Научная статья на тему 'БАРРАСИИ МАСЪАЛАИ ВАЗЪИ ЗАНИ ТОҶИК ТО ҚАРНИ ХХ ДАР ОСОРИ ИЛМИИ МУҲАҚҚИҚОН'

БАРРАСИИ МАСЪАЛАИ ВАЗЪИ ЗАНИ ТОҶИК ТО ҚАРНИ ХХ ДАР ОСОРИ ИЛМИИ МУҲАҚҚИҚОН Текст научной статьи по специальности «История и археология»

CC BY
34
11
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ЗАН / ОСОРИ ИЛМӢ / ОЛИМОН / МУҲАққИқОН / САРЧАШМАҲО / ТАҲқИқ / ТАҲЛИЛ / ҷАНБАҲОИ МЕТОДОЛОГӢ / НАЗАРИЯ / ТАЪРИХНИГОРӢ

Аннотация научной статьи по истории и археологии, автор научной работы — Зубайдаи Амриддинзода

Ар мақола саҳми олимон дар омӯзиши масъалаи вазъи занон то марҳиллаи таърихии шӯравӣ таҳқиқ ва таҳлил гардидааст. Мақсади мақола қайд карда мешавад, ки омӯзиш ва таҳлили сарчашмаву маъхазҳои зиёд, адабиёти таърихӣ ба хулосе меоранд, ки дар ғанӣ намудани ҷанбаҳои методологӣ ва назариявии масъалаи таҳқиқшаванда натанҳо муҳаққиқони соҳаи илмҳои таърих, балки фалсафа, ҳуқуқ, сотсиология, иқтисодёт ва ғайра низ саҳми арзанда гузоштаанд. Инчунин зикр мегардад, ки дар адабиёти илмӣ роҷеъ ба нуктаи назари мутафаккирони ҷамъиятиву сиёсӣ оид ба нақши занон дар ҷомеа, самтҳои таҳқиқи илмии масъалаи вазъи зани тоҷик то давраи шӯравӣ равшанӣ андохта шудааст. Натиҷаи татқиқот нишон дод, ки дар ҷодаи омӯзиши мероси пурғановати афкори ҷамъиятию сиёсӣ ва фарҳангии халқи тоҷик, равшанандозии арзиши бебаҳои консепсияҳои илмӣ ва методологии муттафакирони бузурги илму фарҳанг ва нобиғаҳои забардаст, фарҳангсолорон ва равшангарони илми таърихнигории ватанӣ, саҳмгузоранд. Омӯзиш ва таҳлили сарчашмаву маъхазҳои зиёд, адабиёти таърихӣ ба хулосе меоранд, ки дар ғанӣ намудани ҷанбаҳои методологӣ ва назариявии масъалаи таҳқиқшаванда натанҳо муҳаққиқони соҳаи илмҳои таърих, балки фалсафа, ҳуқуқ, сотсиология, иқтисодёт ва ғайра низ саҳми арзанда гузоштаанд. Хулоса карда мешавад, ки дар асарҳои илмии худ олимон аз диди нав, таърихи бонувони ҷумҳурӣ ва таърихнигории масъалаи занони Тоҷикистонро дар қарни ХХ таҳқиқ, таҳлил ва ҷамъбаст месозанд. Туфайли таҳлили ҳамаҷонибаи асарҳои сершумори нашршуда, маъхазҳои нодир, муқаррароти илмӣ, хулосаҳо, далелҳо оид ба проблемаи баррасишаванда, муҳаққиқ ҷанбаҳои мусбӣ ва манфии ҳалли масъалаи занонро дар даврони шӯравӣ ба таври объективӣ равшан мекунад.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

