Бастауыш мектепте қашықтан оқыту мүмкіндіктері. Тәжірибе және перспективалары Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

Г.К. Бекмаганбетова,

БА¥0 «6рлеу»АК;

фалиалыныц Крстанай облысы бойынша мектепке deiiwei, бастауыш оцыту

жэне тулганы тэрбиелеу кафедрасыныц ага оцытугнысы

Нег1зг1 свздер: цашыц-тан оцыту, шышрмашы-лыц, циындыцтар, талап-тар, критерайлер.

Ключевые слова: дистанционное обучение, условия, компьютерные технологии, перспективы.

Keywords: Talent, creativity, difficulty, requirements, criteria.

,qIQ)

Вестник «Орлеу»-!«!

БАСТАУЫШ МЕКТЕПТЕ ЦАШЬЩТАН ОЦЫТУ МУМК1НД1КТЕР1. ТЭЖ1РИБЕ ЖЭНЕ ПЕРСПЕКТИВАЛАРЫ

Ацдатпа

Макала кашыктан окыту, аньщтамасына, окушы дарын-дылыгы мен олармен жумыс жасауда кездесетш киындыктарга ар-налган. Мектепте дарынды окушылармен жумыс жасаудьщ крите-рийлер1 де келтфшген.

Аннотация

В статье показана перспектива дистанционного обучения в начальной школе. Описаны условия, которые созданы в нашей стране для его внедрения, а также жизненные перспективы человека, обладающего компьтерными технологиями.

Annotatoin

The perspective of e-leaming at elementary school is shown in the article. Conditions which are created for its implementing in our country and also vital prospects of a person having computer technologies skills are described.

Казфп тацда бул урдю адамзат еркениет1 дамуыньщ кай-таланбайтын кезещ ретшде карастырылып отыр. Бш1мд1 ак;па-раттандыру - когамды акпараттандырудын Heri3ri шарты. Ой-ткеш, жаца акпараттандырылган когам жагдайында OMip cypin жумыс жасай алатын болашак; урпактын даярлыгы жузеге аса-ды. Осы урд!стщ дамуын болжауга багытталган белгш1 беталыс педагогика гылымында ез орнын алуда. Кдзфп кезде бшш беру саласындагы езект1 мэселе - бшм мазмунына жацальщ енпзу-дщ ти1мд1, жаца эдютерш пдестфу болып отыр. Елбасымыз Н.Назарбаевтыц «¥лттыц бэсекеге цабшеттшп 6ipiHmi кезекте оныц бшм децгешмен аньщталады» деген байламы мектептер-ге зор максаттар мен мшдеттер жуктейтш1 белпл1. Ал акпарат-тарга суйенер болсак;, кез-келген елдщ экономикальщ куаты, халкынын OMip суру децгешнщ жогарылыгы, дуниежузшж к;а-уымдастьщтагы рел1 мен салмагы сол елдщ техникальщ даму децгешмен аньщталады [1].

Кдзфп бшш беру саласындагы окытудын озьщ техноло- S гияларын мецгермейшше, сауатты, api жан-жак;ты маман болу X мумкш емес. Жаца технологияны мецгеру бастауыш сынып g мугал1мшщ интеллектуалдьщ, кэаппк, адамгершшк, рухани, £¡3 азаматтьщ жэне баска да кептеген касиеттершщ калы птасу ы на g ип эсерш типзед1, езш-ез1 дамытып, оку-тэрбие урдюш тшмд1 t^ уйымдастыруына кемектеседк Жаца заман мамандары мец- Е геруд1 кажет ететш бшш, юкерл1к, дагдыныц да аясы узд1каз g кенейт, мазмуны тольщтырылуда. Бул кэстт1к жэне кузьф- х лыльщ денгеГи жогары, мектептщ бшш беру урдюшщ каркын- ш ды даму жагдайына тез бешмделе бшетш, кездескен проблема- S ныц шеипмш ездшнен дербес жузеге асыра алатын бэсекеге § кабшетп маманды калыптастыру кажеттшпнен туындайды. о Жаца гасырга 01лшд1 адам болып компьютерлш технологияны ь жетш мецгергенде гана енуге болады. Ойткен1 хальщтыц ic-эре-кет1 барган сайын олардыц акпараттануына, компьютердщ жэне

