Научная статья на тему 'БИЛАК СУЯКЛАРИ СОХТА БЎҒИМЛАРИДА ЖАРРОҲЛИК УСУЛЛАРИНИНГ МОҲИЯТИ ВА РОЛИ'

БИЛАК СУЯКЛАРИ СОХТА БЎҒИМЛАРИДА ЖАРРОҲЛИК УСУЛЛАРИНИНГ МОҲИЯТИ ВА РОЛИ Текст научной статьи по специальности «Клиническая медицина»

CC BY
654
10
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Scientific progress
Область наук
Ключевые слова
билак суяклари сохта бўғимлари / атрофик сохта бўғим / гипертрофик сохта бўғим / хирургик даволаш ва суяк пластикаси / wrist splints / atrophic splints / hypertrophic splints / surgical treatment and bone grafts

Аннотация научной статьи по клинической медицине, автор научной работы — Аъзам Азимович Қосимов, Анвар Меликмуротович Рахимов, Искандар Рахмонқулович Акрамов

Мақолада билак суяклари сохта бўғимларини патологик ўчоқ хусусияти, унинг локализацияси ва даволашга индивидуал ёндошув орқали натижаларни яхшилашдан масалалари ва жаррохлик даво муолажаларини такомиллаштирш чора тадбирлари муаммолари кўриб чиқилган ва билак суякларининг сохта бўғимлари бўлган беморларнинг икки гуруҳида ўтказилган жарроҳлик амалиётларининг натижаларини батафсил таҳлили келтириб ўтилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по клинической медицине , автор научной работы — Аъзам Азимович Қосимов, Анвар Меликмуротович Рахимов, Искандар Рахмонқулович Акрамов

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE NATURE AND ROLE OF SURGICAL METHODS IN ARTIFICIAL JOINTS OF THE WRIST BONE

The article discusses the nature of the pathological lesion of the wrist joint, its localization and improvement of outcomes through an individual approach to treatment, and a detailed analysis of the results of surgical operations performed in two groups of patients with false wrist joints.

Текст научной работы на тему «БИЛАК СУЯКЛАРИ СОХТА БЎҒИМЛАРИДА ЖАРРОҲЛИК УСУЛЛАРИНИНГ МОҲИЯТИ ВА РОЛИ»

БИЛАК СУЯКЛАРИ СОХТА БУГИМЛАРИДА ЖАРРОХДИК УСУЛЛАРИНИНГ МО^ИЯТИ ВА РОЛИ

Аъзам Азимович Анвар Меликмуротович Искандар

^осимов Рахимов Рахмонкулович Акрамов

Тошкент тиббиёт академияси

АННОТАЦИЯ

Маколада билак суяклари сохта бугимларини патологик учок хусусияти, унинг локализацияси ва даволашга индивидуал ёндошув оркали натижаларни яхшилашдан масалалари ва жаррохлик даво муолажаларини такомиллаштирш чора тадбирлари муаммолари куриб чикилган ва билак суякларининг сохта бугимлари булган беморларнинг икки гурухида утказилган жаррохлик амалиётларининг натижаларини батафсил тахлили келтириб утилган.

Калит сузлар: билак суяклари сохта бугимлари, атрофик сохта бугим, гипертрофик сохта бугим, хирургик даволаш ва суяк пластикаси

THE NATURE AND ROLE OF SURGICAL METHODS IN ARTIFICIAL

JOINTS OF THE WRIST BONE

ABSTRACT

The article discusses the nature of the pathological lesion of the wrist joint, its localization and improvement of outcomes through an individual approach to treatment, and a detailed analysis of the results of surgical operations performed in two groups of patients with false wrist joints.

Keywords: wrist splints, atrophic splints, hypertrophic splints, surgical treatment and bone grafts

Бугунги кунга келиб, суяклар пластикаси ва махкамлашнинг турли хил турларидан фойдаланишга асосланган, сохта бугимларни даволаш учун куплаб жаррохлик усуллари ишлаб чикилган. Бир катор муаллифлар [3, 7, 8, 9] турли хил ауто-аллотрансплантатларни сохта бугим ва билак суякларининг нуксонларини даволашда самарадорлигини курсатади, аммо кучириб утказилган трансплантатларнинг такдирини урганиш шуни курсатдики, мураккаб ва бир вактнинг узида юзага келадиган резорбция ва суякларни кайта тиклаш жараёнлари узок муддатли ва баркарор фиксацияни талаб килади.

