкик этилган. Узбекистонлик иктисодчи олимлардан Ш. З. Абдуллаева [7], Г. О. Турдиева [8],М. С. Рустамов [9], ва бошкаларнинг илмий ишларида банкларнинг кредитлаш амалиётини ривожлантириш буйича катор илмий ва амалий таклифлар ишлаб чикилган. Хусусан, О.К.Иминов Жахон банки ва бошка хориждаги молия ташкилотларнинг республикада кредит тизимини такомиллаштириш буйича тавсияларини атрофлича тахлил килиш асосида Узбекистонда жахон стандартларига мос келувчи кредит механизмини яратишнинг илмий-услубий жихатларини асослаб берган, Ш. З. Абдуллаева кредит бахосини белгилашда кредит маблагларининг бахоси ва кредит амалиётлари хизматининг киймати асосий мезон сифатида хизмат килишини таъкидлаб утган [7]. Ф. Холмаматов тижорат банкларида кредитлардан курилган зарарларни коплашга мулжалланган захира ажратмаларининг меъёрий даражадан ошишига йул куймаслик, тижорат банклари кредит портфелининг диверси-фикация даражасини ошириш сингари таклифларни берган.

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

Бугунги кунда тижорат банклари кредит сиёсати ва тадбиркорлик субъектларини кредитлаш амалиётидаги камчиликлар ва уларнинг келиб чикиш сабаблари, жумладан, республикада банкларнинг кредитлаш тартиби ханузгача жахон стандартлари ва мижозларнинг талабларига жавоб бера олмаслиги, ривожланган давлатлар тижорат банкларининг кредитлаш амалиётининг мамлакат тижорат банкларига татбик этилмаёт-ганлиги мазкур диссертация мавзусининг танланишига сабаб булди.

Та^лил ва натижалар. Узбекистонда иктисодиётни ривожлантириш истикболи йулида, аввало ривожланган давлатларнинг илгор хориж тажрибаси хамда усулларини хар томонлама тулик урганган холда, кейин бу тажрибаларни тахлил килиб, шароитга мослаштириб улардан фойда-ланиш ута мухимдир.

Шунинг учун хам кредитлаш амалиётини ривожлантиришда бу борадаги хорижий мамлакатлар тажрибасини урганиш ва улардан Узбекистон Республикаси тижорат банкларининг кредитлаш амалиётини такомиллаш-тиришда фойдаланиш мухим ахамият касб этади.

Тижорат банклари томонидан тадбиркорлик субъектларини кредит-лаш амалиётининг таркибий кисмлари доимий узаро муносабатда булади ва бу узвийликдан яхлитлик келиб чикади. Бу яхлитлик конуниятларини билиш учун биринчи навбатда кредитлаш амалиётини таркиб топтирувчи кисмларнинг кетма-кетлиги, яъни кайси биридан кейин кайсиси келиб чикишини белгилаб олиш лозим. Тижорат банкларида кредитлаш амалиётини шакллантириш узаро чамбарчас боглик булган бир канча боскичларни камраб олади (1-расм). Тижорат банклари томонидан тадбир-корлик субъектларини кредитлаш амалиёти мониторингида мижознинг молиявий холатидаги узгаришларни тахлил килиш, тадбиркорлик субъектининг молиявий ахволини бахолаш, аудит килиш ва узаро чамбарчас боглик бир канча боскичларни камраб олади. Шу нуктаи назардан, кредитлаш амалиёти мониторинги - кредит жараёнининг турли боскичларида олиб бориладиган кенг микёсли кредит назоратларини камраб олади (2-расм).

