CC BY
14
No 1,2006 г.
77
УДК 744: 378.147
Р Б1Л1МД1К ЖУЙЕН1Ц ЖЕКЕШЕ 9Д1СТЕР1Н ¡1 ЕСЕПТЕЙ ОТЫРЫП ИНЖЕНЕРЛ1К ГРАФИКАНЫ ОКЫТУ
¡fjp Ж.А.Темербаева
jj ■ С. Торайгыров ambiHdafbi Павлодар мемлекетт1к - университетi
В статье усматривается особенности проблемного обучения курса ||| инженерная графика.
Мак,алада графика курсын ок;ыту мэселелер'ш'щ срекшел1г1 HI царастырылады.
XvIvHv «
The article touches upon some spheres of problematic teachinq of «Enginering Graphics» course
Бшм жуйесшщ максаты - ол халыктын парасаттык курылымы ^рд1сшдеп белсенд1 катысуы, оньщ imid сез1мдш еркендеуч, когамнын ©ркендеу эсерiне етуше, осы жэне болашакты байланыстырушы тушшнде. Бугшп кунде орта жэне жогаргы мектеп ерксндеушп жэне оркендетутш болгандыктан. окыту эд1сш мшдетп турде тек кана бЫмд1 менгер\те гана емес, сонымен катар тулга-лыкты ©ркендетуге де багыттау.
9pкeндeyшi окудын максаты - оку субъектюшщ эр окушысынан езшд1к ©MipiHin субъекпсш тэрбиелеу, ягни сез1мд1 тандау жасауга дай-ын адам. ез безмен езшщ алдына сол немесе ©зге тапсырмаларды коя алатын, ыцгайлы к^р^дарды тауып, оны шешу эдютерг Былайша айтк-анда, оку кужаттарымен ic-кимылдар тулгалыкты камтитын кураушы сипат гасуы керек. ал мецгеру жолы '"окытушыдан" емес, '"окушыдан" куралады. Егер мектеп - ол биимнщ алгашкы тушш болса. онда жогаргы мектеп - oLiiMi жогары адам. маман жэне тулгалардын курылуынын аяктаушы кезеш
Студентгер окитын эр пэн. ез1нде бЫм жэне машыктын аныкталган заря-дын. езшщ ерекшел1ктер1 жэне оны уйрену! болып табылады."ИнженерЛ1к графика*' курсы Heri3ri бeлiктepi: инженерлш графика жэне сызу гаредг Инженер.™ к графика геометриянын oip бутагы болып табылады. онын толык макса-
78
НАУКА И ТЕХНИКА КАЗАХСТАНА
ты геометрия сеюддй ал дэлфек айтканда заттардын улпеш зерттеу. осы элем-деп б!зд1 коршаган орта мен олардын арасындагы карым-катынас, сэйкес зан-дылыктарды орнату жэне оларды тэжфибелж тапсырмаларды шешуде колдану. Академик А. Д. Александров айткандай "езше тэн геометрия логика жагынан Т1р1 киялдын узджаз органикалык жалгануында жатыр"'. Графика, ол стсреомет-риялык тапсырманы шешу ушш эртурл] улгшщ жэне заттьщ курамын сызба бой-ынша танитын. геометриялык жолды тандайтын жагдайды белед. Казфп кезде адамнын кайраткерл 1 пнщ. сызбанын кемегше кел>те аз немесе кеп дэрежеде тура келмейтщ турш керсету киын. ''Сызба техника тип болып табыладьГ- дед1 инженерлж графиканы, непзщ калаушылардын бф1 Госпар Монж.
Инженерлж фафиканы окытудын езшддк ерекшелпегер! бар. М1ндетп т\рде студенттерге берпген пэн бойынша аныкталган бипм потен циалын хабар лап кою гана емес. сондай-ак кешепкп киялды мумюндтнше кеншен еркендету. стлдентп сызбаны эдем! жэне дурыс куру машыктарына \"йрету; сонымен катар эдютерш катан ережеде жэне аныкталган тэспдерде орныгу керек. Инженерлж графиканы окыту бф1жш курста журетшш умытпау керек. окушынын орта мектепте кабылда-нган оку жуйесшен, жогары оку орнындд кабылданган оку жуйесше ету кезещ ж\рш жаткандайОл уйрену кезешн жана жогары оку орнынын шартына негурлым ерте етсе, согурлым тез гылым элемше енед1. Окытушыга киын тапсьф.ма жуктеледь окушыга бул ке'зенд1 ет\те кемекгесу. Жогаргы мектепте оку урдюшщ окытудын езге улплер1 карастырылган. Бфпшп курс студенп дэстурлж сабактан окудын мына улгшерше, дэрю, тэжфибе жэне езге еабактар сеюлдшерге ет\те т>ра келедд.
