Научная статья на тему 'БАСТАУЫШ МЕКТЕПТЕГІ ШЕТЕЛ ТІЛІ МҰҒАЛІМНІҢ КӘСІБИЛІГІН АНЫҚТАЙТЫН КОМПЕТЕНЦИЯСЫНЫҢ ҚҰРЫЛЫМЫ МЕН МАЗМҰНЫ'

БАСТАУЫШ МЕКТЕПТЕГІ ШЕТЕЛ ТІЛІ МҰҒАЛІМНІҢ КӘСІБИЛІГІН АНЫҚТАЙТЫН КОМПЕТЕНЦИЯСЫНЫҢ ҚҰРЫЛЫМЫ МЕН МАЗМҰНЫ Текст научной статьи по специальности «Языкознание и литературоведение»

CC BY
100
36
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
КОМПЕТЕНТТіЛіК / КәСіБИ-АНЫқТАЙТЫН КОМПЕТЕНЦИЯ / ЖЕТЕКШі / ПәНДіК ЖәНЕ АРНАЙЫ КОМПЕТЕНЦИЯЛАР / ШЕТЕЛ ТіЛі / ШЕТЕЛ ТіЛі МұғАЛіМі / БАСТАУЫШ МЕКТЕП

Аннотация научной статьи по языкознанию и литературоведению, автор научной работы — Тулекенова Д. Т., Кульгильдинова Т. А.

Мақала заманауи шеттілдік білім беруде мұғалім мамандарын даярлауда, бастауыш мектепте шетел тілі мұғалімінің кәсіби компетенцияларын қалыптастыру мәселелеріне арналған.Мақаланың пәндік және процессуалдық мазмұны қоғам және еңбек нарығының заманауи жағдайларда өзгеретін қажеттіліктеріне байланысты, кәсіби білім берудің компетентті моделіне негізделеді. Зерттеу жұмысы қазіргі компетентті тәсілге тән ерекшеліктерді анықтауға бағытталған. Сонымен қатар мақалада «компетенттілік» және «компетенция» ұғымдары анықталады. Компетенцияларды қалыптастырудың мақсаттары, міндеттері қарастырылып, студенттерде қалыптастырудың ұйымдастырушылық талаптары сипатталып, жетекші компетенциялар мазмұны және оның функциялары мен құрылымдық ерекшеліктері ашылады. Мақала аясында С.С.Құнанбаеваның «ЖОО бітіруші түлектің кәсіби даярлығы» («профессиональная готовность выпускника вуза») атты компетентті моделіне сүйене отырып, табысты шеттілдік білім беруде қажетті шетел тілі мұғалімдерінің (жетекші, пәндік және арнайы) кәсіби компетенциялары қарастырылады.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

STRUCTURE AND CONTENTS OF PROFESSIONALLY-IDENTIFYING COMPETENCE OF PRIMARY SCHOOL FOREIGN LANGUAGE TEACHER

The article is focused on the formation of professional competences as part of training a primary school foreign language teacher. The subejective and procedural content of the article is built on the competence-based model of professional education related to the changing needs of society and the labor market in modern conditions. The aim of research is to identify the most characteristic features of the modern competence-based approach. The goals and objects of the formation of competencies are considered, the organizational requirements for their formation of students are described, the content of key competencies and its functions and structural features are revealed. The foreign language teachers’ professional competences (key, subject and special) are considered in the article, which are necessary for good teaching, on the basis of the competency model of S.S. Kunanbayeva «Professional readiness of graduates».