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

1-расм. Тижорат банкларида тадбиркорлик субъектларини кредитлаш амалиётини шакллантириш

Манба: Норов А. Р. Тижорат банклари томонидан тадбиркорлик субъектларини кредитлаш амалиётини такомиллаштириш 08.00.07 - молия, пул муомаласи ва кредит Иктисодиёт фанлари буйича фалсафа доктори (phd) диссертацияси автореферати

Тижорат банкларида кредитлаш амалиёти ва мониторингини олиб бориш буйича банк мустакил равишда банкнинг кредит сиёсатини ишлаб чикади ва у асосий хужжат хисобланади. Банкнинг кредит сиёсати - кредитлаш жараёнида юзага келувчи рискларни бошкаришда банк рахбарияти томонидан кабул килинадиган чора ва услубларни белгиловчи хамда банк рахбарияти ва ходимларини кредитлар портфелини самарали бошкаришга доир курсатмалар билан таъминловчи хужжатдир.

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

2-расм. Тижорат банклари томонидан тадбиркорлик субъектларини кредитлаш амалиёти мониторинги.

Манба: Норов А. Р. Тижорат банклари томонидан тадбиркорлик субъектларини кредитлаш амалиётини такомиллаштириш 08.00.07 - молия, пул муомаласи ва кредит Иктисодиёт фанлари буйича фалсафа доктори (phd) диссертацияси автореферати

Жахонда тижорат банклари активлари таркибида кредитлар улушини тахлил килганимизда, Узбекистон Республикаси тижорат банклари курсат-кичлари 2018 йилда, А^Ш тижорат банклари ва Евро худуддаги тижорат банк курсаткичларига нисбатан юкори хисобланади. Лекин А^Ш тижорат банклари ва Евро худуддаги тижорат банкларида активлар таркибида кредитлардан ташкари кимматли когозларга килинган инвестициялар салмоги юкори хисобланади. Уз навбатида, тижорат банкларининг кредитлаш имкониятини янада ошириш улар кредитларининг сифатига боглик. Бу эса, банкларнинг кредитлаш самарадорлигини оширишни такозо этади. Кредитлар банклар учун асосий даромад манбаси булиб, кредитлар буйича фоиз ставкалари одатда кимматли когозларга нисбатан юкори булади. Масалан, 2014 йил якунида А^Ш банклари томонидан барча активларнинг 51,1 фоизини кредитлар ташкил этди. Кредитлар буйича уртача фоиз ставкаси 4,7 фоизни ташкил этган булса, банклар томонидан сотиб олинган кимматли когозлар буйича уртача фоиз ставкаси факат 2,3 фоизни ташкил этди. Шундай

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

килиб, агар банк кредит портфели хажми тезрок суръатларда ошиши мумкин булса, унинг бахоси ошади10. А^Шнинг кичик банклари тижорат, чакана ва бошка кредит туларини кенгайтириб, молиявий баркарорлик ва зарарни камайтириш имкониятларини, йирик банклари эса риск даражаси юкори тижорат кредитларини беришда уз устуворлигини кучайтирмокда (2-расм).

Маълумки, банклар пул маблаглари харакатида воситачилик килувчи ташкилот сифатида жалб этилган ресурсларни юкорирок фоиз ставкасида мижозларга таклиф килади ва шундан фойда куради. Аммо банклар амалиёти тахлилига кура тижорат банклари кредитларининг фоиз ставкаси билан ахолининг муддатли омонатлари фоиз ставкалари уртасида салбий фарк мавжуд, яъни тижорат банклари томонидан юкори фоизда маблагларни жалб этиб, паст фоиз ставкаларида уларни мижозларга такдим килиш холатлари кузатилади. Холбуки, халкаро банк амалиётида кабул килинган меъёрий андозалар буйича тижорат банклари кредитлари билан депозитлари буйича фоиз маржаси камида 4,5 фоиз булиши назарда тутилган.

