CC BY
11
Байцабылов О. А.
Ташкент облысы Шыршъщ мемлекеттш педагогика институтыныц ага
оцытушысы Озбекстан Республикасы
Б1Л1М БЕРУДЕ АЦПАРАТТЬЩ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЬЩ ОРНЫ
Аннотация. Ацпараттыц жэне телекомуникациялыц технологиялар саласындагы болашац урпацтъщ mdp6ueci мен бшм алуында устаздардъщ атцаратын рoлi.
TYrn^i свздер: ацпараттъщ технология, зылым, бшм, педагогика,
Baikabylov Userbay Alimkhanovich Senior teacher of Chirchik state Pedagogical Institute
The Respublic of Uzbekistan
THE ROLE OF INFORMATION TECHNOLOGIES IN EDUCATION
Annotation. The role of teachers in teaching and educating future generations in the field of information and telecommunication technologies.
Keywords: information technology, science, education, pedagogy.
K,a3ipri коFамды акпараттандыру жэне онымен ть^ыз байланыс-ты бшм берудi акпараттандыру жетшгендтмен, акпараттык жэне телекомуникациялык технологиялардын (АТТ) кещнен таратылуы-мен сипатталады. Олар акпаратты тарату Yшiн жэне м^ашмдер мен бшм алушылардын езара эрекетiн камтамасыз ету Yшiн бiлiм берудiн к^рп жYЙесiнде кенiнен колданыс табуда. Арнайы жаFдайда кептеген технологиялар окушыларды окыту жэне тэрбиелеу сапа-сын арттыруFа айтарлыктай эсер ететiндiгiн тYсiну кажет.
К^рп мектеп м^аимдершщ кэсiби дамуынын манызды мэселелерiнiн бiрi олардын акпараттык жэне телекомуникациялык технологияларды пайдалану саласындаFы жеткшкЫз кэсiби денгейi болып табылады. Алды^ы кезекте, м^ндай м^ашмдердщ кэсiби денгешнщ жеткiлiктi денгейде калыптаспауы окушыларды окыту тшмдшгшщ айтарлыктай темендеуiне эсер етед^
ОсыFан орай м^ашм акпараттык жэне телекомуникациялык технологиялар саласындаFы бiлiмдi игерш кана коймай, соны-мен катар оларды ез кэсiби iс-эрекетiнде колданатын маман болуы кажет. М^ндай максатка бiлiмдi акпараттандыру жэне окытудаFы мэселелердi акпараттык технологияларды колдану аркылы кол жетюзуге болады.
Болашак жэне б^рыннан ж^мыс жасап келе жаткан педагогтарFа бiлiмдi акпараттандыру екi стратегиялык максатка жетудi камтамасыз ету кажеттiгiн
бту мaнызды. Б1ршш1С - aкпaрaттык жэне ^ramc^^ технологиялэрды пaйдaлaну непзшде бшм беру ic-эрекетшщ бэрлык тYрлерiнiн тшмдшпн aрттырумен aныктaлaды. Екшшю1 - aкпaрaттык коFaмнын сэйкесшше тaлaптaрын кaнaFaттaндырaтын жaнa типт ойлaйтын мaмaндaрды дaярлaудын camera aртты-ру. Aкпaрaттaндыру эдютер1 мен к¥PaлДaрынын кeмегi эр^иы болaшaк мaмaн квндвй aкпaрaттык реcурcтaр бaрлыFы, олaрдын квйдв орнaлacкaндыFы, 0Faн кв^й колжетюзуге болaтындыFы жэне олaрды e3 кэЫби ю-эрекетшщ тшмдшпн aрттыру мaкcaтындa кв^й m^ana^ кaжеттiri турэлы C¥рaктaрFa жaуaп элуы кэжет.
