CC BY
13БАСТАУЫШ Б1Л1М ПЕДАГОГТЕР1Н ЖАРАТЫЛЫСТАНУ ПЭН1Н ОЦЫТУДА МОБИЛЬД1 ТЕХНОЛОГИЯ АРЦЫЛЫ ДАЯРЛАУДЬЩ МАЦЫЗЫ
ШОРА УЛЖАЛГАС НУРЖ1Г1ТЦЫЗЫ
Абай атындагы ^азак улттык педагогикалык университетшщ педагогика жэне психология факультетшщ магистранты
Аннотация: Мацалада бастауыш бглгм педагогтерт жаратылыстану пэнт оцытуда мобильдг технология арцылы даярлаудыц мацызы айтылды. Бастауыш сынып педагогтертщ ацпараттыц-технологиялыц цабыеттерт сабац барысында 1ске асыра алу цабшеттер1 басты назарда болуы керектт дэлелдент, оцушыларды жаратылыстану пэтне деген ынтасын арттыру басты мацсат екендш айтылды. Мобильдт ацпараттыц технологиялардыц оцу процесгне енггзглу барысы дэлелдермен жэне мысалдармен келт1ршд1. Мобильд1 технологиялардыц сабац барысында цолданылу артыцшылыцтары мен кемшглгктерг дэлелдендг. Бастауыш сынып мугалгмдергнгц аталган технологияны цолдануда цандай артыцшылыцтарга ие болатындыгы жайлы квптеген мэлгметтер кврсетшп, нацтыланды.
Ty^h свздер: жаратылыстану пэт, бастауыш бшм педагогтергн даярлау, мобильд1 технология, ацпараттыц технология, цуз1реттшк, ацпараттыц сауаттылыц
^аз1рп заманда мобильдi технологияларды колдану жэне онымен байланыска тYсу ете кец тараган кубылыс. Акпараттык технологиялар адам емiрiнде тез белец алгандыктан, оны сауатты пайдалану мацызды. ««Каз1рп заманда жастарга акпараттык технологиялармен байланысты элемдш стандартка сай мYДделi жаца бiлiм беру ете кажет» - деп, елбасымыз ез жолдауында айтып кана коймай, эр мектеш!, эр оку орындарын тYрлi акпараттык техногиялармен камтамасыз етуде. ^Р «Бiлiм туралы» Зацында «Бiлiм беру жYЙесiнщ басты мiндетi - улттык жэне азаматтык кундылыктар, гылым мен практика жетiстiктерi негiзiнде жеке адамды калыптастыруга жэне кэсiби шыцдауга багытталган, бiлiм алу Yшiн кажеттi жагдайлар жасау, окытудыц жаца технологияларын енпзу, бiлiм берудi акпараттандыру, халыкаралык галамдык коммуникациялык желiлерге шыгу» - деп, бшм беру жYЙесiн одан эрi дамыту мiндеттерi кезделдi. Бул мiндеттердi шешу Yшiн окытушыныц кYнделiктi iзденiсi аркылы барлык жацалыктар мен кайта куру, езгерiстерге жол ашады. Бул баланыц ой ерiсiн кецейтiп кана коймайды, бiлiм децгейiн кетеруге Yлкен Yлесiн косады. Ягни, акпараттык технологиялардыц бшм беруде мацызы зор. Эйткеш ол окушыларга Yлкен акпараттык бшм кещстшне жол керсетедi.
Статистикалык мэлiметтерге CYЙенсек, мобильдi курылгылардыц бYгiнгi жагдайы 90-шы жылдармен салыстырганда компьютерлердщ куат кYшiнен бiраз асып тYCкен. Демек, бiлiм беру куралы ретшде уялы байланыс куралдарын ^азакстанда жэне шет елдердiц барлык студенттерi, окушылары сонымен коса педагогтерi колдана алады, бiрак бiздiц елiмiзде мобильдi технологиялармен окытуды оку YДерiсiне енгiзу процес баска елдердегi сиякты каркынды емес. Соцгы онжылдыкта мобильдi курылгылар жэне уялы бшм беру ресурстарыныц колдану теориясы мен практикасы белсендi тYPде эр тYрлi гылыми ю-шаралар талкылануда. Мысалы, 2005 жылы Еуропадагы «Мобильдi окыту халыкаралык конференциясы (International Conference Mobile Learning), 2002 жылдан бастап «MLearnCon» халыкаралык конференциясы, Англияда 2007 жылдан бастап The Mobile Learning Network Project» (MoLeNET - Мобильдi окыту жYЙесi) конференциясы етюзшд^ бул iс-шаралардыц максаты бiрыцFай виртуалды уялы окыту жYЙелерiн куру нэтижесшде жYЗдеген
СТАМБЕКОВА А.С.
