CC BY
141Ш1 Wschodnioeuropejskie Czasopismo Naukowe (East European Scientific Journal) #2(54), 2020 61 УДК 372.862 ГРНТИ 14.85.09
Serikbayeva A.B., Segizbayeva M.S.
Department of applied mathematics and computer science, Karaganda state University named after E. A. Buketov, Kazakhstan
TECHNOLOGY OF EDUCATION IN THE GLOBAL INFORMATION COMMUNITY AS A TOOL FOR THE FORMATION OF INFORMATION CULTURE OF THE INDIVIDUAL
Серикбаева А.Б., СеЯзбаева М.С.
Колданбалы математика жэне информатика кафедрасы, Е.А. Бекетов атътдагы Караганды меммлекеттжyHueepcumemi, Казацстан
Т¥ЛГАНЬЩ АЦПАРАТТЬЩ МЭДЕНИЕТ1Н ЦАЛЫПТАСТЫРУ Ц¥РАЛЫ РЕТ1НДЕ ГАЛАМДЬЩ АЦПАРАТТЬЩ ЦОГАМДАСТЬЩТАГЫ Б1Л1М БЕРУ ТЕХНОЛОГИЯСЫ
Summary. The effectiveness of the modernization of the educational process is largely determined by the desire of students to new knowledge, their mastery of new competencies. The methodological basis for the development of a new generation of standards is based on a system-effective approach. The task of the teacher at the present stage is to increase the level of knowledge of students through activities. The main element of the educational process is the solution of the educational problem of students, in which special attention is paid to the methods of its solution, rather than the content. In the course of collective research, the student creates an intellectual product for solving problems and compares it with a sample. In this case, information and communication capabilities play an important role. The article presents the characteristics of the use of technology in various lessons.
Аннотация. Бшм беру YДерiсiн жацгыртудыц тшмдшп кеп жагдайда бшм алушылардьщ жаца бшмге ^мтылысын, олардьщ жаца к¥зыреттiлiктердi мецгеруш аньщтайды. Жана буын стандартын к¥растырудыц эдюнамалык непзше жуйелш-ю-эрекет тэсш салынган. Педагогтщ казiргi кезецдеп мiндетi-iс-эрекет аркылы окушыныц бшм децгешн кетеру. Оку YPДiсiнiц басты элемент окушылардыц оку мщдетн шешу болып табылады, онда мазм^ны емес, оны шешу тэсiлдерiне баса назар аударылады. ¥жымдык зерттеу ж^мысы барысында бiлiм алушылар мiндеттердi шешудщ зияткерлiк енiмiн жасап, оны Yлгiмен салыстырады. Б^л жагдайда акпараттык-коммуникациялык мYмкiндiктерi мацызды рел аткарады. Макалада эр тYрлi сабактарда технологияны колданудыц сипаттамасы берiлген.
Key words: activity-value training, information and communication technologies, educational task, lesson of learning new material, lesson of generalization and repetition, lesson of final control, lesson of knowledge correction, extracurricular work, information search, teacher's activity
Кiлттi сездер: цывметт^ц^ндыты-ц оцыту, ацпараттыц-коммуникациялыц технологиялар, оцу тапсырмасы, жаца материалды зерттеу сабагы, цорыту жэне цайталау сабагы, цорытынды бацылау сабагы, бiлiмдi тузету сабагы, сыныптан тыс жумыс, ацпаратты i-здеу, мyгалiмнiц цызметi.
Жыл сайын бшм беру саласына жаца акпараттык жэне коммуникациялык технологиялар енпзглуде. Олар бiр мезплде бшм алу Ke3i репнде жэне бшм беру процесшщ децгей мен тшмдшгш арттыруга мYмкiндiк беретiн педагогикалык к¥рал ретiнде эрекет етедг Бiлiм беру мекемелерiнiц мiндетi бiлiм берудi жацгырту ягни, тек бшм беру мазм^нына гана емес, сонымен катар бiлiм беру Yдерiсiне де eзгерiстер енгiзудi кажет етедг Осыдан жаца акпараттык-коммуникативтiк
технологияларды колдану, элеуметтiк бейiмделген т^лганы тэрбиелеу жэне непзп к¥зыреттшкп калыптастыруга багытталган технологияларды пайдалану кажеттiлiгi туындайды.