AтaлFaн пэн бшм aлушылaрды ^зэк тiлi жэне эдебиетiн окытудэ Aкпaрaттык-кaтынacтык технологиялaр к¥PaлДaрын непздей жэне тшмд1 KOлдaнуFa дaярлaуFa бaFдaрлaнFaн. Б^л пэнде К^зэк тiлi жэне эдебиетшен ортa бшм беруд1 aкпaрaттaндырудын жэлпы мэселелер1, aкдaрaттaндыру ^рэддврын колдэнудын мaкcaткa лaйыктылыFы мен тшмдшп, олaрдын кызметшщ техникэлык кырлэры кaрacтырылFaн. Б^л пэвдд YPенуде педaгогтaрды бшмд1 aкпaрaттaндыру к¥PaлДaрынын жштемеЫмен, гипермэтш, мультимедиa жэне гипермедиэ, колдэну ерекшелтмен, бшм беру электрондык бacылымдaры мен реcурcтaрынын сэпэ-сын сэрэлэу мен бaFaлaу, бшм aлушылaрды окытудэ aкпaрaттык жэне телекомуникaциялык технологиялaрды колдэну эдютер1мен тaныcтыруFa мYмкiндiк беред1. атв^эн пэннiн мэксэты:
1. К,эзэк тш жэне эдебиетi пэнi м^^мдерш экпэрэттык жэне телекомуникaциялык технологиялaрды жэлпы ортэ бшм беруде колдэнудын жaFымды кырлaрымен тэныстыру;
2. Актарэттык коFaмдa бшмд1 aкпaрaттaндырудын рeлi мен орны турвлы тYciнiктi кaлыптacтыру;
3. Aкпaрaттык-кaтынacтык технологиялaр к¥PaлДaрын тшмд1 колдэну canari мен к¥рвмы турелы тYciнiк кaлыптacтыру;
4. Жэлпы ортэ бшм беру caлacындa aкпaрaтты к¥ру, eндеу, кeрcету, сэкгау жэне тacымaлдaу технологиялaрын тшмд1 колдэну caлacы мен к¥рвмы турэлы тYciнiк кaлыптacтыру;
5. Aкпaрaттaндырудын жэлпы эдютер1мен, окыту урдюшщ бaрaбaр кaжеттiлiктерiмен, окыту нэтижелерш бaкылaу жэне eлшеумен, жэлпы ортэ бшм беру жYЙеciнiн оку мекемелершдеп окудэн тыс, Fылыми-зерттеушiлiк жэне ¥йымдacтырушылык-бacкaру ю-эрекет1мен тэныстыру;
6. Aкпaрaттык-кaтынacтык технологиялэрдын к¥PaлДaрынa койылэтын тaлaптaр, олэрдын сэм^н бaFaлaудын непзп приницптер1 турэлы бшмд1 кaлыптacтыру;
7.Педaгогтaрды aкпaрaттык бшм беру ортэсын кaлыптacтыру мен енпзуге кaтыcтыруFa т^рэкты мотивэция кэлыптвстыру;
8.K,aлыптacып келе жэткэн бшмд1 aкпaрaттaндыру тшне окыту;
9.МYFaлiмге кэз1рп элемдеп aкпaрaттык технологиялэрдын жэрдемi мен квзэк тш жэне эдебиетiн окушылaрFa тYciндiруге косымшэ мYмкiндiктер беру;
10.ТYрлi педагогтардын Ак,параттык,-к,атынастык, технологиялар к,уралдарын езшщ кэсiби iс-эрекетiнде к,олдану саласынын MYMK^iM-eprn тенестiру;
Осы пэннщ мазм^ны жалпы орта бшм беруде казак тш жэне эдебиет сабактарында колданылатын акпараттык катынастык технологиялар К¥ралдары ретшде карастырылатын бшм беретш электрондык басылымдары мен ресурстарын сараптау мен колдану, к¥рудын непздерш камтиды. Б^л салада эл1 де болса шешшмеген мэселелер кеп. ОFан м^ндай к¥ралдардын окыту Yдерiсiне бара-барлыFы, акпараттандыру к¥ралдарынын мазм^нынын Fылыми денгешн, маFыналык жэне стилистикалык мэдениетш арттыру, мектеп ю-эрекетшщ тYрлi са-лаларында енпзшген жеке бшм беру басылымдары мен ресурс-тар арасындаFы интерфейстж, технологиялык жэне акпараттык байланыстын кажеттшп жатады.
Пэн мазм^нын жYЙелейтiн непзп баFыттар ретшде, бшмд1 акпараттандырудын маныздылыFы, максаттары жэне ерекшелштер1, техникалык к¥ралдары жэне бшмд1 акпараттандыру технологиялары, бшм беру ю-эрекетш акпараттандыру эдютер1 1р1ктелген, акпараттык бшм беру ортасын жэне жалпы орта бшм берудщ акпараттык бшм беру кещслгш калыптастыру непздер1, бшмд1 акпараттандыру саласында педагогтарды окытудын ерекшелжтер1 келт1ршген.