Билак суякларининг сохта бугимлари ушбу сегмент сингандан кейин кенг таркалган жиддий асорат булиб колмокда. Zhilmas at all. фикрига кура, реконструктив жаррохлик амалиётида билак суякларининг сохта бугимлари узун

найсимон суякларнинг барча сохта бугимларига нисбатан 20-25% ни ташкил килади [6, 10].

Микрохирургик технологиянинг ривожланиши аутотрансплантатларни мушак-томир оёкчаси билан кучириб утказишга имкон берди, аммо томир анастомозларини куйиш буйича жаррохлик амалиётлари узок ва асоратлардан холи эмас [1, 2, 4, 5]. Бундан ташкари, бундай жаррохлик амалиётларини утказиш жаррохларнинг махсус тайёргарлигини ва тегишли жихозларни талаб килади.

Максад-билак суяклари сохта бугимларини патологик учок хусусияти, унинг локализацияси ва даволашга индивидуал ёндошув оркали натижаларни яхшилашдан иборатдир.

Тадкикот усуллари ва материаллари: 2019 йилдан 2021 йилгача катталар травматологияси булимида биз 33 беморни кузатдик, улардан 12 (36,36%) аёллар, 21 (63,63%) эркаклар. Беморларнинг ёши 18 дан 62 ёшгача булган (уртача ёши 34,2 ± 1,3). Амалдаги даволаш тактикасини хисобга олган холда барча беморлар 3 гурухга булинган: 1-асосий гурух - 28 (33,8%), 2-асосий гурух - 32 (38,5%) ва 3-назорат гурухи - 23 (27,7%).

Кузатилган беморлар ёшига караб 4 гурухга булинган (Милюков В.Е. 2015): 18-25 ёш, 25-35 ёш, 35-50 ёш ва 50 ёшдан ошганлар. Куриб чикилаётган патология эркакларда купрок учрайди, уларнинг орасида энг купи мехнатга лаёкатли беморлар - 18 дан 50 ёшгача. Беморларнинг ёши даволаш усулларини танлашда мухим рол уйнамади.

Биринчи асосий гурухга 2012 йилдан кейин даволанган 28 (33,8%) беморнинг билак суякларининг битмаётган синиклари (3 та бемор) ва сохта бугимлари (25 та бемор) кирган. Шулардан 20 та холатда суякларни пластиналар ёрдамида махкамлаш аутосуякпластикаси утказилган, 8 та беморга Хахутов усули буйича суяк пластикаси утказилган.

Иккинчи асосий гурухга 2012 йилдан кейин бизнинг кузатувимизгача булган 32 (38,5%) бемор кирган. Улардан 3 нафар беморда битмаган синиш, аникланди 29 беморда эса суякнинг сохта бугими булган. Атрофик сохта бугимли 2-чи гурух беморлари (19 нафар бемор) Илизаров аппарати ёрдамида дистракцион регенерация хамда кукумазим эритмаси ва автосуяк кумигини киритиш билан сохта бугим сохаси устидан остеотомия килинди. Гипертрофик сохта бугим булган 10 та холатда ва битмаган синиш булган 3 та беморда Илизаров аппарати урнатилди, шунингдек кумумазим эритмаси ва аутосуяк кумиги кушилиб юборилди.

3-гурух (назорат) 2009 йилдан 2012 йилгача Илизаров аппаратини урнатиш билан компрессион-дистракцион остеосинтез ёрдамида даволанган (17 бемор) ва спица билан интрамедуллар остеосинтез ёрдамида даволанган (6 та бемор) билак

суякларининг битмаган синиши (5та бемор) ва сохта бугими булган (18та бемор) 23та беморни (27,7%) уз ичига олган.

Назорат гурухидаги беморларнинг операциядан кейинги натижаларининг ретроспектив тахлили жарохатларнинг жойлашиши ва хусусиятини хисобга олган холда жаррохлик даволанишнинг тактик ёндашувларини яхшилашни излашга олиб келди. Кулланилаётган амалий усулларни усимликдан олинган фермент воситаси (кукумазим) ва аутосуяк кумиги(АСК) дан фойдаланиш билан биргаликда ишлаб чикдик.