Окыту практикасы жэне элемдiк педагогикалык ойдыц тарихынан окытуды ^йымдастырудыц эртYрлi формалары белгш болды. Олардыц пайда болуы, дамуы, жетiлуi жэне олардыц кейбiреулерiнiц бiртiндеп жойылуы дамушы когамныц талаптарына байланысты. Кргамныц дамуындагы эрбiр жаца тарихи кезец
окытуды ^йымдастыруга ез i3m салады. Кдорп когамныц ерекше белгшерг
- каркынды даму каркыны;
- ашык акпараттык кецiстiкке кешу;
- жаhандык проблемалардыц eсуi;
- eмiрдi демократияландыру;
- экономиканыц серпiндi дамуы;
- "адами капитал" мэнiнiц есуг
БYгiнгi педагогтардыц мiндетi окушыга дагды, бiлiк жэне бiлiм беруге багытталган окыту емес, баланы окытуда коршаган элем мен eзiн-eзi тануга мYмкiндiк беретiн бiлiм беру ж^мысын ^йымдастыру болып табылады.
Элвин Тоффлер: "ертецп кYннiц сауатсыз адамы оки алмайтын адам емес, окуды Yйренбеген адам болады"деп айткан. Сондыктан заманауи бшм берудщ максаттары:
- дербестiктi жэне eзiн-eзi ^йымдастыру кабiлетiн дамыту;
- к¥кьщтык мэдениеттiц жогары децгейiн калыптастыру;
- тeзiмдiлiкке тэрбиелеу;
- жасампаздьщ кызметке кабшеттшкп дамыту.
Бiлiм беру мекемелершщ алдында тек бiлiм беру мазм^нына гана емес, сонымен катар бшм беру YДерiсiне айтарлыктай eзгерiстер енпзу мiндетi т^р. Жана акпараттык-коммуникативтiк технологияларды колдану, элеуметтiк -бейiмделген т^лганы тэрбиелеу жэне негiзгi кузыреттшкп калыптастыруга багытталган технологияларды пайдалану кажеттшп туындайды. Б^л ретте:
1. бiлiм парадигмасы б^рынгыдай кYшке ие емес, б^л акпарат кeлемiнiн eсуiмен жэне оган кол жеткiзудiн женiлдiгiмен байланысты.
2. адам узак уакыт бойы езш табысты жетiлдiруге кажеттi бiлiм алу Yшiн оку мерзiмiн ^лгайту кажет. Б^л ретте окыту тиiмдiлiгiнiн тeмендеуi байкалады.
3. басымдык бiлiмге койылмайды, м^нда кажеттi бiлiмдi калай кол жетшзуд^ оларды интеграциялауды не к¥руды Yйрену туралы акпарат берiледi.
Барлык Yш аспект кызмет нэтижелерiне жатады, ал кызмет деп мiндеттердi шешудi айтамыз. Койылган мiндеттердi шешу кезшде жана бiлiм беру технологияларын пайдалану кажет. Олардын катарына жаhандык акпараттык когамдастыктагы бiлiм беру технологиялары шред^
Жаhандык акпараттык когамдастыкта бiлiм беру технологиясын пайдалану багыттары:
- казiргi замангы компьютерлiк телекоммуникация к¥ралдарын колдану кезвде кажеттi акпаратты тиiмдi iздестiрудi ^йымдастыра отырып, гылыми зерттеу журпзу дагдыларын калыптастыру;
- проблемалык мэселенi шешу тэалдерш аныктау;
- ж^мыстын нэтижесш когамдык даму жетiстiктерiмен салыстыру аркылы сонгы кезенде жYргiзiлген кызметтiн рефлексиясы.
Жаhандык акпараттык когамдастыктагы бiлiм беру технологиясын (ЖАКБТ) пайдалану бiлiм алушылардын к¥ВДылыкты багдарларымен бiрге т^лганын акпараттык мэдениетш калыптастыруга багытталган.
Жаhандык акпараттык когамдастыктагы бшм беру технологиясынын ерекшелжтерг
- акпаратты берудi барынша азайтуга мэн берiледi;
- арнайы тандалган мiндеттер жYЙесi негiзiнде бiлiм алушыларды дамыту ашык акпараттык кенiстiкте жYзеге асырылады;
- когам Yшiн манызды болып табылатын бiлiм алушылардын т^лгалык к¥ВДылыктар жYЙесiн калыптастыру;
- педагог бшм беру YPДiсiнiн менеджерi жэне сарапшы кызметiн аткарады. Оларга максаттар койылады жэне нэтижелер жоспарланады, окушылардын кызметi ^йымдастырылады жэне
баскарылады, сондай-ак алынган нэтижелерге сараптама жYргiзiледi;
- окытудьщ проблемалык жэне модельдiк эдютерш тацдау;
- курс такырыбын ез бетшше оку Yшiн сабак блогы бiлiм беру YДерiсiнiц к¥рылымдык бiрлiгi болады;
- мiндеттердi шешу оку YДерiсiнiц негiзгi элементi болып табылады.
