Научная статья на тему 'БАСТАУЫШ СЫНЫПТА МАТЕМАТИКА КУРСЫНДА МАҢЫЗДЫ МӘСЕЛЕЛЕРДІ ОҚЫТУ ӘДІСТЕМЕСІ'

БАСТАУЫШ СЫНЫПТА МАТЕМАТИКА КУРСЫНДА МАҢЫЗДЫ МӘСЕЛЕЛЕРДІ ОҚЫТУ ӘДІСТЕМЕСІ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
60
12
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Science and innovation
Область наук
Ключевые слова
біліктілік / жаңа әдістеме / бастауыш мектеп / ұлттық орталық. / qualification / new methodology / primary class / national center.

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — P. Djuraeva

Мемлекеттік білім беру жүйесі білім берудің мазмұны, сапасы және біліктілік талаптары, сондай-ақ Педагогикалық кадрларды даярлаудың ұлттық орталығының жаңа әдістемелер бойынша білім беру бағдарламаларын ұсыну деңгейі, қазіргі заманғы білім беру жүйесін пайдалану негізінде қалыптасады. және инновациялық технологиялар. Бастауыш сыныптарда математика сабағына дайындалу мұғалімнен оқытылатын пәннің мақсатын және оның мазмұны неден тұратынын анықтауды сұрау.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

TOPICAL ISSUES IN THE MATHEMATICS COURSE IN ELEMENTARY SCHOOL TEACHING METHODOLOGY

The public education system is formed on the basis of the content, quality and qualification requirements of the education, as well as the level of presentation of the educational programs of the National Center for the Training of Pedagogues in New Methodologies, the use of modern educational and innovative technologies. Preparing for the mathematics lesson in elementary grades is to ask the teacher to determine the purpose of the subject to be studied and what its content consists of

Текст научной работы на тему «БАСТАУЫШ СЫНЫПТА МАТЕМАТИКА КУРСЫНДА МАҢЫЗДЫ МӘСЕЛЕЛЕРДІ ОҚЫТУ ӘДІСТЕМЕСІ»

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 6 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

БАСТАУЫШ СЫНЫПТА МАТЕМАТИКА КУРСЫНДА МАЦЫЗДЫ МЭСЕЛЕЛЕРД1 ОЦЫТУ ЭД1СТЕМЕС1 Джураева Пердегул Саидовна

Науаи облыстьщ педагогтарды жаца методикаларга Yйрету улпъщ орталыгы, «Мектепке дешнп, бастауыш жэне арнайы бiлiм беру методикалары» кафедрасы доцент м/а

https://doi. org/10.5281/zenodo.7110475

Аннотация. Мемлекеттт б1л1м беру ЖYйесi б1л1м берудщ мазмуны, сапасы жэне бшктшк талаптары, сондай-ац Педагогикалыц кадрларды даярлаудыц улттыц орталыгыныц жаца эдштемелер бойынша бтм беру багдарламаларын усыну децгеш, цазiргi замангы бтм беру ЖYйесiн пайдалану негiзiнде цалыптасады. жэне инновациялыц технологиялар. Бастауыш сыныптарда математика сабагына дайындалу мугалiмнен оцытылатын пэннщ мацсатын жэне оныц мазмуны неден туратынын аныцтауды сурау.

H^i^i свздер: бшктшк, жаца эдютеме, бастауыш мектеп, улттыц орталыц.

BOSHLANG'ICH SINFDA MATEMATIKA KURSIDA DOLZARB MASALALARNI

O'QITISH USLUBIYOTI

Annotatsiya. Xalq ta'limi tizimi ta'limning mazmuni, sifati va malakasiga qo'yiladigan talablar hamda pedagoglarni yangi metodikalarga o'rgatish milliy markazi o'quv dasturlari, zamonaviy o'quv va innovatsion texnologiyalardan foydalanish jarayonlarini taqdim etish darajasi asosida shakllantiriladi. Boshlang'ich sinflarda mаtеmаtikа dаrsigа tаyyorgаrlik ko'rish o'qituvchidаn o'rgаnilаdigаn mаvzuning mаqsаdi уа uning mаzmuni nimаlаrdаn ibomt ekаnligini аniqlаshdаn ibomtdir.

Kalit so'zlar: malaka, yangi metodika, boshlang'ich sinf, milliy markaz.

АКТУАЛЬНЫЕ ВОПРОСЫ КУРСА МАТЕМАТИКИ В НАЧАЛЬНОЙ ШКОЛЕ

МЕТОДИКА ОБУЧЕНИЯ

Аннотация. Система народного образования формируется на основе содержания, качества и квалификационных требований образования, а также уровня представленности образовательных программ Национального центра подготовки педагогов по новым методикам, использования современных образовательных и инновационные технологии. Подготовка к уроку математики в начальных классах заключается в том, чтобы попросить учителя определить цель изучаемого предмета и из чего состоит его содержание.