Гылым мен техниканын жедел дамь^ан, акпараттык мэл1меттер аFыны ^шейген заманда акыл-ой мYмкiндiгiн калыптастырып, адамнын кабшетш, талантын дамыту бшм беру мекемелершщ басты мшдет болып отыр. Ол бYгiнгi бшм беру кещслгщдеп ауадай кажет жанару окытушынын кажымас iзденiмпаздыFы мен шыFармашылык жемю1мен келмек. К,аз1рп кезде егемен ел1м1зде бшм берудщ жана жYЙесi жасалып, взбекстан элемдж бшм беру кещслгше енуге баFыт алуда. Б^л оку-тэрбие YPДiсiндегi елеул1 езгерютерге байланысты болып отыр. Себеб1, бшм беру парадигмасы езгерд1, бшм берудщ мазм^ны жанарып, жана кезкарас, жанаша карым-катынас пайда болуда.
Бшм беру саласында болып жаткан аукымды езгерютер тYрлi ынталы бастамалар мен тYрлендiрулерге кещнен жол ашуда. Осы т¥PFыдан алFанда ¥рпак тэрбиес1мен айналысатын элеуметлк-педагогикалык кызметтщ тшмдшгш арттыру, оны жана сапада ^йымдастыру кажеттт туындайды. Б^л Yшiн окытушылардын инновациялык ю-эрекеттщ Fылыми-педагогикалык непздерш менгеру1 максат етшед1. Ал жана технологияны пайдалану мшдетл денгейдеп бшмд1 кадыптастыра отырып мYмкiндiк денгейге жетюзед1. Сондыктан окытушынын бшктшгш кетеру мен шыгеармашылык педагогикалык эрекетш ^йымдастыруда каз1рп педагогикалык технологияларды менгерудщ манызы зор.
Кез келген елдщ экономикалык куаты, халкынын ем1р CYPУ денгешнщ жоFарылыFы, дYние жYзiлiк кауымдастыктаFы орны мен салмаFы сол елдщ технологиялык даму денгешмен аныкталады. Жалпы коFам дамуы мен жана технологияны енпзу сапалыгеы осы елдеп бшм беру юшщ жолFа
KOЙылFандыFы мен осы саланы акпараттандыру децгешне келiп тiреледi. Б^л кYнде окыту технологиясы Yлкен eзгерiске ^шырап отыр. Окытушылар мен студенттерге эртYрлi дидактикальщ материалдармен коса окытудыц техникалык к¥ралдары жэрдемге келедi.
Бiлiм берудi акпараттандыру процесi пэн м¥Fалiмдерше, эдюкерлерге жаца акпараттык технологияны ез кызметтерiне жан-жакты пайдалану саласына Yлкен талап кояды.
МYFалiм - акпараттанушы емес, окушыныц жеке т^^алык жэне интеллектуальды дамуын жобалаушы. Ал б^л м¥Fалiмнен жоFары к^зырлылыкты, ^йымдастырушылык кабiлеттiлiктi, окушыларды казiргi KOFамныц тYбегейлi eзгерiстерiне лайык бешмдеу, олардыц зерттеушiлiк даFдыларын дамыту баFыттарын талап етедi.
Бiлiм берудi акпараттандыру - б^л акпараттык-коммуникациялык технологияныц к¥ралдарын бiлiм беру саласына колданудыц методологиялык жэне тэжiрибелiк к¥ндылыктарын зерттеп, окыту мен тэрбиелеудщ психологиялык жэне педагогикалык максаттарына баFыттап камтамасыз ету процесс Б^л процесс мына баFыттар бойынша жетiлдiрiледi:
- бiлiм беру жYЙесiнiц баскару механизмiндегi Fылыми-педагогикалык акпараттар мен акпараттык-эдiстемелiк материалдарды автоматтандыру аркылы оныц колданылу аясын жетiлдiру жэне баскару юше коммуникациялык желiлердi колдану;
- акпараттык коFам жаFдайында жеке т^^аныц даму баFыттарыныц мiндеттерiн непзге ала отырып, окытудыц мазм^нын, эдiстерi мен оны ^йымдастыру формаларын тацдау мен оныц методологиясын жетiлдiру;
- Yйренушiнiц интеллектуальдык кабiлетiн дамытуFа, ездтнен бiлiм алуFа, тYрлi акпараттарды ездтнен ецдеу сиякты эрекеттерге баFытталFан окытудыц эдютемелш жYЙесiн акпараттык-коммуникациялык технология аркылы к¥ру;
- Yйренушiнiц бiлiм децгейiн баFалау мен бакылау эдютерш талдау баFытында компьютерлiк тестiлеудi к¥ру мен оны колдану.