Республика тижорат банклари томонидан тадбиркорлик субъект-ларини кредитлаш амалиётини такомиллаштириш билан боглик куйидаги муаммолар мавжуд :

тижорат банклари амалиётида кредитлашнинг замонавий хизмат турларидан тулик фойдаланилмаётганлиги;

тижорат банклари томонидан тадбиркорлик субъектларига ажрати-лаётган кредит линиялари маблагларидан самарли фойдаланилмаёт-ганлиги;

тижорат банклари томонидан ажратиладиган кредит маблаглари микдорини белгилашда расмийлаштириш билан боглик харажатлар хисобга олинмаганлиги;

кредитни кайтариш графигини тузишда мижознинг фаолияти хисобга олинмаганлиги;

бош банк томонидан тижорат банклари филиалларига кредит лимити белгиланиши; тижорат банклари томонидан миллий ва хорижий валютадаги кредитларни расмийлаштиришдаги фарклар;

тижорат банклари томонидан такдим этилувчи кредитларнинг муддатлари ва таъминотларни расмийлаштириш муаммолари.

Тижорат банклари томонидан тадбиркорлик субъектларини кредит-лаш амалиётини такомиллаштириш буйича куйидаги фикрларни илгари сурамиз:

1. Тижорат банклари фаолиятига тадбиркорлик субъектларининг банкни кредитлаш амалиётидан мамнунлик курсаткичи ва уларнинг банкни кредитлаш амалиётидаги камчиликлар курсаткичини куллаш оркали банкнинг кредитлаш амалиёти самарадорлигини ошириш максадга мувофиклиги куйидагилар билан изохланади:

банкнинг кредитлаш самадорлигини улчаш ва бахолаш оркали кредит булими ходимлари фаолияти бахоланади, тадбиркорлик субъект-ларини жалб килиш ва уларни саклаб колиш даражаси улчанади;

тадбиркорлик субъектларининг тажрибасини ошириш ва узаро билим алмашишга эришилади, банк мижозларини сони ортишига олиб келади. Натижада, банк даромадини ошириш имконияти яратилади.

2. Тижорат банклари томонидан тадбиркорлик субъектларини кредитлаш амалиётини такомиллаштириш борасида илгор хориж тажриба-сини урганиш ва умумлаштириш натижалари курсатдики:

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

А^Ш тижорат банклари томонидан тадбиркорлик субъектларини кредитлаш амалиётидаги мавжуд булган кафолат бериш тажрибаси, уларнинг кредитлаш амалиёти такомиллашганлигидан далолат беради;

Бангладеш давлати банкларида кредитлаш амалиёти мижозларни бир хил имкониятга эга булган гурухлар буйича ажратиб, алохида банк хизмат-ларини курсатиш ва кредит бериш амалиёти такомиллашган;

Ислом банк-молия кредитлаш амалиётини мамлакатга татбик кили-ниши, тадбиркорлик субъектларига уз фаолиятларини нафакат амалдаги конунчилик доирасида, балки уз динлари талабларига мувофик тарзда - халол йуллар билан амалга ошириш мумкинлигидан далолат беради.

3. Тижорат банклари томонидан ажратилган кредит куйилмаларида давлат улуши мавжуд банклар салмогини камайтириш зарур.

Бунинг учун Япония давлатининг кредитлаш амалиётини куйидаги тажрибаларини таклиф этамиз биринчидан, давлат дастурларини амалга ошириш учун махсус давлат тижорат банкини ташкил этиш; иккинчидан, давлат улуши мавжуд тижорат банкларида давлатнинг улушини кескин камайтириш ва тулик сотиш керак.

4. Узбекистон банк амалиётида инновацион онлайн кредитлаш хизматларини йулга куйиш зарур. Ривожланган давлатлар банк амалиётида кредитлаш амалиёти онлайн тарзда кенг кулланилмокда. Бу хизмат турини такомиллаштиришда интернет тезлиги ва сифатини яхшилаш, тадбиркорлик субъектларининг компьютер саводхонлигини ошириш лозим. Чунки, инновацион онлайн кредитлаш тадбиркорлик субъектларини куп куч ва вакт сарфламасдан кредитлаш амалиётига булган талабини кондириш билан ифодалаш мумкин.

