CC BY
6ИбрагимовЖамаладен Ибрагим%лы,
КР Зац шыгару Институты халыцаралыц зацнама жэне салыстырмалы цуцыцтану бвлгмтщ жетекшг гылыми цызметкерг, тарих гылымдарыныц кандидаты, доцент
Сэрсенов Айдар Марат%лы,
КР Зац шыгару Институты халыцаралыц зацнама жэне салыстырмалы цуцыцтану 6вл1мМц бас сарапшы-бастыгы, PhD докторы
Б1РТ¥ТАС ЭКОНОМИКАЛЬЩ КЕЩСТ1КТЩ ЦЫЗМЕТ ЕТУ1 АУЦЫМЫНДА РАТИФИКАЦИЯЛАНГАН ХАЛЬЩАРАЛЬЩ ШАРТТАР НОРМАЛАРЫН ¥ЛТТЬЩ ЗАЦНАМАГА ИМПЛЕМЕНТАЦИЯЛАУ МЭСЕЛЕЛЕР!
2012 жылдьщ 1 ;антарынан бастап Еуразиялы; экономикалы; ;ауымдасты;тын 6ipTyTac экономикалы; кещстшнщ ;ызмет eTyi кейбiр сырт;ыэкономикалы; ;атынастарды ;айта ;арастыру мэcелеciн туындатты. Еуразиялы; экономикалы; ;атынастарды одан api дамы-ту, жетiлдipу туралы Казахстан Республика-сы Президентшщ халы;;а жолдауында былай деп квpcетiлген: <^з ХХ1 гасырдагы жаhандьщ сын-;атерлерге еуразиялы; интеграцияны терендетумен жауап беpудемiз. Бiз Ресеймен жэне Беларусьпен 6ipre Бiрт¥гаc экономикалы; кенicтiк ;алыптастырды;, Еуразиялы; экономикалы; ода; ;^руга келе жатырмыз» [1, 2 б.].
Осындай аса манызды мiндеттеpдi ат;аруда Бipт¥таc экономикалы; кенicтiктiн ;ызмет етуi ау;ымында ратификацияланган халы;аралы; шарттар нормаларын ултты; заннамага импле-ментациялау мэcелеci взектi болып табылады. Халы;аралы; шарттар нормаларын имплемен-тациялау жэне ^лтты; заннаманын бipтYгаc экономикалы; кенicтiкте на;ты жYзеге асыры-луы еуразиялы; интеграцияны терендетуге Yлеc ;осады.
БYгiнгi тандагы тэуелciз Казахстан зацна-масынын дамуынын еpекшелiктеpiнiн бipi оны тYбегейлi жанарту болып табылады. Эзмн мазм^нды; сипаты жагынан жана заннама елцегi ;огамды; саланын барлыгына ;атысты реформалардын магынасы мен ма;сатына сэйкес болуы керек. Сонды;тан да зандарды белгiлi
тэpтiпке келтipу iciнде норматив™ ^^ы^ты; актiлеpдi толы;;анды жанарту идеясы алга шыгады. «Каза;станды элеуметтiк жащырту: Жалпыга Орта; Енбек Когамына 20 ;адам» ма;аласында Ел басы заннаманын жYЙелi турде дайындалып ;огамдагы ен взектi мэcелелеpдi шешу ;ажеттшгше аса назар аударады: «Казахстанскому обществу нужен закон о социальных стандартах и гарантиях социальных прав, который бы содержал минимальные ключевые индикаторы. Причем уже в период ближайшей сессии Парламента целесообразно рассмотреть наиболее востребованные законодательные акты. И надо взять за правило, что новые законы должны комплексно решать соответствующие вопросы, иметь прямое действие, соответствовать ожиданиям казахстанцев, делать жизнь народа проще и комфортнее, быть понятными и доступными для всех» [2, 2 б.].