Бiлiм берудi акпараттандыру процесi жаFдайында жеке т^^аныц интеллектуальдык, коFамдык, экономикалык, коммуникациялык жэне акпараттык сиякты ю-эрекеттерш тYрлi салаларFа колдану аркылы к¥зырлыктарын калыптастыру непзп талаптардыц бiрiне айналады.
Бiлiмдi акпараттандыру акпараттык жэне телекомуникациялык технологиялардыц бшм максатындаFы к¥ралдарын жасау, са-раптау мен колданудыц Fылыми негiздерiн камтиды. Б^л салада элi шешiлмеген мэселелер кеп. Б¥ларFа осы к¥ралдардыц оку YДерiсiнiц шынайлылыFына сайлылыFы, Fылыми децгешн, акпараттандыру к¥ралдары мазм^ныныц мэндiк жэне стилисти-калык мэдениетiн кетеру, мектеп пен жоFары оку орныныц эр тYрлi кызмет саласында iске косылFан бiлiмдi акпараттанды -рудыц жекелеген к¥ралдары арасында интерфейстiк, технологиялык жэне акпаратык байланыстыц кажеттiлiгi мэселелерiн жаткызуFа бо-лады.
Бшмд1 акпараттандырудын таFы б1р баFыты бшмд1 акпараттандыру технологиялары мен к¥ралдарын жасау мен колдану бойынша мамандандырылFан мамандар дайындау болып табылады.
Осылардан баска бшмд1 акпараттандыруFа таFы кYндiзгi жэне кашыктан окытуда акпараттандыру к¥ралдарын пайдала-ну эд1стерш, виртуалды оку орындары кызметтершщ ерекшшк-терш, мектеп пен жоFары оку орындарынын ата-аналармен, ж^ртшылыкпен эрекеттесттне акпараттык технологияларды колдану мэселелерш, сол сиякты баска да кептеген мэселелерд1 жаткызуFа болады.
Екшей келгенде, бшмд1 акпарттандыру б^л таFы педагогтарды дайындау мен кайта дайындау жYЙесiнiн белт болып табылатын оку пэт екендтн де YмытпаFан абзал. Б^л пэннщ алдына жеткшкл кен максаттар, онын шшде:
1. Акпараттык жэне катынастык технологияларды бшм саласында пайдаланудын жаFымды кырларымен педагогтарды таныстыру;
2. Бшмд1 акпараттандырудын акпараттык коFамдаFы рел1 мен орны туралы тYсiнiк калыптастыру;
Бшмд1 акпараттандырудын техникалык ^р&лдарынын тYрлiк к¥рамы мен оларды тшмд1 олдану аясы туралы тYсiнiк калыптастыру;
3.Бшм саласын акпарат к¥ру, ендеу, ернектеу, сактау жэне тарату технологияларынын турлш к¥рамы мен оларды тшмд1 колдану аясы туралы тYсiнiк калыптастыру;
4.Оку орнындаFы оку YДерiсiнiн талаптарына, окыту нэтижеле-рш бакылау мен елшеуге, окудан тыс, Fылыми-зерттеу жэне ^йымдастыру-баскару кызметтерше сай акпараттандырудын жалпы эд1стер1мен таныстыру;
6. Бшмд1 акпараттандыру к¥ралдарына койылатын талаптар, олардын сапасын баFалайтын непзп принциптер1 мен эдютер1 туралы маFЛ¥маттар калыптастыру;
7.ПедагогтарFа жалпы бшм беру саласында, онын шщде, кэсштж кызметтщ накты саласында да акпараттандыру к¥ралдарын ю жYзiнде пайдаланудын стратегиясын Yйрету;
8.Педагогтарды акпараттык бшм ортасын калыптастыру мен енд1руге катысуынын орныкты мотивациясына (кызыFушы-лыFына) теселд1ру;
9. Бшмд1 акпараттандырудын калыптасып келе жаткан тшне Yйрету;
10. ПедагогтарFа каз1рп дYниедегi акпараттык технологиялардын рел1 мен орнын окушыларFа тYсiндiрудiн косымша мYмкiндiгiн беру;
11. вз кэсштш кызметшде акпараттык к¥ралдарды пайдалану аясындаFы эр тYрлi педагогтардын мYмкiндiктерiн тенеслру т^р.