Биз томондан 1 ва 2 асосий гурухларда куйидаги жаррохлик амалиётлари услублари кулланилди:

- №1 жаррохлик амалиёти услуби: билак суякларининг битмаган синиши ёки гипертрофик сохта бугими суякнинг урта ва пастки учдан бир кисмида жойлашганда "Кукумазим эритмасини киритиш ва аутосуяк кумигини кучириб утказиш оркали Илизаров аппарати ёрдамида комплекс жаррохлик усули билан даволаш"- 2-асосий гурухда;

-№2 жаррохлик амалиёти услуби: билак суякларининг атрофиксохта бугими суякнинг урта ва пастки учдан бир кисмида жойлашганида "Кукумазим эритмасини бир маротаба киритиш ва аутосуяк кумигини кучириб утказиш оркали Илизаров аппарати ёрдамида комплекс жаррохлик усули билан даволаш" -2-асосий гурухда;

- -№3 жаррохлик амалиёти услуби: билак суякларинингбитмаган синиши ёки сохта бугими суякнинг юкори учдан бир кисмида жойлашганида "Кукумазим эритмасини бир маротаба киритиш ва аутосуяк кумигини кучириб утказиш комплекс жаррохлик даволаш усули: пластина билан махкамлаш оркали суяк пластикаси" - 1-асосий гурухда. Жаррохликдан кейинги натижаларни киёсий тахлил килиш учун биз рентгенологик, функционал ва клиник мезонларни бахолашда уч баллик микдорий ва сифат тизимини (яхши, коникарли ва коникарсиз натижа) ишлатдик.

Натижалар ва му^окама: Рентгенологик мезонлардан келиб чиккан холда биз куйидагиларни бахоладик: шикастланиш жойининг битиши (консолидация) (Р-граммалар ва МСКТ буйича); кул укининг тикланиши; бугимлар тикланиши; рентгенологик тасдикланган кул кискариши. ^айта тиклашнинг функционал мезонларидан куйидагилар бахоланди: кушни бугимлардаги харакат хажмини тиклаш; мушаклар тузилмасининг тикланиши; периферик иннервациянинг тикланиши. ^айта тикланишнинг клиник мезонлари куйидагилардир: огрик, юмшок тукималар атрофияси, клиник жихатдан кискарган сегмент, косметик тикланиш мезони (чандик холати).

Билак суякларининг сохта бугимлари булган беморларнинг икки гурухида утказилган жаррохлик амалиётларининг натижаларини батафсил тахлил килиш

куйидагиларни аниклади. Назорат гурухида Илизаров аппарати ёрдамида компрессион-дистракцион остеосинтез амалга оширилди ва бунда беморларда суяклардаги шикастланиш жойлашиши хисобга олинмади, шу сабаб якуний натижалар асосий гурухга караганда ёмонрок эди. Биринчи асосий гурухда бизда билак суякларининг учдан бир кисмидаги шикастланиш жойлашишига эга беморлар булган ва барча холатларда суяк кисмларини аутосуяк кумиги билан ёки Хахутов усулида пластикани амалга оширганмиз, шу туфайли суяк кисмларинингбитиши учун кулай шароит яратилди.

Иккинчи асосий гурухда беморларда шикастланиш билак суякларининг урта ва пастки учдан бир кисмида кузатилган ва бунда битта суяк жарохатланганми ёки иккаласи хам, ахамияти йук эди. Иккинчи асосий гурух беморларига Илизаров аппаратини урнатиш билан остеосинтез утказилди, атрофик сохта бугим билан беморларда эса сегментнинг кискаришини бартараф этиш учун шикастланиш жойидан юкорида проксимал кисм остеотомиясини утказдилар.

Уч гурухдаги билак суякларининг битмаган синиши ва СБларни даволашда энг мухим фаркловчи омил, бир неча бор юкорида таъкидланганидек, хар иккала асосий гурухнинг барча беморларига жаррохлик операциясидан бир кун олдин 50 ПЕ дозасида кумумазим ферменти эритмаси юборилган ва жаррохлик амалиёти пайтида ушбу беморларнинг барчасига уша сохага 3.0-4.0 млбеморнингёнбош суяк канотларидан дархол олинган аутосуяк кумиги юборилган. Энг якин ва узок муддатдаги натижалардан куриниб турибдики, фермент воситаси ва суяк кумигини уз ичига олган ушбу бирикмани юбориш махаллий пролифератив жараёнларни юзага келтирган ва остеосинтезни тезлаштирилган, бу бизнинг беморларимиз учун жуда зарур эди, чунки улардашундок хам биринчи жарохатдан кейинги битиш жараёнлари кечикганлиги кузатилган эди.