¥лтты; заннаманы тубегейт жанарту, оны халы;аралы; мшдеттемелерге cэйкеcтендipу ен алдымен, заннаманын ен басты салаларында жана жуйе негiздеушi зандарды ;абылдауды ;ажет еттi. Казахстан Республикасынын кдоыктык; жетiлдipiлуiнде жана кезен Казахстан Республи-касы Пpезидентi жарлыгымен бекiтiлген 2010 жылдан 2020 жылга дейiнгi кезенге арналган саясат т^жырымдамасымен тыгыз байланысты. Б^л ;^жат 2002 жылы ;абылданган саясат т^жырымдамасынын логикалы; жалгасы болып, елдiн К¥;ы;ты; дамуында вте улкен рвл ат;арды.
Бiртутас экономикалы; кещспктщ ;ызмет ету аясында мемлекеттегi на;ты зацнамалы; шаралар туралы мэселе халы^аралы^-к¥^ы^ты^ реттеу шегiнен шыгып кетедi. Бiртутас экономикалы; кещспктщ ау;ымында халыщаралы; нор-
маларын жYзеге асыруда нэтиже басты рвлдi ат;арады, ал олардыц жолдары мен тэсiлдерi екiншi орында. Бул туралы гылыми эдебиеттерде былай деп аталып втедк «если предмет договора таков, что различие установленных им правил с правилами внутреннего законодательства не отражается на выполнении договора, то для международного права это различие вообще не имеет значения» [3, с. 117].
Ал, осы мэселелердi зерттеушi Я. Броунли пiкiрi бойынша, «из природы договорных обязательств и из обычного права возникает общая обязанность государства привести внутреннее право в соответствие с обязательствами по международному праву. Однако, вообще говоря, необеспечение такого соответствия само по себе не представляет прямого нарушения международного права. Нарушение налицо лишь тогда, когда то или иное государство не выполняет своих обязательстьв в каком-либо конкретном случае» [4, с. 71].
Сондыщтан Бiртутас экономикалы; кещснк ;ызмет ету ау;ымында мемлекет зандары жэне ережелер халыщаралы; нормаларымен у;сас бол-мауы да мYмкiн, ал ол ешк;андай терю эрекетке жат-пайды. Ец бастысы олардыц белгiлi ;атынастарды реттеуi нэтижелi болуы мацызды. Бiр нормалар т^радты турде, ал квптеген нормалар Yнемi даму ар;ылы iске асады. Олардыц бiреулерi взiнiн болгандыгымен, ал бас;алары белсендi iске асу-ымен элеуметпк нэтиже туындатады. Бiрiншi жагдайда нормаларыныц нэтижесi солардыц садталуынан, ал екiншi жагдайда олардыц белсендi юке асу мYмкiндiгiнен кврiнедi.
Халыщаралы; нормасы нормалар
жYЙесiнде ;ызмет етенн болганды;тан, ол реттеу пэш жэне орта; ма;саттары ар;ылы взара байланыс;ан нормалар жинагы ар;ылы жYзеге асады.
Еуразиялы; экономикалы; ;ауымдасты; шецбервде нормалардыц жYзеге асу YPДiсi кезвде мыналарды бвлiп кврсету керек: бiрiншiден на;ты iске асырылуы, екiншiден ;у;ы;ты; жэне уйымдастырушылы; сипаттагы ;осымша нормативнк актiлердiн шыгарылуы. Сонымен ;атар ;у;ы;;олданушы сипатта халы;аралы; шарттар нормаларын ба;ылауды жYзеге асыратын арнайы органдардыц ;урылуы.
Халы;аралы; норманыц жYзеге асырылуы-на багытталган ю-;имылдар мазмуны жагынан, материалды;, ;у;ы;ты;-уйымдастырушылы; немесе нормативтiк сипатта болады.
Халы;аралы;;у;ы;субъектiлерiхалы;аралы; шарттардагы, олардыц негiзгi ма;саттары жэне халы;аралы; ;у;ы; ;агидаттарына сэйкес та-лаптарды орындауга мiндеггi. К^рп тацда халы;аралы; ;у;ы;та ;у;ы; жYзеге асуыныц нормативтiк негiзi кенейiп, нормалар осы YPдiстi реттей бастады. Барлы; ;у;ы; жYзеге асуыныц iргетасы ретшде ;ызмет ат;аратын негiзгi ма;саттар мен ;агидаттардыц кешенi ;алыптасты (1969 жылгы халы;аралы; шарттар туралы Вена Конвенциясы, Б¥¥ жаргысы жэне т.б.).
