CC BY
50Вестник «Орлеу^-kst ^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^
ПАЙДАЛАНЫЛГАН ЭДЕБИЕТТЕР:
1. Alberta Teacher Association (2000). Action research Guide. [1с-эрекеттеп зерттеу бойынша нускаулык]. http://www.teachers.ab.ca/SiteCollectionDocuments/ATA/Publications/Professional-Development/ActionResearch.pdf.
2. Waters-Adams, S. (2006). Action research in Education. [Окытудагы ю-эрекеттеп зерттеу] http://www.edu.plymouth.ac.uk/resined/actionresearch/arhome.htm
3. Ferrance, E. (2000) Action Research. [1с-эрекеттеп зерттеу] http://www.lab.brown.edu/pubs/ themes_ed/act_ research.pdf.
4. Grady, M. P. 1998. Qualitative and Action Research: A Practitioner Handbook. [Сапалылык жэне ю-эрекеттеп зерттеу: Практик нускаулыгы] Bloomington, Ind: Phi Delta Kappa Educational Foundation
ТЕХНИКАЛЬЩ ЖЭНЕ КЭС1ПТ1К Б1Л1М БЕРУ ¥ЙЫМДАРЫНДА БОЛАШАЦ МАМАНДАРДЫ ДУАЛДЫ Б1Л1М БЕРУ ЖYЙЕСIНДЕ ДАЙЫНДАУДЫЦ МYМКIНДIКТЕРI
БИСЕНБАЕВА М.К., «Орлеу» БА¥О» АК филиалы Алматы облысы бойынша ПК, БАИ-ныц аза оцытушысы, Алматы цаласы
Бшм - тек гылымныц iргетасы емес, шет елдермен терезесi тец мемлекет болудыц кYретамыры, ел дамуыньщ алтын аркауы. Бiлiм бар жерде даму, жетшу, кемелдену YPДiсi бiр сэтке толастамайды. ^ай елдщ болмасын eсiп - eркендеуi, галамдык дYниеде eзiндiк орын алуы, оныц бшм жYЙесiшц децгешне, даму багытына байланысты. Бiлiктi мамандар топтаскан ортада алынбайтын камал, ецсерш-мейтiн биiк жок.
Елбасы Нурсултан Назарбаев халыкка са-палы кызмет ^рсетудщ тетiгi тэж1рибел^ бiлiмдi, Yлкен сыннан еткен кадрлардыц ко-лында екенiн, бiлiм мен кэаби iскерлiк даг-дылар - казiргi замангы бiлiм беру мен ка-дрларды даярлаудыц басты багыты екендiгiн айрыкша атап eттi. Окытудыц дуалды жYЙесi осы талаптарга толык жауап бередi деп ^р-сетп. 2-3 жылда дуалдык, техникалык жэне кэсштш бiлiм берудщ улттык жYЙесiшц не-гiзiн калыптастыру керектiгiн, келешекте жастардыц техникалык бiлiм алуын мемле-кеттiк кепiлдендiруге кeшiрудi карастыру ка-жет екендiгiн баса айткан болатын [1].
^азакстан Республикасыныц «Бшм тура-лы» Зацында «Бiлiм беру жYЙесiшц басты мш-детi - улттык жэне адамзаттык кундылыктар, гылым мен практика жетiстiктерi негiзiнде адамдарды калыптастыруга жэне кэсiби ше-
берлiгiн шыцдауга багытталган бiлiм алу Yшiн кажетп жагдай жасау: жаца технология-ларын енгiзу, бiлiм берудi акпараттандыру, хальщаральщ, галамдык, коммуникациялык желiлерге шыгу» деп бшм беру жYЙесiн одан эрi дамыту мiндеттерi кeзделедi. ^азакстан Республикасыныц «Бшм туралы» зацында «Бшм беру жYЙесiнiц басты мiндетi - улт-ты; жэне адамзаттык кундылыктар, гылым мен практика жетiстiктерi негiзiнде адамдарды калыптастыруга жэне кэаби шеберлшн шыцдауга багытталган бiлiм алу Yшiн кажеттi жагдай жасау: жаца технологияларды енгь зу, бiлiм берудi акпараттандыру, халыкара-лык, галамдык, коммуникациялык желшерге шыгу» деп бiлiм беру жYЙесiн одан эрi дамыту мшдетш^ кeзделедi [3].
