CC BY
29и
Вестник «Орлеу^-kst
Турдалиева А.С.,
Эрлеу» БА¥О АК филиалы
ОКР бойынша ПКБАИ «Басцару мен бшм беру сапасы» кафедрасыныц аза оцытушысы
s
к <
m О
го £
« О
w «
О
О!
С
w
U
W
¡Г1
S
[—I
О ч
о «
о н w
S3 w s
U ©
О
и
о -
©
Нег1зг1 сездер: бэсекелесуге ца-быеттг тулга, бшм кещстт, эле-уметтгк сергктестщ дуалдыц оцы-ту жуйесг
Ключевые слова: конкуретноспо-собная личность, образовательное пространство, социальное партнерство, система дуального обучения
Keywords: competitive personality, educational space, social partnership, system of dual training
ЭЛЕУМЕТТ1К СЕР1КТЕСТ1КТ1 ДАМЫТУ -БЭСЕКЕГЕ ЦАБ1ЛЕТТ1 Т¥ЛГАНЫ ЦАЛЫПТАСТЫРУ ШАРТЫ
Ацдатпа
Макалада элемдш заманауи бiлiм кещстшне кешу жагдайында бэсекелесуге кабiлеттi тулганы дайындау жэне кузыреттшкке жету жолдары карастырылгын.
Аннотация
В этой статье рассматривается пути подготовки и достижения компентентности конкурентно-способной личности при переходе к современному пространству мирового образования
Annotation
Ways of preparation and achievement of competence of the competitive personality upon trnsition to modern space of world education are considered in this paper.
Елбасы «^азакстан - 2050» Стратегиясы - калып-таскан мемлекеттщ жаца саяси багыты» атты Жолда-уында: «Бэсекеге кабшетп дамыган мемлекет болу Yшiн бiз сауаттылыгы жогары елге айналуымыз ке-рек. ^аз1рп элемде жай гана жаппай сауаттылык жет-кiлiксiз болып калгалы кашан. Бiздщ азаматтарымыз Yнемi ец озык жабдыкктармен жэне ец заманауи eндiрi-стерде жумыс жасау машыгын мецгеруге дайын бо-луга тшс. Сондай-ак балаларымыздыц, жалпы барлык жеткшшек урпактыц функционалдык сауаттылыгына да зор кещл белу кажет. Балаларымыз к^рп заманга бейiмделген болуы Yшiн бул аса мацызды», - деген сeздерi бэрiмiздi де бей-жай калдыра алмайды [1]. ^азакстандагы эрбiр урпактыц ертецп кYнi дYниенiц терт тYкпiрiнде езшщ калаган, унатккан жэне когамга пайда ойлар максатта еркiн ецбек ете алатынын Елба-сымыз кадап айтты. Эркениетке бет бурган елiмiздiц жастары - ертецгi мемлекет тiрегi. ^огамга да ец ба-сты кереп - елдiц ертецiне деген сешм мен Yмiт. Сол тiрек ньщ та берiк, сенiмдi болуы Yшiн бэсекеге ка-бiлеттi мамандар дайындау YPДiсi арнаулы жэне орта мектептерден бастау алмак.
Сондыктан да оныц iргетасын, ондагы муFалiм-дердiц бшм децгешнщ жоFары болуын к;адаFалау жэне арттыруымыз аса кажет. Эркениеттi елдер ара-сындаFы экономикалык бэсекелестiк бшм децгешмен айкындалмак. Елбасы Жолдауы - бул бYгiнгi уакыт
Вестник «Oрлеу»-kst
45
талабына сэйкес кажеттшктен туындаган ете мацызды кужат. Сосын да улттык бэсекеле-стiк кабшеп бiрiншi кезекте оныц бiлiмдiлiк децгешмен айкындалатыны риясыз шындык. ХХ1 гасыр бшмнщ жаца философиясын, жаца акпараттьщ-коммуникациялык жэне пе-дагогикалык технологияларды талап етедь
«Жаца элемдегi жаца ^азакстанды» куру бiздiц алдымызга Yлкен максаттар койып отыр. Ол - жеке тулганыц жэне когамныц ка-жеттшктерш канагаттандыру Yшiн бэсекеле-стiкке кабшетп бiлiм беру жYЙесiн калыпта-стыру болып табылады. Осындай максаттарга жету Yшiн жаца Зац кабылданды. Бул Зацды кабылдау заман талабы. Бшм беру - бiлiмнiц кайнар кезi ретiнде аса мацызды когамды да-мытудыц кезi.