Халы;аралы; кукъ; нормаларыныц жYзеге асырылуыныц эр мемлекеттщ сипатына сэйкес вз ерекшелiктерi бар. Бул мэселелердi бiз бiртугас экономикалы; кенiстiкке катысты зацды; актшердщ эзiрленуi, колданылуы Yрдiсiнен бай;аймыз. Fалымдардыц мынадай квз;арасы бiздiн ойымызды ^атой тYседi: «Реализация норм международного права имеет свои особенности, обусловленные, прежде всего, характером государств. Правореализация - процесс во многом не только юридический, но и политический. Он в большей степени зависит от политического климата в целом, а также от политики государств, непосредственно занятых в этом процессе» [5, с. 55].
Бiртутас экономикалы; кещснк мемлекет-тершде халыкаралык-кукыктык тенктердщ ;ызмет етуiнiн ерекшелiгi оныц жYзеге асырылу-ында екi жYЙеге бвлiнуiнде-халыкаралык жэне iшкi мемлекегтiк. Эрине эр мемлекетте жогаргы рвлдi ултты; ат;арады. Iшкi мемлекегтiк
;атынастар мемлекет аралы; катынастардын жагдайына Yлкен ы;палын тигiзедi. Белгiлi децгейде мемлекетаралы; ;атынастардыц да-муына сэйкес, халыщаралы; кукыктын мемлекет шшде ултты; ^^^ен бiрге ;ызмет етуi оц жетiстiк болып табылады. Егерде сот немесе эюмшшк орган шарттыц ережесiн негiзге алатын болса, онда халы;аралы; ;у;ы; ултты; кукыктык жYЙеге тэн тиiмдiлiкпен iске асыры-лады.
Халыщаралы; нормалары iшкi
мемлекетпк салада мемлекегтiк органдар жэне ултты; ар;ылы немесе тiкелей
оныц нормалары взшдш орындалатын бол-са нкелей жYзеге асырылады. Сонымен ;атар мемлекет халыщаралы; кукыктын iшкi мемлекетпк жYЙеде жYзеге асы-
рылуынан бвлек, iшкi халыщаралы;
кукык мiндегтемелерiмен сэйкестендiру Yшiн iс-шаралар жYргiзiп, халыкаралык-кукыктык мiндегтемелердiн орындалуына кедерп келтiретiн iшкiмемлекегтiк актiлердi толы;тырып, взгернп немесе кейбiреулерiнiн сэйкессiздiгiне ;атысты ^шш жоюуы ;ажет. Бул мэселе Бiрiккен улттар уйымыныц жаргысыныц
юрюпе бeлiмiнде былай деп атап керсетшген: «По Уставу ООН ее члены приняли на себя обязательство создать условия, при которых могут соблюдаться справедливость и уважение к обязательствам, вытекающим из договоров и других источников международного права» [6].
Бiртугас экономикалыц кещспктщ цызмет етуi ауцымында имплементациялау тэрпбш аныцтаушы арнайы ережелердi халыцаралыц актiлерге юрпзу тэжiрибесi кещнен тарала баста-ды. Ол халыцаралыц-цуцыцтыц сипаттагы имплементациялау цуралдарыныц рeлiн дурыс багалауга жол ашып, цабылданган шешiм мен оныц орын-далуы арацашыцтыгын азайтады. Мемлекет цуцыцтар туралы келюмдердщ тэжiрибелiк жYзеге асырылуын жещлдетш цана цоймай, осы цызметп цуцыцтыц цамтамасыз етудщ цосымша зандыц кепiлдiктерiн цалыптастырады.
