БАСТАУЫШ СЫНЫПТАРДА ОҚУ ДАҒДЫЛАРЫ МЕТОДИКАСЫН ОҚЫТУДА КРЕАТИВТІ ЖАНАСУ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

UIF-2022: 8.2 SCIENCE AND INNOVATION 2022

ISSN: 2181-3337 INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL №4

БАСТАУЫШ СЫНЫПТАРДА ОЦУ ДАГДЫЛАРЫ МЕТОДИКАСЫН ОЦЫТУДА

КРЕАТИВТ1 ЖАНАСУ Джураева Пердегул Саидовна

Науаи облысты; халыкка бiлiм беру кызметкерлерш кайта дайындау жэне олардьщ бiлiгiн жетшдiрудщ аймакты; орталыгы, «Мектепке дейiнгi, бастауыш жэне арнайы бшм беру

методикалары» кафедрасы доцент м/а https://doi.org/10.5281/zenodo.6975787 Аннотация. Мемлекеттт б1л1м беру ЖYйесi б1л1м берудщ мазмунына, сапасына жэне бшктытне, сондай-ац педагогикалыц кадрларды цайта даярлау мен олардыц бшктшгт арттырудыц бшм беру багдарламаларымен цамтамасыз етшу децгешне, цазiргi замангы бшм беру жэне инновациялыц технологияларды, шетелдж бшм берудщ жетттжтер.. PIRLS зерттеутщ мацсаты - элемнщ эртурл1 елдертщ бастауыш сыныптарыныц мэтгндг тYсiну децгейлергн салыстыру жэне оцу сауаттылыгын дамытудагы улттыц бшм беру ЖYйесiнiц ерекшелжтерт аныцтау.

H^i^i свздер: бшктшк, зерттеушшк, бастауыш мектеп, улттыц тэрбие. BOSHLANG'ICH SINFLARDA O'QISH MALAKALARI METODIKASINI

O'RGATISHDA IJODIY YONDASHUV Annotatsiya. Xalq ta'limi tizimi ta'limning mazmuni, sifati va malakasiga qo'yiladigan talablar hamda pedagog kadrlarni qayta tayyorlash va malakasini oshirish o'quv dasturlari, zamonaviy o'quv va innovatsion texnologiyalardan, xorijit ta'lim yutuqlaridan foydalanish jarayonlarini taqdim etish darajasi asosida shakllantiriladi. PIRLS tadqiqotining maqsadi dunyoning turli mamlakatlari boshlang'ich sinflarining matnni tushunish darajalarini solishtirish va o'qish savodxonligini rivojlantirishda milliy ta'lim tizimining xususiyatlarini aniqlashdan iborat.

Kalit so'zlar: malaka, tadqiqot, boshlang'ich sinf, milliy ta'lim.

КРЕАТИВНЫЙ КОНТАКТ В ОБУЧЕНИИ МЕТОДИКЕ НАВЫКОВ ЧТЕНИЯ В

НАЧАЛЬНЫХ КЛАССАХ Аннотация. Система народного образования формируется на основе требований к содержанию, качеству и квалификации образования и уровню представленности образовательных программ переподготовки и повышения квалификации педагогических кадров, использования современных образовательных и инновационных технологий, зарубежных образовательных достижения. . Цель исследования PIRLS - сравнить уровни понимания текста начальных классов разных стран мира и определить особенности национальной системы образования в развитии читательской грамотности.

Ключевые слова: повышения, исследования, начальный класс, национальное образование.

CREATIVE APPROACH TO TEACHING METHODS OF READING SKILLS IN

PRIMARY SCHOOLS

Abstract. The system of public education is formed on the basis of the requirements for the content, quality and qualification of education and the level of presentation of educational programs for the retraining and upgrading of pedagogic personnel, the use of modern educational and innovative technologies, foreign educational achievements. The purpose of the PIRLS research is to compare the levels of understanding of the text of the primary classes of

UIF-2022: 8.2 ISSN: 2181-333

different countries of the world and to determine the features of the national education system in the development of reading literacy.

Keywords: improve, research, elementary classes, national education.

Эзбекстан Республикасы Министрлер Кабинетшш 2022 жыл 17 январьдагы "Халыкка бшм беру кызметкерлерш Yздiксiз кэаби еркендету жYЙесiн уйымдастыру тэртiбi туралы Нызамды беюту" жайлы 25-санды каулысында белгiленген басты мiндеттер мазмунынан келш шыгып курастырылган болып, ол заманауи талаптар непзшде пэн окытушыларыныц бшмш жетiлдiру Yдерiстерiнiц мазмунын жетiлдiру жэне де олардыц кэсiптiк компетенттiгiн арттыруды кездейдi.