Вестник «Эрлеу»-!^

в;

т

о

го £

РЧ

О

и

О §

ш Е-

к

Рч

о

М Е-

телекоммуникацияньщ кемегшен алган акпа-раттарын тшмд1 ендеу кабшетше байланысты. Бул орта бшм беру жуйесшщ алдына окушы-лардьщ компьютерл1к технологияны практи-кальщ эрекеттерде пайдалануга даярлыгын калыптастыру мшдетш кояды. Бастауыш бшш беру жуйесш акпараттандыру дегеншп - компьютерлерд1 колдану аркылы осы жуй-еде акпараттык жабдьщтамаларды барынша тшмд1 пайдалану.

Мундагы басты жаналык компьютер тек окушы колындагы кур ал гана емес, ол оган коса темендепдей манызды педагогикальщ мэселелерд1 шеше алады:

• окушыньщ кабшетше карай уйрету юш уйымдастыру;

• сабактагы жумыс тэсшдершщ тшмд1 турлерш тандау;

• сабак журпзудщ ьщгайлы жуйесш жа-

сау.

Окушылар кез келген уакытта интернет мумкшдштерш пайдалана отырып, калаган маглуматтарын алуга, гылыми жаналыктар-мен танысуга мумкшдштер1 мол. Мундай кондыргылар окушылардьщ кызыгушылыгын арттырып, алган маглуматты нактылауга мум-кшдш беред1. «0рлеу» БА¥0» АК филиалы К,останай облысы бойынша педагогикальщ кызметкерлердщ бшктшгш арттыру инсти-тутында» бастауыш сынып мугашмдерше арналган «Бастауыш мектептш математи-касы бойынша электрондьщ тренажерлерд1 курастыру жэне пайдалану» такырыбында кашьщтан окыту курсты жасалды жэне осы курс аркылы бшш беруд1 баскару удерюше акпараттьщ-коммуникациялык технология куралдарын жан-жакты колдануды уйретуге багытталып курастырылды. Аталган багдар-ламада бшш беру уйымдарыньщ бастауыш сынып мугал1мдершщ бшктшгш арттыруда базальщ акпараттьщ-коммуникациялык кузы-рлыгын калыптастыру мэселес1 карастыры-лады. Осы курстьщ багдарламасын жасау ба-рысында Казакстан Республикасыньщ «Бшш туралы» Зацы, 12-жылдьщ бшм беругекешуге байланысты жасалган мемлекетт1к бшш стандарты, «Электрондьщ окыту» тужырымдама-сы, Казакстан Республикасында бшш беруд1 дамытудьщ 2011-2020 жылдарга арналган мемлекетт1к багдарламасы жэне тагы да баска нормативтш кужаттар непзге алынды [2].

Бул курсты журпзу барысында бастауыш сынып мугал1мдершщ акпараттьщ-ком-мунакацияльщ кузыретт1Л1гш калыптастыру уиин он-лайн режимшде интерактивп флип-чарт, электрондьщ тренажерлер курастыру мазмуныньщ кыскаша тусш1ктемес1, окыту максаты мен курылымы бершген. Мундай эдю бшм беру кызметкерлершщ бш1ктш1-пн арттыру саласында окытудьщ акпараттык жуйесш калыптастырып, оны тэжфибе жуз1 нде уйымдастыруга жэне оны непздеуге мумкшдш беред1. Багдарламаны жузеге асы-ру барысында оку жумысын уйымдастыру уипн келес1 эд1с-тэсшдерд1 колдану усыны-лады: дэрютер, он-лайн - дэрютер, вебинар, интернет-форум, практикальщ сабактар, оньщ 1шшде бастауыш сынып мугал1мдершщ ка-жеттш1пне сэйкес жеке консалтингпк кецес, тэж1рибел1 мамандармен виртуалды шмр ал-масу жэне теорияльщ сабактардан алган акпа-ратты колданудагы тэжфибел1к дагдыларды калыптастыру карастырылады. Бастауыш бшш беру жуйесш акпараттандырудьщ непз-п максаты - окушылардьщ акпараттьщ мэде-ниетш калыптастыру. Осы максатты орындау барысында окушылардьщ акпараттьщ мэде-ниетш калыптастыруда жана эдютерд1 колдану кажеттш1п туындап отыр.