STUDY OF THE PROBLEM OF THE STATUS OF TAJIK WOMEN IN THE BEFORE THE TWENTIETH CENTURY IN THE WORKS OF RESEARCHERS

The article examines the problem of the contribution of scientists to the study of the issue of the status of Tajik women in the pre-Soviet period. Purpose of the article: the study and analysis of various sources and historical literature allowed the author to summarize that in the enrichment of the methodological and theoretical aspects of the problem under study, not only historians, but also philosophers, lawyers, sociologists, and economists are involved. Thanks to a comprehensive analysis of numerous published works, rare sources, scientific findings, conclusions, evidence on the issue under consideration, the researcher objectively clarifies the positive and negative aspects of solving women's problems in the pre-Soviet historical period. Also, the researcher in the article highlights the problem of the contribution of the great thinkers of science and culture and geniuses, cultural figures and educators of Russian historiography to the scientific and methodological concepts of the women's issue...The article examines the problem of the contribution of scientists to the study of the issue of the status of Tajik women in the pre-Soviet period. Purpose of the article: the study and analysis of various sources and historical literature allowed the author to summarize that in the enrichment of the methodological and theoretical aspects of the problem under study, not only historians, but also philosophers, lawyers, sociologists, and economists are involved. Thanks to a comprehensive analysis of numerous published works, rare sources, scientific findings, conclusions, evidence on the issue under consideration, the researcher objectively clarifies the positive and negative aspects of solving women's problems in the pre-Soviet historical period. Also, the researcher in the article highlights the problem of the contribution of the great thinkers of science and culture and geniuses, cultural figures and educators of Russian historiography to the scientific and methodological concepts of the women's issue. It is noted that they contribute to the study of the rich socio-political and cultural heritage of the Tajik people. The study and analysis of many sources and historical literature leads the author to the conclusion that not only researchers in the field of history, but also philosophy, law, sociology, economics, etc., have contributed to the enrichment of the methodological and theoretical aspects of the problem under study. From a new point of view, it was concluded that scientists in their scientific works researched, analyzed and generalized the history of women in the republic in the twentieth century. Thanks to a comprehensive analysis of numerous published works, rare sources, scientific findings, conclusions, evidence on the issue under consideration, the researcher objectively clarifies the positive and negative aspects of solving women's problems in Soviet times.

Текст научной работы на тему «БАРРАСИИ МАСЪАЛАИ ВАЗЪИ ЗАНИ ТОҶИК ТО ҚАРНИ ХХ ДАР ОСОРИ ИЛМИИ МУҲАҚҚИҚОН»

УДК: 930.1(575.3)

БАРРАСИИ МАСЪАЛАИ ВАЗЪИ ЗАНИ ТОЧДК ТО ^АРНИ ХХ ДАР ОСОРИ ИЛМИИ МУ^АВДЩОН

Зубайдаи А.

Донишгохи миллии Тоцикистон

Дap aдaбиëти илмии нимии дую ми ;aprni ХХ вa чopяки aввaли acpи ХХ1 ^arôaxo® мeтoдoлoгй вa нaзapиявии мacъaлaи зaнoн кopкapд шyдaaнд. А ^y^rna poчeъ бa нyктaи нaзapи мyтaфaккиpoни чaмъиятивy cиëcй oид бa шк;ши з arn® дap 4oMea, caMrao»! тaxк;икц илмии мacъaлaи в aзъи зaни точик то дaвpaи шypaвй paвшaнй aндoхтa шyдaacт. Омузиш вa тaxлили capчaшмaвy мaъxaзxoи зиёд, aдaбиëти тaъpихй бa хyлoce мeopaнд, ки дap Faнй нaмyдaни чaнбaxoи мeтoдoлoгй вa нaзapиявии

мacъaлaи тaxк;икmaвaндa нaтaнx,o MyxaKKiKioiffl coxaи илмxoи тaъpих, бaлки фaлcaфa, хукук, coтcиoлoгия, иктиcoдëт вa Faйpa низ caxми apз aндa гуз oштaaнд.