Егер халыцаралыц мiндеггемелер субъектiсi тарапынан басца да цуцыц субъектшершщ зацды мYДделерiне нуцсан келтiретiн цурал, эдiс жэне тэсшдер арцылы орындалатын болса, мысалы, шю мэселелерге араласса, онда ол келшмнщ басца цатысушыларыныц терiс, эрi тшсп ре-акциясын тудыруы мYмкiн. Соныц салдары-нан келюмдердщ мацсаттары мен нормалары жоцца шыгарылып, нэтижеге цол жеткiзiлмеуi де мYмкiн. Сондыцтан да халыцаралыц шарттардыц нормаларыныц жYзеге асырылуыныц негiзгi шарты оны цуцыцтыц шецбердеп iс-эрекеггер арцылы iске асыру болып табылады. Бул мэселе Еуразиялыц экономикалыц цауымдастыц елдершщ мемлекет аралыц цатынастарында ба-сты назарда болуы цажет.
Мемлекет цуцыц жYзеге асырылуыныц цуралдары мен эдiстерi аныцтауда тэуелсiз болып табылады. Бiрац бул ерюндштщ де шегi бар, мемлекет тарапынан тандалган цуралдар мемлекетаралыц бiрлестiктердiн мYДдесiне царама-цайшы болмауы керек. Осы саладагы iргелi енбектерi арцылы танымал галым И. Лу-кашук былай дейдк «Свобода выбора средств правореализации можеть быть ограничена также конкретными положениями договора. Развитие международно-правового регулирования ведет к тому, что в договорах все чаще определяются средства его осуществления» [5, с. 67].
Куцыц жYзеге асырылуыныц цуралдарыныц ерюндш цагидатынан туындайтын мэселе, норманы жYзеге асыру Yшiн арнайы шараларды, экiмшiлiк ережелердi, зандарды цабылдамау мемлекетп жауапкершiлiкке тартудыц негiзi болып табылмайды. Мемлекеггiн жауапкершiлiгi нормада керсетшген талаптарга сэйкес нэтижелерге цол жетюзбегенде туындайды.
Мемлекетаралыц бiрлестiктердiн цызметi
шецбершде, халыцаралыц-цуцыцтыц норманыц жYзеге асырылуы оныц цандай тепктершщ цамтамасыз етiлуiнен емес, кебшесе мемлекеггiн саяси жiгерiне байланысты.
Бiртутас экономикалыц кенiстiк ауцымында халыцаралыц цуцыц нормаларын жYзеге асырудыц нысандарына мыналар жатады: орын-далуы, сацталуы, пайдаланылуы жэне цуцыцтыц нормалардыц цолданылуы. БYгiнгi кYнi мемлекет аралыц бiрлестiктердiн цызметi барысын-да халыцаралыц шарттарды орындау YPДiсiн белгiлеу Yшiн мынадай тYсiнiктер пайдаланы-лады: «Халыцаралыц цуцыц нормаларыныц жYргiзiлуi», «халыцаралыц цуцыц нормаларыныц жYзеге асырылуы», «цолданылу» жэне халыцаралыц цуцыц нормаларыныц импле-ментациясы. Бул угымдардыц магыналарынц бiр-бiрiне жацын болганымен, олардан белгiлi айырмашылыцтарды керуге болады.
«Имплементация» халыцаралыц мшдетте-мелердi тэжiрибемен байланысты жYзеге асырудыц кешецщ iс-шараларын цамтиды. Куцыцтыц сипаттагы имплементациялау шаралары-халыцаралыц цуцыц нормаларын жYзеге асырудыц алгашцы цадамы. Куцыц саласындагы эдебиеттерде кeбiнесе iшкi мемлекетпк саладагы халыцаралыц цуцыц нормаларын имплементациялау айтылады. Осы тYсiнiктерге магыналас аныцтамаларга цатысты галымдар халыцаралыц цуцыц мшдеттемелерше сэйкес дер кезiнде, жан-жацты жэне толыц жYзеге асыру мацсатында ужымдыц немесе халыцаралыц уйым шецберiндегi мемлекеггiн уйымдастырушылыц-цуцыцтыц цызметi деген де пшрлер айтады.
