Научная статья на тему 'Хусусий тижорат банклари фаолиятини такомиллаштиришда илмий-назарий ёндашувлар'

Хусусий тижорат банклари фаолиятини такомиллаштиришда илмий-назарий ёндашувлар Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
236
38
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Холбоев М.

Иқтисодий адабиётларда хусусий тижорат банклари фаолиятининг назарий асослари иқтисодчи олимлар томонидан чуқур тадқиқ қилиниши, уларнинг фаолиятини стратегик ва концептуал нуқтаи назардан такомиллаштиришга муҳим далда бўлиши мумкин. Лекин бунинг учун тижорат банклари ислоҳотларни жорий қилиш ва фаолиятларини тубдан янгиланиши учун очиқ бўлишлари лозим.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «Хусусий тижорат банклари фаолиятини такомиллаштиришда илмий-назарий ёндашувлар»

Холбоев М.

Беруний номидаги ТошДТУ мустак,ил тадк,ик,отчиси

ХУСУСИЙ ТИЖОРАТ БАНКЛАРИ ФАОЛИЯТИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШДА ИЛМИЙ-НАЗАРИЙ ЁНДАШУВЛАР

Ицтисодий адабиётларда хусусий тижорат банклари фаолиятининг назарий асослари ицтисодчи олимлар томонидан чуцур тадциц цилиниши, уларнинг фао-лиятини стратегик ва концептуал нуцтаи назардан такомиллаштиришга муцим далда булиши мумкин. Лекин бунинг учун тижорат банклари ислоцотларни жорий цилиш ва фаолиятларини тубдан янгиланиши учун очиц булишлари лозим.

Авж олиб бораётган глобал молия-вий инкироз жах,он молия-банк тизимида жиддий нуксонлар мавжудлиги ва ушбу тизимни тубдан ислох, килиш зарурлиги-ни курсатди.

«Айни вактда бу инкироз асосан уз корпоратив манфаатларини кузлаб иш юритиб келган, кредит ва кимматбахо к^озлар бозорларида турли спекулятив амалиётларга берилиб кетган банклар фа-олияти устидан етарли даражада назорат

йуклигини хам тасдик,лади..... Бу аввало,

ана шу давлатнинг молия-валюта тизими нечоFлик мустахкам эканига, миллий кредит институтларининг к,ай даражада капи-таллашуви ва ликвидлиги (тулов имкони-га), уларнинг чет эл ва корпоратив банк тузилмаларига канчалик карам эканига, шунингдек, олтин-валюта захирасининг хажми, хорижий кредитларни кайтариш кобилияти ва пировард натижада - мам-лакат иктисодиётининг баркарорлик, диверсификация ва ракобатга бардошлик даражасига боFлик»1.

1 2012-йил Ватанимиз тарак,к,иётини янги боскичга кутарадиган йил булади. 19.01.2012 Узбекистон Республикаси Президенти Ислом Ка-римовнинг 2011-йилнинг асосий якунлари ва 2012-йилда Узбекистонни ижтимоий-ик,тисодий ривожлантиришнинг устувор йуналишларига баFишланган Вазирлар Махкамасининг мажлиси-даги маърузаси.

Шунинг билан баробар, банк тизими мустахкамлашда нафакат кундалик вази-ятни хал килиш чораларини кузлашимиз, концептуал масалаларни хал килишимиз ва бунда назарий нуктаи назардан ёнда-шиш - банк тизими тараккиётининг стра-тегик масалаларини хал килишда мухим омилдир.

Банк тизими сохасидаги олимлардан бири О.Лаврушиннинг фикрига кура, мам-лакат банк тизимини кайта таркиблашда асосий эътибор хусусий банклар фаолия-тини ривожлантиришни давлат томонидан куллаб-кувватлашга каратилиши керак. Шу сабабли, О.Лаврушин хусусий банклар устав капиталининг минимал микдорига нисбатан талаблар акциядорлик-тижорат банклариникига караганда паст булиши мумкин, деб хисоблайди. Унинг фикри-га кура, Россияда ижро интизоми ёмон булганлиги сабабли киска муддат ичида 154 та хусусий банк ёпилди2. Шу нуктаи назардан каранда банк тизимини мустах-камлашга каратилаётган давлатимиз тара-фидан амалга оширилаётган чораларнинг мохияти жуда катта.

