CC BY
16Ш
Уразамбетова Г. У.,
педагогика гылымдары-ныц кандидаты, Костанай педагогикалыц коледжШц директоры
Жутова Е.М.,
оцу-вндгргс ici бойынша 6eniM мецгерушш
ЭЛЕУМЕТТ1К ЭР1ПТЕСТ1К - МАМАНДАРДЫ КЭС1-БИ ДАЯРЛАУ САПАСЫН АРТТЫРУДЫЦ ФАКТОРЫ
Ацдатпа
Макалада элеуметтiк сер^еспктщ когам дамуына acepi кepceтiлгeн. Бэсекеге кабшетп маман дайындауда элеумет-TiK серштеспктщ pолi, тэжipибeдeн етуде мамандардьщ са-палы дайындалуына eKi жактык жауапкершшк мэceлeлepi карастырылган.
Аннотация
В данной статье показано, что социальное партнерство является условием и целью общественного развития. В ней говорится о роли сотрудничества с социальными партнерами, совместном создании условий, которые помогают в подготовке конкурентоспособных специалистов в соответствии с требованиями работодателей.
Annotation
The article shows that social partnership is a condition and goal for social development. The authors pay attention to the role of cooperation with social partners, the joint creation of conditions which help to train competitive specialists in accordance with the requirements of employers.
Негiзгi свздер: нэлдеуметтт серттестщ элеуметтт институт, бэсекеге ^6rnemmi маман, ынтымацтастыц, кэсттж бшм сапасы, жумыс берушi, дуальдi оцыту жуй- s
еЫ. ^
Ключевые слова: социальное партнерство, социальный оо
институт, конкурентоспособный специалист, сотрудниче- ^
ство, рынок труда, качество профессионального образова- О ния, работодатель, дуальная система обучения.
w
Key words: social partnership, social institution, competitive §
specialist, cooperation, labor market, quality of vocational 2
training, the employer, the dual system training. ^
s
«Кэаби жарамсыздыктыц непзп белгшершщ 6ipi - элеу- s метпк эрштеспк дагдылары мен тэжiрибелерiнщ болмауы». О
П. Рутта О
О
н
Бшм беру жYЙесiн модернизациялау мемлекеттщ бшм ^ саласындагы саясатыныц аса мацызды багыты болып та- ^ былады. Элемнщ алдыцгы катарлы дамыган 50 елшщ S К¥рамына кiрудi кездеген бiздщ елiмiздщ элеуметпк-э- ^ кономикалык дамуыныц жаца кезещ бiздщ алдымызга § жаца проблемалар мен перспективалар койып отыр. Бшм § беру б^л дамуда басым багытка, ал жастардыц бшм алуы ф
■
мен тэрбиес аса зор езектЫкке айналуда.
БYгiнгi тацда казiрri заман бiлiм беру жYЙесiнiц алдына-жумыс берушiге керек, жумысшылар мен мамандар бшктшпнщ ецбек рынопнщ талаптарына сай келу мiндетi койылган. Кэшби оку орындарын бiтiрген сэттен-ак бэсекелеслкке кабшет-тiктi мецгерген жаца типт мамандарды да-ярлау - уакыт талабы.
Бэсекелестiкке кабшетл маман болып шыгуда элеуметтiк эрiптестермен тыгыз ынтымактастык орнату есебiнен акпарат-тык алацды кецейту Yлкен рел аткарады. Элеуметлк эрiптестiк - бул оку орыны мен жумыс берушi карым-катынасыныц зама-науи тYрi [1].
«Элеуметлк эрштеслк» - угымы казiр бiзге 80-90-жылдардан кайтып оралып жа-тыр. Элеуметлк эрiптестер бул кYндерi, кептеген адамдар уксатып жYрген, деме-ушiлер емес. Бул - iскер, кептеген мэсе-лелер бойынша екi жакты пайдалы ынты-мактастык.
Казiрri батыс философиясыныц негiзгi кадамдары шецбершде элеуметтiк эрште-стiк осы кYнгi когамныц езект азаматтык ^ кундылыктарыныц бiрi ретшде карастыры-< лады. Эрштеслк карым-катынас - бул биз-О нес пен мемлекетлк курылым уйымдары ем арасындагы ужымдык карым-катынастар-О дыц сипаты мен багыттылыгын реттейтiн,
§ дэстYрлi жэне мэдени, идеологиялык жэне
м
^ рухани негiздерi кундылыктарыныц жиын-О тыгы [2].