Дap мoнoгpaфияи дoктopи илмхри тaъpих, пpoфeccop М.Ф.Зикpиëeвa «Taъpиxниropии мacъaлaи зaнoни To^^^TOm» ^йд мeгapдaд, ки дap тули мapx,илax,oи гyнoгyни тaъpихй paвaнди тaшaккyлy тaкoмyли мacъaлaи зaнoн mйвacтa бa oмилxoи тaккoнбaхши pyшди чoмeaи инcoнй cypaт мeшpифт. Нкш вa 4omr>x, Ma;oM вa мaвк;eи дoимo тaFиpëбaндaи зaнoн дap ч^м^ву oana 6o низ oми мaвчyдaи дидгох, мyнocибaтxo, эътик;oдxo, дap Ma^Myb 6o apзишxoи милливу динй, Maxcycirara^ ф apxamrc, чaxoнбинй вa rnyyp и 4aMMöroni xap як дaвpaи тaъpиxй з ич anorçaMarni буд. Б axc д ap aтpoф и мacъaлaи зaнoн вa чустучуйи poxxoи xaлли aмaлии oн дaвpa бa дaвp a бa вукуъ mйвacтa:

aввaлaн, бoиcи тaдpичaн тaFЙиp ëфтaни дидгох вa нyктaи нaзapи мyгaфaккиpoни чaмъиятию cиëcй p oчeъ бa мacъaлaи ^o^ox вa шкши зaнoн дap 4oMea вa дap ки aMm! oн гapдид;

дуввум, бa бappacй вa тaxкцк;и мacъaлa aз мaвк;eи cиëcй, хукукй, шaxpвaндй, ^TOMo^y иктиcoдй, axлoк;й вa paвoнй мycoидaт нaмyд.[12, с. 45]

Дap чoдaи oMy иши мepocи пypFaнoвaти aф кopи чaмъиятию cиëcй вa ф apxaнгии xan;i точик, ш ш x п -x л й л г г л

ф apxarnr вa нoбиFaxoи зaбapд acr, ф apxaнгcoлop вa paвшaнгap и илми тaъpиxниropии вaтaнй, oлими зaбapдapcт, Apбoби шoиcтaи илм вa тexникaи 4yMxypMi дoктopи илмxoи тaъpиx ,

пpoфeccop Р. А. Haбиeвa бeштap бa_тaxкцк;и нукгаи нaзapи эшoн oид бa нaкmи зaнoн дap 4oMea вa тaмaддyни инcoнй дик^т дoдaacr. У дap pиcoлaи дoктopиaш мacъaлaи мaзкyppo муф accaл тaxлил нaмyдa, aз чум^га, итгилooт мeдиxaд, ки дap мexвapи эчoдиëти мyтaфaккиpoни зaбapдacти фopcy точик: A.P^arä, А. Фиpдaвcй, Сaъдию Хрфиз, А. Сиш, У. Хaйëм, А. Чрмй, А. Дoниш, С. Айнй вa ë г ъ л x y г , ъ, к л - , -

тapбиятгap, зaн-мaxбyбa дap 4oMea вa ouna мaвpиди бappacй ;apop шpифтaacт. Borçearn нyктaи нaзapи Myapp ихи мумтоз oид бa дap aчaи инъиюхи мacъaлaи шк;ш вa xидмaтxoи apзaндaи з aнoн дap мapxилaxoи тyлoнии тoшypaвй вa Шyp aвй дap:

1) лл ш ;

2) ш л хл к ю ъ й x л ;

3) F F x п й, х ш ш й, y й x й x мyraф aioip oнy нaз ap иячиён, p aвшaн-ф шф orny тaxлилгapoн, кoмилaн дypycт acт.

^иоми acorä: мaвpиди ^йд ac; ки мyappиx дap мaк;oлax,oвy acapx,oи илмияш нукгаи нaзapи л , л , й, , - Ä л С

бaлaнд бapдoштaни cax^m зaн дap тapбияи инcoни шмил вa pyxa^ ч^мн coлим, тaшaккyли oдoби xoнaвoд aгию чaмъиятй, бaлaнд бapдoштaни мaъpиф aтнoкии ф apзaндoн oмyxтa, as фaъoлияти эшoн дap чoдaи тax,кими caлoмaтии мoдapoн вa ку^шн apзёбй нaмyдaacт. [17, c. 301]