Гылыми жетекшь п.F.к., кауымд.проф. м.а. Алматы, ^азакстан
университеттер ,колледждер мен мектептердi 6ipiKTipy болды. ^asipri кезецде мобильдi К^рылгылар, цифрлык технологиялар, интернет жастардьщ кYнделiктi ^ipi^ кещнен енуде. Сондыктан стyденттеpдi улттык К¥вдылык;тарга баулу,
улттык тэрбие беру Yдеpiсiн мобильдi бiлiм беру ортасын к¥ру аркылы жYзеге асыру бYгiнгi
когам талабы болмак.Осыган орай улттык кундылыкты дамыту, улттык кодты сактау максатында дайындалган «Мэдени мура», «Рухани жацгыру», «Мэцгшк ел» стратегиялык мемлекеттiк багдарламаларын бiлiм беру жYЙесiнiц цифрлык трансформациялау жагдайында жYзеге асыру кaжеттiлiгi туындайды [1].Айта кететiндей, мобильдi бiлiм беру ортасы цифрлы; бiлiм беру кызметтеpi мен ресурстарын, бiлiм беру Yдеpiсiне катысушылардыц эзара эрекеттесу кещстшн камтиды жэне эзгеpмелi де икемдi болуы шарт. БYгiнгi тацда мобильдi окыту дэстYpлi бiлiм беруге тэн кейбip шектеyлеpдi алып тастауга, пайдаланылатын оку куралыныц функционалдыгын сактай отырып, акпарат кeздеpiне кез келген уакытта кол жетюзуге жэне психологиялык, уйымдастырушылык кедеpгiлеpдi ецсеруге мYмкiндiк беpедi
^aзipгi заман педагогтершен тек ез мамандыгы бойынша терец бiлiм гана емес, оны практика жYзiнде колдануда аскан шеберлш пен сауаттылык, техникалык бшмнщ талап етшетшдш бэpiмiзге де айкын. Осыган орай, орыстыц улы педaгогi К.Ушинский «МуFaлiм eзiнiц бiлiмiн Yздiксiз кетерш отырганда гана муFaлiм, окуды iзденyдi токтатысымен оныц муFaлiмдiлiгi де жойылады» - деген сeзiн эр уакытта естен шы^армауымыз кажет. Ал бiздiц максатымыз - бшмалушыныц сабак Yстiндегi оку - эpекетiн тиiмдi эpi кызыкты етiп уйымдастыру.
Мобильдi технология аркылы жаратылыстану пэнiн окыту - оку YPДiсiн тYpлендipедi жэне бшм алушыныц ез бiлiм алуына белсендi кaтысyFa ыкпал етедi. Мобильдi окыту сaлaсындaFы белгiлi педагог, Faлым Дж.Тракслердщ айтуынша, оку пpоцесiнде пайдаланылатын мобильдi куpылFылap оку пpоцесiн уйымдастырудыц кез келген уакытта, орында мYмкiндiктеpiн кецейтед^ тYpлендipедi, сонымен катар бшмнщ жаца нысандарын дамытып, калыптастырады, eзiндiк мобильдi окыту ментaлитетiн жасайды.
^aзipri замаеты бiлiм беру жYЙесiндегi мобильдi окытудыц интеграциялануы оны (justin-time) уакытылы, (just enough) жеткiлiктi жэне (just-for-me) жеке-даралык етедi. Бул сипаттамалары дэстYpлi электронды (е-learning) жэне аралас бшм беруден интерактивт^ куpылымдылыFымен еpекшеленетiн мобильдi окытуды ажыратады.