Текст научной работы на тему «БАСТАУЫШ МЕКТЕПТЕГІ ШЕТЕЛ ТІЛІ МҰҒАЛІМНІҢ КӘСІБИЛІГІН АНЫҚТАЙТЫН КОМПЕТЕНЦИЯСЫНЫҢ ҚҰРЫЛЫМЫ МЕН МАЗМҰНЫ»

FTAXP 14.07.09

БАСТАУЫШ МЕКТЕПТЕГ1 ШЕТЕЛ Т1Л1 М¥ГАЛ1МНЩ КЭС1БИЛ1Г1Н АНЬЩТАЙТЫН КОМПЕТЕНЦИЯСЫНЬЩ Ц¥РЫЛЫМЫ МЕН МАЗМ¥НЫ

Д.Т. Тулекенова1, Т.А. Кульгильдинова2

1 1

3-курс докторанты, 2 п.г.д., профессор,

1' 2 Абылай хан атындагы Казак хальщаральщ ^атынастар жэне элем тiлдерi университет^ Алматы к;., Казахстан, email: [email protected]

Макала заманауи шетгiлдiк бiлiм беруде м¥Fалiм мамандарын даярлауда, бастауыш мектепте шетел тiлi мраттнщ кэсiби компетенцияларын калыптастыру мэселелерiне арналган.

Макаланыц пэндш жэне процессуалдык мазм^ны когам жэне ецбек нарынынын заманауи жагдайларда езгеретш кажетгiлiктерiне байланысты, кэсiби бiлiм берудщ компетентгi моделiне негiзделедi. Зерттеу ж^мысы казiргi компетентгi тэсiлге тэн ерекшелiктердi аныктауга барыхталган. Сонымен катар макалада «компетенттшк» жэне «компетенция» ^ымдары аныкталады. Компетенцияларды калыптастырудыц максаттары, мiндетгерi карастырылып, студенттерде калыптастырудыц ^йымдастырушылык талаптары сипатталып, жетекшi компетенциялар мазм^ны жэне оньщ функциялары мен к¥рылымдык ерекшелiктерi ашылады. Макала аясында С.С.К^нанбаеваныц «ЖОО бiтiрушi тYлектiн кэсiби даярлыны» («профессиональная готовность выпускника вуза») атты компетентгi моделше CYЙене отырып, табысты шетгiлдiк бшм беруде кажетгi шетел тiлi мратмдершщ (жетекшi, пэндiк жэне арнайы) кэаби компетенциялары карастырылады.

ТYйiн свздер: компетенция, компетенттшк, кэсгби-анъщтайтын компетенция, жетекшг, пэндж жэне арнайы компетенциялар, шетел тШ, шетел тШ музалгмг, бастауыш мектеп.

Мемлекет басшысы «100 наж;ты ^адам» ^лттык; жоспарында экономикалыщ всудщ тYбегейлi, негiзгi сапасы ЭЫД¥ елдершщ стандарттары негiзiнде адам капиталыныц сапасын квтеру екенш атап кврсеттi. Аталган багытты жYзеге асыру бiлiм алушылардыц функционалдыщ сауаттылыгын дамыту Yшiн мектептегi о^ыту стандарттарын жацартуды квздейдi [1; 4]. Осыган орай орта бiлiм мазм^нын жацарту жагдайында бастауыш сынып пэндерi бойынша жацартылган бiлiм беру багдарламасын iске асыру Yшiн м¥Fалiм мамандарын даярлау басты мiндетке ^ойылды.

Квптеген уа^ыт бойы отандыщ гылымда жэне тэжiрибеде бастауыш мектепте шетел тшш о^ытатын м¥Fалiмдердi ЖОО жYЙесiнде даярлау болмады. Каирп тацда б^л - взект мэселелердщ бiрi.

Бiздщ зерттеуiмiздщ бвлiгi ретiнде ец бiрiншi бастауыш шетел тш м¥Fалiмдердщ «кэшби компетенциясы» ^ымын аныщтайыщ.