Оид бa фaъoлияти шoиpи бapчacтa, фaйлacyф вa мycик;ишинocи точику фopc Maвлoнo Äбдypax,мoни Чрмй дap мaвpиди тapaннyми фaзилaта,o вa x^azw зaнoн ибpoзи нaзap нaмyдa, му^кки^ зикp мeкyнaд, ки Ä. Чрмй дap ocop и xeш arçny зaкoвaти якe aB бyзypшни oлaми мaънaвиёт, нaмoяндaи мaктaби тacaввyф ии Б acp^ кax,paмoни pивoята,oи cepшyмopи иcлoмй, з aни зox,идy nop co - Foбияи Äдaвияpo ^мчун нaмyнaи бapчacтaи инcoни шмил curara кapдa, мyнocибaти ypo бa тaълим вa ф apx,a^ тaблиF мeкyнaд. [19. c.7]

Дap acapxom пpoфeccop М.Ф. Зикpиёeвa тax,кик;и нуктаи нaзapи нaмoяндaшни бapчacтaи xapararn мaopифmpвapй: Ä. Дoниш, Ш. Шox,ин, M. X,aйpaт, Т. Äcиpй, Ä. Сaвдo, F. Вoзex„ С. Лйнй вa дигapoн мaвк;eи ^i^'K^po ишFOл мeкy нaд. MyappMx зшф мeкyнaд, ки бeштapи эшoн p oчeъ бa зapypaти дapки мox,ияти o^iy иши мyшкилoти x,aëra зaнoн œxo^ a^m a кapдa, чунин мex,иcoб идaнд, ки тaнx,o бoнyи бo-мaъpифaт мeтaвoнaд дap paфъи aкибмoнии фapx,aнш вa иктиcoдии кишвap ca^^op бoшaд. Дap ин paдиф aндeшax,oвy a^m ax,oи пeшвoи бapчacтaи мaopифmpвapoни точик Ä. ^ornra oид бa мacъaлaи зaн мaвк;eи xoccae дopaнд. У мyнocибaти мaвчyдapo ниcбaт бa зaнoни кaлaмpaви ÄviopaTO Бyxopo caxт мax,кyм кapдa, бa^pи тaFЙиpи дидгох,и чoмea бa мacъaлaи зaн, бex,бyдии вoк;eй дap вaзъ вa x,aëra бoнyвoн тешниходхри мyшaxacc нaмyдaacт. Ä.Дoниш дap acapи xyд «Fиcoлaи cиёcй» нyктaи нaзapи шф apoнepo, ки paфтop и aмиp Myзaф ф appo дap caivrm mйвacтa nyppa нaмyдaни ^pa^Kora вa тeз ^eß ивaз кapдaни бoшaндaroни o^ дap чax,opчyбaи крнуниятари шapиaт кoмилaн caфeд мeнaмyдaнд, зepи тaнк;ид rçapop дoдa буд. Зшф бoяд кapд, ки тaнx,o дap paвaнди иогилoи ^y^arni (coли 1865) aмиp 300 дyxтap вa зaнoни чaвoнpo бapoи x,apaмxoнaвy дyxтapxoнaи xyд шpифтa буд.[12, c. 59]

Нoмзaди илми пeдaшгй Т.З Myнaввapoвa дap ocopaш бa cax^ якe aз шaxcиятx,oи бyзypг, ^ax,paмoни Тoчикиcтoн, нaxycтин Пpeзидeнти Лкaдeмияи илмхри чумодш, oлим, acocгyзopи aдaбиёти м^с^и точик - С aдpиддин Лйнй дap oмyзиши мacъaлaи мaвк;eи з aн д ap чoмea p aвшaнй aндoxтaacт. У ^йд мeнaмoяд, ки С. Лйнй хднуз дap дaвpaи тoшypaвии ф aъoлиятaш, ^мчун иштиpoкчии фaъoли x,apaкaтx,oи мaopифmpвapй вa чaдидия бa мacъaлaи дapёфти caмта,oи caмapaнoки чaлби зaнoн бa x,aëra чaмъиятию cиёcй вa иктиcoд ию фapx,aнши кишвap тaвaччyx, зox,иp мeнaмyд. Лз нaзapи мyтaфaккиp ^^paxy тaвoнoии инcoн дap илму дoниш бyдa, мex,вapи тapбия мaъpифaтнoкию xиpaдмaндй acт. Лз ин лиx,oз, aфкopy aк;идaxpи С. Лйнй om бa тaълим вa тapбияи зaнoн, xycycaн дyxтapoн apзишмaндaнд. У дap кигoбaш «Дyxтapчa вa ё Хoлидa» oид бa зapypaти зox,иp m^^ami Faivixop ии мaxcyc дap бe^тap нaмyдaни paвaнди чaлб б a ;rax,ciw вa бaлaндгapдoнии cиф an тaълими чaвoндyxтapoн ибpoзи aндeшa кapдa буд. «Maк;caди aввaлини Хoлидa, - rçai^ мeкyнaд С.Лйнй, - бapчacтa шyдaн вa 6o иcтeъдoди xyд бa мapдyм кyмaк pararn^^ ac;».