XXI гасырда акпараттанган когам ка-жеттш1гш канагаттандыру ушш бшш беру саласында темендепдей мшдеттерд1 шешу кезделш отыр:

• компьютерлш техника

• интернет

• компьютерлш жел1

• электрондьщ жэне телекоммуникаци-яльщ куралдар

• интерактивт1 куралдар

• электрондьщ окульщтарды оку урдюше тшмд1 пайдалану аркылы бшм сапасын кете-РУ-

Акпараттьщ когамньщ непзп талабы -окушыларга акпараттьщ бшш непздерш беру, логикальщ-курылымдьщ ойлау кабшеттерш дамыту, акпараттьщ технологияны езшдж даму мен оны юке асыру куралы ретшде пай-далану дагдыларын калыптастырып, акпараттьщ когамга бешмдеу. Олай болса, акпараттьщ б1рлштердщ бшмге айналуы - элемнщ жуйел1к-акпараттык бейнесш окушылардьщ шыгармашыльщ кабшеттер! мен кундыльщ

Вестник «Орлеу»-!^

Ж

багдарларын дамыту аркылы калыптасты-руды коздейтш, адамньщ дуниетанымыньщ курамдас бел1п болып табылатын интеллек-туалды дамуды калыптастырудьщ бф жолы.

Акпараттык бфЛ1кт1 калыптастыру:

• мектептщ материалдык-техникальщ базасына;

• акпараттьщ ко гам саясатыньщ максаты мен мшдеттерше;

• окушылардьщ акпараттьщ мэдениетш калыптастыру жуйесше;

• педагог мамандардьщ пнформатпкадан бшш децгейлершщ сапасы мен шеберлштерь не;

• окушылардьщ жас ерекшелштер1 мен менгеру кабшеттерше;

• оку-тэрбпе багытыньщ акпараттьщ когам багытымен озара байланысына тэуелдь

XXI гасыр - жана технология мен акпараттандыру гасыры болгандьщтан, адамзатка компьютерл1к сауаттыльщкажет. Бупнп танда мектеп пэндерш компьютер, интерактивп куралдардьщ кемепмен окыту нэтижелерш зерттеудеп гылыми проблемаларды шешу ен басты орын алады. Буган себеп окыту урдюш-де туындайтын компьютерлендфудщ педаго-гикалык-психологиялык жана проблемалары эл1 тольщ шешшмеген1. Гылым гасырыньщ та-балдырыгынан аттагалы турган казфп танда компьютер ем1рдщ барльщ саласына кещнен енуде. Кез келген сабак барысында, титл кун-делшп турмыста барлыгы компьютерге, ком-пьютерл1к жуйеге байланысты болып тур. Ьуаз1рп кезде сабакка дайындалу барысында мугалш сабак мазмуны окушылар ушш та-нымдылыгы жагынан кызьщты эр1 жанаша ету1 ушш езшщ багалы уакытын кажетп ма-териалды ¿здеу мен жуйелеуге жумсайды [3].

Ал жекелеген курс бойынша мэсе-лел1к-багдарлы оку багдарламалары пакетшщ болуы мугашмге «мугалш - окушы» жуй-есшде акпаратты беруд1, ендеуд1 жэне кай-талауды жанаша уйымдастыруына мумкшд1к бередь Бфак, муньщ барлыгы жузеге асуы уиин мугалш компьютерл1к окыту техноло-гиясы бойынша бшшдер мен юкерлштерд1 игеру1 кажет. Бул дайындьщ дифференциал-ды болуы тию. Себеб1, эрб1р бастауыш сынып мугал1мдер1 ушш компьютерд1 окыту урдюш-де пайдалану эр турл1 сипатка ие. Ьуаз1рп кезде дыбыстьщ, графикальщ, видео, мультиме-