«Компетенттшк» ^ымы 60-70 жылдары пайда болып, «компетенттшк тэсш» жалпы жэне кэсiби бiлiм берудщ арнайы баFыты болады. Компетенттiлiк тэсш - т¥ЛFальщ кэсiби ^асиеттерге ^ойылFан талаптарFа:

- алынFан а^параттарды iздеу, талдау, тандау жэне вцдеу, ^ажетп а^паратты жеткiзе бiлу мYмкiндiгi;

- айналадаFы адамдармен взара ^арым-^атынас жасау даFдысын мецгеру, топта ж^мыс ютей

бiлу;

- белгiсiз немесе стандартты емес жаFдайларда вз iс-эрекеттерiнiн жоспарлау механизмдерш мецгеру, талдау, сыни рефлексиялау; туындаFан мэселелелердi шешудiн эвристикалыщ эдiстерi мен тэсiлдерiн иелену,

- студенттердщ кэсiби мiндеттердi шешу ^абшеттшпн дамытуFа баFытталFан бiлiм берудегi о^ыту эдю ретiнде тYсiндiрiледi [2; 61].

Осыдан барып «компетенттшк» жэне «компетенция» ^ымдары пайда болып, екi ^ым арасындаFы айырмашылыщ талданып, аныщталды:

Компетенттшк - жеке туетаныц компетенцияларды мецгеру ерекшшп (ерекшелштершщ жиынтыгы), белгiлi бiр ауанда тэжiрибе жинацтай отырып, оны болашац кэсiби эрекетiнде цолдана алу кабшет [3; 101].

Компетенция - компетенттшктщ берiлген мазмуны, ал компетентп болу Yшiн оны мецгеру керек. Компетенттшк жеке туетаныц саналы тYрде осы компетенцияларды цолдана отырып мецгерген бiлiмi, iскерлiктерi, цундылыщтары аталады [3; 98].

Кептеген эдiскерлер, теоретиктер мен практиктер, шетел тiлiнiц цазiрri замангы муFалiмше цойылатын талаптарды езiндiк тYсiну жэне жYЙелеу арцылы, муFалiмнщ «кэшби компетентплш» уFымын эртYрлi тYсiндiрiп, усынады.

С.Г. Молчанов кэсiби компетенттiлiктi: бшм беру, элеуметтiк-кэсiби мэртебесiн жэне кэшби бiлiктiлiгiн (кэсiби мэртебесiн), сондай-ац туеталыщ кэсiби-мацызды жаFдайын аныщтайтын бiлiм беру, кэшби, элеуметтiк-кэсiби, элеуметтiк жэне жеке туеталыщ (кэсiби-мацызды) компетенциялар «жиышъгеы» мен «жинацталуын» царастырады.

Кэсiби компетенция - кэшби эрекет шецберiндегi туетаныц тэжiрибесi. Кэсiби компетенцияны цалыптастыру жоFарFы оцу орнында оцыту барысында жYзеге асады. Мунда езiндiк бiлiм алу шецбершде практикалыц жэне Fылыми эрекеттерде Yнемi жаца бiлiмдi, жаца эдiстердi жэне тэсiлдердi iздеу, жаца технологияларды сынау жэне шы^армашылыщ элеуеттi дамыту цажет.

С.С.Кунанбаева ецбегiнде «ЖОО бiтiрушi тYлектщ кэаби даярль^ы» («профессиональная готовность выпускника вуза») - компетентп моделi терт компетенциялардан куралады: кэсiби баFдарланFан компетенция, кэшби негiзделген жэне кэсiби аныщтайтын компетенция, мэдениетаралыц жэне халыцаралыц кэшби коммуникативтiк компетенция (1-кесте ЖОО бiтiрушi тYлектiц компетенттi моделi):

1-кесте ЖОО бтрупп тулектщ компетентп модель

- кэаби баFдарланFан компетенция блогы ацпаратты, коммуникацияны, азаматтыщ ^OFамдаFы жеке туетаныц элеуметтiк жэне куцы^тыщ мшез-цулыны непздерш цолдану негiзiнде кэсiби мiндеттердi шешу к;абшетш аныщтайтын «жетекшi компетенциялардан» цуралады;