Maвpиди зикp ac; ки ин китоб ^мчун acapи дидaктикй вa вacилaи тaълимй бapoи дyxтapoни шнфхри ибтидoй пeшбинй шyдa буд. [15, с. 89]

Myx,aк;кик;бoнyи чaвoн Зyбaйдaи Лмpидин эчoдиёти илмии K^ax,paмoни Тoчикиcтoн, aкaдeмики Äic^^^m илмхри чумодш Б.F.Faфypoвpo o^iyx-pa, бa xyлocae oмaдaacг, ки дap 000pи aллoмa низ мacъaлaи зaнoн чoйи мaxcycpo ишF0л мeнaмoяд. У дap тax,к;икpIX,oи илмияш зшф мeнaмoяд, ки бa oмyзиши мacъaлaи мaз ^p Б.F. Faфypoв acapy мaкoлax,oи мaxcycи xeшpo бaxшидaacг вa дap caxjKj) ax,oи orn бa вaзъy мaкoми з arni точик дap мapx,илaxpи гушгуни тaъp иxй бax,o дoдaacт.

Дap эчoдиёти илмии xeш aллoмa 6opxp ^йд кapдaaог, ки aзбacки бe дypycти мacoили

зaнoн чoмea теш paфтa нaмeтaвoнaд, aз ин лихрз зapyp ac; ки мacъaлaи мaвк;eи зaни точик дap чaмъият aз дaвpaи кадим то дaвpaи швин бoдиккaт вa дap acocи capчaшмax,oи гушгун xoлиcoнa тa^лил вa тaдк;ик; гapд aA. Т^кики мacъaлa дap эчoдиёти илмии oлими з aбapдacт бa ду мapx,илa: aз зaмoнx,oи кадим то инкдгоби Октябp вa дaвpaи Шypaвй чyдo кapдa шyдaacг. Xycyca^ дap шox,acapaш «Тoчикoн» БР. Faфypoв дap acocи capчaшмax,oи гушгуни тещ^ xoлиcoнa cax^or бoнyвoни точи^ю дap идopaкyнии дaвлaтй, мyбopизa anaííxjr aчнaбиён, инкишoфи фapx,aнг дap мишли шax,бoнyи мaccaгeтxp Тoмиp те, мaликa Typ^^my^ шoиp ax,oи точику фop c Fo6 иaи Б aлxй, Maxacnnr Хyчaндй, З eбyниco, Дилшoд, иштиpoкчии ф aъoли x,ap a^m миллй-oзoд nxox,rnr coли 1916 Б Kxwexa ^oдиpoвa вa биcёp дигapoн инъикoc гapдидaacт.

Äллoмa Б. F. Faфyp oв бa чунин xyлocaи кадй oмaд aad, ки з arn« x,aмeшa тaшaббycкopи нaчиб вa мyбopизи pox^ вax,дaти xaлк;и точик вa дустии бaйни xaлкxoвy миллaтx,o бyдaнд. Бo тyфaйли зaн -точишн ^мчун xanR, миллaт aз cax,нaи тaъpиx нapaфтa, бapъaкc дap чoмeaи бaйнaлxaлкй мaвкeи xyдpo то дaвp aи мyocиp пypкyввaт кapдa иcтoдaaнд.