Эр устаз ХХ1 гасыр муFалiмше сай болуы Yшiн - iзденiмпаз Fалым, жан-жакты шебер, тынымсыз ецбеккор, терец казыналы бшм-паз, кез-келген ортаныц уйыткысы болуы керек. ^аз1рп бiлiм берудiц басты максаты жан-жакты дамыFан, рухани бай жеке туета калыптастыру болып табылады.
^аз1рп муFалiм жаца технологияны мец-герген, жан-жакты бiлiмдi, педагогикалык Yрдiсте жYЙелi жумыс жYргiзе алатын, педагогикалык езгерютерге тез Yйренетiн, жаца-ша ойлау жYЙесiн мецгере алатын, окушымен ортак тiл табыса алатын, бшмд^ iскер, шебер болуы керек болса, казiргi окушы дYниета-нымы, кабiлетi жоFары, дарынды, енерпаз, iзденiмпаз, талапты,ез алдына максат коя бшетш туета болуы тиiс.
Адам баласына шын мэнiнде бiлiмдi болуы Yшiн Yш касиет кажет. Олар: жан-жакты бшм, ойлауFа даFдыланFандыFы жэне сезiм даркандыFы. Эрбiр окушыныц ен бойына осы касиеттердi сiцiрiп, жацашыл Yрдiспен ецбек ететiн болсак, бэсекеге кабшетп тулFаны калыптастыруда ез шешiмiн табады.¥лтты жаца интеллектуалды белеске кетеру туралы Елбасы кабылдаFан Yндеуге сэйкес жYргiзiлiп жаткан бiлiм беру жYЙесiндегi децгей биiк болуы Yшiн муFалiм эрбiр сабаFын езiндiк ойы, шиеленiсуi мен шешiмi бар енер шы^ар-масындай ойластырып, дайындауы кажет. ^арапайымдылыктан кYPделiлiкке умтыла-тын болсак, онда жеке туетаныц талпынысын оятып, устаз бен шэкiрт арасындаFы байла-
нысты ныFайтуFа болады. Бiлiм беру бары-сында окушыныц жеке ту^а ретiндегi ерек-шелiктерiн ескеру - баланыц езiн-езi дамыту мэселесiн оцтайлы шешуге мYмкiндiк бередi. Орыстыц улы педагогi В.А.Сухомлинский «Мектептщ басты мшдеп - эрбiр адамныц дарындылыFын ашу, оны толыкканды шы^ар-машылык, ецбек жолына баFдарлау. Эрбiр окушыныц кайталанбас дарынын дэл басып табу, аша тYсу, кастерлеу, бул - туетаны адам-зат кадiр-касиетiнiц еркендеуiнiц жоFарFы децгейiне дейiн кетеру деген сез»,-деп атап керсетедi [2]. ^азiрri тацдаFы окыту максаты - окушыныц танымдык тэжiрибесiн еске-ре отырып, жеке тулFа ретiнде дамуына оц ыкпал, кемек керсету. Элемдiк бшм кещсть гiндегi озык тэжiрибеге непзделген, улты-мызды дэрiптейтiн, рухымызды бшктетш, улттык сенiмiмiздi жiгерлендiруге устазда-рыц косар Yлесi кеп. Ол Yшiн муFалiм кэсь би бiлiктiлiгiн жаца баFытта арттырып, бiлiм мазмунын жацартып, тиiстi эдiс-тэсiлдердi колданып, эдiстемелiк негiздердi калыптасты-руы керек. Эйткенi бшм эр адамFа емiр бойы кажет екенш емiр тэжiрибесi