- кэаби негiзделген компетенция блогы белгш бiр кэсiби цызметп (педагогикалыц, филологиялыц, халыщаралыщ, экономикалыц жэне т.б.) цуруFа цабшеп мен дайындыFы«негiзгi компетенциялардан» цуралады;

- мэдениетаралык жэне халыкаралык кэаби коммуникативтж компетенция кэсiби шетел тiлi мен халыкаралык оку орындарыныц ерекшелiктерi Yшiн, мiндеттi компетенцияныц келесi блогы - мэдениетаралык жэне халыкаралык кэсiби карым-катынас блогы;

- кэс1би аныктайтын компетенция кэшби кызметпц накты пэннщ немесе пэн саласыныц ерекшелiгiн кврсететiн «мамандандырылган компетенциялардан» куралады. Мамандандырылган компетенцияларды накты белгiлi бiр кэсiби кызмет саласында жетекшi жэне негiзгi компетенцияларды юке асыру ретiнде ^арастыруга болады.

Непзп жэне жетекшi компетенциялар эрдайым пэндш (немесе арнайы компетенциялар) контексiнде квршю табады. Эрине, Yш тYрлi компетенциялар взара байланысты жэне бiр мезгшде дамытылады. Олар болашак кэсiби эрекетте жеке тулганыц стилiн калыптастырады, маманныц тутас бейнесiн жасап шыгарады, ец соцында «кэсiби даярлыгы» калыптастыруды камтамасыз етедi. Жетекшi, негiзгi жэне арнайыландырылган компетенциялар бiр бiрiнен вту аркылы, тYрлi киындык децгейлердеп кэсiби мiндеттердi белгiлi бiр ресурстарды колдану аркылы шешу Yдерiсiнде кврiнiс табады [4; 80 б.].

0.А. Сальникова вз ецбепнде компетенцияларды тYрлерiмен децгейлерi бойынша келесiдей жiктейдi: жетекшi (эмбебап, непзп, карапайым), мета-пэндiк (жалпы кэсiби, пэн алдындагы (надпредметные)) жэне пэндiк (арнайы) компетенциялар [5; 76].

А.В. Хуторской непзп жетекшi компетенциялар курамына: мэдени-сауатты, жалпы мэдени, оку-танымдык, акпараттык, коммуникативнк, элеуметпк-ецбек жэне жеке тулгалык компетенцияларды жаткызады [6; 12].

Еуропа Кецес жас еуропалыктар бiлуге тиiстi сепз кабылданган негiзгi компетенцияларды аныктады:

1. Сауаттылык - визуалды, дыбыстык / аудио жэне цифрлык материалдарды пэндер мен контекстердi колдану аркылы ауызша жэне жазбаша тYрде тYсiнiктердi, сезiмдердi, фактiлердi жэне пiкiрлердi аныктау, тYсiну, куру жэне тYсiндiру кабiлетi. Бул взгелермен тиiмдi жэне креативтi карым-катынас жасау жэне байланысу мYмкiндiгiн бiлдiредi.

2. Квпмэдениеттi когамдагы вмiрмен байланысты компетенциялар немесе мэдениетаралык компетенциялар - твзiмдiлiк, адамдар арасындагы айырмашылыктарды кабылдау, баскаларга курмет, взге мэдениеттер, тшдер мен дiн вкiлдерiмен вмiр CYPУ кабiлетi.

3. Fылыми компетенция сурактарды аныктау жэне дэлелдi корытындылар жасау Yшiн бакылау мен эксперимент жYргiзудi коса алганда, алынган бiлiм мен эдюнаманы пайдалана отырып, табиги элемдi тYсiндiруге кабiлетi мен дайындыгын бiлдiредi.

4. ^огамдагы акпараттандырылудыц всуiмен байланысты компетенция, - акпараттык технологияларды игеру, оларды колдануды тYсiну, букаралык акпарат куралдары мен жарнама тарататын акпаратка сыни тYрде багалай бiлу.