О.И.Лаврушин хусусий тижорат банклари активларининг таркиби ва динамика-

2 Лаврушин О.И. Банковское дело. Учебник. -М.: КноРус, 2008. -73-74 бетлар.

V_/

сини х,ам тадкик килган. О.Лаврушиннинг тах,лиллари натижалари курсатдики, инкироздан аввалги давлатлар молия-си баркарор даврда, банклар томони-дан кимматли ко*озларга килинган ин-вестициялар Франция тижорат банклари-да 16,2 фоизни, Германияда-15,5 %, Ита-лияда-23,8 %, Буюк Британияда-7,8 %, Ис-панияда-23,8 %, АКШда - 2,2 %, Бельги-яда-6,4 %, Японияда-10,2 фоизни таш-кил килади1. Демак, кимматли ^озларга килинган инвестицияларнинг юкори салмоFи Испания ва Италияда кузатилади. Нисбатан жуда паст салмок Бельгия, Буюк Британия тижорат банкларига хосдир.

Хукуматнинг кимматли ко*озларига килинган куйилмаларнинг банк активла-ри умумий х,ажмидаги салмоFи уша даврда Испания тижорат банкларида 10,2 фоизни, Франция тижорат банкларида 9,4 фоизни, Италия тижорат банкларида 5,3 фоизни, АК.Ш тижорат банкларида эса -18 фоизни ташкил этган. Векселлар билан боFл и к операцияларнинг юкори салмоFи Испания (12,8%), Италия (5,8%) Бельгия (4,7%), тижорат банкларида кузатилади. Хиссали иштирок шаклидаги инвестицияларнинг банк активлари х,ажмидаги юкори салмоFи Германия тижорат банкларида кузатилади (4,0%)2.

К.Дзобек ва В.Воссеннинг3

тадкикотлари курсатишича тезкор кайта таркиблаш чора-тадбирлари сифатида янги кредитларнинг берилишига чегара-ларни урнатиш, банкларни берилган ссу-даларнинг кайтарилишига нисбатан анча агрессив сиёсат юритишга мажбур этиш, бериладиган ссудалар учун тегишли таъ-минотни яратиш ва банкнинг ички опера-цияларини тартибга солишни жорий этиш оркали хусусий тижорат банклари опера-цияларининг хавфсизлигини таъминлаш-га йуналтирилган чора-тадбирлар белги-ланади. Айрим х,олатларда тезкор кайта таркиблаш банкнинг ишлаб турган актив-ларини ишламаётган активларга кушиш

1 Лаврушин О.И. Банковское дело.-М.: Финансы и статистика, 2002. - 94 бет.

2 Zantov М. Kredit Policy. - RBTC, Tashkent, 1998. - 18 бет.

3 «Трансформация финансовых систем в стра-

нах Балтики, России и других стран бывшего Со-

ветского союза», МВФ, 1998

ёки уларни бир биридан ажратиш шакли-да амалга оширилиши мумкин. К.Дзобек ва В.Воссеннинг фикрига кура, молиявий таркибий узгартиришга банкни рекапи-тализациялашни амалга ошириш мисол булади. Банкни таркибий узгартиришни амалга ошириш сиёсати уларнинг тасдиклашича куйидаги омилларга асос-ланади: (1) банк секторидаги муаммолар-ни диагностика килишни такомиллашти-риш; (2) кайта таркиблаш стратегиясини ишлаб чикиш; (3) институционал тузулма-ларни ташкил этиш.

АКШлик таникли иктисодчи олим Эдвин Дж. Долан хусусий тижорат банкла-рининг ликвидлилиги асосан юкори лик-видли активлар х,исобидан таъминлана-ди, деган фикрни илгари суради ва уларнинг юкори ликвидли активларини икки гурух,га ажратади.