Келт1ршген максаттар кеп жаFынан бшмд1 акпараттандыруды окытудын мазм^нын, демек осы кггашъщ к¥рылымы мен непзп мазм^нын да аныктайды.
Жана технологиялар - болашак педагогтын мYмкiндiгiн кYшейтетiн к^рал, б1рак ол м^ал1мд1 алмастыра алмайды. Компьютер мYмкiндiктерi психология мен дидактика т¥PFысынан талданып, керек кезшде
педагогикалык талаптарFа сай колданылуы керек. Сырткы эффектiнi куып кетпей, окыту программасыныц тек сырткы емес, iшкi тшмдшгше кеп кeнiл белген д^рыс. Компьютердщ сызбалык мYмкiндiгiн молдыFы дэрiстiк эксперимента бояулы суреттермен, сызбалармен, кестелер мен байыта тYсуге жол ашады, оларды есеп шарттарына да пайдалануFа болады.
Компьютердi мYFалiм косымша материалдар, эртYрлi аныктамалык мэлiметтерден акпараттар беру Yшiн кeрнекi к¥рал ретiнде пайдалана алады. М^ндай мэлiметтерге физикалык формулалар, физикалык шамалардьц елшем бiрлiктерi, графиктер, схемалар, иллюстрациялар, физикалык к^былыстардыц динамикалык бейнес^ тэжiрибеге арналFан кYрылFылардыц тiзiмi, аспаптардыц сипаттамалары жэне т.б. жаткызуFа болады. М¥Fалiм араласпай-ак, окушылар eздерi мецгеруге тиiстi акпараттар бершедь К,ажетл акпараттарды жинактауда электрондык техникаларды енгiзу уакыт Yнемдейдi, карастырып отырFан кезецде акпараттыц толыктыFын жоFарылатады, акпараттык-аныктамалык жYЙе к^рамында электрондык к¥рырFылармен ж^мыс iстеу даFдысын калыптастыруFа мYмкiндiк туFызады.
Жаца акпараттык технология к^ралдарын сабактарда пайдалану, окушыныц шыFармашылык, интеллектуалдык кабшетшщ дамуына, ез бiлiмiн eмiрде пайдалана бшу даFдыларыныц калыптасуына экеледi. Компьютерлж техниканыц дидактикалык мYмкiндiктерiн педагогикалык максаттарFа колдану, бiлiм мазм^нын аныктауда, окыту формалары мен эдiстерiн жетiлдiруде жаксы эсерiн тигiзедi. Есептеу техникасымен ж^мыс жасату окушылардыц алгоритмдiк дYниетанымын калыптастырады:
- ез эрекетiн саналы тYPде жоспарлайды;
- к¥былыстарFа модельдер к^ра бiледi.
Тэжiрибе жYзiнде дэлелденгенiндей, кез келген м¥Fалiмге ез кызметтерiне компьютердi пайдалануы олардыц элемдiк акпараттык кещстжке енуде акпараттык мэдениетiнiц калыптасатынымен елшенед^ Сонымен бiрге, б^л жаFдайда, инновациялык эдiстер мен к¥ралдарды оку процесше пайдалану окушылардыц мектеп пэндерiн игеруде кызы^ушылыктарын арттыруда. Акпараттык-коммуникациялык
технологияны оку-тэрбие процесiне пайдалану оныц келесi педагогикалык мYмкiндiктердi жYзеге асыруFа мYмкiндiк береди
- студенттiц дайындык децгейiн, ынтасын жэне кабылдау жылдамдыFын ескеру аркылы жаца материалды мецгертуге байланысты окытуды ^йымдастыру жэне окыту процесiне жаца акпараттык технологияныц мYмкiндiктерiн пайдалану;
- окытудыц жаца эдiстерi мен формаларын (проблемалык, ^йымдастырушылык-ю-эрекетлк компьютерлiк ойындар жэне т.б.);
- проблемалык, зерттеу, аналитикалык жэне модельдеу эдiстерiн колдану аркылы классикалык эдiстердi жетiлдiру;
- жаца акпараттык технология к¥ралдарын (жаца типт компьютерлер, телекоммуникация, виртуальды орта жэне мультимедиа-технология)
пайдалану аркылы оку процесшщ материалдык-техникалык базасын жетiлдiру.