Эзбекстан Республикасыныц тэлiм-тэрбие саласындагы мемлекеттiк саясаты, тэлiм-тэрбие YДерiсiн уйымдастырудыц кукыктык-нормативтш кужаттары, педагогтыц кэсiптiк компетенттш мен шеберлiгi, тэлiм-тэрбие YДерiсiнде психологик жанасу, бастауыш тэлiмдi окытуда инновацион жанасулар, бастауыш тэлiмдi окыту методикасын оку YДерiсiн уйымдастырудыц заманауи эдютерш ез iшiне алады жэне олар бойынша тиiстi жаца бiлiм, дагды, бiлiк пен компетенцияларды калыптастыруга багытталган. Халыкка бiлiм беру жYЙесi педагог кадрларын кайта дайындау мен бшгш жетiлдiрудiц мазмуны, сапа мен олардыц дайындьщтарына койылатын бiлiк талаптары мен оку жоспары негiзiнде калыптастырылган болып, бастауыш тэлiм окытушыларын заманауи тэлiм мен инновациялык технологиялар, озык шетел тэжiрибелерiнен пайдалану Yдерiстерiн кец аукымда усыну децгешн асыру есебiне олардыц кэсш шеберлiгi мен оку-эдютемелш iс-эрекетiн сапалы уйымдастыру компетенциясын Yздiксiз Yнемi дамытуды кездейдi.

PIRLS халыкаралык баFалау программасы жэне оны уйымдастыру мэселелерк PIRLS зерттеуiнiц максаты эртYрлi элем елдерiнiц бастауыш сыныптарыныц мэтiндi тYсiну децгейлерiн сэйкестендiру жэне улттык бiлiм жYЙесiнiц оку сауаттылыгын ашудагы ерекшелiктерiн аныктау болып табылады. Аталмыш зерттеу халыкаралык сарапшылардыц тужырымдауы бойынша «Оку сауаттылыгы» - бул адамныц емiрде толыкканды калыптасуына жэне жеке максаттарына жетуiне кажеттi эртYрлi жазбаша жэне сейлесу формасын тYсiнуi мен терец ойлау, ез максаттарына жетуi мен емiрде толыкканды жетiстiкке жету кабшет деп керсетiледi. Соныц непзшде адамзат жэне когам Yшiн бшм саясатында басты принциптердi калыптастырады. PIRLS зерттеуi мынадай мiндеттердi шешуге багытталады:

- Бiлiм беру саласында элемдш басымдылыктарда керiнiс тапкан куралдар непзшде алынган нэтижелердiц талдауы накты елшеуштермен белгiленуi;

- Бiлiм беру жYЙесiнiц салыстырмалы багасы жэне олардыц тшмдшп; Зерттеу корытындысына эсер ететiн контекстен дэйектемелердi аныктау;

- Еылыми дэлелденген элемдш акпараттык кауымдастыктыц мэлiметтерiн алу;

- Тэуелаз елдер нэтижесiн, сонымен катар бiлiм саясатын жаксарту нускауын зерттеуге катысушыларга усыну.

Бул зерттеуде тертiншi сыныпты аяктап жаткан окушылардыц бiлiмi тексерiледi, ейткенi осы тертiншi оку жылы балалар дамуыныц непзп кезецi болып есептеледi - осы

К1Р1СПЕ

1ЗДЕН1С МАТЕРИАЛДАРЫ МЕН МЕТОДОЛОГИЯСЫ

Ц1Р-2022: 8.2 ^БМ 2181-333

жаста окушылардыц оцу дагдысы олардыц ары карай бшм алуыныц мацызды куралына айналуы тиiс.

БYгiнгi кYнi мемлекетiмiзде PIRLS зерттеуiне катысу максатында iс - шаралар еткiзiлiп жатыр. Ол зерттеудщ максаты мен оныц еткiзiлу тэртсбш, тапсырмалардыц ерекшелiктерiн муFалiмдер мен окушыларга, ата - аналарга багдар етуге, бшктш мен дагдыларын дамытуды камтамасыз етуге багытталган. PIRLS зерттеуiндегi оку сауаттылыгы окушылардыц жазбаша мэтiндердi угына оку кабiлеттiлiгi жэне оларга рефлексия, олардыц мазмунын ез максаттарына кол жетюзу Yшiн колдануы, бiлiмдерi мен дагдыларын когамныц белсендi емiрiне араласуы Yшiн дамытуы.