1. Кассали активлар.

2. Иккиламчи зах,иралар4,

3. Долан кассали активлар таркибига хусусий тижорат банкларининг кассасидаги накд пулларни, уларнинг Марказий банк-даги "Ностро" вакиллик х,исобракамининг KолдиFини, тижорат банкларининг бошка тижорат банкларидаги "Ностро" вакиллик х,исобрак,амларининг к,олдик,ларини ва инкассация жараёнидаги пул маблаFларини киритади.

Бизнинг фикризимча, Э. Доланнинг кассали активларнинг юкори даражада-ги ликвидлилиги хусусидаги фикри жуда уринли, аммо инкассация жараёнидаги пул маблаFларини юк,орли ликвидли активлар сифатида эътироф этиш ма-саласида, табакавий ёндашув булиши керак деб х,исоблаймиз. Чунки, тижорат банки томонидан кабул килиб олин-ган ва бошка тижорат банкларига тулов учун жунатилган пуллик х,ужжатлар юз фоиз туланмайди. Уларнинг айримлари х,атто умуман туланмаслиги мумкин. Шу-нинг учун, бизнинг фикримизча, фло-утни5 юкори ликвидли актив сифатида

4 Эдвин Дж. Долан и др. Деньги, банковское дело и денежно-кредитная политика. - СпБ.: "Санкт-Петербург Оркестр", 1994. -90-93 бетлар.

5 флоут (инглизча "float" - муаллак, сузиш) - 1) компаниянинг бозордаги акцияларининг умумий сони; 2) чекни такдим этилиши ва у буйича туловни амалга оширилиши орасидаги вак,т; тур-

бахолаш учун пуллик хужжатлар буйича туловни амалга оширадиган тижорат бан-кининг туловга лаёкатлилик рейтинги-дан келиб чикиш зарур. Рейтинг балла-ри юкори булган тижорат банкларига жунатилган пуллик хужжатлар суммаси-нигина юкори ликвидли актив сифатида бахолаш максадга мувофик. Агар пуллик хужжатлар буйича туловни амалга оширадиган банк хорижий банк булса, у холда, Стандарт энд Пурс, Мудс каби таникли рейтинг компанияларнинг юкори рейтинг балларига эга булган тижорат банкларига жунатилган пуллик хужжатлар суммасини, яъни флоут суммасини юкори ликвидли активлар таркибига киритиш лозим. Пуллик хужжатлар буйича туловсизлик муам-моси Мустакил Давлатлар Хамдустлигига аъзо булган мамлакатларда жиддий муам-молардан бири хисобланади. Республика-миз банк амалиётида хам чеклар буйича туловсизлик муаммоси мавжуд эди. Шу сабабдан, Узбекистон Республикаси Мар-казий банки лимитлаштирилган чек даф-тарчалари воситасида амалга оширилади-ган туловларни тухтишга мажбур булди.

Э. Долан иккиламчи захираларнинг куйидаги турт шаклини ажратиб курсатди:

а) Хукуматнинг кимматли ^озлари

б) Бошка банкларнинг депозит серти-фикатлари

в) Тижорат кимматли ^озлари

г) Федерал фондлар.

Бизнинг фикримизча, хусусий тижорат кимматли ^озларига килинган банк ин-вестицияларини юкори ликвидли активлар каторига киритиш мантикан туFри эмас. Чунки тижорат кимматли ^озлари аник моддий кафолатга эга эмас, айникса, республикамиз шароитида куплаб корхо-наларнинг кимматли ко*озлари буйича туловсизлик муаммоси мавжуд. Бундай холатларни Узсаноаткурилиш банкида, ТИФ Миллий банкида ва бошка тижорат банкларида кузатиш мумкин. Ана шу фикр ва мулохазалардан келиб чиккан холда тижорат кимматли ^озларига килинган банк инвестицияларини юкори ливкидли активлар таркибидан чикариб ташлаш зарур деб хисоблаймиз.