Ключевые слова: квалификация, исследования, начальный класс, национальное образование.

TOPICAL ISSUES IN THE MATHEMATICS COURSE IN ELEMENTARY SCHOOL

TEACHING METHODOLOGY

Abstract. The public education system is formed on the basis of the content, quality and qualification requirements of the education, as well as the level of presentation of the educational programs of the National Center for the Training of Pedagogues in New Methodologies, the use of modern educational and innovative technologies. Preparing for the mathematics lesson in elementary grades is to ask the teacher to determine the purpose of the subject to be studied and what its content consists of.

Keywords: qualification, new methodology, primary class, national center.

К1Р1СПЕ

БС1ТЖСТ ЛЖБ ЖЖОУАТЮЖ

ШТЕКМАТЮМЛЬ 8С1БОТ1Р1С ГОШ1ЧАЬ УОШЫБ 1 188иБ 6 иШ-2022: 8.2 | КБК 2181-3337

Эзбекстан Республикасыныц болашагы халык агарту саласыньщ алдына да мацызды мiндеттер койып отыр. Эйткенi, ескелец урпакты тэрбиелеу - мемлекетiмiздщ болашагын ныгайтудыц мацызды негiзi.

Елiмiзде жYзеге асырылып жаткан аукымды реформалар халкымыздыц лайыкты емiр CYPуiне, балаларымыздыц элемдiк децгейдеп бшм мен мамандык алуына, азаматтарымыздыц шыгармашылык элеуетiн жYзеге асыруына кажеттi жагдай жасады.

Жаца талаптарга сэйкес 28 январьдагы 2022 жыл «2022-2026 жылга арналган жаца Эзбекстанныц даму стратегиясы» туралы ПФ-60 Республикасы Президентшщ Жарлыгыныц 4-багыты бойынша Даму стратегиясында белгшенген мiндеттер аясында бiлiм сапасын арттыру, IV. Эдiлеттi элеуметтiк саясат, адам капиталын даму саясаты тарауыныц 41-максаты: Мектептi дамытудыц улттык багдарламасын енпзу аркылы мемлекеттiк бiлiм беру жYЙесiнде косымша 1,2 миллион окушы орындарын к¥ру жэне 42-максат: 2026 жылга карай оку багдарламалары мен окулыктарды Yздiк халыкаралык тэж1рибе непзшде толыгымен кайта карау жэне енпзу; 44-максат: Мектептердегi бiлiм сапасын арттыру, мрашмдердщ бiлiмi мен бiлiктiлiгiн халыкаралык децгейге жеткiзу максаттарына орай бшм сапасын одан эрi арттыруды талап етедi [1,2].

Атап айтканда, «Бшм туралы» Зацда бастауыш бiлiм беру окушылардыц бойында жалпы орта бшм берудi жалгастыруга кажеттi сауаттылык непздерш, бiлiм, бiлiк жэне дагдыларды калыптастыруга багытталган. Окушылардыц ар-намысын, кадiр-касиетiн жэне юкерлш беделiн к¥рметтеу, оку YДерiсi, окыту сапасы, акпараттык-коммуникациялык технологияларды пайдалану, озык жэне инновациялык окыту мен бшм беру. Формалары мен эдiстердi колдану, окушылардыц психологиялык жэне мамандык ерекшелштерш, физикалык жэне психикалык денсаулыгын, физиологиялык дамуын ескеру, бшм алуына жагдай жасау, дене, психикалык, сенсорлык (сезiмтал) немесе акыл-ой кемютш бар тулгаларды олардыц ата-аналарымен немесе езге де зацды екiлдерiмен бiрлесiп кэмелетке толмагандармен тэрбие жумысын жYргiзуге YЙрету. [1,4].

Мектептегi оку-тэрбие процесiнiц негiзi сабак екенiн бiлемiз. Сондыктан курстыц мазмуны жалпы, тэрбиелш, дамытушылык жэне практикалык, оку процесшщ максаты, мазмуны, формасы, эдiстерi мен к¥ралдары. Бастауыш сыныптардагы мектептегi математика сабагыныц к¥рылымына эдiстемелiк тургыдан карайтын болсак, онда мынадай дидактикалык максаттар орындалады: сабактыц басында окушылардыц бiлiмдерi тексерiледi. Бул тест сурактар мен жауаптарга немесе дидактикалык Yлестiрмелi материалдарга негiзделген. Эткен такырыптыц мазмунын кай окушылардыц игергенi жэне кандай киындыктарга тап болганы, осы такырып бойынша окушылардыц бiлiмдерi мен дагдылары тексершедь Окушылардыц жауаптарын м¥Fалiм багалайды. Сабактыц непзп максаты - окушыларга жаца такырыпты тYсiндiру жэне оны беюту Yшiн мысалдар немесе есептер шыгару аркылы окушылармен жумыс жасау. Сонымен катар, окытушы окушыларга теориялык, практикалык, кузыреттшк жэне халыкаралык багалау багдарламасыныц талаптарына сэйкес келетiн сурактар койып, олардыц такырыптыц мазмунын каншалыкты мецгергендЫн тексередi. Содан кейiн YЙ тапсырмасын орындау жэне оны калай орындау керектш туралы нускаулар берiледi. Жогарыда айтылган кадамдардан бастауыш сыныптарда математика сабагына дайындалу мрашмнщ такырыптыц максатын, оныц не туралы екенiн аныктау тэсiлi екенi анык. Эрбiр мугал1м ертецгi математика сабагында мен кандай окыту мен оку YДерiсiн жYргiземiн деген