^азiрri инновациялык технологиялар -бшм сапасын арттырудыц кепш.
Оны ез дэрежесiнде пайдалану - окушыны шыгармашылыкка тeселдiруге ыкпалы ете зор.
Заман талабына сай эрбiр окытушы са-бактарында бiлiм алушылардыц бшктшпн арттыру Yшiн окытудыц жаца эдю-тэсшдерш кецiнен пайдалану керек деп ойлаймын. Эз бiлiктiлiгiн кетеру максатында эрбiр устаз кэсiби шеберлiгiн шыцдап, бшмш жетiлдiрiп отыруы керек. Сонда гана eзiн-eзi дамыта
и
Вестник «Oрлеу»-kst
алатын, eзiн-eзi жетшдфе алатын когамныц белсендi, бiлiмдi жеке тулгасын калыптасты-ра алады.
Бэсекеге кабшетп урпак дайындау бiлiм багдарламасыныц негiзгi мэселесi болып отыр. Ец басты нэрсе - жеке тулганыц ка-бiлетiн ашу.
Жеке тулганы жан-жакты дамыту аркылы олардыц бойынан:
- адамгершiлiктi, iзгiлiктi, дYниетанымды - белсендшкп, кабшетп тулганы
- жогары мэдениеттiлiктi кере аламыз. Сондыктан окытушы жацашыл, жан - жакты болу керек [2].
Елбасы Нурсултан Назарбаевтыц «^а-закстан жолы-2050: бiр максат, бiр мYДде, бiр болашак» атты Жолдауында елiмiздщ бола-шагыныц багытын тYзеген, улы максаттарга жеткiзетiн «Мэцгшк Ел» улттык идеясын усынуы жаркын келешекке жасалган жаксы eмiрдiц тутас жиынтыгы деуге эбден болады. Демек, экономиканы дамытуда бурынгыдай таптаурын жолмен жYре бермей, жаца инно-вациялык iзденiстерге бару, жаца жетiстiктер мен озык технологияларды енгiзу кажеттiгiне баса мэн бердь Сондыктан елiмiз озык индус-триялы елдердщ катарынан орныкты орнын алуы Yшiн соцгы сертн жасалмак.
Елбасымыз Н.Назарбаев ^азакстан халкы-на Жолдауында елiмiздщ келешегi - жас ур-пактыц бiлiмi мен тэрбиесше ерекше назар аударуы бiздiц кeкейiмiздегi толгакты сау-алдардыц бiрi. Осы орайда мемлекет азамат-тарыныц тэрбие, бiлiм жэне кэсiптiк даму саласын, жастар саясатын дамытуга койыла-тын талаптарда жогары болмак. Сондыктан элемдш тэжiрибе негiзiнде жэне улттык дэстурлер мен кундылыктарды ескеру аркылы бiлiм беру багдарламаларыныц гылыми сипа-ты мен терецдшн, гылыми-зерттеу багытта-рыныц жан-жактылыгымен дуалдык окыту жYЙесiн жацгыртуды айкындап отыр [1].
ХХ1 гасырга eткелi берi жогары бшм алу саласындагы ахуал бiршама eзгерiске ушыра-ды. Десек те элi кYнге дейiн ¥лыбританияда бiлiм алу мэртебе саналады. Бiрак eзге елдер, атап айтканда Германия усынатын бшм беру кызметтерiне назар аударатын талапкерлер саны артып келедi. Нелiктен?