дия, гипермэтшд1к элементтермен окытатын «кашьщтан компьютерл1к окыту технология-сы» пайда болды. Оньщ непзп окыту куралда-рыньщ 6ipi болып электрондьщ окульщ табы-лады. Ол окушыларды даралап окытуда жана акпараттарды жеткпу ге, сондай-ак игершген бшш мен бшштерд1 теспк бакылауга арналган багдарламальщ курал ретшде колда-нылады. Казфп заман талабына сай элек-тронды окульщтар курып, кашьщтан окыту мэселелерш шешу уиин арнайы Web-сайттар даярлап, осы максатта даярланган сайттарды Internet желюше косу езекп мэселелердщ 6ipi болып отыр. Осыган байланысты кафедра ая-сында электрондьщ окульщтар дайындалды жэне олар ISBN нем1рлерш алды. Осы жу-мыстар катарына «1-2 сынып окушыларына арналган «Магистр» электрондьщ эдютемелш курал», «3-4 сыныпка арналган «Табигат жэне 6i3» электрондьщ оку - эдютемелш кешеш», «Дуниетану пэншен окушылардьщ кузАрет-Т1Л1ГШ бакылау тапсырмалары», «Бастауыш мектептщ бшш алушыларында сыни тургы-дан ойлау аркылы гылыми-эдютемелш жэне ¿зденю кызметш калыптастыру жолдары» жатады. Кашыктан окыту технологиясы Ka3ipri кезде букш элем бойынша алдьщгы катарлы технологиялардьщ 6ipi болып есеп-теледь Кашыктан окыту технологиясыньщ артьщшылыгы - окыту барысында колданы-латын мультимедия жуйесшде окытылатын окыту багдарламаларын окушылар жылдам кабылдайды жэне оку езше ьщгайлы жерде, тшмд1 уакытта журпзшед1. Кашыктан окыту технологиясын уэд1кс13 технология немесе мугалш мен интернет аркылы сухбаттасатын сырттай бшш алудьщ жана Typi деп айтуга болады [4].

Кашыктан окыту - окыту формаларыньщ 6ipi ретшде электрондьщ жэне телекоммуни-кацияльщ курылгыларды пайдалану аркылы оку танымдьщ кызметтерд1 эдютемелш тургы-дан жан-жакты жэне жеке тулганы дамыту барысында алыстагы бшш беру мекемелерш-деп уйымдастырылган окыту урдюк Мундай окыту ypflici куралдары, эдютер1 мен форма-лары аркылы ерекшеленед1. Кашыктан окыту-дьщ акпараттьщ технологиялары - оку мате-риалдарын жасактау, куру, беру жэне оларды сактау, кашьщтан оку урдюш уйымдастыру мен оны журпзу. Окытудьщ жана эдютерш

m

о

го £

W О в; s

1-4

о §

Рч

о

Вестник «Qp.fiey»-kst

в; s

m

о

го

á w О

u

О §

ш Е-

S

рч

о

W Е-

ти1мд1 колдану, жаца технологияны казфп за-манга сай бешмдеу, олардыц бшм децгешнщ мемлекетт1к жэне хальщаральщ стандартна жетулерше куш салу - бупнп куннщ басты талабы. Когамымызда компьютер мацызды эр1 кернект1 орын алып отырган осындай сэтте компьютерлш технологияларды окыту жуйесшде пайдалану елшпдщ болашагын барльщ гылым салаларында жаца идеяларды усынып, оларды жузеге асыра алатын сауатты урпакпен камтамасыз ете алады. Окушылар-дыц казфп замангы компьютерлш технологияларды менгеру1 емфге жаца кезкараста-рын калыптастырып, ой-ерюш жетшд1ред1, шыгармашыльщ белсендиппн, ¿зденшпаз-дыгын арттырады. « Казакстан дагы эрбф ур-пактын ертецп кун1 дуниенщ терт тукпфшде езшщ калаган, унаткан жэне когамга пайда ойлар максатта дайындау урдю1 арнаулы жэне орта мектептерден бастау алмак» деген Елба-сымыз Н.Назарбаевтыц Казакстан халкына арналган жолдауында айтылган бшш беруге катысты мэселелер бэр1м1зд1 бей-жай калды-рмауы тшс [5].