Окудын эртурлп турлершш шшде ерекше орынды дэрю алады. Ол окыты-лып жаткан пэннщ непзп туешитн берш ,оны кай багытта терещрек карастыру керекппн керсет\т керек. Эр дэр1сте, карапайымдылыкты кору жен жэне жогаргы гылым денгешмен материалдын жетюлит мазмундалуынын еркендеуь мен б1р басты такырып, болуы керек. Ен манызды рел дэрю берушшщ шебер-лiгIнe жатады. онын аудиториянын назарын езше аудару эдюкерлт, мазмунда-лып жаткан такырыпка кызыплиылык тудыру. Кызыгушылык. егер дэр1сте б1зд! коршаган элеммен олардын байланысы женшдеп жана туындылар, мэл1мет-тер жайлы хабарланеа гана туындайды. Студенттерге дэрю журпзуии улп бо-лады. к\рсты конспеютден окымай. онын курылымга. шешшге келгпретш, акпа-ратты улпн1 бере алатын. ойды беютпейтш, ал керюшше студенттщ теориялык жэне тэж1рибел1к мэселелерге шыгармашылык кезкарасын еркендеутДэрю журпзутшмен аудиториянын арасында байланые сез1м курылуы керек. Бул байланые негурлым мыкты болса, согурлым аудитория дэр1сп жаксы кабыл-дап, одан студенттщ миында калатын 1з терешрек болады.
№1, 2006 г.
79
Инженерлж графика бойынша дэр1стер курамында тек кана текспк кужат-тар гана емес. сондай-ак олардын езге пэндерден ерекшеленетш графикалык бсйне де юредг Оларды тактада дурыс сауатты жэне эдем1 орындай алуы -ол осы пэщц тусшудщ манызды шарттардын бф1. Графикалык курылымды тургызу кезшде. м1ндетп турде квалификациялы сызбашы машыгы болып, нэтижесш алдын ала айтаалатын болуы керек. Инженерлж графиканщ сапалы окып шыгып.такгага салынган сызбаны кыскаша.бфакта орб1р кимылды на-ктылап тусшдфшженеспктеп фигура мен жазыктыктыгы бейне мен байланы-сын керсету . Мундай дэр1спн нэтижеа жуан сызыкпен жэне кешсгпкт улп белплер1 мен олардын курылу зандарын студенттердщ керул керек. Дэр1стен алынган теориялык бшм кадфл1 усыныс табу уш1н оларды еркендету керек.
Тэж1рибел1к сабак - окытушылар бар лык мумкшдысгерди богмд1 терен жэне манызды менгеру ушш, студенттщ тулгалылыгын еркендету уппн. онын бел-сенд! жэне шыгармашылык ес>1 ушш колданатын сабак.. Карапайым окытудын окыту ойы, тэрбиелеу еркендеу б1рлтнде жатыр. Мундай окуды юке асыру; уилн окытушы акпаратгандырушыдан окыту урддсш уйымдастырушыга епп кегсе, ал студент- объекпден субъеюпге кет керек. Тэж1рибелж сабакгы езара сый-ласымдыкты, мешр1мл1кп керсетепн сэлемдесуден бастаган жен. Ол - кыз-меттеспктщ б1ршш1 кьтп. Ары карай окушылардьщ назарын уйымдастырып. оларды менгершетш пэнд1 окута дайындау Окыту шыньщ жана такырыгггы жазу-ды усынып алдынгы сабакта не еткенш кыскаша еске тусфе кеткеш жен.
