БІЛІМ БЕРУДЕГІ МОБИЛЬДІ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫҢ РӨЛІ Текст научной статьи по специальности «Гуманитарные науки»

Б1Л1М БЕРУДЕГ1 МОБИЛЬД1 ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЬЩ Р0Л1

БОТАБЕКОВА РАХАТ ИСЛАМГАЛИЕВНА

Алматы каласы, Typkcïô ауданы, №211 мектеп-гимназиясы, информатика пэш

муFалiмi

ТОЙШИБЕКОВА КАЛИМАШ САЙЛАУБЕКОВНА

Алматы каласы, Эуезов ауданы, Алматы техника-экономикалык катынас жолдары колледжi, информатика пэнi окытушысы

Аннотация. Бул мацалада оцушыларга информатика пэнт оцытуда мобильдг цосымшаларды цолданудыц орындылыгы жэне б1л1м беруде белсенд1 эд1с — тэсыдердщ мацыздылыгы мен тшмдыт царастырылады. Белсенд1 тэсы квптеген ацпаратты есте сацтауга жэне оцудыц жаца, соныц гшгндегг жобалыц, шыгармашылыц, зерттеушшк турлерт игеруге мYмкiндiк беред1. Мобильд1 цосымшаларды цолдану технологиясы оцу процесШц сапасын жэне оцушылардыц материалды игеру дэрежест арттыруга мYмкiндiк бередi. Ягни, оцушыларга мобильдi цурылгылармен бшм алган унайды. Оцушыларга белсендi тэсы арцылы мобильдi цосымшаларды цолданып сабацты угымды, цызыцты, танымды ЖYргiзуге квмектеседi жэне оцушыныц оцуга деген ынтасы артады.

TyMh свздер: оцушы, мобильдi цосымша, белсендi тэсы, оцыту, ынта, угымды, тиiмдi, танымды, мацызды

Окытуда мобильдi технологияларды пайдалану казiргi уакытта езект жэне limi барган сайын бшм берудщ ажырамас белЫне айналуда. Смартфондар мен планшеттер сиякты заманауи мобильдi курылгылар кещнен кол жетiмдi болып келедi жэне окушыларга тYрлi акпараттарга кол жетюзуше жэне кез келген жерде уакытта окуына мYмкiндiк береди Бул эсiресе кашыктан окыту жэне ездшнен окыту Yшiн ете пайдалы болып отыр.

Бiлiм саласындагы мобильдi байланыс куралдарыныц релiн саралаган Еуропа мен А^Ш-та 2002 жылдан бастап болып келе жаткан каншама халыкаралык конференциялар мен симпозиумдардыц, жобалардыц лепн санап шыгу мYмкiн емес.

Солардыц iшiндегi шетелдiк ец iрi жобаларды атап етейiк. «Мобильдi окыту жYЙесi» (Mole Net) (¥лыбритания), «Мобильдi окыту ортасы» (The Mole) (А^Ш), «0мiр бойы Yйренудегi мобильдi технологиялар» (мобильные технологии в обучении через всю жизнь) (Motill) (Еуропалык одак), «Мобильдi окыту консорциумы» (Канада) (Mlearning Consortiums). Булар мобильдi курылгылар аркылы окытудыц тэжiрибесi мен теориясында нэтижесiн керсетш келе жаткан жобалар.

Мысалы, А^Ш-тыц федералды Yкiметi каржыландырып жYрген «Мобильдi окыту ортасы» атты халыкаралык жоба 22 елдщ басын косып отыр. Жоба орындаушылары эр тYрлi пэндер бойынша мобильдi курылгылар енгiзiп, платформалар курумен. Осылайша, мобильдi окыту ресурстарын камтып, оныц эдiстемелiк негiзiн жасауга кYш салады.