Мамандардыц бiлiктiлiгiн кетеру мшдеттерш шешуде оку процесiнде акпараттык жэне коммуникациялык технологияларды пайдаланудыц келесi мYмкiндiктерi ^сынылады:
- акпараттык мэдениет элементтерш калыптастыруда бiлiм мекемелерiнiц мамандарыныц кажеттшгш канаFаттандыру: желiлiк технологиялар саласы бойынша жаца бiлiмдер алу;
- пэн мYFалiмдерiн жаца акпараттык технологияны ез кызметтерше еркiн пайдалана бiлуге Yйрету;
- кашыктыктан окыту формаларына м¥Fалiмдердщ кызметiн баFыттау;
- облыстаFы бшм беру мекемелерш акпараттандырудыц Fылыми-эдютемелш баFыт бойынша жетекшiлiк ету;
- оку процес мен Fылыми-эдiстемелiк ж¥мыстарFа жаца акпараттык технологияны колдану непзщде олардыц озык тэжiрибелерiн тарату.
Бшм беру мекемелершщ кызметкерлерiнiц жаца акпараттык технологияны мецгерту саласы бойынша бшктшгш кетерудщ даярлау мiндеттерiн шешуде осы сала баFытында eткiзiлетiн курстарды сабактастыру процесi жYзеге асырылуда.
Бшм беру YPДiсiн акпараттандыру-жаца акпараттыц технологияларды пайдалану аркылы дамыта окыту, дара т^^аны баFыттап окыту максаттарын жYзеге асыра отырып, оку-тэрбие YPДiсiнiц барлык децгейлерiнiц тиiмдiлiгi мен сапасын арттыруды негiздейдi.
«Бшм туралы» зацында: «Бшм беру жYЙесiнiц басты мшдеть^лттык жэне азаматтык к¥ндылыктар мен практика жетiстiктерi негiзiнде, жеке адамды калыптастыруFа жэне кэ^би шыцдауFа баFытталFан бiлiм алу Yшiн кажеттi жаFдайлар жасау, окытудыц жаца технологияларын енгiзу, бiлiм берудi акпараттандыру, халыкаралык Fаламдык коммуникациялык жел^е шыгеу» - делiнген.
ОсыFан орай бYгiнгi ^стаздардыц алдында окушыFа бшм, бшк даFдыларын игертiп кана коймай, кабылдауын, ойлауын, киялын, сезiмдерiн, яFни жан-жакты, азат, шыFармашыл, ез безмен, бэсекеге кабiлеттi жеке т^^аны дамыту мiндеттерi т^р.
КазрН окыту барысында колданылып жYрген кептеген технологиялар жеке т^^аныц жетiлуiне, окытудыц тиiмдiлiгiнiц непзш к¥PУFа баFытталFан. Соныц бiрi-акпараттык-коммуникациялык технологияларды пайдалану бшм сапасын арттырудыц тиiмдi жолы болып отыр.
Акпараттык-коммуникациялык технология электрондык есептеуш техникасымен ж^мыс ютеуге, оку барысында компьютердi пайдалануFа, модельдеуге, электрондык окулыктарды, интерактивтi тактаны колдануFа, интернетте ж^мыс iстеуге, компьютерлiк окыту баFдарламаларына негiзделген.
Жаца коммуникациялык технологияларды пайдаланудыц басты максаты-окушылардыц оку материалдарын толык мецгеруi Yшiн оку
материалдарынын практикалык жаFынан тшмд1 ^сынылуына мYмкiндiк беру. Б^л максаттарFа жету жолында электрондык окулыктар, тексеру программалары, окыту программалары сиякты программалык ешмдер кызмет етед1. Бшм саласында компьютер оку Yшiн оку к¥ралы, ал м^ал1м Yшiн ж^мысшы болып табылады.