Бiрiншi себеп: ¥лыбритания Yкiметi ше-телдш талапкерлердi кабылдау жэне студент-
т1к виза беру шарттарын Yнемi eзгертiп отыра-ды. Кeп жагдайда бундай eзгерiстер шетелдiк бiлiмпаздар Yшiн колайсыздык тудырумен ерекшеленiп отыр. Британ билшнщ осындай шешiмi де негiзсiз емес, eйткенi соцгы уакыт-тарда eздерiнiц жас мамандарын жумыска орналастыруда киындыктарга кезiгуде. Сол себептi шетелдiк тYлектердiц кукыктарын шектейтiндей шешiмдер кабылданып жатыр.
Екiншi себеп: Германияда бiлiм алган сту-денттердiц кукыктары кeбiрек. Ал окыту дец-гейi мен шэюрттердщ бiлiмi элемдiк децгей-ге толык сэйкес келедi. Сондыктан немiстiц жогаргы оку орындарында окитын шетелдiк студенттер саны жыл санап артуда.
Германияныц бiлiм беру жYЙесi несiмен ерекше? Елдеп кeптеген оку орындары мем-лекеттiц меншiгiнде. Жеке ЖОО-дар аз. Са-пасы жогары бiлiмнiц Yлесi мемлекеттiк оку орындарында кeбiрек. Германияныц бшм беру жYЙесiнде студенттерге окыту багдарла-масын еркiн тацдау кукыгы карастырылган. Сондай-ак, окытушылар да зерттеу жэне сабак беру саласын тацдай алады. ТYлектер окуды белгiлi бiр бекiтiлген мерзiмде емес, емтихан тапсыруга дайын болганда гана бiтiредi. Ягни студент eз бiлiмiне сенiмдi болганда гана жэне дипломын коргай алатындай жагдайга жеткенде гана окуды аяктай алады.
Германияда сонымен катар бiр немесе бiр-неше университетке катарынан баруга мYм-кiндiк бар. Шетелдш талапкер немiс жерш-де бшм алу Yшiн агылшын тiлiн бшсе гана болганы. Бiрак оку жYЙесi еркiн, багдарлама-лары тацдау аркылы окытылады деп куануга болмайды. Германияда студенттердi окыту жYЙесi eте катал. Бiр жагынан осы катал-дыктыц аркасында гана елде сапалы бшмге кол жеткiзiп отыр.
^азiрri заман суранысына орай, колледж-дердiц улттык жэне жалпы адамзаттык зер-делш пен кундылыктарга багдарлануы кY-шейдь Буныц барлыгы кэсiптiк бiлiм беруде окытудыц заманауи багдарламалары мен окыту эдютемелерш жацгырту, игеру жэне пайда-лануда баскару кызметiнiц мацыздылыгына кeз жеткiзе тYседi [4].
^аз1рп кезецде кэсiптiк бiлiм беру саласындагы элеуметпк серiктестiк накты бшм беру мекемелершщ жумыс берушшер-мен, жергшкп аткарушы Yкiмет, ецбекпен
Вестник «
камту кызметтерiмен, когамдьщ уйымдармен жастардыц кэсiби калыптасу, олардыц ай-мактык ецбек нарыгын игеру Yдерiсiне каты-сушы барлык тараптардыц мYДделерiн жYзе-ге асыруга багытталган езара эрекеттесуiнiц ерекше тYрi болып табылады. Кэсiптiк бiлiм беру саласындагы элеуметтiк серiктестiк ;а-рым-катынаска катысушылар мемлекет, ен-дiрiс, кэсiптiк жэне техникалык оку орны бо-лып табылады.
Кэсштш бiлiм берудiц элемдiк тэжiри-бесшде элеуметтiк серiктестiктi жYзеге асы-рудыц тиiмдi жолы ретiнде Германияныц кос багытты бiлiм беру - дуалдык жYЙесi кецiнен канат жаюда.
^азакстан Республикасыныц бiлiм беру жYЙесiн элемде болып жаткан келелi жаца-лыктармен уштастыру максатына байланыс-ты елiмiздiц педагогикалык когамдастыгы-ныц алдында бшм беру саласына сапалык езгерiстер енпзу мэселелерi тур. Олар «^а-закстан Республикасыныц 2015 жылга дейiнгi бшм берудi дамыту тужырымдамасында» да накты керсетшген. Жогары бiлiм жYЙесiнiц казiргi когамдагы акпараттану жагдайында окушылардыц жалпы - бiлiмдiк жэне кэсь би даярлык децгейiн арттыруда мацызды рел аткарады [5].