ЖаИандык акпараттык когамдастыктагы бiлiм беру технологиялары (ЖАКБТ) кызметпк-к^ндылыктык технологияларга жатады, сондыктан бiлiм беру ерекшелiктерi мiндеттердi шешу тэсiлдерiне ауыстыру орын алады, ал олардыц мазм^ны екiншi орынга койылады. Осы себептi оку мшдетше оныц мазм^нынан, шарттарынан жэне максатты талап етуден баска, ^жымдык ойлау кызмеп керметiлген акпараттык мiндеттiц компоненттерi жатады. Б^л к¥ВДылыктар жYЙесiн, ягни коммуникациялык мiндеттердiц компоненттерiн эзiрлеуге багытталган.
Мшдеттщ бiр белiгi кiлттiк сездер бойынша акпаратты iздеу болып табылады. Сондыктан акпарат кездершщ шамалы санын накты керсету ^сынылады. Оларга мазм^ны бiлiм беру стандартына сэйкес келетш дереккездер жатады. Бiлiм алушылар ез шешiмдерiн б^рын ойлап табылган, ягни мэдениетке жалпы кабылданган мэдени Yлгiлер болып табылатын, шешiм н^скаларымен салыстыру мYмкiндiгiнiц бар болуы аса мацызды.
Оку мiндетi Yш компоненттен тирады:
1. Танымдык,б¥л мазм^ны, шарттары мен максатты талап етуден тирады.
2. Акпараттык, б^л iздеу мен ендеудi камтитын акпараттык деректер. Мазм^ны бар бшм беру стандартына сэйкес келетш дереккездерге артыкшылык беру керек. Акпараттык мiндет компоненттерiн ^сыну, корытындылауды талап ететш косымша тапсырмалар тiзiмiн берудi кажет етедi. Мысалы:
- акпараттык iздеу Yшiн к1лт сездердi тандау;
- кажеттi акпаратты табу жэне жинау;
- табылган деректердi талкылау жэне талдау;
- корытынды жасау;
- ез корытындыларын белгiлi т^лгалардыц корытындыларымен салыстыру.
3. Коммуникациялык. ¥жымдык ойлау кызмеп когамда кабылданган к¥ВДылыктар жYЙесiн эзiрлеуге багытталган. Бiлiм мен iскерлiктер мiндеттердi шешудегi кызмет нэтижесi ретiнде эрекет етед^
ЖаИандык акпараттык когамдастыктагы бшм беру технологиясынын (ЖАКБТ) iс эрекеттер тiзбегi:
- энгiме тYрiнде етшзшетш кiрiспе кайталау;
- жаца материалды ^жымдык шешу тYрiнде зерттеу. Ягни, штап не интернеттен алынган танымдык есептер, акпараттар негiзiндегi практикикумды колдану. Материалды ^гыну жэне окытудыц жоспарланган нэтижелерiнiн ец теменгi
geHreniHe canKec KejeTiH KH3MeT Taciggeprne aKqenrrepgi aybicrapy Harare 6ojbin Ta6biflagbi;
- gaMbrrarbiH gн$$epeнцнaflgbI 6eKiTy. BijiM ajymbijapgbiH KH3MeTiH 6ac«apy 6florbiHbiH 6acTH эfleмeнтi 6ojbin caHajagH. Äajm^i, an KeniHHeH ^orapbi (ijrepi) geHrengeri TancbipMajapgbi memy 6ijiM ajymbijap to6hhhh Heri3ri K¥paMbiMeH ge negaror 6acmbijbiFbiMeH, coHgan-a« öajajapgHH ®eKe TonrapHMeH ®Y3ere acbipbiflagbi. öp6ip TancbipMaHbi Taj^Hjay MiHgeTTi caT 6ojbin TaÖHjagH. Ton KH3MeTiH 6arajaygbi TajKbiflayra KaTbicymbinap ®ypri3egi. Ton K¥paMbi gHHaMHKajHK cunaTKa ue,oj MaTepuaggbi urepy MoHHTopHHriHiH HSTH^enepiMeH (KeciKTep, TecTTep, 63iHgiK ®aHe 6aKbinay ^YMbcTapM) aHbiKTajagbi.