5. Саяси жэне элеуметпк компетенциялар, взше жауапкершiлiктi кабылдау кабiлеттiлiгi, топтык болып шешiм кабылдауга катысу, кикiлжiцдi ^штеушз шешу, демократиялык институттарды колдауга жэне дамытуга катысу.

6. Элеуметтiк-тiршiлiк пен кызметке вте кажетп ауызша жэне жазбаша коммуникацияны игеруге байланысты компетенция. Оларды игермеген адамдарга элеуметтiк шеттету каупi бар (осы контексте бiр гана емес бiрнеше тiлдi мецгеру ерекше мацызга ие).

7. Yздiксiз бiлiм алу негiзi ретiнде вмiр бойы жеке тулгалык кэсiби жэне элеуметпк вмiр контекст тургысынан бшм алуга кабiлеттiлiк.

Мэдени хабардар болу жэне жетюзе бiлу компетенциясы эртYрлi мэдениеттердегi идеялар мен магыналардыц, внер жэне баска да мэдени нысандар аркылы тYсiндiрiлуiн бiлдiредi [7; 7].

Жетекшi компетенциялар - шеттiлдiк бшм берудi жалпы камтамасыз ететiн бастауыш шетел тiлi муFалiмiне кажетп эмбебап компетенциялар жэне зерттеу, iздеу, ойлау, юке юрюу, ынтымактасу жиынтыFынан куралатын компетенция. ЯFни, адамныц бiлiм алуFа жэне вздiгiнен бiлiм алуFа кабшеттшгш калыптастыру. Жетекшi компетенциялар курамына бiз келесi компетенцияларды беремiз - лингводидактикалык, когнитивтiк жэне жеке тулFаFа орталыктандырылFан.

К.Э.Безукладников лингводидактикалык компетенцияны «пэн мен психологиялык-педагогикалык бiрлiкте калыптаскан психологиялык жацару деп тYсiнедi, ол жеке туетаныц

интегративт цасиет ретшде шетел тш м¥Fалiмiнiц кэсiби цызметше узац мерзiмдi дайындыц кезiндегi когнитивтiк жэне мшез-ц^лыц аспектшерш цамтиды [8].

Когнитивтiк компетенция тiлдi оцуда сана арцылы элемнщ концептуализациясы мен санатталуы, танымдыц YДерiстер мен адамныц тэжiрибесiн синтездеудегi тiл рел^ жеке адамныц танымдыц цабшеттерш тшмен жэне олардыц езара эрекеттесу формалары арасындаFы цатынастардан ц^ралады.Тшдш оцу когнитивтш механизмдер (цабылдау, ойлау, талдау, есте сацтау) арцылы жYзеге асады, сонымен цатар цазiргi тандаFы езектi сыни (critical) жэне шыFармашыл (creative) ойлау цабшеттшп бастауыш мектепте шетел тш м¥Fалiмiн даярлауда ете мацызды. Осы орайда студенттер бастауыш мектеп оцушыларыныц ацпаратты цалай цабылдайтыныц бiлу керек, себебi балалар ацпаратты эртYрлi жолдармен: бiреуi аудио (тыцдалым) арцылы, кейбiреуi визуалды (керу) арцылы, ал кейбiреуi кинестетикалыц яFни ю-цимыл арцылы цабылдайды.

Жеке т¥ЛFаFа орталыцтандырылFан компетенция - езшщ бiлiм децгешн Yнемi жетiлдiруге, жеке элеуетiн жацарту мен жYзеге асыру цажеттшгше, жаца бiлiмдер мен даFдыларды ез бетiмен мецгеруге, езiн-езi дамытуFа жэне кэсiби ц^зыреттшгш Yнемi байытуFа дайын болу.