дэлелдеп отыр. ^аз1рп бiлiм беру жYЙесi - «Бшкп адамFа» баFытталFан бiлiмнен «Мэдениет адамына» баFытталFан бiлiмге кешудi кездейдь ^азiрri бэсекеге кабiлеттiлiк - педагогикалык кызмет муFалiмдерiнен окудыц жеке тулFасын дамы-тудаFы басымдылык жэне еркш баFдарлауFа тэрбиелеудi, шыFармашылык процестердi баскара алуды, Fылым жетiстiктерiн, оныц даму зацдылыктарын компьютерлiк окыту енерiн терец мецгерген жан-жакты дамы^ан шыFармашыл тулFаны тэрбиелеп шыFаруды талап етедi. Нарык жаFдайында муFалiмге бiлiмнiц бэсекеге кабшеттшп, бiлiм беру сапасыныц жоFары болуы, муFалiмнiц кэсiби шеберлiгi жэне эдютемелш жумыстаFы ше-берлiгi сиякты талаптар койылады.
Техникалык жэне кэсiптiк бшм беру уй-ымдарындаFы бэсекелестiкке кабшетп бiлiм беру жYЙесi бул- дуалды окыту. АталFан ду-алды окыту колледждердщ катарына М.Ты-нышыбаев атындаFы ^азак келiк жэне комму-никациялар академиясыныц Шымкент келiк колледжiн атауFа болады. ЯFни, 26.11.2012 жылFы ^Р Бiлiм жэне Fылым министiрiлiгi - ««^азакстан темiр жолы» ¥К» А^ - М.Ты-
К <
ер О
го £
« О
м «
О
О!
С
м ^
и
м ^
[-4
о ч
о «
о н м
м
и ©
О
и
о -
©
Вестник «Oрлеу»-kst
<
ер О
го «
о
м «
О
О!
С
м ^
и
м ^
[-4
о ч
о «
о н м
м
и ©
О
и
о -
©
нышыбаев атындагы Казак кeлiк жэне ком-муникациялар академиясыныц Шымкент келш колледжi арасындагы №275-АО Ду-альдык окыту жYЙесiн уйымдастыру туралы кепжакты келiсiм шарты негiзiнде колледж, "КТЖ" ¥К" АК бeлiмдерiмен бiрлесе, 20122013 оку жылдан бастап дуальдык окыту жYЙесiн енгiздi.
Колледж «Казакстан темiр жол» ¥К АК-ныц темiр жол бeлiмшелерiмен, ягни 11 ен-дiрiс орындарымен элеуметтiк серштеспк келiсiм шарт жасаскан. Атап айтканда, Шымкент белгi беру жэне байланыс дистанциясы, ТД-16 локомотив айналым депосы, Шымкент транстелеком филиалы, «Коцыр-Ат» локомотив жендеу депосы, Шымкент жол жендеу дистанциясы, Шымкентэлектрмен камтама-сыздандыру дистанциясы, Шымкент локомотив сервис ЖШС, Шымкент станциясы, Арыс станциясы.
Дуалды окыту жYЙесi непзшде «Казакстан темiр жолы» ¥К» АК жэне М.Тынышыбаев атындагы Казак келш жэне коммуникациялар академиясы арасындагы 10.11.2009 жылгы №788-АО Басты келiсiм шарты непзшде КТЖ" ¥К" АК Yш бeлiмдерiнде ("КТЖ" ¥К" АК "Шымкент сигнализация жэне байланыс дистанциясы" филиалы, "КТЖ" ¥К АК "Ка-зыгурт" стансасы жэне "Шымент-ШАМ" жауапкершiлiгi шектеул серiктестiгi) оку ен-дiрiстiк базалары уйымдастырылган.