К,аз1рп танда бшм жYЙесiнiн барлык саласы компьютерленген сондай-ак, акпараттандыру тэсшнщ тшмд1 жетютжтершщ б1рьинтерактивт тактанын колданылуы кеп мYмкiндiкке жол ашуда. Интерактивт такта мYмкiндiгiн пайдалана отырып етюзген сабактар м^атмнщ оку процесшде уакытын Yнемдей отырып, окушыларFа кептеген акпараттарды беруге кемектесед1. Интерактивт тактанын керемет мYмкiндiктерi окушыларды танFалдырады, шабыттандырады, кызыктырады. Окушылар ойнап отырмыз деп ойлайды, шындыFында олар кызыFып, танFалып, шабыттанып отырып бшм алады деп ойлаймыз.
СонFы кезде бшм беруде АКТ пайдалану баFыттары табысты дамып келед1. Окыту YPДiсiнде акпараттык технологиянын инновациялык к¥ралдарын колдануда окытудын тек кана формасы мен эдю1 езгерш кана коймайды, сонымен б1рге оку YPДiсiн жанаша баскару жэне кадаFалау эдютершщ пайда болуына мYмкiндiк туFызады.
И.В.Роберт акпараттык технологиялар орталарын пайдаланудын келес1 педагогикалык максаттарын аныктайды.
1. Акпараттык технологияларды колдану непзщде оку- тэрбие YPДiсiнiн барлык денгешн жетшд1ру:
- окыту YPдiсiнiн ыкпалы мен сапасын арттыру:
- танымдык кызметшщ ектндшгш арттыру.
- пэнаралык байланысты терендету.
- кажетл акпаратты 1здеуд1 онтайландыру жэне келемш YЛFайту.
2. Окушы т^^асын дамыту, акпараттык коFам шартында ем1р CYPуге даярлау:
- ойлардын тYрлi формаларын дамыту,
- коммуникативтш кабшеттерд1 дамыту,
- кYPделi жаFдайларда онтайлы шеш1м немесе шешу н^скаларын кабылдау даFдыларын калыптастыру.
- компьютерлш графика, мультимедиа технологиясын пайдалану аркылы эстетикалык тэрбие беру.
- акпараттык мэдениетп калыптастыру, мэселеш немесе жаFдайды модельдеу бшктшгш дамыту, акпаратты ендей бшу.
- эксперименталдык- зерттеушшк кызметл юке асыра бшуд1 калыптастыру.
3. К^амнын элеуметпк тапсырысын орындау:
- акпараттык сауаты бар т¥ЛFаны даярлау.
- компьютерлж орталарды пайдаланушыны даярлау.
Окушылардын пэнд1 жаксы игерушщ басты шарты окытушынын осы
сабакка деген кызыгеушылыкты тудыра бшушен басталады. АКТ -
педагогтыц мYмкiндiгiн кYшейтетiн к¥Р&л , бiрак ол окытушыны алмастыра алмайды. АКТ колдану максаты - сабакты компьютермен CYЙемелдеу iсiн жYргiзуге асыру, яFни:
- Компьютер аркылы оку сапасыныц артуына ыкпал жасау;
- Окыту аймаFыныц кецеюiне байланысты окушыныц бшм децгешнщ коFамныц элеуметтiк талабына сай болуы,
- Компьютерлiк технологияныц б^рыюты дэстYрлi пэндерге енгiзiлуi, оныц игеру мYмкiншiлiктерiн арттыру.
Компьютермен окытудыц ез максаты, мазм^ны, формасы жэне ерекше eткiзу тэсiлi бар екенi белгш. Осындай сабактар жасаудыц мынадай непзп кезецдерi болады:
- Окыту максатын аныктау;
- 0тiлетiн такырыптыц, бeлiмнiц материалдарын талдау,керектiлерiн тацдап алу жэне оныц сценаришн к¥Растыру.
- Сабакты жYргiзудiц баFдарламасын жасау.
- Оку YPДiсiнде компютерлiк CYЙемелдеуi бар сабакты юрпзу.
Компьютерлiк тестiлеудi енгiзу аркылы окушылар
ж^мысыныц тиiмдiлiгi мен мазм^ны туралы керi байланыс камтамасыз еттедь Компьютерлiк жаппай бакылау жаFдайында барлык окушыларFа с^рактар немесе мазм^ны бiрдей тапсырмалар берiледi.Оларды орындау барысында окушылардыц арасында ынтымактастык, жолдастык сезiм пайда болады, 6ïp- бiрiне с^рактар койып , жауаптарын толыктырады, орындалFан ж^мыстарды езара тексерiп, iске асырады.