Ca6aKTbin YHbMgacT^ipy ^opMacbi peTiHge CeMHHap-npaKTHKyM caHajgbi. Kejeci ca6aKTapgbi ®o6ajay ajgbHFu ca6aKTHH HaTH^ejepi Heri3iHge ®ypri3ijegi. AKnaparrbiK i3gey ®Ypri3yre ®aHe gepeKK63gepMeH TonrapgHH gep6ec ^Mbicbma Ken ya^biT Ka^eT. CoHgbiKTaH ^mhcth TajKbijay пpoцeciнe ge Ken yaKHT KeTegi. Erep och ^arganga 6apjHK KoHbmraH MaKcarrapra koj ®eTKi3ijreH 6ojca oHga ca6aK meH6epiH KenenTy Kadern jiriH Tygbipagbi.
öp Typji ca6aKTapga ®AK£T KoggaHbijybiH KapacrapanbiK.
^ana MaTepua^gti Hrepy caßaFti. ^ana MaTepuajgH erepy ymiH 6a3ajHK 6ijiMHiH Ma3M¥Hbm 6eKiTKeHcoH OHMH KanTajayHH ^nbiMgacTbipy KepeK. B^fl gapic, anriMejecy, apTypji geHrengeri TancbipMajapgbi TonTHK memy 6ojyH mymkIh. MaTepnajgbi urepy MoHHTopuHri Heri3iHge TancbipMajapgbi memy YmiH Tonrap KajbinTacagbi. ^orapbi geHrengeri TancbipMajapgbi KojgaHFaH Ke3ge, 6ip MarbiHajbi memiMgepi ®ok Tanc^ipMajapgH TaHgay KepeK.
BacTanKH KanTajay YmiH gapicTep TYpjepi Kejecigen 6ojyH mymkIh::
- Kepi 6aHjaHbic пpннцнпi 6onbiHma gapic:
- apajac;
- npo6jeMajbiK;
- npoBoKa^ajbiK gapic;
- ohhh ^opMajapHH KojgaHy gapici.
MaHbi3gbi 6ojbin yh TancbipMacbiH
KajbinTacTbipy caHajagbi. Kejeci acneKTijepre Ha3ap aygapy Ka^eT:
- ap 6ijiM ajymHFa yh ®¥mhchh yaKHTbiHga ®aHe KejeMgi opbiHgaygbi e3 6eTiHme ^ocnapjayra MYMKiHgiK 6epy;
- 6ijiM ajymH e3 Kajaybi 6onbiHma 6a3ajHK TancbipMaHbi 6acKa gepeKKe3gepgeH KenenTe ®aHe TOjbiKTbipa ajagH, coHbiMeH KaTap negaror KeMeKmi, KeHecmi, capanmbi pejiH aTKapagH.
^opuTMHgu >KOIIC KaÖTa^ay caßaFti. B^fl TaKbipbinTbiH Ma3M^HH ®aHe agic-Tacijgepre Ha3ap aygapy apKbijbi TangajraH ^mhc Tacijgepi 6onbmma KopHTHHgHjay ca6arbi. KpcbiMma KejeMgi MaTepuajgH 6ejrijeygeH 6acKa, 6Mm ajymbijapgbiH Heri3ri ®aHe KocbiMma MaTepuajgH MeHrepy Ke3iHge 6ipgen Tacijgepgi KojgaHyHHaH Ty^iHgaraH TaK^ipHnTH 6eKiTy ®Ypri3ijegi. OcHHgan ca6aKTH
eTKi3y TYpi apTYpji 6ojyH mymkIh: ecenTepgi memy 6onbiHma npaKTHKyM, ceMHHap, ohhh ®aHe t. 6.