Оку сауаттылыгын тексеру оку техникасы немесе мэтiннiц мазмунын накты тYсiнуiн багалау емес, оку барысында мецгерген бiлiмдерi мен дагдыларын емiрлiк жагдайларда колдана бiлу ептшктерш багалауга, окушыларды элеуметтенуге жэне дербестеуге багыттау, болашак кэсiби кызметi саласын жауапты тацдауына дайындау. 1ЗДЕН1С НЭТИЖЕЛЕР1 Оку сабактарында мэтшдер нег1з1нде PIRLS тапсырмаларын курастыру жэне оны

Бiр галым адам жапанда келе жатып, аягы астында бiр Yлкен таска CYрiнiп жыгылып, ойлады: бул тас адамга зиян келтiретiн тас екен, жолдан алып тастайын деп. Сол оймен тасты кетерiп едi, астынан бiр сандык шыкты, сандыкты ашып едi, iшiнен бiр жылан шыгып, шагамын деп галымга умтылды, галым айтты: - Мен сенi карацгы, тар жерден, туткыннан шыгардым, жаксылыкка жамандык бар ма?

Жылан айтты:

- Бар. Галым айтты:

- Олай болса бiреуге жYгiнелiк, тере саган тисе шагарсыц, - деп.

Жылан да бул сезге токтап, екеуi келе жатып, тYЙеге жолыкты. ТYЙеге булар iстерiнiц мэнiсiн айтып едi, тYЙе айтты: - Жаксылыкка жамандык бар; не Yшiн десецiз: мен адамныц канша ауыр жYгiн, мYлкiн тасып, емiрiмше кызмет iстесем де, адам кай уакытта шамамнан тыскары жYк артады да, жYре алмасам урып-согып ренжiтедi.

Жылан муны естп, галымныц мойнына бiр оралды. Мунан шыгып жемiс агаштарына келiп жYгiндi. Бул агаш та айтты:

- Жаксылыкка жамандык бар; не Yшiн десещз: менiц жемiсiммен канша адам ^н керiп пайдаланып турса да, жемiсiмдi жан ауыртпай колымен алмай, тYбiмнен катты орып, жемiсiмдi жерге ту^рш алып жейдi, - дедь Жылан галымныц мойнына тагы бiр оралды. Онан кетiп бiр итке жолыгысты. Ит те айтты:

- Жаксылыкка жамандык бар, мен иеме канша тун-^н уйыктамай мYлкiн, малын, езiн багып кызмет кылып едiм, акырында мен картайып аурулы болган соц, таяктап урып менi куып жiбердi,- дедi. Жылан жэне бiр оралып, ендi шагамын дедi.

Галым айтты:

- Ендi тагы бiреуге-ак жYгiнейiк, терелiк тагы саган тисе, шага бер.

Сонан шыгып бiр топ ойнап жYрген балаларга келдь Iшiнде бiр бала галымга сэлем бердь Галым сэлемiн алып, сол балага iстерiнiц мэнiсiн айтты.

Бала естп болып:

баFалау критерийлер1. Мэтш жэне тапсырмалар улг1с1. Ыбырай Алтынсарин. Баланыц айласы

UIF-2022: 8.2 SCIENCE AND INNOVATION 2022

ISSN: 2181-3337 INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL №4

- Эй, ата, бекер сейлейсщ осы колыцдагы кш-юшкентай кобдига мойныца Yш оралган эйдiк жылан сыюшы ма едi? - дедi. Сонда жылан да айтты: - Бул сез рас, - деп.

Бала тшт нанбады, «бул сезге кезбен кермей юс нанып болмас» деп. Сонда жылан баланы нандыру Yшiн шршп барды да, манагы кобдига юрт жатты. Бала сонда тарс етазш сандыкты жауып бекiттi де, галымныц колына бердi, «апарып алган орныцызга койыцыз» деп.

ТАЛЦЫЛАУ

Тапсырмалар

1. Галым адам кандай таска суршд1?

A) Таудау Yлкен таска.

Б) Бiр Yлкен таска.

B) Дэу бiр таска.