Д.Келли ез зерттеулершде мобильдi окыту оку материалдарын шaFын экpaнFa кeшipy жэне мобильдi куpылFылapды пайдалану YPДiсi емес, мобильдi материалдарын дамыту: бшм беру микроблогинп, жацалыктар желiсi сиякты инновациялык оку формаларын енгiзy аркылы жYзеге асатын инновациялык бшм беру деп корытындылайды. Еалымдар Т.Реккедал, А.Дай НоpвегиядaFы кашыктыктан окыту институтында жYзеге aсыpылFaн кeпсaтылы жобаныц катысушылары оку YPДiсiнде жаца мобильдi куpылFылapды енгiзiп кана коймай, сонымен катар олардыц тиiмдiлiгiне эсер ететшдшн айкындады. Эксперимент шецбеpiнде мобильдi байланыс куралдарын пайдалану бipнеше кезецде eni. Бipiншi кезецде кашыктыктан окыту YДеpiсiн уйымдастыру Yшiн мобильдi байланыс Интернет желiсiне шыFyFa пайдаланылды.
Экспеpименттiц осы кезещнде тыцдаушылар кypстapFa тipкелy жэне оны eтy жолдары, кypстapFa кaтысyшылapFa apнaлFaн талаптар жиынтыFы, курстыц мацызды кезецдеpiнiц кYнтiзбелiк жоспарларын мобильдi форматщ^ы нускауларын алды. Осылайша, бастапкыда мобильдi куpылFылap кipiспе-бейiмделy кypстapы/модyльдеpi бойынша окытуды уйымдастыруда белсендi колданылды. Эсipесе мYгедектеp мен шектеyлi тулFaлapFa apнaлFaн бешмделу модyлiн окытуда, оку жоспарын куру YPДiсiнде мобильдi технологиялар тиiмдi болды. Келес кезецде уялы байланыс куралдары оку YPДiсiнiц сyбъектiлеpiн интеpaктивтi тYPде байланыстыру Yшiн пайдаланылды жэне кейбip окy-эдiстемелiк материалдар мобильдi браузерлерде болFaндыктaн студенттерге мобильдi тYPде (мобильдiк дидактикалык тестiлеp,
тапсырмалар жэне т.б.) кол жетiмдi болды. Бул кезец, бiздiц ойымызша, бipтiндеп бiлiм беру пэндеpiнiц/модyльдеpiнiц кeпшiлiгiн окып-уйрену пpоцесiнде мобильдi окытуды енгiзyге мYмкiндiк беpедi. Yшiншi кезец окyшылapFa мобильдi форматта оку тапсырмаларын жэне презентацияларын eткiзyге мYмкiндiк беpдi, сол себепт мобильдi форматта студенттерге кол жетiмдi болатын пэндеp/модyльдеpдiц толык курстар калыптасты. Жобаны iске асырудыц барлык кезецдершде зеpттеyшiлеp бiлiм алушылар мен мрашмдердщ мобильдi окытуды енпзу туралы птрлерш зеpттедi.
Студенттер бiлiм беpyдiц осы тYpiнiц мацызды артыкшылыктарыныц арасында оку-эдiстемелiк материалдардыц болуы, байланыс пен консалтинга жецiлдетy, жоFapы сапалы мобильдi бiлiм беру мазмуныныц болуын атап eni. Окытушылар окытудыц осындай форматта eтyi окушылардыц eздеpiнiц бiлiмiне деген ^зкарасын eзгеpтiп, аналитикалык ойлауын, eзiн-eзi уйымдастыру, eзiн-eзi дамыту, кэсiби дaFдылapын дaмытyFa, aлынFaн бiлiмдеpiн сыни тYPде талдай бiлyге жэне оларды ю жYзiнде колдaнyFa мYмкiндiк беpетiндiгiн атап eni.
ЖYpгiзiлген талдаудыц негiзiнде мобильдi окытудыц кaFидaлapын аныктадык.
Басты ка^далар:
■ Y3AiKci3AiK ■ Оку YPAiciH даралау
■ Окытудыц маз/^ндыль^ы ■ К,олже™дЫп
■ Окытуды баскару ■ Окытушынын, бЫм алушымен эрекеттесу1
Сонымен коса, жаратылыстану пэнiн окытуда мобильдi технологияларды колдануда бipшaмa мэселелер кездесетшдшн айта кеткен жeн (1-кесте).