Бiлiм беру сапасын аныцтайтын факторлардыц бiрi - м¥Fалiмнiц пэндiк (негiзгi) компетенциялар мазм^ны болып табылады. Ол белгiлi бiр пэндi оцыту Yшiн цажет. Пэндш компетенция - жеке оцу пэндер немесе бiлiм беру салалары бойынша цажетп бiлiм мен ю-эрекеттерш мецгеруд цамтиды, сондай-ац жеке жэне цоFамдыц емiрде кэсiби т¥рFыдан Yздiксiз бiлiм алу Yшiн цабшепмен байланыстырады.

Шетел тiлдерi м¥Fалiмiнiц пэндiк компетенциясы, ц^рылымдыц бiлiм беру ретiнде Yш негiзгi компоненттщ болуын болжайды: коммуникативтш (тiлдiк, тiлдесiмдiк, элеуметтiк-мэдени компетенциялар); дидактикалыц (шытармашылыц педагогикалыц цызметте бiлiмдердi, даFдыларды, цабiлеттердi мецгерген, цызмет ету эдiсi тYрiнде атцаратын компетенция); рефлексиялыц (жеке т¥ЛFалыц компетенция - жеке жетiстiктердi реттеушi, езiн-езi тану жэне кэсштш есуге тYрткi болушы).

Бiздiц ойымызша пэндiк компетенциялар ц^рамына - лингвистикалыц, коммуникативтiк, эдiстемелiк компетенцияларды жатцызуFа болады деп есептеймiз, себебi, лингвистикалыц компетенция - тш туралы ацпаратты жYЙенiц децгейлерi: фонетикалыц, лексикалыц, морфологиялыц жэне синтаксист^ бойынша мецгеру болса, ал коммуникативтш - сейлеу эрекетiнiц терт даFдысын (тыцдалым, оцылым, жазылым, айтылым) мецгеру арцылы езге тiл екшмен цатысымFа шыFа алуы жэне лексика, фонетика, грамматика мен терт даFдыны цолдана отырып, шетел тiлiн оцыту. Эдiстемелiк - цазiргi заманFы бшм беру мiндеттерiн шешуге баFытталFан жаца эдютер мен тiлдiк технологиялар (интерактивтш технологиялар: ойын, релдiк ойын, жоба, кейс стади) жэне ацпараттыц-коммуникативтш технологиялар (видео, аудио, чат, блог, веб квестер жэне т.б.) мен оцу ц^рал жабдыцтарымен (оцу эдiстемелiк ютаптар, интерактивтi тацта, магнитафон, компьютер жэне т.б.) кернекшктер (суреттер, карточкалар, постерлер, Yлестiрмелi бланк цаFаздары жэне т.б.) негiзiнде шеттiлдiк бiлiм беруде оцу процесш ^йымдастыру жэне жYзеге асыру цабшеттшп.

Арнайы (кэсiби) компетенция - белгш бiр маманныц кэсiби цызметшщ функционалдыц ерекшелiгiн сипаттайтын кэсiби компетенция тYрi. Ол ерекше жаFдайларда оцу процесшде туындаFан мэселелердi шешу Yшiн мацызды. Р.П.Мильруд бойынша арнайы компетенциялар: баFдарламалыц - бiлiм беру баFдарламасын мецгеру; профильдiк - оцыту мазм^нын мецгеру; пэнаралыц - пэндер бшмшщ бiрiгуi; элеуметтiк - элеуметтiк ерекшелiктердi ^ыну; диагностикалыц - жеке т¥ЛFалыцты сезiну; дамытушы - жеке т¥ЛFалыц резервтердi iздеу; шыFармашылыц - икемдшк пен талантты аныцтау; ^йымдастырушы - топтыц динамика; ынталандырушы - цызметке тарту [9].