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 6 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

суракка жауап iздеуден бастауы керек. 45 минуттык сабак уакытын окушыларга жаца материалды тYсiндiруге жэне оны беюту Yшiн мысалдар мен есептер шыгаруга, сондай-ак окушылардыц кYнделiктi eмiрде колдана бiлу кабiлетiн дамытуга жумсау керек. Кеп жагдайда мектеп муFалiмдерi Yй тапсырмасын кайталауга кeбiрек уакыт белед^ бул жаца такырыпты айту мен беютуге кететiн уакытты кыскартады. Бул эдiстi колданудан аулак болу керек, себеб^ сабактыц негiзгi максаты окушыларга жаца такырыптыц мазмунын тYсiндiру жэне бекггу [5,6,7,8].

Балаларды есептер шыгаруга Yйрету дегенiмiз - берiлген жэне iзделiнетiн сандар арасындагы байланысты аньщтауга, олардыц негiзiнде арифметикалык амалдарды тацдауга жэне орындауга Yйрету.

1ЗДЕН1С МАТЕРИАЛДАРЫ МЕН МЕТОДОЛОГИЯСЫ

Окушыларды курд^ есептердi шыгаруга уйрету

Окушыларды есеп шыгаруга Yйрету эдiстемесiнде муFалiм накты максатка багытталган кадамдарды ескеруi кажет [9,10,13].

Бiрiншi кезецде муFалiм карастырылатын есеп тYрiн шешуге дайындалады. Екiншi кезецде муFалiм окушыларды есептiц шешiмiмен таныстырады. Yшiншi кезецде мрашмнщ карастырылып отырган типтегi есептердi шыгару кабшет калыптасады [11,12,18].

Бастауыш математика курсындаFы кYрделi есеп бiрнеше карапайым есептердi камтиды, оларда карапайым есептер олардыц бiреуi Yшiн iзделетiн сандар баскаларына берiлген сандар болатындай езара байланыскан. КYрделi есептiц шешiмi эртYрлi карапайым есептер болып бeлiнiп, бiрте-бiрте шешiмiне жеткiзiледi. Сонымен, кYPделi есептi шешу Yшiн берiлген сандар мен iзделiндi сан арасындаFы байланыстар катарын аныктап, соFан сэйкес арифметикалык амалдарды тацдау кажет [19,20,21,22].

Мысал ретiнде мына мэселенi карастырайык: «Мектепте 8 кыз, таFы 2 ул кезекшi болды. Мектепте канша бала кезекшiлiкте болды?». Бул екi карапайым мэселенi камтиды:

1). Мектепте 8 кыз бала кезекшшкте болды. Жшттер олардан еюге артык болды. Неше ул бала кезекшшкте болды?

2). Мектепте 8 кыз, 10 ул бала кезекшшкте болды. Мектепте барлы^ы неше бала кезекшшкте болды?

Бiрiншi есепте iзделетiн сан (улдар саны) екiншi есепте бершген сан (10 ул) екенш кeремiз. Бул кYPделi есептердi ретсмен шешедi: 1) 8 + 2 = 10; 2)8 + 10 = 18.

КYPделi есепт шешуде карапайым есептi шешуге катысты мацызды жацалык пайда болды: бiр байланыс емес, бiрнеше байланыс аныкталады, соFан сэйкес арифметикалык амалдар тацдалады. Сондыктан балаларды кYPделi есептермен таныстырып, есептер шыгару даFдыларын дамыту Yшiн арнайы жумыстар жYргiзiледi.

1ЗДЕН1С НЭТИЖЕЛЕР1

КYрделi есептi енгiзу жэне шешу дагдыларын цалыптастыру

КYPделi есептерге дайындык окушыларFа кYPделi есеп пен карапайым есептщ негiзгi айырмашылыFын аныктауFа кeмектесуi керек: кYPделi есептердi бiрден, яFни бiр операцияда шешу мYмкiн емес. Ол Yшiн арнайы жаттыFулар карастырылFан [23,24,25]:

1) Бершген саны жок карапайым есептердi шыFарыцыз, мысалы:

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 6 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

a) OupMaga :yK :aHe 4 :eHin aBTOKeniK öongw. OupMaga öapnwFw ;aHma :yK :aHe :e^n KeniK öongw?