Бул аныцтамага сэйкес айтатын болсац, имплементация-нормалардыц дер кезшде, жан-жацты жэне толыц жYзеге асырылуы Yшiн цажет дайындыц кезенi. Халыцаралыц цуцыц нормаларын улттыц-цуцыцтыц имплемен-тациялауга цатысты, галымдар улттыц цуцыц нормаларын цабылдау халыцаралыц-цуцыцтыц мiндеггемелердiн нацты орындалуын керсетпейпндшн айтады.
Бiртутас экономикалыц кенiстiк шецберiнде халыцаралыц цуцыц нормаларын имплемен-тациялау мемлекеттiн цуцыцшыгармашылыц цызметi гана емес, ол халыцаралыц-цуцыцтыц нормаларды нацты жYзеге асыруга багытталган уйымдастырушылыц сипаттагы iс-шаралардын кенiнен жYргiзiлуi.
Бiртутас экономикалыц кещспктщ цызмет етуi жагдайында халыцаралыц цуцыц нормаларын имплементациялауга цатысты мэселеде, мемлекет тек тшсп зацдыц актiлердi цабылдап цана цоймай, оларды eмiрде iске асыруы тиiс.
Эйткеш каркынды дамып жаткан экономикалык катынастарда эрбiр мемлекегтiн мYДдесiне орай накты нэтижелер вз жемiсiн беруi ;ажет. Сонда гана бiртутас экономикалык кещснк елдерiнiн экономикалык одактан алатын кажеттшктершщ тиiмдiлiгi аныкталады. Осы орайда имплемен-тация аныктамасы жYзеге асыру угымымен магыналас. Ратификацияланган халыкаралык шарттар нормаларын имплементациялау - на;ты кадамдардыц нэтижесь
Имплементациялаудыц халыкаралык-кукык-тык тетiктерi, халыкаралык кукык нормаларын iске асырылуын камтамасыз ететiн халыкаралык куралдардыц жинагы. Оны мыналар курайды:
- халыкаралык конференциялар, уйымдар жэне органдар, сонымен ;атар халы;аралы; кукык нормаларын iске асыру жYктелген баска да курылымдар;
- халыкаралык шарттарды iске асыруга ы;пал етушi халыкаралык кукык нормаларыныц жиынтыгы.
Халыкаралык кукык саласындагы iргелi ецбектер бар галым М. Сарсембаев халыкаралык кукык нормаларыныц iске асырылуы туралы бы-лай деп жазады: «роль международно-правового механизма при обеспечении действия норм международного права ясна. Однако международное право может действовать гораздо эффективнее при содействии внутригосударственного права. Национально-правовая имплементация (осуществление) норм международного права является одним из существенных каналов его функционирования» [7, с. 54].
Имплементацияныц улттык-кукыктык тейп халыкаралык кукык нормаларыныц юке асырылуын камтамасыз ететш iшкi мемлекегтiк куралдардыц жиынтыгын курайды, атап айт;анда:
- мемлекет органдарыныц жYЙесi;
- елдiн iшiнде халыкаралык кукык нормаларыныц iске асырылуын камтамасыз ететш улттык кукык нормаларынц жиынтыгы.
Бiртутас экономикалык кенiстiктiн кызмет ету аясында ултты;-;у;ы;ты; имплементациялаудыц ею негiзгi тэсiлi бар: бiрiншi - халыкаралык мiндеттемелердi орындау максатында улттык кукыктыц колданыстагы кYшiн жою немесе взгерту, жаца нормаларды кабылдау. Екiншi - елдiн iшiнде улттык кукык саласында халыкаралык кукык нормаларыныц пкелей кYшi болгандыктан, улттык кукыктан халыкаралык кукык нормалары-на сiлтеме жасау.
1шюмемлекетпк рэсiмдер улттык-кукыктык имплементациялаудыц тетiктерi болып табы-лады. Мемлекетаралык бiрлестiктердiн кызмет етуi аясында халыкаралык шарттардыц эр тYрiне
iшкiмемлекеттiк рэшмдердщ де мынадай эр Typi ^арастырылган, олар кол кою, беюту, кабылдау, ратификациялау жэне посылу. Iшкiмемлекеттiк pэсiмдеp келюмдердщ еpежелеpiн улттык кукык децгешнде камтамасыз eTeTiH мемлекетнц нормашыиармашылык кызмен болып табылады.