Г) Алып бiр таска.

2. Тасты жолдан алып тастайын дегендег1 ойы не ед1?

A) Жыгылган адамга киын екен деп ойлады.

Б) Жапанда негылган тас екен деп ойлады.

B) Жыгылган соц адамга зиян келтиретш тас екен деп ойлады.

Г) СYрiндiретiн Yлкен тас екен деп ойлады.

3. Сандык кайдан шыкты?

A) Эзi CYрiнген тастыц астынан.

Б) Жолдыц бойынан шыкты.

B) Жапандагы тастардыц астынан.

Г) Таудай тастыц астынан.

4. Жылан мен Fалым кандай касиеттер жайлы шкчр жург1зд1? ОFан не себеп болды? Ойыцызды жазбаша свйлеммен толыктырыцыз.

5. Терелж шеш1м кабылдауда кандай келшм жасалды?

A) Жаксылык пен жамандьщты аныктау. Б) Бiреуге жYгiнелiк.

B) Галымныц айлакерлiгi. Г) Жыланныц кенуь

6. 1стердщ мэшсш ес1ткен туйенщ сездер1н келт1рщ1з. Туйе адамдардан нелжтен ренжид1 екен?

7. «...туб1мнен катты орып» дейт1н жуг1нуш1 niKipi каншалыкты дурыс деп ойлайсыз?

A) Жемiсiн жанын ауыртып алатынына ренж1ген. Б) Жерге TYcipin жемiстi жейтiндерiне екшген.

B) Адамдар кеп пайдаланса да мешраздшне peнжiгeн. Г) Жогарыда айтылган пшрлердщ 6spi дурыс.

8. Иттщ булардын шаруасына б1лд1рген сездер1 калай болды? Иттщ сездер1н ез1ц1зд1ц туышпщз бойынша айкындацыз.

UIF-2022: 8.2 SCIENCE AND INNOVATION 2022

ISSN: 2181-3337 INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL №4

9. ^bi.iaH ra^HMgu apöip ^yrmreHgepgifl ce3gepiHeH co« KaHgart Kyfire Tycipgi?

A) fflaraMbiH gegi.

E) MoHHHHa opanwn anap egi.

B) MoHHHHa opanwn maFaMwH gep egi.

r) MoHHbrna acu^wn anFaH egi.

10. CoflFbi ^yrrnyge r<a.wM KaHgart öa.aFa icri« mUHIH artTagb?

A) Eip Ton oMHan «YpreH SanaFa.

E) KimKeHTaM SanaFa.

B) EKi SanaFa.

r) CaneM SepreH SanaFa.

11. ^bi.iaH öa.aHbH art.aKep.iK TycaybHa Tycymgeri vuH-'/Kattgbi 6a»Hga«M3._

12. ^ujaHHuq öa.iaHbi HaHgwpygaFbi ic-apeKeTi Ka.art 6o.gw?

A) ^wnaH mpinin Sapwn, MaHaFw KoSgHFa Kipin «aTTw.

E) Kin-KimKeHTaM KoSgura chhmhh gegi.

B) CaHgwKKa Kipin angw.

r) ^wnaH mpinin, caHgwKKa «aTTw.

13. Ea.a caHgwKTw Ka.art öeKigi?

A) ^ynwnneH caHgwKTw SeKigi.

E) ^inneH KoSgugw SaMnagw.

B) Tape eTKi3in caHgwKTw «aywn SeKigi.

r) CaHgwKTwR YCTiHe TacTw SacTwpgw.

14. Fa.MM öa.aHbH KaHgart TancbipiviacbiH opbrngaybi THic öo.gw?

A) «Anapwn anFaH opHwRw3ra komwrw3».

E) «Anapwn TacTbiR opHwHa komwrw3».

B) «Anapwn caHgwKTw «aMwHa komwrw3».

r) «KoSgumaHw anFaH «aMwHa komwrw3».

Xoy Hgifl KyHgi cagaKneH aTyb

^Hwpgarw fflwrwc Te^imH apangapwHwH SipiHge opHanacKaH Kyh anKaSwHga anwn ^y-caH aramw ecKeH eKeH. EmKTirme K63 «eTneMTiH aramTwR «oFapFw ymwHga AcnaH aMipmici MeH fflu Xw aMen KygaMwHwR oh ynw - oh kyh eMip cYpreH-Mwc.