^аржылык мэселелер. ¥йымдастырушылык мэселелер Педагогтердщ кузыpттiлiгiнiц тeмен Пайдалану KOлaйсыздыFы
болуы
^aзipri кезде мобильдi окытуды уйымдастыруда окyшылapFa eз KуpылFылapын KOлдaнyFa немесе кымбат емес Yлгiлеpдi сатып aлyFa кeмектесy Бшм беру мекемелеpiне муFaлiмдеpге мобильдi технология - бос ойын-сауык емес, заман талаптарына сай бiлiм aлyFa ыкпал ететш курал деп тYсiндipyдi кажет МуFaлiмдеpдiц кeбiнесе окушыларына мобильдш окытуды тиiмдi пайдалану мYмкiндiктеpiн усыну Yшiн кaжеттi бiлiмдеpi жетiспейдi. Окытудыц тшмдшгш бaFaлay эдiстеpiн кайта ¥ялы желiге косылу куны мобильдi KуpылFыныц eзiндiк кунына косылады. МуFaлiмдеp мен окушылар Интернетке кipyге
керек. етедi.Мобильдi карастыру кажет, кедергi ретiнде
косымшаларды эзiрлеу ейткенi мобильдi окыту осындай
даFдыларды аралас нэтижеге экелуi шыFындарды
жетiлдiрудi немесе мYмкiн. Окушылар кезшт1ретшдштен,
мамандарды тартуды жещл карым-катынас бул YДерiс
талап етедь жасау Yшiн мобильдi каржылай
курылFыларды калай колдауды талап
KOлдануFа болатынын етедi. Ауылдык
бiледi, бiрак бiлiм алу аймактарда
куралы ретiнде колдана мобильдi
бермейдi. окытудыц
шектеулiгi.
(1-кесте)
Мобильд1 технология аркылы окытудаFы непзп мэселелер мен шектеулер
^орытындылай келе, мобильдi технологияныц артыкшылыктарымен коса кемшш тустары да бар деуге болады. Бiрак, мобильдi технологияны жYзеге асыратын педагог eзi бiлмейтiн курылгыларсыз оны жYзеге асыра алмайды.
Мобильдi технологияларды жаратылыстану пэнiнде колдана окыту тшелей карым-катынаска негiзделген. Окушы эрдайым тулгааральщ жэне элеуметтiк катынастардыц тутас жYЙесiне кiредi. Жаратылыстану пэнiнде мобильдi технологияларды педагогтщ колдануы -бул компьютерлiк коммуникацияны кажет ете отырып, техникалык окыту куралдарын жэне акпараттык телекоммуникациялык технологиялар мYмкiндiктерiн жогары децгейде пайдалануга багытталган. Мобильдi технологияны окытуда колдану кажет, ол окушыларга сурактар коюга жэне eздiгiнен ойын бiлдiруге, танып бiлу жэне тYсiну кажеттшгше непзделген. Десек те, оныц кемшшктерш ескере отыру да мацызды болып табылады.
ПАЙДАЛАНЫЛГАН ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1:
1. «Мэдени мура», «Рухани жацгыру», «Мэцгшк ел» стратегиялык улттык жобалар
тужырымдамасы туралы. https://adilet.zan.kz/kaz/docs/P080001016
2. Simonova L.V., Zinchenko T. V. Estestvennonauchnaya i metodicheskaya podgotovka uchitelya nachalnyih klassov v RGPU im. A. I. Gertsena: ot spetsialista k bakalavru // Gertsenovskie chteniya. Nachalnoe obrazovanie. Т. 8. № 1. S. 308-320.
3. Голицына И. Н., Половникова Н.Л. Мобильное обучение как новая технология в образовании //Образовательные технологии и общество. -2011. — № 1. — С. 241-252.
4. Муратова,Т.Г.//Мобильдi косымшаларды колдану аркылы окушыларга информатика пэнш окытудыц белсендi тэсiлi // Молодой ученый. — 2023. — № 10 (457). — С. 247-250.