^азакстан Республикасы бшм беру жYЙе-сiнiц езектi мэселелершщ бiрi - осы заман та-лабына сай бiлiмдi, бiлiктi мамандарды дай-ындау.
Елiмiзде 600 мыцнан астам адам техникалык жэне кэсштш бшм берумен камтылган. Кэсiптiк шеберлшт камтамасыз етудiц накты жолы - жас мамандарды окытып Yйрету, жаца мамандыкка бейiмдеу болып табылады. Бул мэселе жумыспен камтудыц жаца стратегия-сы аркылы ерiс алып келедi
^Р Президентi барлык отандык компания-ларды дуалды бiлiм беру жYЙесiне атсалысуга шакырды. «^гшде бул жYЙе 60 елде жумыс iстеуде. Мен барлык казакстандык компа-нияларды осы жYЙемен шугыл айналысуга, ал Yкiметке оны кадагалауды тапсырамын», - деген болатын Елбасымыз Н.Назарбаев ез сезшде. Бул ретте бул жYЙенi енпзген «^а-закмыс», «Кегок», «Самурьщ-Казына» сынды компанияларды атап етуге болады. Онда бшм алушы ендiрiстегi тэлiмгер болып табылады эрi оган жалакы тагайындалып, бiлiм алады.
Сол жерден алган кэсiбiнiц баска мекемеде жумыс iстеуi барысында мол пайдасы тиетш-дшн баса айту керек.
Дуалдык окытудыц негiзгi артыкшылыкта-рына ец алдымен, тYлектердiц жумыска ор-наласуыныц жогары пайызын камтамасыз ететiнiн жаткызуга болады, ейткеш олар жумыс берушшщ талаптарына толыгымен жау-ап бередь Окыту ендiрiс кажеттiлiгiне барын-ша жакын. Есте калатыны, дуалдык окытудыц катысушысы ец кiшi компания болуы мYмкiн. Екiншiден, бiлiм алудыц жогары децгешне жетедi, болашак кызметкердiц психологиясы калыптасады»
Дуалдык окытудыц негiзгi артыкшылыкта-ры ец алдымен, жас мамандардыц жумыска орналасуыныц жогары пайызын камтамасыз ететiнiн жаткызуга болады. Эйткеш олар жумыс берушшщ талаптарына толыгымен жау-ап береди
Бiрiншiден, дуалды бiлiм беру YPДiсi, ец алдымен жеке тулгага багытталып, бiлiм алушыныц шыгармашылык юкерлш сапала-рын, коммуникативтiлiгiн, элеуметтенуге бей-iмдiлiгiн, рухани-адамгершiлiк, мэдениетш калыптастырады. Сонымен катар, болашак мамандардыц функционалдык сауаттылыгы немесе кузыреттiлiгi калыптасады.
Екшшщен, бiлiм берудiц негiзгi мэселе-сш - ецбекке орналасуды шешуге мYмкiндiк беретiнi жэне кэсiпорын мен колледжде оку аркылы кажетп бiлiктiлiкке кол жетюзедь
Демек, елiмiздiц элеуметпк-экономика-лык жэне инновациялык дамуын камтамасыз ету максатында ецбек нарыгы баска салалар-мен катар университетiмiзге де тшелей эсер ететiндiктен ецбек нарыгы мен бшм беру жYЙесiнiц кызметтерiн байланыстыру кажет.