Бiздiц елiмiзде непзшен жекелеген жобалар болмаса, педагогикалык Yдерiсте мобильдi окыту технологиясы жаппай ене койган жок. Ресейде А.Н.Барковтыц бастамасымен «Мобильдi окыту мектебi» сайты ашылган. Онда мектеп окушыларына багытталган эр турдеп модуль-тесттер, «мобильдi Автор-окытушы» багдарламасы енгiзiлген. Бэрiнен бурын ерекшелiгi «Мобильдi окыту» угымыныц негiзiнде шет тшдерш бiлiм берудщ педагогикалык жYЙесiнiц барлык курылымдык белiктерiндегi езгерiстерiн керсету максаты жатуы тиiс. Мысалы, окытушыныц езшдш тужырымдамасы, окытудыц, мазмуны, максаты, куралдары, тYрлерi мен формасы, мобильдi байланыс куралдарыныц ерекшелiктерi мен дидактикалык функцияларыныц, оку YДерiсi интеграциясындагы керсетiлген шарттары, осыныц барлыгы осы эдютщ бiлiм берудеп тиiмдiлiгiн айкындап керсетедi .

БYгiнгi тацда мобильдi ок;ытудьщ педагогикалы; бiлiм берудегi тшмдшгш кeрсететiн, мобильдiк к¥рылгылардыц техникалы; ерекшелштерше немесе осы технологиялар аркылы пайдаланылатын дидактикалы; мYмкiндiктерiне негiзделген эр тYрлi аныктамалар мен пайымдаулар бар.

Интернетке кол жепмдшш бар мобильдi к¥Рылгылардыц кец таралуына жэне оларды окытуда ;олданудыц дидактикалы; мYмкiндiктерiне карамастан, отанды; гылыми, педагогикалы; жэне эдiстемелiк эдебиеттерде мектеп информатика курсын окытуда мобильдi технологияларды ;олдану туралы тек ;ыс;а нус;адагы мэлiметтер бар. Бултты жэне мобильдi технологияларды дамыту о;ушылардыц саналы жэне белсендi кызметi ар;ылы жYзеге асырылуы керек, eйткенi шешiлетiн мшдеттер олар Yшiн практикалы; багдар мен жеке мэнге ие. Осылайша, Л. С. Выготскийдщ, А.Н. Леонтьевтщ, Д. Б. Элькониннщ, П.Я. Халпериннщ, В.В. Давыдовтыц ецбектершде дамыган белсендi тэсш информатика сабагын белсендiрудщ тужырымдамалы; негiзi болуы керек. Пэндiк бiлiм беру нэтижелерше ;ол жеткiзу Yшiн бшм алушыларды на;ты практикалы; iс-эрекетке тартуды кeздейдi.

Ойын - балалар эрекетшщ бiр тYрi, о;ушыларды о;ыту жэне тэрбиелеу ма;сатындагы карым-катынастыц эдiсi мен ^ралы. Ойын эрекетi есту, ойлау мен ;иялга, барлы; таным Yдерiсiне эсерiн тигiзедi. Ойын - балалардыц шынайы ойлап тап;ан шындыгына тез, еркш енуiне, eзiндiк «Менш» ;алыптастыруга жэне шыFармашылыкка, белсендiлiкке, eзiн-eзi дамытуга мYмкiндiк бередi. Ойын - эр;ашан бiлiм бола отырып, баланы бшм алуFа, ецбекке дайындайды. Н. К. Крупская «Кандай ойын болмасын баланы бiр нэрсеге Yйретедi [1]. Ец бастысы, баланы мукияттылыкка, ецбекке, жолдасымен ынтыма;ты болуга Yйретедi» -дейдь

Н. Ф. Талызина «Алты жасарлар ойнай отырып, логикалы; ;абылдау аркылыокудыжэне математиканытаным ;ызыгушылыгын мецгередь Будан бiрте-бiрте ойыннан кейiн о;у эрекетi орын алады», - деген пiкiр айтты.

Информатика пэнi бойынша бiлiм беру Yшiн арнайы эзiрленген мобильдi ;осымшалар о;ушыларга интерактивтi саба;тарга, тапсырмаларга жэне практикалы; жаттыгуларга ;ол жеткiзуге мYмкiндiк бередi. Бул негiзгi багдарламалау принциптерш, алгоритмдердi жэне деректер ;¥рылымдарын тYсiнудi жа;сартады. Зерттеулер кeрсеткендей, мундай ;олданбаларды пайдалану белсендi о;уга жэне о;ушылардыц информатика та;ырыбына жа;сыра; енуiне ы;пал етедi (Асаг, 2017).

Ойын элементтерi мен геймификацияны информатиканы о;ытуга арналган мобильдi ;осымшалар мен платформаларга сэтп бiрiктiруге болады. Бул о;ушылардыц информатиканы Yйренуге деген ;ызыгушылыгы мен мотивациясын ынталандыруы мYмкiн, eйткенi ойындар эдетте сыйа;ылар мен киындык децгейлерш ;амтамасыз етедi.