Элеуметлк эрiптестiк теориясы бiр кYнi § гана пайда бола калган жок, ол философи-
м ялык, экономикалык, кукыктык, саяси ой-
с1
3 лар дамуыныц ете узак жолдарынан кейiн
О барып калыптасты. Элеуметлк эрiптестiк
§ туралы алгашкы еске салуды бiз тец жэне
н дербес жеке адамдардыц азаматтык эрш-
5! тестiктерi туралы ой-идеяны усынган
^ Платон мен Аристотелдщ пэлсапалык ец-
§ бектершен кездестiремiз. © Белгiлi шетел, отандык философия
8 мен элеуметтанудыц классиктерг И.Кант,
§ О.Конт, К.Маркс, Э.Дюркгейм жэне М.Ве-
бердiц Ымдерше талдау жасау элеуметтiк эрiптестiкке когамдык келiсiмдердi ныгай-тып, элеуметтiк шиелешстердщ алдын алуга баFыггалFан, эртYрлi элеуметлк ны-сандардыц езара iс-кимылдар жасауыныц жYЙесi ретiнде, корытынды жасауFа мYм-кiндiк бередi [3].
Казiрri заман Fылыми эдебиеттерi мен тэжiрибесiнде элеуметлк эрiптестiк бiр маFыналы сипатталмайды.
Бшмге катысты элеуметтiк эрiптестiк - бул демократиялык коFамныц калыпта-суына Yлесiн косатын, элеумеггiк емiрдiц ерекше саласы ретiндегi бiлiм беру жYЙ-есш бейнелейдi. Мундай уFым бiлiм беру жYЙесiнiц жаца коFамдык мацызды функ-цияларын езгертуге, жобалауFа жэне ресми макулдауда мацызды болып табылады.
Шетелдш жэне отандык тэжiрибесi кер-сеткендей, элеуметлк эрiптестiк моделiнiц базасында бэсекеге кабшетл мамандарды даярлау табысты болады, егер:
- бiлiм беру YPДiсiнiц мазмуны мен уй-ымдастырудыц кузыретллш талаптарына жэне мемлекет пен жумыс берушi, бiлiм беру уйымдары жэне окитындардыц бiтiрушiнiц - болашак маманныц кузырет-тiлiктерiнiц iлесуiне непзделген болса;
- элеуметтiк эрiптестердi бшм беру YPДi-стерiнiц мониторингiсiне енпзу аркылы болашак мамандардыц кэсiби бЫмдершщ критерийлерi мен параметрлерi сапасыныц сэйкес келулерш жэне жумыс берушiлер мен маман-бтрушшердщ арасындаFы керi байланысты орныктыруFа кол жеткiзiп жат-са [4].
Казакстан Республикасында элеуметтiк эрiптестiктi дамыту 1994 жылы «Элеумет-тiк-экономикалык жэне ецбек катынастары саласындаFы элеумеггiк эрштеслк туралы» каулы кабылданFаннан кейiн басталды.
Кадрлардыц кэсiби даярлыктарыныц тиiмдiлiгiн арттыру Yшiн жэне сураныс та-лабыныц тепе-тецдiгi мен ецбек рынопнде-п усынысты камтамасыз ету Yшiн элеумет-тiк эрiптестiктi дамыту кажеттiлiгi туралы мэселе 2001 жылы «Кэаби бЫм беру мен
Ш
окытудаFы элеуметтiк эрштеслк» жобасы шецберiнде жэне Казакстан Республикасы-ныц Президентi Н.А. Назарбаев пен Yкiмет децгейiнде кетерiлдi.
Кэсiби бЫм беру болашак жумыс бе-рушшер талап ететiн кэсiби бiлiмдер мен даFдыларFа кепiлдiк беруi керек. Оку орындары ецбек рыногiнiц талаптарын, конъюнктуралардыц езгерiстерiн зер са-лып, бакылап отырулары кажет. Бiздiц оку орындарымыз енiмдерiнiц тiкелей туты-нушылары - жумыс берушшермен тыFыз байланыс болFанда Fана жоFарFы бшктшк-тi мамандар даярлауFа мYмкiндiк туады. Жумыс берушшердщ буFан катысуы - бул кэаби оку орындарында кадрлар даярлауFа тшелей мYДделлiк таныту болып табылады.