ö) Yngap MeH ;w3gap экскурснaFa mw;Tw. ЭкскурснaFa öapnwFw Heme öana öapgw? TA^bMAY

OcwHgaM cypa;Tapgw o;wn, KOMnaHH^HWR ;aHma Keniri öap eKernH öinyre öona Ma (;aHma öana экскyрснaFa öapgw) HeMece Here MyMKiH eMec (on :epge ;aHma :yK Keniri HeMece ;aHma yn MeH ;w3 öap eKeHi öenrici3) cypaMgw. CogaH KeMiH öananap caHgapgw TaRgan, ecenTi mwFapagw. Eyn :aTTwFynapgw opwHgay Ke3iHge OKymwnap cypa;;a öipgeH :ayan öepMeMTiHiHe ceHiMgi, eMTKeHi, caHgw; a;napaT :eTicneyi MyMKiH, öyn :aFgaMga onap anwHagw, öyn :aFgaMga caHgap TaRganagw, an Kypgeni ecenTep öoMwHma THicri apeKeT :acanagw.

2). EipiHmi cypaKTWR :ayaöwHga KanwnTacKaH caH eKiHmi ecenTe öepinreH caHgapgw« öipi öonaTwH KapanaMwM ecenTepgiR :yöwH memi^3, Mwcanw:

a) ^w3ga 3 koah, ynga eKi koah Ken öongw. EanaHwH Heme koahw öongw?

ö) 3 koahw, yngwH 5 koahw öongw. OnapgwH öipre Heme KOflHgapw öongw?

MyFaniM öyn eKi ecenTi öip ecenneH aywcTwpyFa öonaTwHwH aMTagw: «^w3ga 3 koah, an ynga TaFw 2 koah öongw. OnapgwH öipre Heme KOflHgapw öongw?». CogaH KeMiH öananap :ynTw öipeyiMeH aywcrwpagw.

3). EepinreH mapT öoMwHma cypa; Koro.

MeH ceHgepre MaceneHi aMTaMwH, — geMgi MyFaniM, — oMnaHwn, MaFaH ;aHgaM cypa; KoroFa öonaTwHwH aHTbiRbi3: «0;ymwnap MeKTenTi öe3eHgipy ymiH 10 :acwn :aHe 8 KeK :anayma :acaMgw».

4). Kypgeni ecenTiR KypaMwHa KipeTiH KapanaMwM ecenTepgi mwFapy ;aöineTiH gaMwTy. Kypgeni ecenTepgi memygi« anFw mapTw öananapgw« KapanaMwM ecenTepgi mwFapa öinyi eKeHiH ecTe ycTaFaH :eH. Eyn Ha;Tw KypwnwMgwK ecenTepgi eHri3öec öypwH KapanaMwM ecenTepgi memy ;aöineTiH gaMwTygw öingipegi.

Kypgeni ecenneH TaHwcy ymiH öipiHmi cwHwnTa eKi-ym caöa; eTKi3inegi, ohwr Heri3ri öaFwTw öepinreH caHgap MeH i3geniHgi caHHwR apacwHgaFw öaMnaHwcrw aHw;Tay, memy :ocnapwH Kypy :aHe memyiH :a3y. EipiHmi memiMre eKi Typni apH^MeraKanw; aMangw ;oc;aH gypwc: ;ocy :aHe a3aMTy. Eyn :aFgaMga MacenenepgiR Ma3MyHw onapgw cypexreyre MyMKiHgiK öepyi KepeK. Macene MwHaga: eR angwMeH ;aHgaM MaTeMaraKanw; KypwnwMgwK ecenTi eHri3y KepeK? Eyn Typanw eKi niKip öap:

1). ^ocbrngw MeH Kangw;Tw TaöyFa apHanFaH KapanaMwM ecenTepgi ;aMTHTwH eKi npaKTHKanw; ecenTi memygeH öacTaHw3, Mwcanw: «ÄHacw öip anMa aFamwHaH 5 anMa, eKiHmiciHeH 3 anMa Kecin angw; EananapwHa 6 anMa öepgi. ÄHacwHga ;aHma anMa ;angw?» CogaH KeMiH öac;a ga KypwnwMgw; Macenenep öap.