Уз навбатида, жарохатнинг жойлашиши ва патологиянинг барча индивидуал хусусиятларига мувофик кукумазим ва аутосуяккумиги билан биргаликда жаррохлик даволаш тактикасини танлашдаги дифференциал индивидуал ёндашувасосий гурухларда иммобилизация даврларини назорат гурухига караганда 30 кундан купрок вактга кискартиришга имкон берди. Согайиш эса узок муддатли даврда иккала асосий гурухдаги 60 бемордан 51 (85%) беморларда кузатилган. Иккала асосий гурухдаги 7та (11,7%) холатда натижа сегментнинг 2 см га кискариши, тукималарнинг бироз гипотрофияси ва ёндош бугимларда харакатнинг чекланиши норманинг 80% дан бир оз камрок булганлиги сабабли коникарли эди, аммо бу камчиликларнинг вакт утиши билан беморларда йуколиш эхтимоллиги катта. Иккала (3.3%) холатларда, иккала асосий гурухда хам натижалар коникарли эмас эди: битта бемор такрорий операцияни рад этди ва уз ихтиёри билан чикариб юборилди ва 1 -асосий гурухдаги битта беморда сегмент кискариши 2 см дан ошик булган.

Шундай килиб, учта гурухдаги беморларнинг операциядан кейинги натижаларини таккослаш тахлили утказилаётган даволаниш тугрисида куйидаги хулосага келишга имкон беради: назорат гурухи беморларида узок муддатли даврда "коникарсиз" натижалар 8,7%да, 69,5% беморда эса "яхши" натижалар кайд этилган. Шу уринда, 1-асосий гурухда ушбу курсаткичлар 3,6% ва 82,1%, 2-асосий гурухда - 3,1% ва 87,6% ни ташкил этди. Бунинг сабаби шикастланишнинг хусусиятларини - табиати ва унинг жойлашган жойини, шунингдек протеолитик фермент воситаси кукумазимни куллаш ва аутосуяккумигини киритишни хисобга олган холда даволаш тактикасини танлашда табакалаштирилган (дифференциациялашган) ёндашув билан боглик.

Хулоса: Билак суякларининг битмаётган синиклари ва сохта бугимларини жаррохлик йули билан даволашнинг коникарсиз натижалар учраши 8,7% ни ташкил этди, бунинг асосий сабаблари уларни сохта бугимларнинг табиати ва билак суякларида жойлашишини хисобга олмаган холда даволаш эди. Жарохатнинг жойлашиши ва хусусиятини хисобга олган холда оператив даволаш усулларини оптималлаштириш коникарсиз натижаларни 2,8 марта (3,1%) ва иммобилизация вактини 30% га камайтирди.

Жаррохлик амалиёти усулларидан фойдаланиш шикастланиш суякнинг урта ва пастки учдан бир кисмида жойлашган беморларда иммобилизация вактини камайтиришга ёрдам беради.

REFERENCES

1. Дмитриев А.Е., Иванников С.В., Яновская Э.М., и др. /Оценка результатов лечения ложных суставов костей предплечья, основная на анализе данных радионуклидных исследований. //Хирургия. 1991. .№12. -48-50.

2. Еманов А.А., Митрофанов А.И., Борзунов Д.Ю. Замещение дефект-псевдоартрозов длинных костей в условиях комбинированного остеосинтеза (экспериментальное исследование). // Гений ортопедии. 2013. №3. С.43-47.

3. Зедгенидзе И.В. /Математическое моделирование компоновок стержневых аппаратов внешней фиксации. //Гений ортопедии. 2008. .№2. С. 114-117.

4. Ибрагимов С.Х. /Критерии оценки анатомо-функцианального состояния верхней конечности у больных и инвалидов с последствиями переломов костей предплечья. //Автореферат. Ташкент. 2000. -20с.

5. Кучиев А.Ю. /Применение гипербарической оксигенации при лечении ложных суставов трубчатых костей, осложненных остеопорозом. Автореферат. Новосибрск, 2008. -С.26.

6. Лисков А.В., Фролов Б.А., Павловичев С.А., и др. /Новый подход к стимуляции физиологического и репаративного остеогенеза. //Гений ортопедии. 2010. №3. С.34-39.

7. Boyd HB: /The treatment of difficult and inusual non unions. With special reference to the bridgingof defects. //J Bone Joint Surg 1943; 25: 535-552.

8. Caden JG: /Internal fixation of the forearm fractures. //J Bone Joint Surg 1961; 43-A.

9. Demir B, Ozkul B, Lapcin O., et all. /A Modification of Internal Bone Transport Method for Reconstruction of Nonunion of Forearm. //Indian J Orthop. 2019 Jan-Feb;53(1): 196-203.

10. Eldzarov PE. /Treatment of forearm bones pseudarthrosis by the Ilizarov's method. //Khirurgiia (Mosk). 2012;(8):60-4.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.