CC BY
12Вестник «Орлеу^-kst
П
Ибраимова З.Б.,
«Орлеу» БА¥О» АК филиалы ОКО бойынша ПКБАИ «Басцару мен бшм беру сапасы» кафедрасы ага оцытушысы
Нег1зг1 свздер: элеуметтгк эрттестщ кэсттгк бшм, ец-бек нарыгы, техникалыц жэне кэсттгк бшм.
Ключевые слова: социальное партнерство, профессиональное образование, рынок труда, техническое и профессиональное образование.
Keywords: social partnership, professional education, labor market, technical and professional education.
б1л1кт1л1кт1 арттырудагы элеуметт1к эр1птест1ктщ р0л1 мен мацызы
Ацдатпа
Макалада элеуметпк серштеспктщ педагогикалык кыз-меткерлердщ бiлiктiлiгiн арттырудагы ролi мен мацызы ка-растырылган. ^a3ip елiмiзде енпзшп жаткан дуальды окыту жYЙесi кэсшорындарга да, мемлекетке де, ТжКБ жуйесше де теория мен практиканыц арасындагы Yзiлуiн жойдыру мiндетiн жYктейдi.
Аннотация
В этой статье рассматриваются роли и значения социального партнерства в повышении квалификации педагогических работников. Современная система дуального образования, внедряемая в нашей стране, возлагает задачу ликвидации разрыва между теорией и практикой одинаково и на предприятия, и на государство, и на систему ТиПО.
Annotation
This article the role and essence of social partnership in the professional development of teachers are considered. The current system of dual education, implemented in our country, puts the task to bridge the gap between theory and practice and the same enterprise, and the state and the system of technical and vocational education.
Экономикасы eтпелi кезецдеп елдерде элеуметпк эрш-теспкп колдау жэне ныгайту мацызды рел аткарады. ^а-закстанда элеуметпк эрштеспк жYЙесiнiц еркениетп дамуы 1995 жылы шыккан «Элеуметпк-экономикалык жэне ецбек катынастарындагы элеуметпк эрiптестiк туралы» ^Р Прези-денпнщ каулысынан бастау алды. Осы каулыныц негiзiнде ецбек катыстарыныц кеп сапалы ужымдык-шарттык негiзi каланды. ^аулы Yш жакты, ягни, мемлекет-кэсшорын-жу- 53 мысшы- эрiптестiктiц нормативпк базасыныц дамуына жол
салды. о
со
Сапалы кэсiптiк бiлiм беру -элемдiк еркениетке жетюзетш ^
сара жол. Кэаби мамандар дайындау -мемлекеттiк мацызы о
бар iс. Елiмiздiц бэсекеге кабшетп 30 елдiц катарына косылу ^
жолындагы ец eзектi мэселелерiнiц бiрi -бэсекелеспкке ка- q
бiлеттi, ецбек нарыгында сураныска ие бола алатын кэсiби §
мамандар даярлау, ал ол мшдеттердщ кэсiптiк бiлiм сапасын ^ арттыру, элемдiк бiлiм кещстшнщ озык тэжiрбиелерiн игеру
аркылы гана жYзеге асырылатыны белгiлi. ®
«XXI гасырда бiлiмiн дамыта алмаган елдiц тыгырыкка К
тiрелерi анык. Бiздiц болашактыц жогары технологиялык §
жэне гылыми камтымды eндiрiстерi Yшiн кадрлар корын жа- ^ сауымыз кажет. Осы замангы бiлiм беру жYЙесiнсiз эрi бар-
и
Вестник «Oрлеу»-kst
т о
РЧ
О
и
О §
ш Е-
К
о
ш Е-
лап, кец аукымды ойлай бшетш осы замангы баскарушыларсыз бiз инновациялык экономика кура алмаймыз »[4], деп Елбасы Н.Э.Назарбаев айткандай, казiрri кезец бэсекеге кабшет-т орта буын мамандарын дайындауды, эрi осы мэселеге катысты мYДделi уйымдардыц езара эрiптестiгiн, Yздiксiз карым - катынаста бо-луын кажет етедь
Ецбек нарыгы -жумысшы кYшiн нагыз багалаушы, ецбектщ шын багасын калыпта-стырушы[3]. Нарык - ецбектщ сапасын ке-теруге, адамды езiн жумысшы кYшi есебiнде дамытуга ынталандырады. Ондагы максат-жу-мыссыздар катарына iлiнбеу. Сонымен, ецбек нарыгы жагдайында бiлiм децгей мен кэсiби маман (сапа) арасында тэуелдiлiк басталады, демек тауардыц куны жумысшы кYшi тургы-сында усынушы адамныц езiне де байланы-сты. Ал, ецбектщ жумысшы кушшщ сапасы адамныц алган бiлiмiне, оны игеруше, шебер-лiгiне байланысты. Эзара тец менш^ер кэсiбi жогары жумысшыларды, мамандарды гана талап етедi. Бул - ецбек нарыгы талабымен емiр CYPушi мемлекетттердiц бэрiнiц де тала-бы. Сонымен экономикалык жэне элеуметтiк когамды жумыскерлермен камтамасыз ету -олардыц кэсiби децгейiнiц сапасына байланы-сты.Ецбек нарыгы жагдайында енiм ендiрушi, халыкка кызмет етушi кэсiби уйымдар сапалы жумысшы кYшiн кажет етедi, олардыц тиiмдi емiр CYPуi, бэсекеде табыска жетуi соган бай-ланысты. Бул - нарык зацы.