Бipтутас экономикалык кещспктщ кызмет ету аукымында эр мемлекет Yкiмет аркылы халыкаралык кукык нормаларын орындау жэне сактауды камтамасыз ету максатында мемлекеттiк органдардыц ку^репн ескере оты-рып, мiндеттемелеpдi бвлiп беpедi. Нормалардыц сапалы жузеге асырылу нэтижесi Yкiмет тара-пынан мемлекет iшiнде халыкаралык кукык нормаларын колдануга байланысты кабылданган ю-шараларга байланысты. Халыкаралык децгейде ертеректе кабылданган мiндеттемелеp ушш мемлекет кана жауап береди Мысалы, еуразиялык экономикалык кауымдастык децгешнде халыкаралык-кукыктык жауапкеpшiлiк туын-дайтын болса, мемлекет жекелеген мемлекетпк органдардыц жауапкеpсiздiгi мен дер кезiнде орындамаганына сштеме жасай алмайды.
Егерде халыкаралык кукык нормалары мемлекет iшiнде колданыста болган жагдайда, улттык кукыкта сштемелш нормалар болуы мYмкiн. Зац актшерш эзipлегенде, осы ноpмативтiк актiлеpде карастырылганнан баска, Казакстан Республи-касы халыкаралык шарттарында баска ереже бекiтiлген болса, онда халыкаралык шарттардыц нормалары бipiнше ретте колданылады. Республика бекггкен халыкаралык шарттардыц Республика зацдарынан басымдыгы болады жэне халыкаралык шарт бойынша оны колдану Yшiн зац шыгару талап етiлетiн жагдайдан баска рет-теpдетiкелейколданылатындаFы мемлекетiмiздiц Ата зацында бекiтiлген.
Бipтутас экономикалык кецiстiк аукымында жYзеге асыруды тiкелей колдануына байланысты Yш нусканы атап втуге болады:
1. Халыкаралык шарттар нормаларыныц жеке колданылуы.
2. Халыкаралык шарттар нормалары мен улттык кукык нормаларыныц бipге колданылуы.
3. Коллизиялык жаFдайлаpда халыкаралык кукык нормаларыныц улттык кукыктан басым pетiнде колданылуы.
Нормаларды жYзеге асырудыц YPДiсi эр тYpлi нысанда жYpгiзiледi. Олардыц Yш негiзгi ныса-нын атап кврсетуге болады: сакталуы, орында-луы, пайдаланылуы.
Сакталу нысанында тыйым салу нормалары жYзеге асырылады. Субъектiлеpдiц баяу-лауы кукык нормаларыныц жYзеге асырылуы-нан квpiнедi. Орындалу накты мiндеттеpдi карастыратын ноpмалаpFа тэн, субъектшердщ
белсендшгш керсетедь Пайдаланылу нацты мшез-цулыц талабы керсетiлмеген халыцаралыц цуцыц нормаларыныц MYMKÎH^KrepiH icKe асыру болып табылады.
Нацты цызметп цуцыцтыц жэне уйымдас-тырушылыц цамтамасыз ету - ол мемлекеттщ цолданыстагы халыцаралыц цуцыц нормаларыныц цызметш жYзeгe асыру Yшiн мемлекетпк органдардыц цуцыцтыц база жасау цызмеп болып табылады.
Халыцаралыц цуцыцтыц ерекшелт, оныц нормаларыныц жYзeгe асырылуыныц нацты ны-саны емес, ец бастысы нэтижеге цол жeткiзу. Мундай мэселе царцынды дамып келе жатцан Бiртутаc экономикалыц кeцicтiк eлцeрi Yшiн ете цажет. Бул туралы деректерде былай айтылады: «Определение способов выполнения обязательств относится к проявлению государственного суверенитета и входит во внутреннюю компетенцию каждого государства. Сделает ли это государство путем формального принятия нормы международного права и издаст специальный закон, распоряжение, инструкцию - это дело государства. Главное, чтобы обязательства по международному договору выполнялись» [8, с. 176-177].