Арнайы компетенцияларFа - элеуметтiк жэне элеуметтiк-мэдени компетенцияларды жатцызамыз. Элеуметтiк компетенция - адамныц цоFамдаFы ережелердiц, нормалардыц, цоFамдыц емiрдiц зацдылыцтарын цабылдап, элеуметтiк бейiмделу цабшетшп, езiн-езi цайталабас индивид ретiнде сезшу, сонымен бiрге цоFамда туындаFан мэселелер мен жаFдаяттардыц шешiмiн тауып шы^а алу цабiлетi. Элеуметтiк-мэдени компетенция - оцытылып жатцан шетел тiлiнiц сол тшде сейлеушiлерiнiц элеуметтiк жэне сейлеу мэдениетшщ ^лттыц-мэдени ерекшелiктерi туралы бшм

жинагы; осы бiлiмдi коммуникация барысында колдануга жэне нормаларды, этикет нормаларын, ережелерш жэне мшез-к¥лык стереотиптерiн сактау кабшеть

Жетекшi, пэндiк жэне арнайы компетенциялар бастауыш шетел тiлi м¥Fалiмнщ кэшбилтн камтамасыз етедi.

Осылайша, бастауыш мектепте болашак шетел тiлi м¥Fалiмшщ кэшбилтн аныктайтын компетенциясыныц негiзгi субкомпетенциялары келесщей карастырылуы мYмкiн:

- бастауыш мектептеп шетел тiлi муFалiмнщ жетекшi компетенциясы жалпы бiлiм беру ю-эрекетшщ табысты болуын камтамасыз етедi. Жетекшi компетенцияларга мыналар жатады: лингводидактикалык компетенция - материалдарды iрiктеу, оку процесше енгiзу, тYсiндiру, жаттыктыру, зерттеу, багалау; акпараттык технологияларды (компьютер, мультимедиялык к¥ралдар, Интернет) табысты мецгеруде: iздеу, жYЙелеу, жобалау компетенциялары;

- бастауыш мектептеп шетел тш м¥Fалiмнiц пэндiк компетенциясы белгш бiр оку пэнiн табысты окытуды камтамасыз етедi. Пэндiк компетенциялар: бастауыш сынып окушыларыныц жас ерекшелштерше байланысты ауызша жэне жазбаша тшдешмш дамытуда коммуникативтiк компетенция (байланыс, акпарат, интерактивтi карым-катынас); тиiмдi технологияларды колдану аркылы окыту эдiсiн жYзеге асыруда, м¥Fалiмнiц взiдiгiнен оку-эдiстемелiк материалдарды к¥растыруга мYмкiндiк беретiн: пайдаланушы, эзiрлеушi, шолушы компетенциялары;

- бастауыш мектептегi шетел тш м¥Fалiмнiц арнайы компетенциясы оку процесшдеп жагдаяттарды шешудi камтамасыз етедь Арнайы компетенцияларга: «киын окушылармен» ж¥мыс iстеу келесi элеуметтiк компетенцияларды талап етедi: элеуметтiк, диагностикалык, дамытушы. Сабактан тыс жумыстар келесi компетенцияларды талап етедь шыгармашылык, ¥йымдастырушылык, ынталандырушы.

Пайдалатан эдебиеттер

1. Непзп жэне жалпы орта мектеп м¥гал1мдерше арналган критериалды багалау бойынша н¥скаулык: Оку-эд1стемел1к к¥рал. / О.И.Можаева, А.С.Шилибекова, Д.Б.Зиеденованыц редакциялауымен - Астана: «Назарбаев Зияткерлж мектептерЬ) ДББ¥, 2016. - 54 б.

2. Хуторской А.В. Ключевые компетенции как компонент личностно-ориентированной парадигмы образования / А. В. Хуторской // Народное образование. - 2003. - № 2. - С. 58-64.

3. К¥нанбаева С.С. ^аз1рг1 шетплдак бшм берудщ теориясы мен практикасы. - Алматы: КазХКжОТУ, 2010 - 324 б.

4. Кунанбаева С.С. Компетентностное моделирование профессионального иноязычного образования. Монография. Алматы, 2014. -208 с.