Эйткенi жаца уакыт талабына сай-рухы биiк, болашакка зор сешммен карайтын, оныц дамуына езiндiк Yлес косатын, халыкаралык стандартка сай, бэсекеге кабшетп, танымдык децгейi жогары, бiлiмдi де бiлiктi мамандарды кажет етедь
Басты максат - улттык жэне халыкаралык бiлiм беру стандарттарын есепке ала отырып, улттык тэрбиенiц бiрiздiлiгi непзшде ез елiне адал, отансYЙгiш азамат, жан-жакты дамыган тулга ретiнде калыптастыру. Дуалды техникалык кэсiби бшм беру ^азакстанныц езiнiц стратегиялык максаттарына жетудегi табысы-
^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^ Вестник «врлеу^-kst
ныц ажырамас курамы. ялык-технологиялык багдарламаларды мецге-
Дуалды окыту жYЙесiшц Heri3ri макса- руге дайын жумысшы мамандар даярлау [6]. ты - техникалык-кэсштш оку орындарыныц Сондыктан сапалы бiлiм берудi камтама-
жумыс берушi жеке сектордагы eндiрiс, ша- сыз ету, нарыкта сураныска ие мамандык алу
руашылык мекемелерiмен серiктестiк ретiнде - булар кэсштш-техникалык бiлiм берудi уй-
бiрлесе отырып, нарык заманында бэсеке- ымдастырудыц непзп басымдыктары болып
лестiкке тетеп бере алатын, жаца инноваци- табылады.
ПАЙДАЛАНЫЛГАН ЭДЕБИЕТТЕР:
1. ^азакстан Республикасы Президент Н.Э.Назарбаевтыц «^азакстан жолы - 2050: Бiр максат, бiр мYДде, бiр болашак» атты 2014 ж. 17 кацтардагы ^азакстан халкына Жолдауы.
2. ^азакстан Республикасы 2011-2020 жылдарга арналган бiлiм берудi дамытудыц мем-лекетпк багдарламасын iске асыру жагдайында педагог кадрлардыц бшктшпн арттырудыц сапасы.
3. ^азакстан Республикасы 2007 жылгы 27 шшдедеп №319-Ш «Бшм туралы» Зацы мен бул зацга 2012 жылы 09 кацтарда енгiзiлген толыктырулардагы жэне езгерютердеп мемлекет-тiк саясаттыц негiзгi устанымдары.
4. «^азакстанныц элеуметтiк жацгыртылуы: Жалпыга Ортак Ецбек ^огамына карай 20 кадам» ^азакстан Республикасы Президентi Н.Назарбаевтыц баяндамасы. 2012 ж. 10 шшде.
5. ^азакстан Республикасы Yкiметiнiц 2011 жылгы 31 наурыздагы №316 ^аулысы «Жу-мыспен камту - 2020» багдарламасын беюту туралы. Астана, 2012 ж.
6. Мемлекеттщ 2010-2014 жылдарга арналган YДемелi индустриалды-инновациялык даму багдарламасы. Астана, 2010 ж.
УСПЕШНОСТЬ И ЛИДЕРСТВО КАК СОСТАВЛЯЮЩАЯ ПОВЫШЕНИЯ КВАЛИФИКАЦИИ РАБОТНИКОВ ОБРАЗОВАНИЯ
ВЕЛИХАНОВА М.А., КГУ «Банковская средняя школа» ОО акимата Федоровского района
«Казахстану нужны особые люди, которые поведут вперед страну во второй половине 21 века».
«Гуманизация технологического прогресса предусматривает, прежде всего, формирование инновационной направленности системы образования, подготовку значительного числа активных инноваторов, начиная со школьной и студенческой скамьи, включая производственную деятельность, работу государственных служб и т.д.».
Н.А. Назарбаев
Становление и развитие учителя Казахстана происходит в условиях, когда социально-экономические, политические, культурные преобразования в современном обществе сместили акцент с коллективного, общественного, государственного на индивидуальную инициативу, на активность личности, на самоорганизацию и саморегуляцию всех субъектов социальной жизни. В современном обществе востребован деятельный тип лич-
ности, способный осуществлять выбор, то есть самостоятельно осмысливать ситуации, принимать решения и нести за них ответственность.
В обществе, развивающемся на демократических принципах, лидерство, наряду с рыночными отношениями и конкуренцией, выступает в качестве действенного, эффективного инструмента общественного развития, социального прогресса. Потребность в