2). CaHgw öipHeme öipniKKe a3aMTyFa :aHe ;ocwHgwHw TaöyFa KapanaMwM ecenTepgi KaMTHTwH eKi caTwnw ecenTi memygeH öacraHH3, Mwcanw: «Eip Ba3aga 7 KaMnuT, eKiHmiciHge 4 KaMnuT öap. EKi Ba3aga ;aHma KaMnuT öap?» KeMiHipeK öac;a MaTeMaTHKanw; KypwnwMgw; ecenTepgiR memiMiH ;apacTwpyFa öonagw. ^apacTwpwnFaH ecenTepgiR öipiHmici :aM ecenTeH aHw; aMwpMamwnwFw öap - ohwh mapTwHga ym caH öap, afhh eKi KapanaMwM ecen öap. Eyn öananapFa Kypgeni MacenemH ocw MaRw3gw chmotommh Te3 Tycrnyre KeMeKTecyi KepeK - ohw öip apeKeTneH öipgeH memy MyMKiH eMec. MyHga MaceneHiH

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 6 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

Ma3MyHbi cinTeMenepgi gypwc aHbiKTayFa KeMeKTecegi. Eyn «aFgaßga GananapFa Macene GoßbiHma e3 ohhh «eTKi3y oRaßwpaK.

EK ecerniR eKiHmiciHi« mapTbi eKi caH, on «aß ecen chhktm KepiHegi, coHgbiKTaH oKymbinap MyHgaß ecenrepgi Gip oпepaцнaga mwrapyra Tbipbicagbi. Ohhr YcriHe Gyn KYpgeni ecerniR «a3Ganap caHbiH GipHeme GipniKKe a3aßiy Maceneci GipiHmi KYpgeni ecerniR KanFaH GeniriH TaöygaH KHbiHbipaK. MyHgaß Macenenepgi memy GipKaTap KHbiHgbiKTapMeH GaßnaHbicrbi eKeHiH KepeMi3. CoHgbiKTaH Ta«ipHGe KepceTKeHgeß, Ym caHgw KaMTHTHH KYPflem ecenrepgi memygeH GacTaraH gypwc. MiHe, MyHbi Kanaß icTey KepeK? MyFaniM okhaw: «ÄHacbi öip anMa arambrnaH 5 anMa, eKiHmiciHeH 3 anMa Y3in angw; EananapbiHa 6 anMa Gepgi. ÄHacbiHga KaHma anMa Kangbi?». Ci3 anMa Typanw He 6meci3? (ÄHacbi öip anMa aramHHaH 5 anMa, eKiHmiciHeH 3 anMa Y3in angw). Ei3 Gyn Typanw KbCKama «a3aMbi3. TaFbi He Gmeci«? (ÄHacbi GananapbiHa 6 anMa Gepgi) ®a3aMbi3. Ci3 HeHi Gmyi«i3 KepeK? (ÄHacbiHga Heme anMa Kangw?) ®a3aMbi3. Keneci KbicKa mapT «acanagw: Y3in angw - 5 anMa «aHe 3 anMa. Eepgi - 6 anMa.

^a.raH -? a.Ma. Och nocrra apGip caH HeHi GingipeTimH TYcrngipi«i3. (TYciHgipegi.) CypaKTH aßT. (ÄHacbiHga Heme a.Ma Kangw?)

KepHeKi.iK MHHagaß: TaKTagarbi kh3 GipiHmi KaTapgaH KapTOHHaH KecinreH 5 anMaHbi anbin, ceGeTKe canagw, eKiHmi KaTapgaH 3 anMaHbi anbin, con ceGeTKe canagw; cogaH KeßiH ceGeTTeH 6 a.Ma anbin, GananapFa Gepegi. ^a.raH anManap «aGbiK, onapgw caHayra Go.Maßgw. ÄHacwHga KaHma a.Ma KanFaHbiH GipgeH Ginyre Gona Ma? Here? (ÄHaHbiR GapnbiFbi KaHma a.Ma TepreHi Ge.rici3) ÄHacbi GipgeH KaHma a.Ma TepreHiH Gine ana Ma? (Ci3 Ginyi^ MYMKiH.) ^anaß? (5-Ke 3-Ti KocaMH3.) ^ocbrngbiHbi «a3aMbi3, GipaK caHaMaßMbi3. (®a3y: 5 + 3.) Eyn KocwHgw HeHi Gingipegi? EcenTeygeH KeßiH He Gi.eMi3? (ÄHacbi GapnbiFbi Heme a.Ma Tepgi?) ÄHacbi Gananapbrna Heme a.Ma Gepgi? (6 gaHa) ÄHaHbiR KaHma a.Ma KangbipFaHbiH aßTa a.acw3 Ga? (MYMKiH.) ^anaß? (KocbrngbigaH 6-hh a3aßT.) GpHeKTep TaKTaFa, ganrepre «a3binagbi. MaceneHi Tangay Ke3iHge KaTe «ayan Gepce, oKymbinapgbiR aywTKyw 3a«gbi. Mbicanbi, Gip aMangw oKymwnap opbrngagbiM gen oßnaMaß «aTTan anagw ga, HaTH«eciH memygi «a3agw. Eyn «aFgaßga Tangay Kenecigeß opbiHganybi MYMKiH: ÄHacbiHga KaHma a.Ma Ka.FaHHH GipgeH Ginyre Gona Ma? (MYMKiH.) ^anaß? (8-geH 6-hh a3aßTwn) 8 caHH KaßgaH mwKKaH, co.aß eMec ne? (5-Ke 3-Ti kocthm.) ^eMeK, Gap.HFHH GipgeH TannagwR, GipiHmi He Gi^gi«? «aHe t.G. CogaH KeßiH och «aHe ogaH KeßiHri caGaKTapga yKcac ecenrep mwFapH.agw, o.apga Ga.a.apgH« e3 Geimme «yMwc icieyiHe Typa Ke.egi. 2-3 caGaKTaH KeßiH Gip caHgw GipHeme Gip.iKKe a3aßiygw, eKiHmici KocwHgwHH TaGygw KaMTHTHH KYpge.i eceniep mHFapyFa Go.agw, 2 caHgw Gepy mapTHMeH, Mbica.bi: «Hyp.aHHH« 10 KiiaGw Gap egi, a. EpMeKTe ogaH 3 Kiian apTHK. Hyp.aH MeH EpMeKTe Gap.biFbi Heme Kiian Go.gw?»