Мобильдi технологиялар бейiмделген о;ытуды ;олдай алады, бул эр о;ушыныц бiлiм децгешне сэйкес келетiн о;у материалдары мен тапсырмаларды берудi бiлдiредi. Бул о;ушыларга киындыктыц оцтайлы децгешнде ;алуга жэне мYмкiндiгiнше тиiмдi о;уга кeмектеседi.

Б1л1м берудегi мобильд1 технологияларды колдану ерекшелiктерi. Казiргi бiлiм

берудеп элемдiк тенденциялардыц бiрi о;у процесшде мобильдi ;¥рылгыларды (смартфондар, планшеттер жэне т.б.) пайдалану болып табылады. ЭртYрлi пэндiк салаларда мобильдi ;¥рылгыларды ;олдану жэне о;у процесiн уйымдастыру мысалдарын сипаттайтын басылымдар кeбейiп келедi. Педагогикалы; кауымдастык мобильдi ;¥рылгыларды педагогикалы; тэжiрибеге енгiзудiц заманауи форматтарын эзiрлеуде. Мобильдi технологияларды ;олдану о;ушылардыц о;уга деген ;ызыгушылыгы мен ынтасын арттырады, бул бiлiм берудiц тиiмдiлiгi мен сапасын арттыруга экелетiнi сeзсiз. Дыбыс, тYC, анимация жэне т.б комбинациясы ар;ылы о;у а;паратын усыну мYмкiндiктерi кецешп келедi. Сонымен ;атар, мобильдi ;¥рылгыларды саба;тыц барлы; кезецдерiнде жэне эр тYрлi ;ызмет тYрлерiнде пайдалануга болады. Муныц бэрi шыгармашылы;, сыни тургыдан ойлау,

коммуникативт дагдылар, топта жумыс ютеу дагдыларыныц нэтижесш кецейтед^ сонымен катар казiрri бшм беру жYЙесi Yшiн де бiршама басымдыктарга ие.

Мобильдi курылгыларды математика жэне информатика сабактарында пайдаланудыц непзп нускаларын карастырайык.

Мобильдi курылгы - белгш бiр куралды ауыстыру.

Математика сабактарындагы мобильдi курылгылар транспортир мен сызгыш сиякты куралдарды алмастыра алады. Бул Yшiн Google Play Store аркылы орнатуга болатын арнайы колданбалар бар.

Мысалы, Protractor мобильдi косымшасы смартфон немесе планшет аркылы нысанньщ бурышын немесе кeлбеyiн елшеуге мYмкiндiк бередi, ал Ruler мобильдi косымшасы кэдiмгi сызгышпен бiрдей эрекеттердi орындауга мYмкiндiк бередi.

Мобильдi курылгы - арнайы жэне эмбебап колданбалармен жумыс iстеy куралы. ^азiрri уакытта муFалiмнiц алдына койган мiндеттерiне байланысты математика жэне информатика сабактарында колдануга болатын арнайы мобильдi косымшалардыц да, эмбебап косымшалардыц да кец аукымы бар.

Информатика сабактарында «Сандык жYЙелер» такырыбын оку кезiнде eзiн-eзi бакылауды уйымдастыруга арналган бiркатар косымшалар бар, мысалы, «Сандар жYЙесi. ТYрлендiргiш жэне калькулятор».

Мобильдi курылгы - толыктырылган шындыкты пайдалануга арналган курал. Толыктырылган шындык технологиясы бiлiм беруде бiрнеше жылдан берi белсендi жэне тиiмдi колданылуда, eйткенi ол кYPделi такырыптарды тYсiндiрy кезiнде есте калатын кeрнекiлiктер аркылы оку YДерiсiнiц мYмкiндiктерiн айтарлыктай кецейте алады.

Толыктырылган шындык (AR) - накты уакыт режимiнде физикалык элемдi кез келген курылгылар - планшеттер, смартфондар немесе баскалар жэне багдарламалык камтамасыз ету аркылы цифрлык деректермен толыктыратын орта.