Onap kyh caMwH SipiH-Sipi anMacTwpwn, acnaHFa Ke3eKneH mwraTwH: Sipeyi YMiHe «eTce, gepey eKiHmici KeKKe KeTepineTiH egi.

öp KYHi, Ta« apaMnan aTKaH Ke3ge, $y-caH aFamwHw« TeSeciHge oTwpaTwH ^mMa aTemi kyhh^ SacranywHaH xaSap SepreH. Ohw« maKwpFaHwHa Te«i3 ge TonKwn, «apwK «aHe amwK kyh acwKnaM mwFa KenreH. ^eMeK, anTw aMgahap «erinreH KYMMe apSacwMeH fflu Xw aMen KygaMw MeH ohw« KYH-ynw acnaHgw cepyeHgen mwKTw gereH ce3. Onap apaMnw myaFwH mamKaH Ta« capigeH, «yngw3gapw «wMw«gaFaH KemKi acnaHFa geMiH «YMTKin oTwpFaH. Keneci kyh KenreHge fflu Xw eKiHmi ynwMeH KYMMe apSacwHa oTwpwn, TaFw ga KeK acnaHgw SoMnan cepyeHre aTTaHFaH.

KYHgep eTin, «wngap «wn«wn, Facwpnap FacwpFa «anFacagw. CeMTin, fflu Xwhw« yngapw MyHgaM TanTaypwH eMipgeH aSgeH «anwFagw.

Eip KYHi Saywpnap aHacwHwH KenyiH KYTneM, e3gepi acnaHFa Kamwn KeTegi. Con «epge Sananap acwp canwn oMHan, KeK«HeKTe manKwnan «Ypegi.

UIF-2022: 8.2 SCIENCE AND INNOVATION 2022

ISSN: 2181-3337 INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL №4

Onap K;bi3biK;K;a GaT;aH caMbiH, «epgeri agaMHWR axyanw MYmKin Gona GacraMgw: naHa Gonap KeneRKe TaGwnMaM, KYpim an;anTapbi epTeHin, acTbi; ;ypan Kanagw. AnTan biCTbiKKa agaMgapgwR ;aHbi KaMHan, thhhc anyw KHbiHgaMgw. Anaynan «aHraH opMaHgap MeH cyw KaMHaraH e3eHgepgeH ;arnun mwKKaH KopKbiHbimTbi «aHyapnap «yreHci3 KeTin, agaMgapra ;aHFH-;acipeT anwn Kene GacraMgw. MyHbi GinreH AcnaH aMipmici yngapwHbiH GeMGacTaKTwrwH TOKTaTygw oMnaMgw. On TaHFa«aMbin Xoy H caga;mwHw ma;wpTwn, KonwHa ;w3wn caga; neH oh KYMic «eGe ycraTbin, TeHTeK yngapwHWR cwGaracbiH Gepygi Tancwpagw.

ÖMipmimR GyMpwrbiH anraH Xoy H aMeni HaR ElMeH Gipre «epre «on TapTagw. ^epre TycKeH «iriT oh kyhmr amaGbiHa mwgaMaM, a3an meKKeH xanwKTbi Kepegi: KeGi eciHeH TaHFaH, a^FWHga TypraHgapbiHbiH CYMeri ;anraH. MyHbi KepreH GaTbipgw ;aHFw Gacagw.

MepreH «iriT H gepey CHKbipnw cagarwH ;onwHa anwn, CHKbipnw «eGeciH canagw ga, KYHgepgi« GipiH gangen, TapTwn «iGeprem con egi - 3wp-p eTKeH gwGwc ;aHa mwragw. 3neM Gip caT THM-Twpwc Gona ;angw. AcnaH KeriHge «oFanFaH «eGe «anwHgaraH geRreneK KYHgi Tecin eTKeHi con egi, on «apwnwn, «aH-«a;;a ot ymKbrngapw mamwpaMgw. Con Ke3ge acnaHHaH «epre kyh pyxwHWR GeMHeci - anTWH ;aywpcwHgw Ym aa;Tw ;apra Kynan TYcegi. OcwnaMma Xoy H oh kyhMr GipeyiH aTbin TYcipegi...

^anraH tofh3 kyh ;opwKKaHWHaH acnaHga apw-Gepi apnanwcwn, Tbirbinapra TeciK TannaM cacagw. AnaMga ;aMcap MepreH KaMTa-KaMTa caga; agwpHacwH TapTwn, «eGe acnaHra ymwn, KeKTe «anwHgw kyh geRreneKTepi Ke3eKneH «apwna Gepegi. EipiHeH cor Gipi «epre Ym aa;Tw ;apranap KynaM Gepgi.