ли валюта курсларини келишилган холдаги ("муаллак") тебраниши.

К.Барлтроп ва Д.МакНотонлар юкори ликвидли активлар таркибига кассали ак-тивлардан ташкари хусусий тижорат бан-кларининг балансидаги Марказий банкда кайта хисобга олинадиган тратталарни1 хам киритади2.

Бизнинг фикримизча, Марказий банкда кайта хисобга олинадиган тратталарни юкори ликвидли активлар таркибига киритиш максадга мувофикдир. Бунинг са-баби шундаки, Марказий банкнинг трат-талар буйича мажбуриятларини бажари-шига шубха йук. Германия Федерал бан-кининг, АК.Ш Федерал захира тизимининг тратталарни кайта хисобга олиш амалиёти бир катор иктисодчи олимлар томонидан, шу жумладан, К.Байнке, Э.Долан, Э.Ридлар томонидан тадкик килинган. Уларнинг мазкур масала хусусидаги карашларини урганиш натижасида тратталарни Марказий банкда кайта хисобга олиш бораси-да муаммоларни ва чекловларни мавжуд эмаслигига ишонч хосил килиш мумкин.

Проф. О.И.Лаврушиннинг фикри-га кура, хусусий тижорат банклари-нинг ликвидли активлари уз ичига кас-садаги накд пулларни, тижорат банки-нинг Марказий банкдаги "Ностро" вакил-лик хисобракамининг колдиFини, тижорат банкининг бошка банклардаги "Ностро" вакиллик хисобракамларининг колдикларини ва йулдаги пулларни ола-ди3.

О.И.Лаврушин хусусий тижорат банкла-рининг ликвидли активлари депозитлар-нинг нобаркарор кисми буйича мажбури-ятларни бажариш имконини бериши ке-рак, деб хисоблайди. Унинг фикрига кура, хар учала шаклдаги банк депозитлари-нинг, яъни жорий депозитлар, жамFарма депозитлари ва муддатли депозитлар-нинг баркарор кисми мавжуд булиб, улар жами депозитларнинг 75 фоизидан кам

1 тратта - кредиторнинг карздорга маъ-лум бир суммани учинчи шахсга тулаб бериши кайд этилган ёзма буйруFи; ушбу буйрук буйича карздорнинг мажбурияти ушбу хужжатда узининг розилигини тасдиклаган (акцептлаган) муддатдан кучга киради.

2 Барлтроп К., МакНотон Д. Банковские учреждения в развивающихся рынках.-Всемирный банк, Вашингтон, 1993.- 53-54 бетлар.

3 Лаврушин О.И. Управление деятельностью коммерческого банка.-М.:ЮРИСТЪ, 2003. - 228 б.

V_/

булмаган кисмини ташкил этиши лозим. Ликвидли активлар эса, жами депозит-ларнинг 25 фоизи микдоридаги мажбу-риятларни бажаришга етадиган микдорда мавжуд булиши лозим.

Бизнинг фикримизча, хусусий ти-жорат баанкларининг ликвидли актив-ларининг микдорини депозитларнинг нобаркарор кисмига нисбатан эмас, балки жорий депозитлар ва жамFарма депо-зитларига нисбатан белгилаш максадга мувофикдир. Чунки айнан шу депозитларнинг нобаркарорлик даражаси юкори булиб, тижорат банкларида ликвидлилик рискини доимий тарзда юзага келтиради. Фикримизча, депозитларнинг баркарор кисмининг жами депозитларнинг 75 фоизи микдорида шаклланиши ривожланган хорижий давлатларнинг амалиётига хос булган х,олат х,исобланди. Мазкур мамла-катларда молия бозорларининг ривож-ланганлиги, молиявий х,олати баркарор булган мижозларнинг куплиги, Марка-зий банк монетар сиёсатининг максади ва вазифаларини аник х,амда шаффофлиги, корхоналарнинг солик юкини муътадил даражага келтирилганлиги ва бошка омиллар хужалик юритувчи субъектлар-нинг пул окимини баркарор даражасини таъминлашга замин яратади.