Бул тэсiл акпаратты жаксы мецгеруге жэне оны Yлкен кeлемде есте сактауга мYмкiндiк беред^ буган материалдыц аныктыгы, интерактивтiлiгi жэне визуализациясы сиякты технологиялык мYмкiндiктер кeмектеседi. Муныц бэрi окушылардыц окытылатын пэнге деген кызыгушылыгын арттыруга, ынтасын арттыруга, шыгармашылык кабiлеттерiн дамытуга мYмкiндiк бередi [2].

Мобильд1 технологияларды колдану артыкшылыгы мен кемш1л1ктер1

БYкiл элемде бiлiм беруде мобильдi косымшалар мен бултты технологияларды колдану каркынды дамып келедь Мобильдi окыту куралдары бYгiнгi кeп аппараттык куралдарды кажет етпейд^ бiрак багдарламалык ресурстарга сураныс eте жогары. Бiлiм беруде мобильдi косымшаларды пайдалану окушылардыц оку уакытыныц тшмдшгш арттыруга кeмектеседi. Эйткенi казiргi жастардыц кeбi смартфон, планшет сиякты курылгыларда уакыт eткiзедi.

Бшм беруде мобильдг цосымшаларды цолданудыц артыцшылыцтары:

- Озык бшм беру колданбалары окушылардыц окуга деген кызыгушылыгын арттыратын ец интерактивт тэсiл;

- Окушылардыц акпаратты кабылдауын жецiлдетедi жэне жылдамдатады;

- Кез келген жерде жше кез келген уакытта оку материалдарыныц колжетiмдiлiгi;

- Мобильдi колданбалар окытуды кызыкты эрi тартымды ету Yшiн интерактивтi тапсырмаларды, викториналарды, ойындарды жэне мультимедиялык мазмунды усына алады.

- Мобильдi косымшалардыц ^мепмен окушылар eздерiне ыцгайлы уакыт пен каркынды тацдай отырып, eз бетшше оки алады.

- Интернеттеп кeптеген акпарат пен ресурстарга жылдам кол жеткiзyдi камтамасыз етiп, окушыларга сурактарга жауаптарды жылдам табуга мYмкiндiк бередi.

- МуFалiмдерге окушылармен тез жэне тиiмдi керi байланыс жасауга мYмкiндiк бередi. Бул окушыларга eз кателерiн тYсiнyге жэне дагдыларын жетiлдiрyге кeмектеседi [3].

Квптеген артыцшылыцтарга царамастан оцу YdepiciHde мобильд1 технологияларды пайдаланудыц кейбiр кемшiлiктерi мен циындыцтар цатар журт отырады:

- Мобильдi курылгылар окушыларды алацдатуы мумкш. Олар ок;уга ^щл бeлyдiц орнына элеуметтiк желще немесе ойында уакыт eTKÏ3yi мумкш;

- Мобильдi курылгылардыц icTeH шыгуы, интернет байланасыныц нашарлауы оку Yдeрiciн баяулатады;

- Барлык окушылар заманауи мобильдi курылгыларга немесе жогары жылдамдыкты Интернетке кол жeткiзe алмайды. Бул бшмге кол жeткiзyдeгi тецаздшт тудырады;

- Мобильдi курылгыларды шамадан тыс пайдалану тэуелдшкт тудырып, окушылардыц физикалык жэне психикалык денсаулыгына тeрic эсер eтyi мYмкiн;

- Кeйбiр жагдайларда мобильдi технологияны колдану муFалiм мен окушылардыц арасындагы байланысын азайтып, бшм сапасын тeмeндeтyi мYмкiн.

Осы кeмшiлiктeрдi ескере отырып, дурыс пайдалануды камтамасыз ету жэне окушылардыц кажeттiлiктeрi мен шектеулерш ескере отырып, бiлiм беруде мобильдi технологияларды пайдалануды тецеспру мацызды. Мобильдi технологияны колдану аркылы тиiмдi окыту мукият жоспарлауды жэне баFалаyды кажет eтeдi.

Мобильд1 технологияныц дидактикалык мумк1нд1ктер1. Мобильдi технологиялардыц дидактикалык мYмкiндiктeрiн ескере отырып, терминологияны колдану шекарасын аныктау кажет. Кец маFынада, мобильдi технологиялар-бул Fаламдык жeлiгe кол жет1мдшкт камтамасыз eтeтiн мобильдi курылFылар мен сымсыз байланыска нeгiздeлгeн технологиялар.