EHgi agaMgap ;op;a GacTagw: erep kyhmr Gapi «oranca, oHga eriH mwKnaMgw, amTw; Kenegi! Cemin, onap GingipMeM Xoy HgiR oKmaHTaMwHaH Gip Tan «eGeHi mwrapwn anagw. OcwnaMma acnaHga GipiHeH cor Gipi KYHgep «oMwnwn, a;wpw corfhch aMaH ;anagw. CogaH Gepi kyh man;aKTHKTw KoMwn, «yac GonwnTw-Mwc. On kyh caMwH Genrini ya;wTTa mwrwn, agaMgapra myrwnacwH mamwn, eciMgiKTepgiR ecyiHe KeMeKTeceTiH GonwnTbi. TancwpMa.ap.

1. ^y-caH aramwi Kafiga ecKeH eKeH?

A) ^Hbipgarbi fflwrwc Tem3mge opHanac;aH Kyh an;aGwHga.

E) ^Hwpgarw fflwrwc Te^imR apangapwHWR GipiHge opHanac;aH Kyh an;aGwHga.

B) ^Hwpgarw fflwrwc Te^imR apangapwHWR GipiHge opHanac;aH ®yngbi3 an;aGwHga. r) ^Hbipgarbi fflwrwc Te^imR apangapwHWR GipiHge opHanac;aH AM an;aGwHga.

2. AcnaH aMipmici MeH Oh Xu afie. KygafibiHbiH oh y.bi - oh kyh ^afiga eMip cypreH-

MHC?

A) EmKTirme Ke3 «eTeTiH aramTWR apacwHga.

E) EuiKTiriHe ;on «eTeTiH aramTWR «oraprw ymwHga

B) EuiKTiriHe Ke3 «eTneMTiH TaygwR GacwHga.

r) EmKTirme Ke3 «eTneMTiH aramTWR «oraprw ymwHga.

3. ^aqa KyHHi« öacTa^ywHaH o.iapgbi He xaöap^araH?

A) Oy-caH aramwHHR TeGeciHge oTwpaTWH ^mMa aTemi. E) TaygwR TeGeciHge oTwpaTWH ^mMa aTemi.

B) Aram apacwHgarw ^mMa aTemi. r) KeKTeri ^mMa aTemi.

4. Oh Xu afie. KygafiwHWH cepyeHre mwKKaHgarw ^Karga^TTapgw 6a»Hgaqu3.

UIF-2022: 8.2 SCIENCE AND INNOVATION 2022

ISSN: 2181-3337 INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL №4

5. Таптаурын ем1рден эбден жалыккан кун балалары кекжиекте шапкылап жургенде адамдардыц халi калай болады?

A) Адамдарга кайгы-каарет алып келе бастайды.

Б) ^оркынышты жануарлар жYгенсiз кетедi, жердеп адамныц ахуалы мYшкiл бола бастайды.

B) Пана болар келецке таппай, kyp^ алкаптары eртенiп, астык курайды, аптап ыстыкка адамдардыц каны кайнап, тыныс алуы киындайды.

Г) Жогарыда баяндалган жаядайлардыц бэрi адамдардыц халiн мYшкiл етедi.

6. Аспан 31\прш1с1 улдарыныц бейбастактыFын калайша токтатуды ойлайды? Ойыцызды баяндацыз.

7. Эмiршiнщ буйрыFын алFан Хоу И зйел1 Чац Ыны неге каЙFы басады?

A) Он ^ннщ аптабына шыдамай, азап шеккен халыкты кeредi: кeбi есiнен танган, аягында тургандарыныц кур CYЙегi калганын керген соц.

Б) Жан-жануарлар аптаптан кырылып жатканын керген соц.

B) Адамдар кептен азап шеккенш керген соц.

Г) Есшен танган адамдар мен жануарларды керегн соц.

8. Мерген жтт И кандай керемет керсетл?

A) Аспан кeгiнде жогалган жебе жалындаган децгелек кYндi тест етедь Б) Сикырлы сада жебеамен кYндi шыгарады.

B) Сикырлы жебеамен кYндердiц бiрiн дэлдеп, тартып жiберiп, зыр-р еткен дыбыс шыгарып, атып тYсiредi.