Келес1 кезенде дэрю кужаттарынан кыскаша сурау журпзуте болады. Ере-жеге сай, бул барлык аудиториянын жумысын уйымдастьфатын ужымдык кимыл болуы керек. Мундай сурау бшмл тексеру оку урдюше унамды керсе-ттедг Дэр1сте алынган бшм, бекгплгендей. негурлым терен жэне магыналы бола бастайды. сурау кезшде негурлым маныздысын тандап бул тандауда тэжфибе."ик устанымды юке асырумен журизтедг Жан - жакты эртур.и кисын эдктер ¿ске асырылады. Керюшше. жетюлисп узак уакыт созылатын жеке жауап. езге студенттердщ барлыгын кимылсыздыкка экелш, олардын бел-сендЫпн темендетш, аудитория назарын элсшенддредг Сурау дан кейш мшдетп турде берьтген тэжфибелж сабактын максатын курастырып. тапсырманы шешуге к1р1су керек. Тапсырманы жасаганда студенттер киындыктарды жсшп шыгу кажетпгш тусш>т керек епп, жасау керекппн М1ндетт1 турде сактау керек. Алдымен ездш жумыс ушш тапсырма берт, осы кезде улгерш жургсн студенттерд1 М1ндетп т\рде багалауи керек. Тапсырманы орындай атмаган-дар. м1ндетп т^рде талдау жэне тактада шеппмш корытындылау керек. Кей-де. оны улгерш журген студентке ¡стеткен жен. ол алынган бш.мвде маныз-
80
НАУКА И ТЕХНИКА КАЗАХСТАНА
дысын шыгара алуын еркендетед1, HerÍ3rÍHÍ шыгарып алчи, тура жЪне жанама сурактарга жауап бере алуы, алгашкьгда еткен материалмен байланыс орнала-стыру. Инженерлш графика бойынша тэжфибелж сабак дэрю материалын тап-сьфманы шешудщ кемепмен гана беют\д1 емес, сондай-ак графикалык тап-сьфманы орныдаудын квмег4мен карастырылады.
Окьгтушы студента зрг\рл1 заттарды са\атты жэне эдемт бейнелеуте жэне керсе-титген сызбадагы улплердг оку; карапайым геометриалык дененщ карастырылган кисындастыру секции кабылда>ды уйретуте мшдетп. Бершген максатка жету \uiíh хпндет турде кешспкп киялды еркендету жэне ояту; кез келген геометриялык ултти онын жеке элементтерш юрьпъшдыла\та ^"йрету керек. Oía- \рдюн ¡ске асьфа спы-рып гылымнын жэне техниканын еркендеуш туракты жендечдд талап етепнщ жэне жумыс багдарламасы растай тусуш эр уакытта да есте сакгауымыз керек. Ka3ipri кезде карапайым электронды есептеутш техникасын кшдану дэстурлж кураудан жана технологияларга этуше м\тикщдцс бередг Авто.маттандыру жуйесш кур\та мумюншк бередз жэне курастырушы кркаттарды орындау; БСКК сгандартты канагаттандьфа-тын. кужатгьщ орындалу сапасы бойынша да жэне стандарт талагггарын сакта\да. Курасшрушы кужатгарды жана карапайым денгейде орындау мсмггьюгерлш графика тудырады. Компьютера курылыстык кайраткерлжге кшдану буйымнын дайындалу-ымен байланысгы езге графикалык жэне курастыру кужаттарын мэнт жендлдегп. атардын ендеу \акытын кыскартады жэне сапасын жаксаргады. Компьюгерлж графика курастырылымдык кыаметкерлжпн жана багьгшна жетуте ер юн еркенде\тне мумкщщк беред - непзшде сызба емес. ал кешспкпк геометриялык буйым моделз жаткан геометриялык модельдеу. Жана курылымдык технсаогиясына ету тапсырма-сы казфп заманга сай окьпуды талап етгел: инженф - студенгтердц ко.мпыогерлш графиканьщ ajcrepi манызды емес орьш алады. С.Торайгыров атындагы Павлодар мемлекетпк университетцон инженерлж графика окытушыларынын окыту багдарла-масына графикгж багдарлама «Компаст» котданудын теориялык компьгогерлж графил енпзщщ. 050420 «Саулет», 050421 «Дизайн», 050729 <<Курылыс>> академиялыктоп-тар утшн ол eme манызды .Бгракта жана теориялар ИГ пэншщ непзщ крлдан\дан мулдем шыгармаган.ейткет барлык жана лехналогиялар ф\ндаментальд1 бшмде каланган.
ЭДЕБИЕТ
i
1.Жогары 01Л1.м беру туралы Кдзакстан Республикасы Заны / Кдзакстан Республикасы Жогаргы Кенесшщ жаршысы. 1993, № 9
2.Эбубакиров С.С. Казакстан инженерлж-техникалык интеллигенциясы(ку-рамы мен кызмет0.-А.: Еылым, 1989
№1, 2006 г.
81
3.Дербес компьютерлер Бейсик тшнде программалау /Курат.Б.Бэр1баев,
С.М.Кенесбасв.Б.Ж.Молдахалыкова.-А.: РБК. 1992
4.Ж.М. Есмуханов Сызу: Оку орындарына арналган оку куралы.-А.:Рау-ан,1990
5. Ж.М. Есмуханов Студенттердщ сызба геометрия жоне техникалык сызу пэндершен улгер1мш арттыру жолдары/Берпспк пэндерш казак тЫнде окыту-дын проблемалары: Ш Республикалык гылыми-методикалык конференциянын тезистерг-А.,1993