Нормалардыц жYзeгe асырылуы-цуцыцтыц, элеуметпк жэне саяси мэселе. Сондыцтан нормалардыц орындалмау себеш^ цуцыцтыц емес, элеуметпк-экономикалыц салада. Нормалардыц жYзeгe асырылуын цамтамасыз ету Yшiн саяси жiгeрдiц болуы цажет. Кeйбiр салалардагы нормалардыц жYзeгe асырылуыныц тшмдшш eлдeгi экономиканыц даму децгешне байланысты.
Бiрiккeн ¥лттар уйымыныц жYргiзгeн зeрттeулeрiнe байланысты, элеуметпк-эконо-микалыц цуцыцтар занды тYрдe мiндeттi жэне экономикалыц жагынан орындауга кeлeдi, солар-ды жYзeгe асыру Yшiн мемлекет тшсп жоспар-лар эзiрлeп жэне нацты ic-шараларды жYргiзeдi.
Экономикалыц жэне басца тшмшздшке ciлтeмe жасап, мiндeттeмeлeрдi орында-мауды зацды деп мойындауга болмайды. Куцыцтыц жYзeгe асырылуыныц дeцгeйi халыцаралыц-цуцыцтыц нормалардыц сапа-сына байланысты. Сондыцтан да болашацта Бiртутаc экономикалыц кeцicтiк зацнамасы жэне Еуразиялыц экономикалыц цауымдастыц шeцбeрiндe цабылданатын зацдар жиынтыгынан шатаспас Yшiн, зацнаманы жYЙeлeудi жэне ратификацияланган халыцаралыц шарттар нор-маларын улттыц зацнамага имплементациялау-
ды бeлгiлi багытта, жYЙeлi тYрдe жYргiзудi цолга алуымыз цажет.
Бiртутаc экономикалыц кeцicтiктe шец-бeрiндe Еуразиялыц экономикалыц комиссия тэрiздi цурылымдар толыццанды цызмет атцарып, бeлгiлi уацыт мeрзiмiн еткен соц гана, кeйбiр нормалардыц тиiмciздiгi байцалып, дайындалган нормативтiк материалдардыц жeтiлдiрiлу цажеттшш туады. Сонымен цатар бул цурылымдарга басца да мYшeлeр цосылатын болса, жаца цатысушылардыц зацнамасымен де YЙлecтiру жумыстары жYргiзiлуi керек болады. Осы орайда Казацстан Республикасы Прeзидeнтi былай деп атап керceтeдi: «Бул - жалпыещрлш турацтылыцтыц, бiздiц экономикалардыц бэсекеге цабшеттшгш жогарылатудыц мацызды факторы. Бiз ТМД-ныц басца мeмлeкeттeрiнiц еуразиялыц интеграцияга цосылуга умтылысын цолдауга дайынбыз» [1, 2 б.].
Бiртутаc экономикалыц кещснк ауцымында зацнаманы жYЙeлeудiц кeзeктi логикалыц мeрзiмiндe, Еуразиялыц экономикалыц одацты цалыптастыруды интеграциялыц кезецдерге белш, Бiртутаc экономикалыц кeцicтiккe мYшe-мемлекеттерде жYзeгe асырылуын муцият тал-даудан етюзу керек. Осы орайда Казацстандагы ец заманауи ацпараттыц технологиялар арцылы зацнама саласындагы жаhандыц ацпараттыц таралуы да ец басты мэceлeлeрдiц бiрi болып табылады: «Предметом нашей особой заботы должна стать настойчивая работа в информационном пространстве наших партнеров по ЕЭП и в целом на евразийском пространстве. Нам важно донести до населения стран-партнеров весь динамизм модернизационного процесса в Казахстане, сделав его притягательным примером в ЕЭП и СНГ» [2, с. 4].