5. Тижорат банклари томонидан тадбиркорлик субъектларини кредитлаш самарадорлигини ошириш максадга мувофиклиги куйидагилар билан изохланади:

тадбиркорлик субъектларига кредит линиясини очиш оркали бериладиган маблагларни талаб ва таклиф асосида шакллантириш лозим;

кредитнинг умумий микдорига тадбиркорлик субъектининг гаров таъминотини расмийлаштириш билан боглик харажатларни хисобга олиш керак;

бизнес-режани тадбиркорлик субъектининг фаолиятидан келиб чиккан холда расмийлаштириш лозим;

бош банк томонидан тижорат банклари филиалларига кредит лимитини белгилашда кредит микдорини эркинлаштириш лозим;

хорижий валютада ажратилган кредитнинг хорижий валютада копланиши ва кредит муддати уртасидаги узаро мутаносибликни хисобга олиш мухим, ушбу жихатларни яхшилаш банкларда тадбиркорлик субъектлари кредитлаш амалиётини янада ривожлантирилишига хизмат килади.

Хулоса ва таклифлар. Тижорат банклари томонидан тадбиркорлик субъектларини кредитлаш амалиётини такомиллаштириш буйича куйидаги фикрларни илгари сурамиз :

1. Тижорат банклари фаолиятига тадбиркорлик субъектларининг банкни кредитлаш амалиётидан мамнунлик курсаткичи ва уларнинг банкни кредитлаш амалиётидаги камчиликлар курсаткичини куллаш оркали банкнинг кредитлаш амалиёти самарадорлигини ошириш максадга мувофиклиги куйидагилар билан изохланади:

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

банкнинг кредитлаш самадорлигини улчаш ва бахолаш оркали кредит булими ходимлари фаолияти бахоланади, тадбиркорлик субъект-ларини жалб килиш ва уларни саклаб колиш даражаси улчанади;

тадбиркорлик субъектларининг тажрибасини ошириш ва узаро билим алмашишга эришилади, банк мижозларини сони ортишига олиб келади. Натижада, банк даромадини ошириш имконияти яратилади.

2. Тижорат банклари томонидан тадбиркорлик субъектларини кредитлаш амалиётини такомиллаштириш борасида илгор хориж тажрибасини урганиш ва умумлаштириш натижалари курсатдики:

А^Ш тижорат банклари томонидан тадбиркорлик субъектларини кредитлаш амалиётидаги мавжуд булган кафолат бериш тажрибаси, уларнинг кредитлаш амалиёти такомиллашганлигидан далолат беради;

Бангладеш давлати банкларида кредитлаш амалиёти мижозларни бир хил имкониятга эга булган гурухлар буйича ажратиб, алохида банк хизматларини курсатиш ва кредит бериш амалиёти такомиллашган;

Ислом банк-молия кредитлаш амалиётини мамлакатга татбик килиниши, тадбиркорлик субъектларига уз фаолиятларини нафакат амалдаги конунчилик доирасида, балки уз динлари талабларига мувофик тарзда - халол йуллар билан амалга ошириш мумкинлигидан далолат беради.

3. Тижорат банклари томонидан ажратилган кредит куйилмаларида давлат улуши мавжуд банклар салмогини камайтириш зарур.

Бунинг учун Япония давлатининг кредитлаш амалиётини куйидаги тажрибаларини таклиф этамиз биринчидан, давлат дастурларини амалга ошириш учун махсус давлат тижорат банкини ташкил этиш; иккинчидан, давлат улуши мавжуд тижорат банкларида давлатнинг улушини кескин камайтириш ва тулик сотиш керак.

4. Узбекистон банк амалиётида инновацион онлайн кредитлаш хизматларини йулга куйиш зарур. Ривожланган давлатлар банк амалиётида кредитлаш амалиёти онлайн тарзда кенг кулланилмокда. Бу хизмат турини такомиллаштиришда интернет тезлиги ва сифатини яхшилаш, тадбиркорлик субъектларининг компьютер саводхонлигини ошириш лозим. Чунки, инновацион онлайн кредитлаш тадбиркорлик субъектларини куп куч ва вакт сарфламасдан кредитлаш амалиётига булган талабини кондириш билан ифодалаш мумкин.