Ривожланётган давлатларда эса, молия бозорлари ривожланмаганлиги, Марказий банкнинг монетар сиёсатида ноаникликларнинг мавжудлиги, солик си-ёсатини такомиллашмаганлиги ва бошка омиллар хужалик субъектларининг молиявий х,олатига нисбатан салбий таъсирни юзага келтиради. Бу х,олатлар, пировард натижада, хужалик субъектларининг пул окимининг баркарорлигига салбий таъ-сир курсатади. Бунинг натижасида тижорат банкларидаги талаб килиб олинади-ган депозитлар ва жамFарма депозитла-ри колдикларининг нобаркарорлиги ку-чаяди. Шу сабабли, фикримизча, ривож-ланаётган мамлакатлар шароитида талаб килиб олинадиган депозитлар, юри-дик шахсларнинг жамFарма депозитла-рининг колдикларига нисбатан тижорат банкларининг ликвидли активларини ка-мида 50 фоиз микдорида саклаб туришни максадга мувофик деб х,исоблаймиз.

Т.Бобакулов узининг "Миллий валюта-нинг баркарорлигини таъминлаш: муам-молар ва ечимлар" мавзусидаги моно-графиясида тижорат банкларининг очик валюта позицияларини Марказий банкнинг валюта сиёсати доирасида тартибга солишни такомиллаштириш масаласини тадкик килган. Унинг фикрига кура, Марказий банк тижорат банкларининг очик валюта позицияларининг микдорини кун-лик назорат килиб туриши зарур.

Т.Бобакуловнинг таъкидлашига кура, тижорат банкларининг очик валюта пози-цияларига нисбатан белгиланган мазкур чекловларнинг (Узбекистон Республикаси Марказий банки томонидан тижорат банкларининг очик валюта позицияларига нисбатан 2005 йилнинг 31 августидан бош-лаб куйидаги чекловлар урнатилди: 1. Тижорат банкининг битта валютадаги очик валюта позициясининг микдори унинг ре-гулятив капиталининг 10 фоизидан ошиб кетмаслиги лозим; 2. Тижорат банкининг барча валюталардаги якуний нетто валюта позициясининг микдори унинг ре-гулятив капиталининг 20 фоизидан ошиб кетмаслиги лозим) меъёрий даражасини турли давлатларда бир-биридан кескин фаркланмаслигининг сабаби шундаки, тижорат банкларининг очик валюта позицияларини тартибга солиш максадида ишлаб чикилган методиканинг муаллиф-лари булиб халкаро Базель кумитасининг экспертлари х,исобланади. Республикамиз банк амалиётида кулланилаётган чекловларнинг меъёрий даражаси билан Fарбий Европа мамлакатларида кулланилаётган чекловларнинг меъёрий даражаларида якинлик мавжуд.

И. Носкованинг фикрига кура, тижорат банкининг хорижий валютада берил-ган кредитлари х,исобга олинадиган баланс счётларининг колдиклари очик валюта позициясини аниклашда х,исобга олинади. Бунда банк томонидан хорижий валютада берилган кредитлар конверсия килинмаган х,олатда очик валюта позициясининг микдорини узгаришига олиб келмайди, чунки активдаги валюта счёт-ларидаги сумма бир счётдан бошкасига утади. Ссудаларнинг таснифий белгилари ва муддати утган фоизларнинг мавжуд-

лиги банкнинг очик валюта позицияси-ни аниклаш нуктаи-назаридан х,еч кандай ах,амиятга эга эмас. Бунинг сабаби шун-даки, кредитларнинг таснифий белгилари кредит рискининг даражасини курсатади, валюта рискининг эса даражасини курсата олмайди1.