Бiртутаc экономикалыц кещснк ауцымында зацнаманы жYЙeлeугe цажетп цуцыцтыц рет-теуде турацтылыцца цол жeткiзгeн нормативтiк материалдыц жинацталуы эбден цажет. Еуразиялыц экономикалыц комиссияга мYшe-мeмлeкeттeрiнiц цажeттiлiгiнe орай бектлген жаца мазмундагы нормативтiк цуцыцтыц актшер алдыцгы уацытта зацнаманы жYЙeлeу жэне тэртiпкe кeлтiрудe нeгiзгi багыт-багдары болуы керек. Бiртутаc экономикалыц кещспктщ цызмет eтуi ауцымында ратификацияланган халыцаралыц шарттар нормаларын улттыц зацнамага имплементациялауда жYЙeлeудiц басца да нысандарын цолдану мYмкiндiктeрi царастырылуы дурыс деп ойлаймыз.
ПайдаланылFан эдебиеттер Ti3iMi
1. Назарбаев Н.Э. Элеуметик-экономикалыщ жащырту - Казахстан дамуыньщ басты багыты атты халывда Жолдауы // Егемен Казахстан. - 28 ^ацтар 2012 ж. - №41-42(2114).
2. Назарбаев Н.А. Социальная модернизация: 20 шагов к обществу всеобщего труда // Жезказган-ская правда. - 27 июля 2012 г. - №30(326).
3. Захарова Н.В. Выполнение обязательств, вытекающих из международного договора. - М., 1987. - 207 с.
4. Броунли Я. Международное право. В 2-х т. Т. 1. - М., 1977. - 289 с.
5. Лукашук И.И. Новое в осуществлении норм международного права. - М., 1987. - 177 с.
6. Преамбула Устава Организации Объединенных Наций, г. Сан-Франциско, 26 июня 1945 года.
7. Сарсембаев М.А. Международное право: учебник. - Алматы, 2011. - 307 с.
8. Арцибасов И.Н., Егоров С.А. Вооруженный конфликт: право, политика, дипломатия. - М., 1989. - 297 с.
Мацалада Б1ртутас экономикалыц ке^стттщ цызмет emyi ауцымында ратификацияланган халыцаралыц шарттар нормаларын улттыц зацнамага имплементациялаудыц e3eKmi мдселелерi царастырылады.
ТYйiн свздер: халыцаралыц цуцыц, имплементация, улттыц зацнама, бiртYтас экономикалыц кецттт.
В статье рассматриваются актуальные вопросы имплементации норм ратифицированных международных договоров в национальное законодательство в условиях функционирования Единого экономического пространства.
Ключевые слова: международное право, имплементация, национальное право, Единое экономическое пространство.
The article deals with issues on the implementation of ratified international treaties' norms into national law in the operation of the Common Economic Space.
Keywords: international law, the implementation, national law , the Common Economic Space.
Жамаладен Ибрагимулы Ибрагимов,
КР Зац шыгару институты халыщаралыщ зацнама жэне салыстырмалы ^у^ыщтану бeлiмшщ жетекшi гылыми ^ызметкер^ т.г.к., доцент
Айдар Маратулы Сэрсенов,
КР Зац шыгару институты халыщаралыщ зацнама жэне салыстырмалы ку^ыщтану бeлiмiнiц бас сарапшы-бастыгы, PhD докторы
Бiртутас экономикалык кещстжтщ кызмет етуi аукымында ратификацияла^ан халыкаралык шарттар нормаларын улттык зацнамаFа имплементациялау мэселелерi
Ибрагимов Жамаладен Ибрагимович,
ведущий научный сотрудник отдела международного законодательства и сравнительного правоведения ИЗ РК, к.и.н., доцент
Сарсенов Айдар Маратович,
главный эксперт-начальник отдела международного законодательства и сравнительного правоведения Института законодательства РК, доктор PhD
Вопросы имплементации норм ратифицированных международных договоров в национальное законодательство в условиях функционирования Единого экономического пространства
Ibragimov Zhamaladen,
leading research fellow of the Department of International legislation and Comparative Law of the Institute of legislation of the Republic of Kazakhstan, c.h.s., docent
Sarsenov Aidar Maratovich,
main expert-head of the department of International legislation and Comparative Law of the Institute of legislation of the Republic of Kazakhstan, PhD
Issues on Implementation of Ratified Treaties' Norms into National Legislation in the Operation of the Common Economic Space.