5. Тижорат банклари томонидан тадбиркорлик субъектларини кредитлаш самарадорлигини ошириш максадга мувофиклиги куйидагилар билан изохланади:

тадбиркорлик субъектларига кредит линиясини очиш оркали бериладиган маблагларни талаб ва таклиф асосида шакллантириш лозим;

кредитнинг умумий микдорига тадбиркорлик субъектининг гаров таъминотини расмийлаштириш билан боглик харажатларни хисобга олиш керак;

бош банк томонидан тижорат банклари филиалларига кредит лимитини белгилашда кредит микдорини эркинлаштириш лозим;

хорижий валютада ажратилган кредитнинг хорижий валютада копланиши ва кредит муддати уртасидаги узаро мутаносибликни хисобга олиш мухим, ушбу жихатларни яхшилаш банкларда тадбиркорлик субъектлари кредитлаш амалиётини янада ривожлантирилишига хизмат килади.

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

REFERENCES

1. Обзор сферы услуг Западных стран. www.export.by/act./doc@mode, http://aftershock.news: Politeconomica. ru/feb2013/malyj - biznes.: http://aftershock.news.

2. Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 12 сентябрдаги "Республика банк тизимини янада ривожлантириш ва баркарорлигини ошириш чора-тадбирлари тугрисида"ги П^-3270-сонли карори. ^онун хужжатлари маълумотлари миллий базаси, 25.09.2017й.,07/17/3270/0004.

3. 2021 йил учун Узбекистон Республикаси Марказий банкининг хисоботи, Тошкент 2022 й.

4. Пассель М.А. Заем, кредит, ссуда. - М.: Деньги и кредит, №4, 1999.

5. Герасина Ю.А. Управление кредитным портфелем коммерческого банка // Бизнес в законе. - 2011. - №1.

6. Лаврушин О.И. Банковское дело: современная система кредитования: учебное пособие. - М.: КНОРУС, 2016. - 360 с.

7. .; Абдуллаева Ш.З. Банк рисклари шароитида тижорат банкларининг кредит портфелини диверсификациялаш. и.ф.д. илм. дараж. олиш учун ёзил. дисс. автор. - Т., 2000. 43-б.

8. Турдиева Г.О. Хужалик юритувчи субъектлар кредит кобилияти тахлилининг назарий ва ташкилий- услубий жихатларини такомиллаштириш. и.ф.н. илмий даражасини олиш учун дисс. автореферати. Т., 2019. 8-9 б.

9. Рустамов М.С. Кичик бизнес субъектларини кредитлаш амалиётини илгор хориж тажрибаси асосида такомиллаштириш йуллари. и.ф.н. илмий даражасини олиш учун дисс. автореферати. Т., 2019. 8 б.

10. Абдувохидов А. А. и др. Худудларда кичик бизнес ва хусусий тадбиркор-ликни ривожлантиришда тижорат банкларининг кредитлаш сиёсатини такомиллаштириш //barqarorlik va yetakchi tadqiqotlar onlayn ilmiy jurnali. - 2022. - Т. 2. - №. 5. - С. 46-52.

11. Абдувохидов А. А. и др. Узбекистонда банк тизимини ракамлаштириш масалалари //Журнал Инновации в Экономике. - 2021. - Т. 4. - №. 2.

12. Абдувохидов А. А. Ислохотларнинг Хозирги Боскичида Тадбиркорликни Ривожлантириш Ахоли Фаровонлигини Оширишнинг Мухим Асоси Сифатида //Barqarorlik va yetakchi tadqiqotlar onlayn ilmiy jurnali. - 2021. - Т. 1. - №. 6. - С. 388399.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.