И. Носкова хусусий тижорат банклари-нинг очик валюта позициялари микдорини кискартиришда х,исобли форварддан фойдаланишни максадга мувофик деб х,исоблайди. Унинг фикрига кура, х,исобли форвард шартномалари х,акикатда валюта-алмашув операцияларини амал-га оширишни кузда тутмайди. Чунки шар-тнома тузилаётган пайтда базавий актив-ни етказиб бериш мажбурияти битимда иштирок этувчи томонларнинг зиммасига юкланмайди. Ушбу шартномалар буйича х,исоб-китоблар факат рублда амалга оши-рилади. Шартнома суммаси базавий ва-лютанинг дастлабки бошланFич курси би-лан унинг келгуси давр учун аникланган курси уртасидаги фарк суммаси сифатида аникланади. Лекин шу билан бирга, И. Носкова огох,лантирадики, х,исобли форвард шартномаларини уз вактида хорижий ва-лютани сотиш ва сотиб олиш суммалари уртасидаги мувофикликни таъминламас-лик банкларнинг зиммасига курсларнинг тебраниш рискини юклайди2.

Хусусий тижорат банклари фаолияти-ни ривожлантиришдаги асосий муаммо-лардан бири, Ф. Форднинг фикрига кура, уларни етарли даражада капиталлашув даражасига эга эмаслигидир. Унинг фикрига кура, Марказий банклар томонидан тижорат банкларининг фаолиятига нис-батан урнатиладиган иктисодий норма-тивлар банкларнинг капиталига нисбатан белгиланади. Шу сабабли, хусусий тижорат банклари йирик банкларга нисбатан ракобатбардош булмай колади.

Тижорат банкларининг кредитлаш ама-лиётини ташкил килиш, унинг самарадор-лигини таъминлаш хусусидаги масала-лар туFрисида тухталиб, Д.МакНотон ри-вожланаётган мамлакатларда кредитлаш амалиётини ташкил килишнинг зарурий

1 Носкова И.Я. Валютные и финансовые операции. - М.:ЮНИТИ, 1998. -45 б.

2 Уша ерда. 46 - 47 бетлар

шартларидан бири кредитларни гаров таъминоти асосида беришни одатий х,ол сифатида кабул килишдир, деган хулосага келди.3 Унинг фикрига кура, гаров сифатида олинадиган мулкнинг сотилиш бах,оси кредит ва унинг фоизини кайтаришга ети-ши лозим. Бу эса, мулкни доимий равиш-да кайта бах,олаб туришни такозо килади. Бизнинг фикримизча, олимнинг мулкни даврий бах,олаш туFрисидаги фикри ре-спубликамиз амалиёти учун х,ам жуда мух,им х,исобланади. Чунки мулкларнинг жорий бах,осини тез-тез узгариш х,олати мамлакатимизнинг хужалик амалиёти учун хос булган х,олат х,исобланади.

Хозирги кунда республикамизда мил-лий валюта курсининг чет эл валюталари-га нисбатан доимий равишда усиб бориш тенденсиясини х,амда ба^оларнинг мунта-зам усишини инобатга олган ^олда кредит учун гаров сифатида кабул килинган мол-мулк бах,осини ^ар ой ёки х,ар чорак якунига кайта бах,олашни йулга куйиш за-рурдир.

Профессор В.Усоскин тижорат банклари кредитлаш амалиётининг асосий жих,атларини тадкик килган. У тадкикот натижаларига асосланган х,олда, бир катор илмий хулосаларни шакллантирган. Ана шундай мух,им хулосалардан бири мижоз-ни банк томонидан кредит линияси очиш йули билан кредитлаш оркали кредит риски даражасини сезиларли даражада па-сайтириш мумкинлигидир4. Унинг фикрига кура, кредит линияси оркали мижозни кредитлашда компенсацион колдикдан фойдаланиш оркали мижозни нисбатан паст фоиз ставкасида кредитлаш мумкин. Бу эса, кредит рискини камайишига, кре-дитни кайтиш эх,тимолини ошишига олиб келади.