Мобильдi технологиялар дидактикалык максаттар мен мшдеттерге eкiншi рeттi жэне 6y^ оку процeciнiц нeгiзгi курамдас белш емес, оларFа кол жeткiзy куралы болып табылады. Осылайша, окытуда АКТ куралдарын пайдалану нeгiздi болуы керек жэне дэcтYрлi окудан айкын артыкшылыктар усынуы керек.

Бiздiц зeрттeyiмiздe мобильдi окыту эдici дeгeнiмiз - жеке (накты) дидактикалык есепт шешу эдici, оныц технологиялык нeгiзi кез-келген мобильдi технология болып табылады. Сонымен катар, мобильдi окыту эдicтeрi кез-келген пэндi окытудыц жалпы эдiciнe eнiп, дэcтYрлi эдicтeрмeн катар колданыла алады; дэл осы тэсш мeктeптeгi информатика курсында мобильдi окыту эдicтeрiн колдану кезшде осы жумыста кабылданFан [4].

Окытуда мобильдi технологияларды пайдалану-салыстырмалы тYPдe жаца баFыт, сондыктан оларFа катысты теориялык база талкылау сатысында; педагогикалык коFамдаcтык оку процeciндe мобильдi курылFыларды колданyFа тырысады. Осы cаладаFы шeтeлдiк зерттеулер окытуда мобильдi технологияны колданудыц эртYрлi модeльдeрiн карастырады. Клопфeрдiц, Сквирдiц жэне Дженкинстщ пiкiрi бойынша мобильдi курь1етыларды толык пайдалану Yшiн олардыц функцияларын пайдалану кажет:

- тeзiмдiлiк (мYмкiн аyыcтырyFа компьютер, тYрлi сайттар мен жылжyFа олар бойынша);

- элeyмeттiк интерактивтшк (дeрeктeрдi бeлicyгe жэне баска адамдармен бетпе-бет карым-катынас жаcаyFа мYмкiндiк беред^;

- мэтiнмэндiк ceзiмталдык (аFымдаFы орын, уакыт туралы дeрeктeрдi, соныц шшде жарамды жэне бeлiciлгeн дeрeктeрдi жинай алады);

- косылу (мобильдi курылFыларды бiр жeлiгe бiрiктiрy мYмкiндiгi);

- даралык (жеке бiлiм беру траекториясын камтамасыз ету мYмкiндiгi).

Озык елдердег сабакта мобильд1 технологияны колдану тэж1рибесь ДамыFан елдерде мобильдi технологиялар бшм беруде кещнен колданылады жэне олардыц тэж1рибеа баска елдерге Yлгi бола алады. Дамы^ан eлдeрдeгi сыныптарда мобильдi технологияларды колдану тэжiрибeciнiц кeйбiр аспектшерг

БШмге цолжет1мд1л1к: Смартфондар мен планшеттер дамыFан елдерде кeцiнeн колданылады, бул студенттердщ кeпшiлiгiнiц бiлiм беру ресурстарына кол жeткiзyiн камтамасыз eтeдi. Бул бшмнщ колжeтiмдiлiгiн арттырады.

Сыныптан тыс оцу: Мобильдi курылFылар студенттерге мазмунды Yйрeнyгe жэне мектептен немесе университеттен тыс тапсырмаларды орындаyFа мYмкiндiк беред^ бул оку икeмдiлiгiн жeцiлдeтeдi.

Кашыцтыцтан оцытуды цолдау: Мобильдi косымшалар мен платформалар кашыктыктан окытуды колдайды, бул эаресе COVID-19 пандемиясы кeзiндe мацызды.

Интерактивтг оцыту: Мобильдi колданбалар окытуды кызыкты эрi кызыкты ету Yшiн интeрактивтi сабактарды, тапсырмаларды жэне бшм беру ойындарын усынады.

Бешмделетт оцыту: Мобильдi технологиялар эр окушыныц жеке кажeттiлiктeрi мен бiлiм дeцгeйiн ескере отырып, бешмделген окытуды жYзeгe аcырyFа мYмкiндiк бeрeдi.

Бгрлескен оцу жэне ынтымацтастыц: Мобильдi курылFылар студенттерге жобаларда бiрлeciп жумыс icтeyгe жэне онлайн платформалар мен колданбалар аркылы акпарат пен идеялармен бeлicyгe мYмкiндiк береди

Онлайн ресурстар жэне электронды оцулыцтар: Студенттер эртYрлi пэндер мен мамандыктар бойынша онлайн ресурстарды, электронды окулыктар мен бейне окулыктарды оцай таба алады.