5. Сальникова О.А. Ключевые компетенции в современном образовании // Начальная школа плюс До и После, 2011, № 12. - С. 74 - 78.

6. Зимняя, И.А. Ключевые компетенции - новая парадигма результата образования / И.А. Зимняя // Эйдос : Интернет журнал. - 2006. - [Электронный ресурс]. - http://www.eidos.ru

7. Key competences for lifelong learning a European Reference Framework. Official Journal of the European Union. Volume 61. 4 June 2018. - 40 p. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=0J:C:2018:189:FULL&from=EN

8. Безукладников К.Э. Формирование лингводидактических компетенций будущего учителя иностранного языка: концепция и методика. Автореферат [Электронный ресурс]// Электронная библиотека диссертаций. Пермь, 2009. URL: https://www.dissercat.com/content/formirovanie-lingvodidakticheskikh-kompetentsii-budushchego-uchitelya-inostrannogo-yazyka-ko

9. Мильруд Р. П. Компетенции учителя - основа успешного развития компетенций учащихся [Электронный ресурс] //Сайт Изд-ва «Просвещение». 2008. URL: http://prosv.ru/Attachment.aspx?Id=7410

СТРУКТУРА И СОДЕРЖАНИЕ ПРОФЕССИОНАЛЬНО-ИДЕНТИФИЦИРУЮЩЕЙ КОМПЕТЕНЦИИ УЧИТЕЛЯ ИНОСТРАННОГО ЯЗЫКА В НАЧАЛЬНОЙ ШКОЛЕ

Д. Т. Тулекенова1, Т.А. Кульгильдинова2 1 докторант 3-го года обучения 2 д.п.н., профессор, 1 2 КазУМОиМЯ имени Абылай хана, г. Алматы, Казахстан email: [email protected]

Статья представляет собой исследование, ориентированное на формирование профессиональной компетенции как составляющей подготовки учителя иностранного языка для раннего обучения.

Предметное и процессуальное содержание статьи построено на компетентностной модели профессионального образования, связанного с изменяющимися потребностями общества и рынка труда в современных условиях. Исследование направлено на выявление наиболее характерных черт современного компетентностного подхода. Рассмотрены цели, задачи формирования компетенций, описаны организационные требования к их формированию у студентов, раскрыто содержание ключевых компетенций, его функции и особенности структуры. В рамках статьи рассматриваются профессиональные компетентнции (ключевые, предметные и специальные) учителя иностранных языков, которые необходимы для успешной деятельности учителя, на основе компетентностной модели С.С. Кунанбаевой «Профессиональная готовность выпускника вуза».

Ключевые слова: компетенция, компетентность, профессиональная компетентность, ключевые, предметные и специальные компетенции, иностранный язык, учитель иностранного языка, начальная школа.

STRUCTURE AND CONTENTS OF PROFESSIONALLY-IDENTIFYING COMPETENCE OF PRIMARY SCHOOL FOREIGN LANGUAGE TEACHER

D. T. Tulekenova1, Т.А. Kulgildinova2 1 PhD student 2 Dr. Sci. (Pedagogy), professor 1 2 Kazakh Ablai khan University of International Relations and World Languages, Almaty, Kazakhstan,

email: [email protected]

The article is focused on the formation of professional competences as part of training a primary school foreign language teacher. The subejective and procedural content of the article is built on the competence-based model of professional education related to the changing needs of society and the labor market in modern conditions. The aim of research is to identify the most characteristic features of the modern competence-based approach. The goals and objects of the formation of competencies are considered, the organizational requirements for their formation of students are described, the content of key competencies and its functions and structural features are revealed. The foreign language teachers' professional competences (key, subject and special) are considered in the article, which are necessary for good teaching, on the basis of the competency model of S.S. Kunanbayeva «Professional readiness of graduates».

Key words: competence, competency, professionally-identifying competence, key, subject and special competences, foreign language, foreign language teacher, primary school.

Received 18.02.2019

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.