Mace.eHi« Gyn TYpi GoßwHma «yMHc maMaMeH GypwH Ta.KH.aHFaHFa yKcac. KYpge.i Mace.eMeH TaHbicrbipy Ke3iHge Gananap KYpgeni «aHe KapanaßwM Macenenepgi a«wpaia Ginyi KepeK. Och MaKcarra KYpgeni Macenenepgi KapanaßwM MacenenepMeH maTacTHpwn, ap «o.h Gip ecenri« Gip apeKeineH, eKiHmici eKi apeKeineH memineiiHiH TYciHgipin oTHpy Ka«er. fflbiFapMambinbiK cunaTTaFH «aTTHFynapgw ycHHy ga naßganw. Eyn eH angHMeH KapanaßHM Macenenepgi KYpgeni MacenenepMeH aywcTwpy «aHe KepiciHme. Mwcanw, Gananap Keneci MaceneHi memii: «OKymwnap khckh KaHHKynbga 10 kyh, KeKTeMri KaHHKynbga ogaH 2 KYHre KeM geManagw. OKymwnap KeKTeMri KaHHKynbga Heme kyh geManagw?». MyFaniM ecenri eKi Ke3e«MeH memyre GonaTHHgaß eiin e3repiygi ycwHagw. (OKymwnap khckh «aHe KeKTeMri

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 6 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

KaHHKynbga Heme KyH geManagw?). Eyn peTTe öepinreH memiM öoMwHma ecenTep mwFapyFa apHanFaH :aTTwFynapgw, coHwMeH ;aTap, gaMwH ecenneH öipre mwFapwnaTwH ecenTepre y;cac ;wc;a :a3öaFa Heri3genreH ecenTepgi mwFapygw ;ocy ;a:eT. KeMiHipeK I, II, III cwHwmapga eTinreH MaTepuanFa öaMnaHwcrw Kypgeni ecenTep mwFapwnagw. Mwcanw, I cwHwnTa Kocy :aHe a3aMTy aMangapw OKwTwnagw, coFaH caMKec Kypgeni ecenTep mwFapwnagw; II cwHwnTa KeöeMTy :aHe öeny OKwTwnagw, coFaH caMKec Kypgeni ecenTep mwFapwnagw. ÄpH^MeTHKanw; aMangapgwH KacueTTepiH 3epTTereHge ecenTep apTypni TacingepMeH mwFapwnagw.

O;ymwnap yMpeHreH caMwH ecenTep KHwHgaM Tycegi. Eyn :aRa KocwnwMgapgw, afhh KapanaMwM ecemepgiR :aRa TypnepiH KypgeneHgipin HeMece ;ocy ap;wnw HeMece opwHganaTwH опepaцнanapgwц caHwH KeöeMTy ap;wnw :y3ere acagw. ^ereHMeH, Macenenep eTe Kypgeni eMec :aHe Ken ;wpnw öonyw KepeK. KeMöip meKTeynep öap: I cwHwnTa era-ym apeKeTTi ecenTep, II cwHwnTa era-ym apeKeTTi ecenTep, III cwHwnTa eKi-TepT apeKeTTi ecenTep mwFapwnagw. EcenTepgi memyre öaMnaHwcTw öananapFa ecenneH :yMwc icreygiH :annw agicTepiH yMpeTyg^ MaRw3w 30p. Eyn öananapgw npoöneMaHw e3 öeTiHme TangayFa :aHe caMKec öaMnaHwcrapgw aHw;TayFa, cohwh imiHge cypeTTepgi naMganaHygw, ecenTepgi memy :ocnapnapwH, memiMgepgi :aHe TeKcepygi yMpeTygi öingipegi. ^OPMTMH^M^AY