Мугалгмдерге ыцгайлылыц: Мобильдi технологиялар муFалiмдeргe оку YДeрiciн уйымдастыруды, тапсырмалар бeрyдi жэне окушылардыц Yлгeрiмiн кадаFалаyды жeцiлдeтeдi.

Лездж кер1 байланыс: МуFалiмдeр окyшыларFа тапсырмалары мен орындалуы туралы тез кeрi байланыс бере алады.

Заманауи дагдылар: Мобильдi технологияларды пайдалана отырып окыту окушылардыц заманауи элемге кажетп даFдыларын дамытады, мысалы, цифрлык сауаттылык жэне Интернеттен акпаратты табу жэне талдау кабшеть

ДамыFан елдердщ бiлiм беруде мобильдi технологияларды колдану тэжiрибeci олардыц дэcтYрлi окыту эдютерш тиiмдi толыктырып, жeтiлдiрe алатынын, процесс колжeтiмдi жэне интeрактивтi ете алатынын кeрceтeдi [5].

Шолу жаcалFаннан кешн бiлiм беру YPДiciндe цифрлык окытудыц тYрлi-тYрлi мэceлeлeрiнe кeцiл бeлy керек екендшне кeз жeткiздiк. ОcыFан орай, бiз «Бшм беруде мобильдi технологияларды колдану» мэселес аясында орта сынып окушылары арасында сауалнама жYргiздiк.

Сауалнама анонимдi тYPдe жэне Google Forms баFдарламаcында онлайн форматта жYргiзiлдi. Сауалнама жалпы 125 окушы катысып, eз пiкiрлeрiн бiлдiрдi. Сурактыц курылымы бшм берудеп мобильдi технологиялардыц тиiмдiлiгi аясында болды. Мысалы, информатика пэнiн окытуда мобильдi курылFыларды колдайтыны немесе колдамайтыны, мобильдi технологиялардыц сабакка жаFымды жэне жаFымcыз жактарын сипаттау сынды сурактар курастырылып, окyшыларFа усынылды.

Сауалнама жауаптарын корытындылайтын болсак, сауалнама жалпы 8 сауалдан турды. Катысушылардыц жас ерекшелЫ 10 жастан бастап 12 жаска дeйiнгi, яFни 5, 6, 7, 8 сыныптар окушыларын камтиды.

1. «Бшм бeрyдeгi мобильдi технологиялар деген не?» деген суракка катысушылардыц 74,2 %-ы тYрлi платформалар аркылы сабак беру деп жауап берсе, 25,8%-ы дэcтYрлi тYPдe сапалы бiлiм беру деген жауапты белгшеген. Ал, 0 % кашыктыктан окыту технологиясы деген жауапты тацдаFан.

2. «Мобильдi колданбалар муFалiмгe косымша материалдарды усынады дегенге кeлiceciз бе?» деген cаyалFа 74,5% катысушы "Иэ" деп жауап берш, калFан 25.5 % "Жок" деп жауап берген.

3. «Сабак барысында мобильдi курылFы колдануды колдайсыз ба?» деген cаyалFа 64% «Колдаймын» деп жауап берсе, келес 26% «Кейде Fана», 10% «Колдамаймын» деген жауапты тацдап, eз пшрш бiлдiргeн.

4. Келес суракка «Мобильдi технологияны колданудыц максаты не?» сауалына 73,2 % сабакты кызыкты ету, окушылардыц танымдык кабшетш дамыту деген нускасын белгiлеген. 26,8 % оку материалын ез бетшше мецгеруге багыттау деп керсеттi.

5. «Сабак кызыкты етуi Yшiн кандай эдiс тYрiн енгiзгенiн калайсыз?» сауалына окушылардыц 71% дидактикалык ойындар, викториналар, чат-боттар жауап нускасын тацдаган, 12,9 % дебат, децгелек Yстел жYргiзу нускасын белгiлесе, 16,1 % дэстYрлi сурак-жауап нускасын белгiлеген.

6. «Бшм беруде мобильдi технологияларды колданудыц артьщшылыгы» деген суракка 71 % бшм беру сапасын арттырады десе, 29 % оку материалыныц колжетсмдшп деген жауап нусакасын белгiлеген.