Г) КYн рухыныц бейнес - алтын кауырсынды Yш аякты карганы сикырлы садак жебесiмен он ^ннщ бiреуiн атып тYсiредi.

9. КалFан тоFыз кун улдары кандай куйге тYседi?

A) Аспанды торлай куаласып, ары-берi-арпаласудан токтайды. Б) Сикырлы садактыц жебесiнен жараланады.

B) ^орьщкандарынан аспанда ары-берi арпалысып, тыгыларга теак таппай сасып калады. Г) Садактыц жебесшен шошып зымырай бастайды.

10. Кайсар мергеннен адамдар неге корка бастайды?

A) Егер кYннiц тогызы жогалса, онда егiн шыкпайды, аштык келед^ Б) Егер кYннiц бэрi жогалса, онда егiн шыкпайды, аштык келед^

B) Егер кYннiц бiреуi жогалса, онда егiн шыкпайды, аштык келед^ Г) Егер жулдыздыц бэрi жогалса, онда егiн шыкпайды, аштык келед^

11. Адамдар кандай айлакерлж жасайды?

A) Окшантайын босатып тастайды.

Б) Сикырлы садагын бiлдiрмей алып кояды.

B) Сикырлы садак жебесш сындырып тастайды. Г) Окшантайынан бiр тал жебенi шыгарып алады.

12. Осылайша жоFалFан KYндерден нешеуi аман калады?

A) Тогызы. Б) Акыры соцгысы.

B) Yшеуi. Г) Оны.

13. Шалкактыкты коЙFан ^н кандай KYЙге тYседi?

UIF-2022: 8.2 ISSN: 2181-333

A) Ойынкумар. Б) Жебеден коркатын.

B) Жуас. Г) ^айгылы.

14. Кун сайын белг1л1 уакытта шыгатын кун калайша кайырымды болыпты?

A) Жарык шашып, сэулелендiрудi максат етiптi. Б) Ойынкумарлыгын тастапты.

B) Жуас болып, мешрш шашатын болыпты.

Г)Адамдарга шугыласын шашып, еамдштердщ eсуiне кeмектесетiн болыпты.

Дорыта келе, казiргi уакытта эдю-тэсшдердщ бiрi ретiнде бiлiм беру жYЙесiнде болып жаткан тYбегейлi eзгерiстер окыту YPДiсiн озык технологиялармен камтып жетiлдiрудi талап етедь Осы тургыда окытудыц жаца технологияларын жете мецгерш, балалардыц психологиялык жас ерекшелiктерiне орай орынды колданудыц мэнi ерекше. ^азiрri кезде елiмiзде элемдiк бiлiм беру кещстшне енуге багытталган жаца талаптарга лайыкты бшм беру жYЙесi жYзеге асып келедь Бул YPДiс оку тэрбие YPДiсiнщ педагогикалык теориясы мен iс-тэжiрибесiн мэндi eзгерiстермен халыкаралык бiлiм беру децгешне жетудi кeздейдi. ^азiрri бiлiм беру саласындагы окытудыц озык технологияларын мецгермешнше сауатты, жан-жакты маман болу мYмкiн емес. Жаца технологияларды мецгеру тэрбиешшщ де муFалiмнiц де интелектуалдык, кэсштш, адамгершiлiк, рухани, азаматтык жэне де баска ^птеген адами келбетiнiц калыптасуына игi эсерiн тигiзедi, оку тэрбие YPдiсiн тиiмдi уйымдастыруына кeмектеседi.

REFERENCES

1. Мусахоновна Л. УЗЛУКСИЗ ТАЪЛИМ ТИЗИМИДА БИОЛОГИЯ ФАНИДАН САМАРАДОРЛИККА ЭРИШИШДА ЭЛЕКТРОН ТАЪЛИМИЙ ВОСИТАЛАРДАН ФОЙДАЛАНИШНИНГ ИЛМИЙ-АМАЛИЙ АСОСЛАРИ //Science and innovation. -2022. - Т. 1. - №. B3. - С. 577-585.

2. Dzhuraev R. K., Karakhanova L. M. Model of the organization of research activities of 10th grade students in teaching physics and biology //International journal of discourse on Innovation, integration and education. - 2021. - Т. 2. - №. 01. - С. 296-300.