CeMHHap TYpiHge ca6aK eTKi3y Kejeci negarorHKaj^iK MiHgerrepgi memyre MYMKiHgiK 6epegi:
- KaHganga 6ip ca6aK meH6epiHge ®aHe $H3HKa, xhmhh, 6uojorHH ®aHe t. 6. 6onHHma ajraH 6ijiMgepiH KemeHgi KojgaHHjyHH KaMTaMacH3 eTy;
- 6ijiM ajymHjapgHH Heri3ri ^FHMgap, 3aHgap,TeopHajapgbi ^YnejeHgipy Ka^errijiri;
- 6ijiM ajymbijapga apTYpji Ta6uraT K¥6HjHcTapHHHH e3apa 6aMjaHbicbi TypajH TYciHiKTepgi Kaj^mTacT^ipy YmiH ^argan ®acay;
- 6ijiM ajymHjapga ajeMHiH 6iperen cypeTiH Kaj^mTacT^ipy YmiH ^argan ®acay.
ATajraH MiHgerrepgi memy 6apbicbiHga oKy MaTepuajHHHH Heri3i epeKmejeHegi ®aHe oKHTygHH eH oKHTygHH ^ocnapjaHraH HaTH^ejepimH TeMeHri geHrenge MeHrepyi 6onHHma KH3MeT TacijgepiHe epeKme MaH 6epijegi. Ocm Ke3eHHiH Ta6HcTHjHFHHa Ke3 ®eTKi3reHHeH KeniH, negaror gaMHTaTHH gн$$epeнцнaggн 6eKiTyre Kemegi. Oj YmiH ajgHMeH ®ajnH, cogaH KeniH ^orapw geHrengeri Tanc^ipMajap memijegi. CoHgHKTaH ^orapw geHrengeri Tanc^ipMajapgH memy YmiH TangajraH Ti3iMgeri Tanc^ipMajapra Ha3ap aygapy KepeK. Ce6e6i oKHjaTHH naH cajacHHHH gayjH MacejejepiH KepceTeTiH, 6ip MaFMHajH memiMi ®ok Tanc^ipMajap 6ojyH MYMKiH. BijiM ajymHjapra ocHHgan TancbipMajapgbi 6epy ca6a«Ta MHHagan cuTyaquaHMH TybmgaybiHa aKejegi: "^ajnHra opTaK 6ijiM 6epy" TypajH memiMgi emKiM 6ijMengi, enTKeHi aji g^pHc, ajgHH aja 6ejriji memiM ®ok. ^eMeK, memiMHiH e3 H^cKacHH ^cHHa oT^ipHn, KaTejecy Kayni ®ok. BipHeme Ke3KapacTH epKiH TaHgay ajgbrnga 6ijiM ajymHjap e3 memiMiH Heri3gey, e3 Ke3KapacHH gajejgey YmiH 6ejceHgijiriH KepceTyre Ma®6Yp. M^Hgan negarorHKajHK Tacij 6ejceHgijiKTiH,
KoMMyHHKa6ejbgijiKTiH, ecTy ®aHe THHgay, Tajgay, memiM Ka6bjgay 6ifliKTiflirimH gaMyHHa HKnaj eTegi. BijiM ajymbiHbiH e3 niKipi ^arganga ®eKe 3HHTKepjiK KM3MerriH eHiMi 6oj^m Ta6HjagH.
^^mhc 6apHc^iHga 6ijiM ajymHjap to6m K¥pHjagH. Ojap guHaMHKaj^iK, sfhh o«y MaTepuajHH MeHrepy MoHHTopHHriHiH HaTH^ejepiHe 6anjaHHcTH ojapgHH K¥paMH e3repyi mymkIh. öp6ip TonTHH ®^mmc icTey yaKHTH TancbipMaHbi memy MeH TajKHjayra 6anjaHHcTH aHMKTajagH.
^apananHM 6ijiM 6epy TexHojoruacHHga
TancbipMajap 6ijiM MeH icKepjiKTi 6eKiTy K¥pajH
6ojHn Ta6HjagH, aj ^A^BT TexHojoruacHHga 6ijiM MeH icKepjiKTep Tanc^ipMajapgH memy 6onHHma ic-apeKerriH HaTH^eci 6ojagH. B^fl 6ijiM 6epy YgepiciHge gacTYpji ®aHe нннoвaцнaJ^Iк TacijgepgiH Heri3ri an^ipMamMj^iFH 6ojbm Ta6HjagH. öp TYpji Tanc^ipMajap ^hhhthfhh memyge 6ijiM ajymHjap e3gepiHiH ®eKe epeKmejiKTepiHe, o«y ^^MMCHHHH ^^ijgaMgHFHHa 6anjaHHcTH ap TYpji genrenjepre koj ®eTKi3egi. B^j TeK ®ajnH Ma3M^HgH Heri3i 6ap ap KancHcHHa ®eKe 6ijiM TpaeKTopuajapHHHH 6ojyHH pacTangH. ^fhh,
сабад блогыньщ басты элемент дамытатын дифференциалды бек1гу болып табылады.