7. «Ойын аркылы окушы ненi мецгередi?» сурагына окушылардыц 35,5% оку процесшде алган бiлiмдi накты iсте колдана бiлуге мYмкiндiк алады деген жауапты тацдаган, 64,5% окушылар тек бакылаушы емес, ездерi катыса отырып, киын мэселлердi ез бетiнше шешеуге дагдыланады деген жауапты берген.

8. «Информатика сабагында бiлiм сапасын арттыру Yшiн мобильдi технологиялар калай колданылуы мYмкiн?» сауалына окушылардыц 90,3 % жаца сабакты тYсiндiру барысында тYрлi эдiстердi колдану (ребус, жубын тап, квест ойыны, сурак-жауап чат-боты, керi байланыс) десе, 9,7 % оку ресурстары (электронды кiтаптар, онлайн курстар) нускасын тацдау аркылы жауап бердi (1-сурет).

Сурет-1. БЫм беруде мобидьдi технология колдану

Сауалнама нэтижесш корытындылай келе, мобильды технологиялар сабак барысында колданылганмен, элi де кей кедергiлер бар екеш аныкталды. Бiлiм берудi цифрландырудыц негiзгi мiндетi, максаты, кажеттiлiгi жэне болашагыныц мацыздылыгын аныктадык.

Оку процесшде мобильдi курылгыларды пайдаланудыц Yш непзп нускасы аньщталган: мобильдi курылгы - белгш бiр куралды алмастыру; мобильдi курылгы - арнайы жэне эмбебап косымшалармен жумыс iстеу куралы; мобильдi курылгы - кецейтiлген шындыкты пайдалану куралы.

Тэжiрибелiк-iздестiру жумыстарыныц нэтижелерь Тэжiрибелiк-iздестiру жумысыныц нэтижесiнде тедеграм чат-бот курылды. Чат- бот деп керсетiлген сценарий бойынша кiлттiк сездерге жауап берш, пайдаланушымен хат алмасуды автоматты тYрге келтiретiн багадарлама [6]. Бот пайдаланушыныц уакытын айтарлыктай Yнемдейдi. Боттыц тагы бiр утымды жагы ол уздшаз жумыс жасауында.

Telegram боттары цалай жумыс iстейдi?

Telegram роботтары телефон немiрiн кажет етпейдi.

Telegram роботтарымен келесiдей карым-катынас жасауга болады: 1. Ботпен чат ашыцыз немесе оларды ез тобыцызга косып, оларга командалар мен хабарламалар ж1бервдз.

2. Тшелей чаттан немесе топтан сураныстарды Telegram ботына @botname жэне ci3 жасагыцыз келетiн пэрмендi терiп ж1берщз.

Telegram ботын цалай щруга болады? Бот жасау Yшiн азге боттан кемек керек! азге касиетп @BotFather-тен азге бул туралы кемектесуiн сурауыцыз керек:

1. / Newbot пэрменiн тервдз. @BotFather сiзден аты мен пайдаланушы атын сурайды. Оздщ атыцыз бен пайдаланушы атыцызды тергеннен кейiн ci3 авторизация белгiсiн аласыз.

2. Байланыс мэлiметтерiнде сiз Telegram ботыныц атын кереаз.

3. Оздщ пайдаланушы атыцыз кыска болуы керек. 5-32 тацбаны колдануга тырысыцыз жэне оныц ботпен аякталуы керек екенiн умытпацыз. аз езiцiздiц пайдаланушы атыцызда сандарды, латын тацбаларын жэне теменгi сызыктарды еркш колдана аласыз.

4. Авторизация белпсш каушаз сактацыз! Сiздiц маркерiцiз - бул Telegram ботын авторизациялау жэне API-ге сурау ж1беру. Сiздiц маркерiцiздi алган кез келген адам Telegram ботын баскара алады.

5. Егер аз жетонды кандай да бiр себептермен жогалтсацыз, / token командасын пайдалануга болады Telegram мессенджерiне бот косу. Сштемеге ету аркылы окушыларга косылуга болады:

6. https://t.me/InformaticsHelperBot bot (2-сурет)

Сурет - 2. Информатика телеграм чат-боты

Телеграм багадарламасында чат бот кемекшiсiн дайындау кезiнде багадарлама кодын жазу Yшiн PyCharm редакторын тацдалды. [7]. PyCharm редакторы кодты тексеру, автоаяктау, кателердi белiктеу сиякты кептеген мYмкiндiктерi бар (3-сурет).