3. Эзбекстан Республикасы Министрлер Кабинетшщ 2022 жыл 17 январьдаFы "Халыкка бшм беру кызметкерлерш Yздiксiз кэаби eркендету жYЙесiн уйымдастыру тэртiбi туралы Нызамды беюту" жайлы 25-санды каулысы.

4. Касимова К., Матжонов С., Гуломова Х., Юлдашева Ш., Сариев Ш.Ана тшн окыту эдiстемесi. -Т.: Ношир, 2009. - 163 б.

5. Абдуллаева жэне т.б. 2 сынып окудыц сабактары. -Т.: МуFалiм, 2009 ж.- 266 б.

6. PISA 2012 Assessment and Analytical Framework (mathematics, reading, т science, problem solving and financial literacy.

7. Эл-Фараби. Философиялык трактаттар.- Алматы, 1973.- 318-325 б.

8. Алтынсарин Ы. Тацдамалы шыFармалар.-Алматы. ^азак ^СР ГА баспасы, 1955-148 б.

9. Эзбекстан Республикасыныц Халыкка бiлiм беру министрлш: www.uzedu.uz.

10. Элеуметтiк акпараттык бшм беру порталы: www.ziyonet.uz.

11. https://www.lex.uz - Эзбекстан Республикасыныц зацнамасы ¥лттык мэлiметтер базасы.

12. http://www.google.ru

ЦОРЫТЫНДЫЛАУ

UIF-2022: 8.2 SCIENCE AND INNOVATION 2022

ISSN: 2181-3337 INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL №4

13. Нажмиддинов, Р. Ю., Меликузиева, Г. Зокиров, М., & Юсупов, И. (2022). МАРКАЗИЙ ^ИЗИЩУМ ФОСФОРИТЛАРИДАН ТАРКИБИДА КАЛЬЦИЙ ВА МАГНИЙ БУЛГАН КОНЦЕНТРЛАНГАН ФОСФОРЛИ ОДДИЙ УГИТЛАР ОЛИШ. IJTIMOIY FANLARDA INNOVASIYA ONLAYN ILMIY JURNALI, 2(6), 56-61.

14. Кодирова, Г. К., Шамшидинов, И. Т., Тураев, З., & Нажмиддинов, Р. Ю. У. (2020). ИССЛЕДОВАНИЕ ПРОЦЕССА ПОЛУЧЕНИЯ ВЫСОКОКАЧЕСТВЕННЫХ ФОСФАТОВ АММОНИЯ ИЗ ЭКСТРАКТНОЙ ФОСФАТНОЙ КИСЛОТЫ НА ОСНОВЕ ФОСФОРИТОВ ЦЕНТРАЛЬНОГО КЫЗЫЛКУМА. Universum: технические науки, (12-3 (81)), 71-75.

15. Shamshidinov, I., et al. "ЭКСТРАКЦИОН ФОСФАТ КИСЛОТАНИ О^АКТОШ ХОМАШЁСИ БИЛАН НЕЙТРАЛЛАШ АСОСИДА КАЛЬЦИЙ ВА МАГНИЙ ФОСФАТЛИ УГИТЛАР ОЛИШ." Science and innovation 1.A4 (2022): 161-169.

16. Najmiddinov, R., Shamshidinov, I., Qodirova, G., Nishonov, A., & Sayfiddinov, O. (2022). МАРКАЗИЙ ^ИЗИЩУМ ФОСФОРИТЛАРИ АСОСИДАГИ ЭКСТРАКЦИОН ФОСФАТ КИСЛОТАДАН Ю^ОРИ СИФАТЛИ АММОНИЙ ФОСФАТЛАРИ ОЛИШ. Science and innovation, 1(A4), 150-160.

17. Мамуров, Б. А., Шамшидинов, И. Т., Усманов, И. И., & Кодирова, Г. К. (2019). Исследование процесса нейтрализации экстракционной фосфорной кислоты мелом. Universum: химия и биология, (2 (56)), 21-26.

18. Karakhonova L. M. Using the electronic educational resources in biology lessons //INTERNATIONAL SCIENTIFIC REVIEW OF THE PROBLEMS OF PHILISOPHY, PSYCHOLOGY AND PEDAGOGY. - 2019. - С. 35-39.

19. Jurayev, R. K., & Karakhanova, L. M. (2020). Scientific And Methodical Bases Of The Use Of Electronic Educational Resources In Teaching Biology In General Educational Schools. International Journal of Advanced Science and Technology, 29(8), 3500-3505.