ЖАК^Т - компьютердi долдану белгiлi жэне дажетп болып габылагын гехнологиялардын 6îpî. Б^л долдану бiрнеше аспекгiлерге ие.
Оду материалын бек1гу барысында компьютер одыгу тренажерi ретiнде долданылады. М^нда жогары сапалы одыту багдарламаларымен, тренажер багдарламаларымен жэне бадылау багдарламаларымен жабдыдталган
компьютерлердщ болуы дажет. М^ндай ж^мыстын тшмдшп кеп жагдайда эрбiр бiлiм алушыга мыналарды:
- тапсырмалар мен жаттыгулардын жеке жиынтыгы;
- жеке ж^мыс дардыны,
- ж^мысты орындаудын толыд дербестiгi жэне б^л ретте Yздiксiз бадылау жэне басдаруды дамтамасыз ету мYмкiндiгiмен аныдталады.
Бекiту кезенiнде, компьютер жалпы жэне жогары денгейдегi тапсырмаларды орындауда топпен ж^мыс iстейтiн бшм алушылар Yшiн интеллекттi кYшейту д^ралы ретiнде де долданылуы мYмкiн. Топпен ж^мыс iстеу кезiнде бiлiм алушылар тапсырмаларды шешу Yшiн идеяларды, шешiмнiн эр тYрлi н^сдаларын, басда тапсырмалармен байланысын аныдтау жолдарын табады, ал оларды есептеу, д¥ру компьютердщ кемегiмен орындалады. Б^л жагдайда орындаушы багдарламалар, имитациялыд жэне модельдеушi багдарламалар, Деректер дора, электрондыд кестелер, мэтщдш процессорлар жэне графикалыд редакторлар, сондай-ад басда да багдарламалар мен Интернет долданылады.
Тадырыпты игеру бойынша сабадтын белiгi сонына жеткенде, бiлiм алушыларга бYкiл тадырыпты толыгымен керуге, дайталауга, менгерген бiлiм мен бiлiктердi жуйелеуге, материалды менгерудiн езiндiк денгейiн тYсiнуге мумшндж беретiн жалпылама дайталауды ^йымдастыру дажеттiлiгi туындайды. Б^л жагдайда сабадта ж^мысты ^йымдастырудын ен тиiмдi формаларынын бiрi кенес беру болып табылады, онын барысында тадырыптыд немесе дорытынды бадылауга дайындыд жYргiзiледi.
Дорытынды бакылау ca6aFbi. Кррытынды сабадтарда бiлiм алушылар оду пэншщ ерекшелiгiне байланысты бадылау ж^мыстарын орындайды, тапсырмаларды шешудi доргайды, шагын жобалар мен т. б. презентацияларды еткiзедi.
Эдетте бiлiмдi бадылау сабагы Yш денгейл1 жазбаша ж^мысты бiлдiредi, ол балалар Yй тапсырмасы (негiзгi жэне досымша) ретiнде алган тапсырмаларга ^дсас тапсырмалардан д^ралады. Тапсырмалар дарапайымнан кYрделi
тапсырмаларга етедi: данагаттанарлыд денгейдiн ек1 - Yш тапсырмасы (2-3 балл), 4 баллга бiр-екi тапсырма, 5 баллга бiр тапсырма. Барлыд денгейлер надты бел1нген жэне бшм алушылар эр тапсырманын "салмагын" бiледi.
Б^л ж^мысты орындау Yшiн негiзгi талаптарды ескеру дажет. Ягги, одушылар датан тэртiп бойынша бiрiншiден бастап сонгы тапсырмасына дейiн орындайды. Б^л ретте, бiлiм алушылардын онын денгейiне сэйкес келетiн тапсырмаларды тандау мYмкiндiгi жод. Егер бiлiм алушыларда Yй тапсырмасы бойынша ж^мыс ютесе жэне осындай тапсырмалар бадылау ж^мысында кездескен жагдайда,бадылау тапсырмаларын шешудiн табысда жететiнiне сенуге мYмкiндiк бередi.