0 E.lt Ed-t i— ti.^jm Sod. Ryn loots VCJ Hindo- tjdp

Сурет - 3. PyCharm редакторы

Телеграм чат-бот келес белiмдерден турады (4-сурет):

1. Сабактар

2. Багалар

3. Информатика жацалыктары

4. Жш койылатын сурактар

5. Мугал1м

Сурет-4. Телеграм чат-бот бел1мдер1

^орытындылай келе, зерттеу жумысыныц нэтижесшде мобильдi технологияларды бiлiм беруде енпзудщ жогары мYмкiндiктерге ие екендiгi аныкталды , ол оку YДерiсiн камтиды жэне оныц даралануын камтамасыз етед^ бiлiм беруде мобильдi технологияларды колданудыц болашагы мен перспективалары аныкталды.

Осылайша, мектеп окушыларыныц бiлiмiн, сабакка деген кызыгушылыгын дамыту куралы ретiнде оку орындарына мобильдi технологияларды енгiзу тиiмдi жэне орынды болып табылады.

Сабак Yстiнде окушылардыц бiлiктiлiгi, iскерлiгi, дагдысы, дYниетанымы дамиды. Негiзгi бетбурыс окушы бшмшщ сапасын арттыру, ол дегенiмiз тYпкi нэтижеш коре бiлу, ягни окушыга берген бiлiмiмiздщ кайтарымын кору [8]. Ол Yшiн сабакка сыныптагы окушыныц барлыгын кызыктыра отырып катыстыру кажет. Бес саусак бiрдей емес, ягни эр окушыныц сабакка кызыгушылыгы, дYниетанымы, даму ерекшелiктерi эртYрлi. Сондыктан окушылардыц осы топтарына эртYрлi децгейде талап коюга тура келедi. Ал ойын элементтерi кез келген окушыныц кызыгушылыгын тудырады. Тiптi, нашар окитын окушыныц 03i ойын аркылы берiлген тапсырмаларды аскан кызыгушылыкпен, белсендiлiкпен орындайды.

ЦОСЫМША 1. САУАЛНАМА НЭТИЖЕС!

F

Ф Tvpni платформалар ар|^ылы сабац Веру

Ф Дэстурл! турде сап алы fiiniM беру Кашьи^тьидан oi^iry ттехнологиясы

64,5%

/ 35,5% а

i 1

\ Giff процессе апган OiniMfli на^ы ¡стте чопдана б ¡луге мумындк алады \ Окухылао тек ба^ылаушы еыес, e3flepi чатыса отырып, циын мзсепперр ез бетшше шешеуге дацыланады

ПАЙДАЛАНЫЛГАН ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1:

1. Ф.Б.Берiбекова., Н.Ж.Жанатбекова. ^азiргi замангы педагогикалык технологиялар. : Окулык. - Алматы: 2014. - 360 бет

2. Зарипов Н.Н. Webfreelance деятельность в преподавании информатики и информационных технологий //центр научных публикаций (buxdu.uz). - 2021. - Т. 3. - №. 3.

3. Бондаренко Н.Г. Дидактические свойства и функции мобильного обучения // Современные проблемы науки и образования. - 2014. - № 6.

4. Гэддис Т. Начинаем программировать на Python. - 4-еизд.: Пер.сангл. -СПб.: БХВ-Петербург, 2019. -768 с

5. Воронкова О. Б. «Бшм берудеп акпараттык технологиялар: интерактивт эдютер». Феникс, 2010ж.

6. AR - Дополненная Реальность. URL: https://habr.com/ru/post/419437/ (дата обращения: 26.10.23)

7. Sharples, M., Adams, A., Ferguson, R., Gaved, M., McAndrew, P., Rienties, B., ... & Whitelock, D. (2014). Innovating with online and mobile learning. In Education in a digital world (pp. 20-36). Routledge.

8. Cleaver, S., Detrich, R. & States, J. (2018). Overview of teacher evaluation. Oakland, CA: The Wing Institute. Retrieved from https://www.winginstitute.org/teacher-evaluation-teacher-coaching