MeKTen Ta:ipuöeciHge ecenTep mwFapy gaFgwnapwH gaMwTygwH Keneci agicTeMeci e3iH^ KyHgwnwFwH KepceTTi. O;ymwnap TancwpMa TypiHge ecenTepgi memy :ongapw Typanw Hyc;aynap anagw. TancwpManap KapTOHKanapFa :a3wnwn, o;ymwnapFa TapaTwnagw. EcenTi memyge öananap KapTOHKanapgaFw TancwpMaHw ap :onw ;aTaR öenrineHreH TapTinneH opwHgaMgw :aHe TancwpMaga Tanan eTineTiH ecenneH :yMwc icTey gaFgwnapwH urepegi, afhh ecenneH :yMwc icreygiH :annw agiciH gaMwTagw. MiHe, ocwHgaM TancwpManapgwH öip Hyc;acw:

1. MaceneHi o;wn, He aMTwnFaHwH enecreTi^.

2. npo^ccreH He yMpeHrem^gi :a3wn anwäre.

3. 3p caH HeHi öingipeTiHiH Tycrngipin, cypa; koMwhw3.

4. ^ayanra KaHgaM caH :acanFaHwH oMnaHwHw3: öepinreH caHgapgaH Ken ne, KeM öe?

5. Cypa;;a öipgeH :ayan öepyre öona Ma, :ok na, cohw oMnaHwHw3, erep :ok öonca, ceöeöiH aMTwHw3. MaceneHi memygiH :ocnapwH :acaHw3.

6. fflemiMgi aa;TaHw3.

7. fflemiMgi TeKcepin, npoöneManw; cypa;;a :ayan öepi^3.

8. ^ayan TaöwnFaH caHHaH Ken HeMece a3 öonyw MyMKiH öe? OMnaH. Eyn KaHgaM :aFgaMnapga öonyw MyMKiH? KapTOHKanap OKymwnapgwH e3 öeTiHme ecen mwFapy gaFgwnapwH gaMwTyFa mwHwMeH KeMeKTecyi ymiH öenrini öip KagaMgapgw opwHgay ;a:eT.

EipiHmi Ke3eRge öananap ap TancwpMaHwH MaHiH TyciHin, ohw opwHgayFa yMpeHyi KepeK. Mwcanw, onap «MacenemH He Typanw eKeHiH enecreTy» HeHi öingipeTiHiH, «memiMgi :ocnapnay» HeHi öingipeTiHiH :aHe T.ö. :aHe onap MacenemH He Typanw eKeHiH, memiMgi KanaM :ocnapnay KepeKTiriH öinyi KepeK :aHe TaFw öac;a. Eyn gaFgwHw MeHrepy Ke3eR öipiHmi cwHwnTa MyFaniM ecen mwFapFaH caMwH TancwpMaHw aMTwn, yMpeTKeHge eTegi.

EKiHmi Ke3eHge (II cwHwn, o;y :wnwHHR öacwHga) OKymwnap TancwpManap :yMeciMeH TaHwcagw :aHe onapgw ecenTepgi mwFapyga KongaHygw yMpeHegi. O;ymwnap

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 6 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

öenceHginiK KapTanapwH anagw. öp :aFgaMga maMaMeH 6-10 caöa;Ta öananapgwR öipeyi ap TancwpMaHw gaywcTan OKugw, onapgwR opwHgany ceöeöi ge gaywcran o;wnagw.

YmiHmi Ke3eRge OKymwnap ecenTep :yMeciH MeRrepin, e3 öeTiHme ecen mwFapyga KongaHa öinyi KepeK. Ocw MaKcarra Keneci 10-15 caöa;Ta OKymwnap ecenTep mwFapy ymiH TancwpManap KapTacwH naMganaHagw, öipa; imiHgeri TancwpMaHw o;wn, TyciHiKTeMeHi gaywcTan OKugw. Ocw :yMwcrwR HaTu:eciHge OKymwnap epiKci3 TancwpManap :yMeciH MeRrepegi.

TepTiHmi Ke3eRge OKymwnapgwR öepinreH TancwpManapFa caMKec ecenneH :yMwc icrey gaFgwcw ;anwnTacagw. Eyn Ke3eRge öananapFa KapTOHKanap ;a:eT eMec, eMTKeHi, onap TancwpManapgwR öapnw; :yMeciH urepreH, cohwr Heri3iHge OKymwnap Te3 oMnaM anagw. Eyn OKymwHwR ecenneH :yMwc icrey agiciHiR KanwnTac;aHwH KepceTegi. CogaH KeMiH o;ymwnap öyn agicTi ecenTiR :aRa TypiMeH :yMwc icTereHge ge, TaHwc MaTeMaraKanw; KypwnwMgw; ecenTepgi memy agicTepiH :annwnay Ke3iHge ge naMganaHagw.