Окыту YPдiсiнде АКТ колдану окушылардыц езш- eзi бакылауына ете Yлкен мYмкiндiк бередi. 0зiн-eзi бакылау олардыц оку баFдарлама материалы мен игерген юкерлт мен даFдысыныц берiктiгi толык акпарат алуын камтамасыз етедi.
Окыту жаFдайындаFы акпараттык технологиялардыц орны: сабак уакытына, сабакка дайындалу уакытына, жобаны зерттеу кызметiнде.
1. Сабакта АКТ колдану модели
- компьютерлiк презентациялар керсету;
- жауаптарды тацдаумен тест жYргiзу;
- электрондык окулыктарды колдану;
2. Сабактан тыс жерде АКТ колдану моделц
- интернеттен жэне баска акпарат кездершен акпарат iздеу;
- коршаFан элем туралы акпаратты жазу жэне беюту;
- презентацияларды колдануымен сез сeйлеудi дайындау жэне аз сейлеу.
Акпараттык технологияны барлык сабактада колдану тшмдь
Акпараттык технологияны колданып еткен сабактыц к¥Рылымы:
- Айкындылык;
- Логикалык YЙлесiмдiлiк;
- Акпараттык сыйымдылык;
Сонымен, казiргi акпараттану заманында окытуды акпараттык-коммуникативтiк камтамасыз етудiц мэнi зор екеш даусыз. Сондыктан да мен
сабактарымда осы технология непздерш колданамын. Онын, мYмкшшiлiктеpi: Activ Studio баFдарламасында сабактын эдютемелш к¥рылымын сактай отырып, флипчарттар дайындау,окушылардын FаламторFа еркiн Kipin , акпаратпен камтылу мYмкiндiгi , сабактын аудио-видео технологиясымен жаблыкталуы, ен бастысы , окушылардын сабакка кызыFушылыFы артып,креативтш ю-эрекетпен айналысуFа мYмкiндiк ала алады. Акпараттык технологиянын сабак YPДiсiнде колдану нэтижесг
1. Гылым негiзiн тYсiну, Fылым жYЙелiгiн жYзеге асырудын басты шарттарыньщ бipi екендiгiне кез жетюзедц
2. ДYниеге Fылыми, диалектикалык, материалистш кезкарасты калыптастыру, оку мазм^ныньщ бip-бipiмен тыFыз байланыста болуын камтамасыз етед^
3. Окушынын жалпы акыл-ой , дене кимылы,кещл кYЙiнiн Yйлесiмдi дамуына эсер етедi.
4. K^ipri ендipiстiн Fылыми негiзiн менгеру , техникалык процестер мен к^рылымы, онын непзп принциптерш тYсiну жYзеге асады.
5. Тэрбиенщ барлык тYpлеpiне эсер етедi жэне адамгеpшiлiк , саяси-идеялык, эстетикалык, енбек тэpбиесiнiн бipлiкте болуына баFытталады, окушылардын енбегiнiн мазм^нынан байкалып,олардын алFан бiлiмiнiн жYЙелеуiне непз болады.
6. Оку меpзiмiн тиiмдi пайдалануда артык кайталауды болдыpмауFа педагогикалык ыкпал беpедi. Осынын негiзiнде оку тэрбиелш пpоцесiн беpудi баскару жYЙесi калыптасады.
Сонымен, акпараттык технологияны колданып, сабакты ^тымды жYpгiзу окытушыдан терен бiлiмдiлiктi, оку YPДiсiн шебеpлiкпен ^йымдастыруды талап етедi. М^ндай сабак материалдары эр алуан FылымдаFы езара байланыстарды окушылардын зеpделеуiне,олаpдын бiлiмiн аpггыpуFа мYмкiндiк беpедi.
Эдебиеттер:
1. Аскарова А., Райымк¥лова Ж., Панова А., Орынбасар Д. Бiлiм беру жYЙесiнде заманауи технологияларды колдану ерекшелштер^ Шымкент 2015.
2. Есбосын Н. ОкытудаFы жана эдю-тэсшдер коржынынан. Алматы. 2017
3. Жанпешсова М.М. Модульдiк окыту технологиясы. Актебе 1998
4. Мурсалимова А.К,азак тiлiн окытуда жаFдаяггык тапсырмаларды колдану. (эдютемелш к¥рал). вскемен, 2017.
5. Нржан Ж. К,азак тiлiн окыту технологиясы. Алматы, 2008 ж.