взшщ жеке ерекшелiктерiне байланысты кептеген бшм алушылар тапсырмаларды баяу орындайды. Педагог осы сэтп дарастыруы керек жэне эр бшм алушы Yшiн долайлы жагдай жасауга тырысу керек. Сонымен доса бiлiм алушы багасын арттыру мадсатында б^рын тапсырылган тадырыптардын кез келгенiн дайта тапсыруга мYмкiндiгi болады. Б^л тYзету сабадтарында жасалады. Бшм алушы б^л эрекет саны шектеулi екенiн тYсiнуi тиiс.
Бiлiм алушылардын ж^мыстары егжей-тегжейлi жэне м^дият тексерiледi, ейткенi педагог тадырыпты игерудщ табыстылыгы туралы адпарат алуы тшс. Сонымен датар бiлiмдi тYзету сабагын етк1зу Yшiн негiз дайындау керек.
Бiлiмдi тузету сабагы. Бiлiм мен юкерткп тYзету сабагында педагог одушы топда бiрiгуге жэне ез ж^мыстарын бiрлесiп талдауга мYмкiндiк бере алады. Жогары балл алган бiлiм алушылар осы сабадта сыныптастарына кенесшi бола алады немесе стандартты емес тапсырмаларды, жогары жэне терендетшген денгейдегi тапсырмаларды шешу бойынша жеке тапсырма ала алады.
Педагог досымша тапсырмалар тiзiмiн аныдтайды, б^л оны шешуге жэне дорытынды жасауга багыт бередi. Б^л тапсырманын сыртды тYрiне мынадай болады:
- адпаратты iздеу Yшiн шлт сездердi тандау;
- тYрлi дереккездерш, сонын iшiнде интернет, к1таптар мен компакт-дискiлердi пайдалана отырып, дажеттi деректердi табу жэне жинау;
- алынган деректердi талдылау жэне талдау;
- дорытынды жасау;
- алынган дорытындыларды белгш адамдардын ж^мысымен салыстыру.
Эрбiр тапсырма осындай д^рылымга сэйкес болуы тшс деп ойлауга болмайды, ейткеш тапсырмалардын кептеген типтерi мен тYрлерi бар. Кейбiр компоненттердiн болмауы эбден мYмкiн, мысалы, педагог дереккездерiн ^сынбагандыдтан бiлiм алушы адпаратты ез бетшше жинау.
Ресурстыд дамтамасыз ету репнде жоспарланган одыту нэтижелерiнiн ашыд тiзiмi шыгады, б^л адпараттыд ресурстарга шлт болып табылады. Деректердi iздеу ушш негiзгi атаулар, фактiлер мен ^ндер негiз болады. Жоспарланган оду нэтижелершде ен мацызды аспектiлер гана болуы тшс.
Тадырыпты игеру барысында дызметтщ есуi мiндеттi шарт болып саналады. Элементтердiн аздаган саны бар iрi тадырыптар мазм^н д^рылымына кiредi. Тапсырмаларды iрiктеудiн
непзп принцип дызметi дамыту жэне мэдени дундылыдтарды алу Yшiн олардын дундылыгын аныдтау болып табылады.
Тапсырмалар жYЙесiнiн дурылымы уш денгейден турады. Бiлiм беру стандартында ен теменгi денгейдегi тапсырмалар болады. Тапсырмалармен жумыс iстеудiн нэтижес материалдын мазмунын бiлу болып саналады. Тапсырмалар мэтiн тYрiнде емес, кернеш бейнелер, аудиожазбалар тYрiнде де усынылуы мYмкiн.
ЖАКБТ технологиясында пэн бойынша сыныптан тыс жумыстары да нэтижел1 орындалады .Бул бiлiм алушыларды заманауи гылым мен техниканын жетiстiктерiмен, онын теориясымен жэне алган бiлiмiн практикалыд долданумен таныстырудын тиiмдi дуралы. ЖАКБТ технологиясын долдану тургысынан сыныптан тыс жумысты уйымдастыру келесi устанымдарга непзделедг
- бiрiншiден, сыныптан тыс жумыстар аясындагы iс-шаралар тадырыптары стандартты сабад тадырыбынын шенберiмен шектелмейдi, ол элдедайда кен жэне терен;
- ешншщен, бул пэнаралыд байланыстын Yлкен дабiлетi;
- Yшiншiден, бул Кызыгушылыд бойынша топтарды дуру мYмкiндiгi, бшм алушыларда дарым-датынас, езара долдау, езара кемек керсетуге тэрбиелеу;
- тертшшщен, бiлiм алушыларда да, педагогта да тек оду материалын гана емес, адпараттыд кещспкп кенейту, эр тYрлi дереккездерден дажетп адпаратты iздеу дагдыларын дамыту мYмкiндiгi бар;
- бесiншiден, бiлiм алушылар ез дызметшщ жемiсiн таныстыруга, кепшiлiк алдында сейлеуге YЙренедi, осынын ардасында баланынезшщ жэне дурдастарынын алдында беделi артады.