Фикримизча, компенсацион колдик халкаро банк амалиётида мижознинг кредит тулови билан боFлик харажатлари-ни камайтириш воситаси сифатида узини оклаган. Уни республикамиз банк амалиётида куллаш кредит линиясининг ми-

3 Диана МакНотон. Банковские учреждения в развивающихся странах.-ИЭР МБРР.-Вашингтон Д.С., 1993.- 75 б.

4 В.М.Усоскин. Современный коммерческий банк: управление и операции. -Москва: ВАЗАР-ФЕРРО», 1994.-с.189.

V_/

жоз учун кулай кредитлаш шакли сифати-даги ах,амиятини янада оширишга хизмат килган булар эди.

Д. Полфреман, Ф. Фордлар муаллифли-гидаги "Основы банковского дела" кито-бида мижознинг кредит йиFма жилдини урганишга эътиборни кучайтириш кредитлаш амалиётини самарали ташкил этиш-нинг мух,им омили сифатида каралган1.

Хусусий тижорат банклари фаолияти туFрисидаги илмий назарий карашларни урганиш асосида куйидаги фикрларга келдик:

- Э.Доланнинг кассали активларининг юкори даражадаги ликвидлиги хусусидаги фикрига кушилган холда инкассация жа-раёнидаги пул маблаFларини юкори лик-видли активлар сифатида эътироф этиш масаласида, табакавий ёндошув зарур деб хисоблаймиз. Сабаби тижорат банклари кабул килган ва бошка тижорат банкларига тулов учун жунатилган пуллик

хужжатлар юз фоиз туланмайди. Шунинг учун флоутни юкори ликвидлик актив сифатида бах,олаш учун пуллик хужжатлар буйича туловни амалга оширадиган тижорат банкининг туловга лаёкатлилик рей-тингидан келиб чикиш зарур;

хусусий тижорат кимматли KOFозларига киритилган банк инвести-цияларини юкори ликвидли активлар каторига киритиш максадга мувофик эмас. Чунки улар аник моддий кафолат-га эга эмас. Сабаби республикамиз шаро-итида куплаб корхоналарнинг кимматли KOFOзлари буйича тулаш муаммолари мавжуд;

- ривожланаётган мамлакатлар шарои-тида талаб килиб олинадиган депозитив-лар юридик шахсларнинг жамFарма депо-зитларининг колдикларига тижорат бан-кларининг ликвидли активларини ками-да 50 фоиз микдорида саклаб туришлари максадга туFри булади.

Адабиётлар руйхати:

1. Лаврушин О.И. Банковское дело.-М.: Финансы и статистика, 2002.

2. Zantov М. Kredit Policy. - RBTC, Tashkent, 1998.

3. «Трансформация финансовых систем в странах Балтики, России и других стран бывшего Советского союза», МВФ, 1998

4. Эдвин Дж. Долан и др. Деньги, банковское дело и денежно-кредитная политика. - СпБ.: "Санкт-Петербург Оркестр", 1994.

5. Барлтроп К., МакНотон Д. Банковские учреждения в развивающихся рынках.-Всемирный банк, Вашингтон, 1993.

6. Лаврушин О.И. Управление деятельностью коммерческого банка.-М.:ЮРИСТЪ, 2003.

7. Диана МакНотон. Банковские учреждения в развивающихся странах.-ИЭР МБРР.-Вашингтон Д.С., 1993.

8. В.М.Усоскин. Современный коммерческий банк: управление и операции. -Москва: ВАЗАР-ФЕРРО», 1994.

9. Дэвид Полфреман, Филип Форд. Основы банковского дела. Пер. с англ. -М.:ИФРА_М, 1996.

10.Носкова И.Я. Валютные и финансовые операции. - М.:ЮНИТИ, 1998.

11.Лаврушин О.И. Банковское дело. Учебник. - М.: КноРус, 2008.1

1 Ддэвид Полфреман, Филип Форд. Основы банковского дело. Пер. с англ. -М.:ИФРА_М, 1996.-с.489-490.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.