Окушыларды компьютерл1к технологияны кэс1би ю-эрекеттерде пайдалануга даяр-лау накты эдюнамальщ тэсшдер кешеншщ кемепмен шеипмш табады. Компьютерлш технологияны пайдалануга даярльщ - тулга-ныц компьютерлш технологияны кэс1би ю-эрекеттерде пайдаланудагы тэж1рибесш мецгеру децгейш керсететш жэне мотиваци-яльщ, интеллектуалдьщ-мазмундык, эмоцио-налды-ерштш, шыгармашылык-ю-эрекеттш, эксперттш-аналитикалык компоненттерш б1ршт1ретш тулганыц козгалысты дамудагы сапасы. Тужырымдама окушыларды жуйел1 б1р1здшште компьютерлш технологияны кэс1-би ю-эрекеттерде пайдалануга багдарлайды. Окушыларды компьютерл1к технологияны кэаби ю-эрекеттерде пайдалануга даярлыгын калыптастыру моделшщ аясында максат, мшдеттер, компоненттер, кезецдер, мазмун, куралдар, елшемдер мен керсеткшггер, дец-гейлер, шарттар озара бфлнсге карастырыла-ды [6].

Оку-эдютемелш кешен окушылардыц компьютерл1к технологияны кэсюи ю-эрекеттерде пайдалануга байланысты бшшш жуй-елеп, юкерлтн жетшд1ред1, ездтмен дер-бес шыгармашыльщ ¿здешске багыттайды.

Окушыларды компьютерлш технологияны k9cí6h ю-эрекеттерде пайдалануга даярлау эдютемеа эксперимент барысында дэлелден-ген нэтижелерге непзделедк Компьютер жэне акпараттьщ технологиялар аркылы жаса-лып жаткан окыту npoueci окушыныц жаца-ша ойлау кабшетш калыптастырып, оларды жуйелш байланыстар мен зацдыльщтарды табуга итерш, нэтижесшде ездершщ кэс1би багыттылыгыныц калыптасуына жол аша-ды. Корытындылай келе айтарым: окушыныц шыгармашыльщ кабшет1, практикальщ эрекеттер1 ¡здешмпаздыгы аркылы дамиды. Шыгармашыльщка уйрететш сабактар жаца технологияларды колдану болып табылады. Мундай сабактарда окушыга ерекше ахуал, MyranÍM мен окушы арасында ынтымактастьщ катынас калыптасады. MyranÍM бул жагдайда бшмд1 тусшдфт коюшы, бакылаушы, бага-лаушы емес, танымдьщ ic-эрекетш уйымда-стыратын ужымдьщ шыгармашыльщ ютердщ уйыткысы болады. Тек осындай окыту гана окушы интеллектюшщ k©3Íh ашып, шыгар-машылыгын дамытып, кэс1би багыттылыгын калыптастырады.

ЭДЕБИЕТ

1. Рахметова, С.Р «Багдарламалар. 12 жылдьщ мектептщ 1-4 сыныптары» Алматы: «Атамура», 2004ж - 196

2. К^азакстан Республикасында 12 жылдьщ жалпы орта бшш беру тужырымдамасы // К^азакстанныц Бшм жэне Гылым Элем1. -2006. -2. - С.5

3. Казакстан Республикасыныц 2015 жылга дейшп бшш беруд1 дамыту тужырымдамасы // Казакстан MyranÍMi. - 2004 - С. 20 кацтар

4. втегали Е. «12 жылдьщ эксперимент сыныптарда информатика пэшн окыту ерек-шел1ктерЬ> // 12 жылдьщ бшш беру. - 2007. - 126

5. «12 жылдьщка кошу жагдайында эксперимент барысында бастауыш сыныпта информатика пэнш окытудыц улгюЬ> Информатика непздер1 2008ж - №2 - 246

6. «Информатика непздерЬ) 2003 - №5, 29-30 10. Ж.А. Ьуараевт.б. «Окульщтар, оку-эд1-стемел1к кешеншщ курамы мен оку багддарла-маларын эзфлеуге жэне сараптауга койылатын дидактикальщталаптар» Алматы.: РБК, 1998.