Сейтш, ецбек рыногiндегi сiцiсiп кету оцтайлылы^ын арттыратын, бэсекеге ка-бiлеттi мамандарды дайындау iсiне зама-науи кадам жасау. Элеуметпк эрiптестiк моделi - мамандар дайындау сапасын арт-тырудыц негiзi болып есептеледi.
БYгiндерi Костанай облысыныц техни-калык жэне кэаби оку орындарында кеп-теген жумыстар жYргiзiлуде. Элеуметлк эрiптестiктi уйымдастыруFа жYЙелi кадам жасауды жYзеге асырудыц аркасында, дайындау мен ецбекке орналастырудыц езара оцтайлы ынтымактастыFыныц механизмi калыптасып келедi. БYкiл бiлiм беру жYЙесi Yшiн элеуметтiк эрiптестiктiц негiзгi макса-ты - жумыс берушiнiц талаптарына жауап беретiн мiндеттi максимальды табысты шешу.
Аймактык ецбек рыногiнiц талаптарын ескерш, элеуметтiк эрiптестiктiц жоспар-лауы мен кадрлар даярлауды уйымдастыру iсiн келюу мен YЙлестiру ете мацызды.
Костанай педагогикалык колледжiнде турFындар мен ецбек нары^ыныц кажет-тiлiктерiн зерттеу бойынша белсендi жумыс жYргiзiлiп, кандай да бiр мамандыктарFа (кэсiпке) сураныстар аныкталуда. Акпа-ратка Yнемi кол жетюзу мамандыктар мен кэсiптердiн курылымын, кадрларды даярла-удыц келемiн, жумыс берушшердщ маман-
дарды оку баFдарламалары мен жоспарла-рын бiрлесе жасау аркылы даярлау мазмуны бойынша талаптарын есепке алуды аныкта-уFа мYмкiндiк бередь
Элеуметлк эрiптестiктi бекiтудiц мацызды шарттарыныц бiрi кукыктык базасы болып табылады. Ол кукыктык орта шец-бершдеп катысушылардыц мiндеггерi мен езара ю-кимылдарыныц тэртiбiн аныктай-ды. Жыл сайын ендiрiстiк практикадан етуге калалык бiлiм белiмiмен, облыстык мэдениет Департамеш1мен келiсiм шарт жасалады. Ол колледж тYлектерiне езара оцтайлы ынтамактастык пен одан эрi ецбекке орналастыруFа жаFдай жасайды.
Костанай педагогикалык колледжшщ мамандарын сапалы дайындауына бiздiц студенттерiмiз оку, ендiрiстiк жэне диплом алды практикасынан ететiн кэсiпорындар, мектептер мен мектепке дешнп уйымдар айтарлыктай Yлес косуда. Бул керкеменер жэне жарнамалык шеберханалар, мэдени-ет Yйлерi, каланыц жэне облыстыц шы^ар-машылык Yйлерi, мамандандырылFан музыкалык жэне керкеменер мектептер^ «Карнавал» хореографиялык мектебi, № 16, 19, 20, 23-мектептер, ФМЛ, ГМГ, № 8, 11, 13, 15, 27, 51, 54, 61, 69- бебекжайлар жэне баскалар жаца заманауи технология-лармен жумыс iстеп АКТ тиiмдi пайдала-нып, практиканттармен ез тэжiрибелерiн ризашылыкпен белiседi.
Элеуметлк эрiптестiк шецберiнде колледж окытушылары базалык мекемелерде эдiстемелiк жэне окыту семинарларын, ше-берлiк-сыныптар: «Казак бш хореографиялык енердiц казiргi дамуында»(«Карнавал» хореографиялык мектебi), «Интернет-технология - оку YPДiсiнде» «ШыFармашыл хор ужымымен жумыстыц эдiстемесi» жэне баска, оку-тэрбие YPДiсiн уйымдастыру бойынша консультациялар, курстык жэне диплом жумыстарын корFау, мектеп окушы-ларыныц шыFармашылык конкурстарын ет-кiзедi. Гылыми-практикалык конференция-лардыц, эртYрлi конкурстардыц: Костанай каласы жэне ФМЛ базасындаFы Даулетбаев
К <
ер О
го £
« О
м «
О е^ С
м ^
и
м ^
[-4
о ч
о «
о н м
м
и ©
О
и
о -
©
Т.Е атындагы Крстанай облысы педагог-тарыныц IV аймактык ГПК, «Табыска бес кадам» калалык балалар конкурсы (№7-бе-бекжай), «Педагогикалык шеберлштш эста-фетасы»кэаби конкурсы ( №61-бебекжай), «Талант! Музыка!Балалар!» калалык вокал-ды конкурс (К^ШГ), жас дизайнерлердш калалык конкурсы, «Жтт Султаны 2015» ерлш пен эртiстiк шеберлтшц конкурсы, «Ж^лдыз» таланттарыныц конкурстарын-дагы жюрилер ретшде педагогтардыц ж^-мыстарын атап ету кажет.