«^азакстан Республикасындагы элеуметтiк серiктестiк туралы» ^Р Зацы кабылдануына байланысты орта кэсiптiк бшм жYЙесi оган зор кецiл белуде. Оку орындары, жумыс бе-рушшер жэне жумыспен камту орталыктары арасында элеуметпк диалог уйымдастыру -заман талабы[1]. Болашак мамандарды дай-ындау кезiнде ецбек нарыгы суранысын жэне жумыс берушшщ талабын ескере отырып, окушыларга сапалы кэсiптiк бiлiм мен бшк-тiлiк беру - басты максатымыз.
БYгiнде отандык бiлiм беру мен бизнес са-ласы арасындагы эрiптестiк байланыс кушей-iп келедь Оган ел экономикасыныц дамуына кажетп мамандыктар даярлаудыц себепкер екенiн ескер-сек, бул арнадагы жумыстар ез репмен орындалуда[5]. Бул багыттагы жYЙелi жасалган жумыстар екiншi жагынан аймактык бэсекеш арттырары сезсiз. Дегенмен, жасыра-тыны жок, елiмiзде кэсiптiк бiлiм берудi кез-
дейтiн стандарттарга ендi гана кещл белiнiп келедi. Осы ретте iрi кэсiпорындар кэсiптiк бiлiм беру жYЙесiне кыруар каржы салып, жас мамандарды даярлау iсiне белсене катысуда.
«Эрлеу» бiлiктiлiктi арттыру улттык ор-талыгы» акционерлiк когамыныц филиалы Ощуспк ^азакстан облысы бойынша педагог кызметкерлердщ бiлiктiлiгiн арттыру институтында колледж окытушыларыныц бiлiктiлiгiн арттырубойынша кыска мерзiмдi курстар кесте бойынша етюзшп турады. Институт пен Шымкент каласындагы «Иннова-циялык-технологиялык», Ощуспк ^азакстан облысы бiлiм баскармасыныц «№6 колледжi» мемлекеттiк казыналык кэсiпорны, Кентау политехникалык колледжу Шымкент келiк, коммуникация жэне жаца технологиялар кол-ледждерi арасындаынтымактастык туралы келiсiм-шарттар жасалып, элеуметпк серш-тестiк жагдайында ТжКББ уйымдарыныц ар-найы жэне жалпы бшм беретш пэндер окы-тушыларыныц «ТжКББ мазмунын жацгырту жагдайында дуалды бшм беру жYЙесiн ен-дiру», «Техникалык жэне кэсiптiк бiлiм беру уйымдарыныц жалпы бшм беретш пэн окы-тушыларыныц кэсiби кузыреттiлiгiн дамыту» такырыптарында2015 жылда 8 курс жоспар-ланган.ТжКББ уйымдары мамандарыныц бiлiктiлiгiн арттыру бойынша бшм берудщ жаца технологияларын, соныц iшiнде тэж1ри-белiк режимде дуалды окыту жYЙесiн енпзу-де. ТжКББ инженер-педагог кызметкерлершщ бiлiктiлiгiн арттыру; белгшенген тэртiпте педагогтардыц бiлiктiлiгiн арттыру курста-рынан етуi туралы мэлiметтер базасын куру; семинарлар,инженер-педагогтардыц кэсiби децгейiнiц жэне эдютемелш кызметiн жетш-дiру максатында эдiстемелiк кызметтерiнiц барлык тYрлерiмен тиiмдi ыкпалдасуды iске асыру; курсаралык шараларды(байкаулар, тренингтер,конференциялар, педагог окула-ры,институттыц жылдык жоспарына сай пе-дагогтердiц кэсiби дамуына багытталган баска да шаралар)еткiзу;бiлiктiлiктi арттыру курста-рына кажеттi материалдык-техникалык CYЙе-мелдеуiн камтамасыз етуде.Колледждер де ез тарапынан курсаралык шаралардыц етюзшуь не, Fылыми-тэжiрибелiк конференциялар, об-лыстык,республикалык жэне халыкаралык децгейдегi байкаулар,семинарлар жэне бiлiм берудi дамытудыц езекп мэселелерi бойынша кэсiби-Yлгiлiк тренингтер етюзуде,эртур-
Вестник «Орлеу^-kst
ü
лi децгейдегi оку-эдютемелш CYйемелдеудiц сапалы дамуына ыкпалдасуда.Осылайша аймак экономикасына кажеттi техникалык жэне кэсшпк бiлiмдi мамандарды даярлау мэселес KOЛFа алынды. Кэсiптiк-техникалык оку орын-дары индустриалык-инновациялык сала Yшiн кадрлар даярлауFа назарды баса аударып, ин-ститутпен каркынды жумыс жасауда.