Жаhандыд адпараттыд догамдастыдта бiлiм беру технологиясын долданудын негiзгi нэтижелерi:
- бшм алушылардын бiрлесiп жасаган жумыстын дундылыгын сезiнуi;
- дойылган мiндеттердi шешудi уйымдастыру, жоспарлау жэне орындау дагдыларын алу;
- рефлексия жэне нэтижелердi ужымдыд талдау жYргiзу.
Адпарат алудын жэне онымен ерк1н жумыс ютеудщ дагдыларын менгере бiлу досымша нэтиже болып табылады. Шешiм iздеу, пiкiрталас жэне ез позициясын доргау кезiнде пэн бойынша жадсы бшм алу ертсй есте садтаудын жанама нэтижесi ретiнде болады.
Жаhандыд адпараттыд догамдастыдтагы бiлiм беру технологиясы (ЖАКБТ) шенберiндегi педагог дызметшщ кезендерi:
1. Жоспарланган нэтижелер тiзiмiнен туратын ресурстыд дамтамасыз етудi дайындау, дереккездер мен тапсырмалар тiзiмiн далыптастыру, сондай-ад мэдени Yлгiлердi тандау.
2. 1с-эрекет кезендерiнiн ретгiлiгiн жобалау жэне сабад белшнщ уйымдастырушылыд дурылымын эзiрлеу.
3. Бшм алушылардын таным жэне багалау саласындагы дызметiн басдару, кейiннен есептердi шешуге сараптама жасау.
4. Сабадтын ету барысын жэне алынган нэтижелердi талдау, онын барысында он тэжiрибе керсетiледi жэне сабадтын белiмдерi тYзетiледi.
Оду мiндеттерiн шешудiн педагогикалыд нэтижелершщ тiзiмi:
- бiлiм алушылардын ю-эрекетшщ нэтижесi, олардын пiкiрталастар мен ой-пшрлерге датысуы салдарынан, сондай-ад жеке моральдыд-этикалыд нормалар негiзiнде жYзеге асырылатын дундылыдтыд артыдшылыд жYЙесiн далыптастыру;
- деректермен жумыс ютеу кезiнде дызметтер жиынтыгы болып табылатын iс-эрекет дагдыларын далыптастыру. Мунда терминологиялыд iздестiру, контекстiк адпараттыд iздестiру, дорытындыларды далыптастыру жэне оларды мэдени нормалармен жэне езге зерттеушшердщ дорытындыларымен салыстыру туралы айтылган. Егер талап етiлсе, онда бiлiм алушылар дорытынды тYзейдi жэне олардан тергеу беледц
- бiлiм алушылардын барлыд дойылган мадсаттарга дол жеткiзуi, сонын ардасында олар ашыд азаматтыд догамнын бiр белiгi болып табылады.
Эдебиеттер тшмк
1. Артыкбаева Е.В. Теория и технология электронного обучения в общеобразовательной школе: Автореф. дисс. ... д-ра пед. наук. - Алматы, 2010.
2. Бабанский, Ю. К. Оптимизация процесса обучения (Общедидактический аспект) / Ю. К. Бабанский. - М.: Педагогика, 1977. - 256 с.
3. Гузеев В.В. Образовательная технология ТОГИС-ПК. - URL: http://www.gouzeev.ru/shell/togis-pk.pdf.
4. Гузеев, В. В. Образовательная технология ТОГИС - обучение в глобальных информационных сетях / В. В. Гузеев // Школьные технологии. -2000. - № 5. - С. 243-248; № 6. - С. 159-167.
5. Гузеев В.В., Дахин А.Н., Кульбеда Н.В., Новожилова Н.В. Образовательная технология XXI века: деятельность, ценности, успех. - М.: Педагогический поиск, 2004.
6. Гузеев В.В. Консультации: технология ТОГИС// Педагогические технологии. — М. : Книга-сервис, 2007. — No3. — С. 115-119.