Колледждш жыл сайынгы дэстYрлi об-лыстык, калалык, аудандык баскармалар мен бiлiм, мэдениет жэне тiлдердi дамы-ту белiмдерi басшыларымен етюзшетш ынтымактастыктыц перспективалары ту-ралы децгелек Yстел отырыстары ж^мыс берушшердш тYлектерге кажеттiлiгiн, даяр-лыктары децгешне критерийлерш зерттеу-ге мYмкiндiк бередi.
Бшм беру саласындагы элеуметпк эрш-теспкл ^йымдастыру ж^мыстарыныц нэтижесi мен тшмдшпшц индикаторы -ецбек нарыгындагы тYлектерге деген с^ра-ныстыц негiзгi керсеткiшi болып табылады. ^ Жыл сайынгы белшютш нэтижелерi кер-^ сеткендей, элеуметпк эрiптестермен еза-ра табысты iс-кимыл жасаудыц аркасында, ^ бтрушшердш 80-85% ешбiр киындыксыз 2 ецбекке орналасып жYр.
Техникалык жэне кэсiби бiлiм беру ЖYЙ-^ есiнде жыл еткен сайын кэсiби бiлiм берусь де дуалды окыту жYЙесiн енгiзу такырыбы
[-Н
м езектi бола тYсуде. Окытудыц дуалды ЖYЙ-
§ ес - элемдегi кадрларды кэсiби техникалык
м даярлыктыц тиiмдi тYрлерiнiц бiрi екендiгiн
§ керсетiп отыр. Ол ендiрiсi катты дамыган
§ елдерде кец таралган жэне ол 60-тан астам
о . . „ .
и елдерде кадрлар даярлаудыц негiзгi жYйесi
н болып табылады. К^азакстанда оныц эле-
^ менттерi ТжПБ 97 ^йымында енгiзiлiп отыр.
и БYгiнгi тацда К^останай облысында дуалдык
^ жYйе, эксперимент режимiнде, сол кезден
О енпзшп, 14 мамандык бойынша облыстыц
О
13 оку орны базаларында колданылып жа-тыр.
2015-2016 оку жылында колледжде элеу-меттiк эрiптестермен тыгыз ынтымактастык жасаудыц аркасында «местепке дейiнгi окыту мен тэрбие » мамандыгына окытудыц дуалды жYЙесi бойынша ж^мыс жоспарла-нып отыр.Негiзi практикалык аспектi болып табылатын окытуды ^йымдастырудыц осы тYрi аталган бiлiктiлiк бойынша маманды сапалаы дайындауга мYмкiндiк бередi.
Элеуметпк эрiптестiк нарыктык ка-рым-катынаста ец езектi болып табылады, ейткеш жас маман нарыктыц жемiсi болып табылады жэне эрштеспк барлык к¥рылы-мына, колледждiц барлык мамандыктарына жэне ж^мыс берушiлерге ыкпал етедi.
Жаксы тYлектердi тек кэсшорындар-мен бiрлесiп, белгiлi бiр каражаттар ж^м-сау аркылы гана алуга болады. Мiне, м^ны элеуметтiк эрштеспк деймiз. Демек, б^ны колледждiц ецбек нарыгындагы барлык субъектшермен, осы YPДiстiц барлык ка-тысушыларыныц мYДделерiн максимальды келiсу жэне жYзеге асыруга багытталган езара карым-катынастарыныц ерекше тур-лерi деп тYсiну кажет.
ЭДЕБИЕТ
1. «Бшм» акпараттьщ-эдютемелш журналы №4 2011ж.
2. Морозова О.И. Социальное партнёрство на условиях формирования личности специалиста в системе профессионального образования/ - Алматы, 2007.
3. Лавров П.Л. Исторические письма// Философия и социология .Т.2.- М; Мысль, 1985.
4. Иванов О.И. Социальное партнёрство: некоторые вопросы теории / СПб.: ИСЭП РАН, 2008.