Статистика бойынша, Ощуспк ^азакстан облысы келемшде 97 колледжде 112 маман-дык бойынша 77094 окушы кэсiптiк бшм алу-да, 25019 окушы мемлекетпк тапсырыспен окуда.2014 жылы 615 элеуметпк эрштестер-мен ынтымактастык меморандумына кол кой-ылды. Окушылардыц ендiрiстiк практикадан етуше жаFдай жасалып, 610 окушы^а элеумет-тiк жэрдем керсетiлдi. 498 окушы^а арнайы стипендия таFайындалып, 68 элеуметпк эрш-тес бiлiм уяларыныц материалдык-техникалык базасын жацартуFа кемек керсетп. Элеуметтiк эрiптестермен ынтымактастыкпен жумыс юте-удiц аркасында елiмiзде индустрия саласында кешбасшы саналатын iрi кэсiпорындармен ты^ыз байланыс орнады. Мысалы,^урылыс жэне келш саласы бойынша кэсiби мамандар дайындайтын бiлiм мекемелерiнде инновациялык тэжiрибелердi енгiзу максатында Германия Республикасыныц Трир каласындаFы «¥стаханалык палатасымен» облысымыздаFы №2, №3 колледждер, Шымкент келш, коммуникация жэне жаца технологиялар колледж! келiсiм-шартка отырды. Нэтижесiнде бул бшм мекемелершде окытудыц дуальды жYЙесiнiц элементi модульдiк окыту тэсiлiмен окытылу-да. Сонымен катар, кэсiпорындар базасында ашылFан Кентау трансформатор зауытындаFы «Кентау политехникалык колледж!», ОцтYCтiк ^азакстан машина жасаушылар зауытындаFы «ОцтYCтiк ^азакстан индустриальды-инно-вациялык колледжi», «Шымкент Стандарт» ЖШС Цемент зауытындаFы «Инновациялык технологиялар колледж!» дуалды окыту жYЙ-есiн колFа алды.
ОцтYCтiк ^азакстан политехникалык колледж! «Интергаз Центральная Азия» А^- мен, Созак ауданындаFы №24 колледж «^азатом-пром улттык атом компаниясы» А^-мен эле-уметтiк эрiптестiк туралы Шартка кол койып жумысын жалFастыруда.БYгiнгi тацда «Батыс Еуропа - Батыс ^ытай» халыкаралык автомобиль жолдарын салып жаткан компанияларFа Шымкент келш, коммуникация жэне жаца тех-
нологиялар колледж!, Кентау кепсалалы колледж!, TYPKicTaH каласындагы №21 колледжi мамандар дайындауда. Казакстан - Кытай ха-льщаральщ газ кубырын жYргiзiп жаткан ком-панияларга Шымкент каласындагы №2, №3 колледждерi сураныска сай мамандарды дай-ындаумен айналысуда. «Казатомпром» улттык атом компаниясына Созак ауданындагы №24 колледж бен Шымкент каласындагы Техникалык колледж! сала мамандарын окытуда. Сондай-ак TYлкiбac ауданындагы алма бау еарумен айналысатын «Кен-Тау» ЖШС мен «TYлкiбac агробизнес жэне саяхат» колледж! арасында жасалган келiciм-шaрт негiзiнде окушылардыц практикалык тэжiрибеден етуь не жагдай жасалды. Кызмет керсету саласына кажетп аспаздар мен кондитер мамандыкта-рына окытатын Шымкент каласындагы №6 колледжш бiт!рушiлерiне, т!г!нш! шеберлердi дайындайтын №5 колледж тYлектерiне, техникалык жэне курылыс мамандарын дайындайтын №2, №3 колледждщ мамандарына сураныс жогары. Сонымен катар, ауыл шару-ашылыгына кaжеттi сала мамандары мен газо-электрмен дэнекерлеушiлерге деген кaжеттiлiк сезшуде. Сураныстыц, жогары болуына орай бтрушшер 100% жумыска орналасып отыр.
Дорыта айтканда, жумыс берушi мекеме-лермен келюм шарт аркылы жумыс ютеудщ ти!мд! жактары кеп. Элеуметтiк серштеспк тургысында тYciнicтiкпен жумыс уйымдасты-рылса, одан жумыс берушi де, кэсшпк мектеп те, 6!т!руш! маман да утады.
ЭДЕБИЕТ
1. КР « Элеуметпк сер!ктеспк туралы» Зацы, - Астана,2000
2. КР 6!л!м берудi дамытудыц 2011-2020 жылдарга арналган мемлекетпк багдарлама-сы. -Астана,2010.
3. Государственная программа развития технического и профессионального образования В Республике Казахстан на 2008-2012 годы. -Астана, 2008.
4. КР Президент Н.Э.Назарбаевтыц «Ка-закстан - 2050» Стратегиясы - калыптаскан мемлекеттiц жаца саяси багыты» атты Жолда-уы, А., 14.12.2012.
5. «Дуалды окыту жYЙеci: кэаби бшктшк-т! арттырудыц жаца мYмкiндiгi» Эдicтемелiк усынымдар. -Костанай, 2013.
m
о
<с
рч
w О о; s
1-4
о §
s
рч
о