EcenneH :yMwc icTeygiR :annw agiciH KypacTwpFaH Ke3ge MyFaniM öyn agicTi öapnw; öananap öipgeM MeRrepe anMaMTwHwH ecTe ycTayw KepeK: KeMöip öananap KapTaMeH öip aM :yMwc icTece, KeMöipeynepiHe 2-3 aM ;a:eT öonagw. CoHgw;TaH öyn :annw agicTi ani urepMereH öananapFa KapTanapgw naMganaHyFa twMwm cany ;a:eT eMec. ^ereHMeH, öyn TancwpManapgw :aTraygwR ;a:eTi :ok - onapgw KaMTa-;aMTa MeRrepy KepeK. EcenTepgiR KeMöip TypnepiMeH :yMwc icTereHge TancwpManapgw ;ongaHygw KemeHgi Typge KapacTwpFaH :eH: öapnw; TancwpManap ecenTiR :aRa TypiH eHri3y Ke3eRiHge opwHganagw; Ecen mwFapy gaFgwnapwH gaMwTygwR öyn Ke3eRiHge OKymwnap memiMiH Tan;aHma TancwpManapgw peTiMeH opwHgayw ;a:eT. EcenTi o;wFaHHaH KeMiH o;ymw ecenTi mwFapy :onwH öince, öinMece, Keneci TancwpMaHw opwHgayw KepeK, afhh «Keneci accHcreHni ma;wpy» KepeK: ecenTi ;wc;ama :a3wn anwn, ohw memyre Twpwcy; :aHe TaFw öac;a. OnaM öonMaca, afhh o;ymw öapnw; TancwpManapgw opwHgan, MaceneHi memnece, MyFaniM KeMeKTecegi. Ta:ipuöe KepceTKeHgeM, ecenTepgi memy gaFgwnapw TancwpManap KapTanapwH naMganaHFaH Ke3ge Tonw; :aHe :wngaMwpa; öonagw. CoHwMeH ;aTap, ecenTep mwFapy gaFgwnapwH TeK KymTi :aHe opTa öiniMi öap OKymwnap FaHa eMec, öiniMi TeMeHgey OKymwnap ga MeRrepegi.

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 6 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

REFERENCES

1. 28 январьдагы 2022 жыл «2022-2026 жылга арналган жаца Эзбекстанныц даму стратегиясы» туралы ПФ-60 Республикасы Президентшщ Жарлыгы.

2. М.Ахмедов, Н.Абдурахмонова, М.Жумаев. Жалпы орта бшм беретiн мектептердщ 1-сыныбына арналган окулык. Ташкент, «Турон-Икбол», 2020

3. Н.Абдурахмонова, Л.Уринбаева. Жалпы орта бшм беретш мектептер 2-сыныпка арналган окулык. Ташкент. Янгиюль полиграф кызмет^ 2018 ж.

4. С.Бурхонов, О.Худоёров, К.Норкулова, Н.Рузикулова, Л.Гойибова. Жалпы орта бшм беретш мектептердщ 3-сыныбына арналган окулык. Ташкент, «Шарк» баспа-полиграфиялы; акционерлiк когамы, 2019 ж.

5. Н.У.Бикбаева. Жалпы орта бiлiм беретш мектептердщ 4-сыныбына арналган окулык. Ташкент, «Мрашм» баспасы. 2020.

6. Р.Ишмухаммедов жэне т.б. Бiлiм берудеп инновациялык технологиялар. - Т .: Истеъдод, 2008. -180 б.

7. С.Элихонов. Математиканы окыту эдiстемесi. -Т.: «Шолпон» баспасы, 2011. - 304 б.

8. Жас математиктердщ энциклопедиялык сeздiгi.-Т.: Энциклопедиялардыц бас редакциясы, 1991. - 480 б.

9. Оценка достижения планируемых результатов в начальной школе. Система заданий. В 2ч. Ч.1/М.Ю.Демидова, С.В.Иванов, О.А.Карабанова и др.-М.: Просвещение,2000.-215.

10. Эзбекстан Республикасыныц Халыкка бiлiм беру министрлш: www.uzedu.uz.

11. Элеуметтiк акпараттык бшм беру порталы: www.ziyonet.uz.

12. https://www.lex.uz - Эзбекстан Республикасыныц зацнамасы ¥лттык мэлiметтер базасы.

13. http://www.rtm.uz - Республикалык бiлiм орта орталыгы сайты.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.