Казiргi тацда Шымкент келш колледжшш болашак темiр жол мамандары, Казакстан-ныц эр аймагындагы темiр жол бeлiмшелерi мен элеуметтiк сер^еспк орнаткан eндiрiс орындарында оку, мамандык алу жэне ен-дiрiстiк тэжiрибелерiнен eтiп, Yйренiп жатыр. Сонымен катар, тэжiрибеден ету барысында ез бiлiмдерi мен алгырлыктарын керсете бш-ген окушылар сол eндiрiс орнында жумыска калгандары да бар. Колледждш 32 бiтiрушi тYлегi 2014-2015 оку жылы Астана каласында орналаскан «Казакстан темiр жолы» ¥К-ныц «Темiр жол келшндеп кызметкерлердi бага-лау жэне жетiлдiру орталыгынан» iс-тэжiри-беден eтiп, жумыска кабылданады.
Осы дуалдык окыту жYЙесi негiзiнде колледждш оку YPДiсiнде 1108000-«Темiр жол жылжымалы курамдарын пайдалану жэне техникалык кYту», 1303000-«Темiр жол кель
гiнде автоматика, телемеханика жэне козга-лыста баскару» мамандыктары бойынша модульдеп окыту жYЙесiн колдануда. Оку Yрдiсiнiц кестесi бойынша 2,3,4 курс бшм алушылары 2-3 апта теориялык бiлiм алса, алган бшмдерш тэжiрибеде шыцдау Yшiн 1 апта тэжiрибеге жiберiледi. Бул оку YPДiсi оц нэтижесiн беруде десек, артык айткандык емес.
Дуалдык окыту жYЙесiнiц элементтерш кэсiптiк бiлiм беруде ешкандай кедергшер-ге карамай колданылуы, тиiмдi жактары кеп екендiгiн дэлелдей тYCпек. Алдагы уакыт-та Шымкент кeлiк колледжi дуалдык окыту жYЙесiн колдануда бшк белестер мен асулар-ды багындыратынына сенiммен карауга бола-ды.
ХХ1 гасырда айналадагы элеммен дурыс карым-катынас жасаган эрбiр азматтарды тэрбиелеу Yшiн еткен тэжiрбиенi, жацашыл Yрдiстердi тиiмдi кiрiктiре колдануымыз ка-жет. Бул жагдай жацалыкка жакын болуды, жYрекпен ойлауды, кезкарастар мен дYниета-нымды езгертуд^ eзiцдi танып, езщнщ iшкi мYмкiндiктерiцдi iске косудыц тетiктерiн бiлудi алдыцгы катарга шыгарады.
Корыта айтканда, заман жетiстiктерi не-гiзiнде жас урпакка сапалы бiлiм берудi максат ете отырып, жаца когамга лайыкты eмiрден ез орнын табатын, бэсекеге кабшет-тi талапты урпак тэрбиелеу - бYгiнгi ^ншц басты ерекшелiгi, сол талап тургысынан шыгу жолы - сапалы да нэтижелi бiлiм беру. Сондыктан улы акын, агартушы, данышпан Абай атамыз айткандай: «¥стаздык еткен жа-лыкпас, Yйретуден балага», - деген ой иiрiмiн уранымызга айналдырып, бiлiм жолында еш аянып калмау керек.
ЭДЕБИЕТ
1. КР Президент Н.Э.Назарбаевтыц «Ка-закстан - 2050» Стратегиясы - калыптаскан мемлекеттш жаца саяси багыты» атты Жол-дауы, А., 14.12.2012.
2. Сухомлинский В.А. О воспитании. М.: Педагогика, 1979.
3.Техникалык жэне кэсштш бiлiм беру уй-ымдарында дуальды окыту жYЙесiн енгiзу. Эдiстемелiк усынымдар. -Костанай, 2013.