Аaдeмик Бoбoчoн Faфypo в бa мacъaлaи oзoдшaвии з arni точик бax,oи мaxcycи илмй-нaзap иявй дoд aad. Дap мaкoлa^oи бaxшидa бa мacъaлaи зaн y нaвиштaacт, ки инкилoби Октябp д ap тaкдиp и

ч кш й .

Aллoмa Б. Faфyp oв бa caxM! зaнoн д ap инкишoф и иктио)диёти ЧШС Toчикиcтoн бaxoи м^бй дoдaacт. ^мчун котиби XK ЧШС Toчикиcтoн дap бaлaнд rapдидaни мaвк;eи зaнoн дap 4oMea caxмгyзopй кapдaacт. Хaнгoми чун диpeктopи Пaжyxишшxи шapк;шинocии ИЧШС фaъoлият бypдaнaш, низ бapoи aз бaйни зaнoни чyмxypиxoи миллй , aз 4yMwa Toчикиcтoн, тaйëp кapдaни oлимaxo дикдати кaлoн мeдoд.

З. Aмpидинзoдa ^йд мeкyнaд, ки дap acapxoи бa мapxилaи Шypaвй бaxшидaи oлими мумтоз мacъaлaxoи з eprni:

- aмaлй гapдидaни p aвaнди oзoдшaвии зaнoн;

- тaнтaнaи cиëcaти дaвлaти Шypaвй дap чoдaи бa дacт oвapдa шуд arni бap oбapxyкyкии aмaлии бoнyвoн;

- тaшaккyли зaминaи мeъëpивy xy^y^Mi c^can reндepй вa Faйpa тaxкцкy тaxлили xyдpo ëфтaaнд. [1, c. 22]

XaMffli тapик;, тaxлили ocopи ^^app!«« aз oн шaxoдaт мeдиxaд, ки:

якум, нaмoяндaшни aфкopи чaмъиятию шёши xan^i точик дap к;aтopи дш^) мacъaлaxoи мyбpaм бa np oблeмaи з aнoн низ дикдати чиддй дoдaaнд;

дуюм, нaмoяндaшни xapaкaтxoи гушгуни cиëcй, aз ^били мaopифпapвapй, 4amw«i вa Faйpa шaклy ycyлxoи MyrnaxxaOT xaлли мacъaлapo бaëн вa nernrnKom кapдaaнд;

ceю м, мyтaaccиф ora, нa дap xaMa acapxoи ürnvM-azi aб ии oxиpи acp и XIX-aввaли acp и ХХ poxxoи aмaлии oз oдшaвии з arn® бa тaвpи вoз ex м^йян кapдa шyдaaнд.

Macъaлaи вaзъи бoнyвoнpo дap нимaи дуюми ^aprni XIX вa ибтидoи ^aprni ХХ , тaшaккyл ëфтaни oмилxoи тaъcиp бaxши иотиф oд aи caMapaTO^ нepyи з aнoнpo дap M^op изaи cиëcй oмyxтa, мyxaккик; M. Хoнcyвopoвa бa xyлocae мeoяд, ки 6o pyшди мyнocибaтxoи capмoядopй мyбopизa бaxp и бa дoиp aи тaъcиpи xeш шoмил нaмyд aни б o^^rn шиддaт rnp ифт. Дap ин caMn- xapaкaтxo вa чapaëнxoи гушгуни чaмъиятию cröcS, xизбxoи xyRyMporn вa пpoлeтapй мycтaк;имaн фaъoлияти Ma^^rc® мeбypдaнд. Олимa зикp мeкyнaд, ки coлxoи 70-уми ^aprni Х1Х зepи тaъcиpи FOяxoи л- й, п л к л й x к к x ë , ъ

нaмyдaни интиpoки ora,o дap xaëти чaмъиятию cиëcй caMrrn aфзaлиятнoки xaparaTO oзoдиxoxии зaнoн гapдид. [23, с. 65]Пeшвoëни xapaкaт А.М. Koллoнтaй, И.Ф. Apмaнд, H.K. Kpyпcкaя вa диrapoн бaйни зaнoн дap ду caMn- ф aъoлияти xaдaфнoк aií4oM дoдaнд:

1) тaшкили мaxф илxoи мaxcycи cиëcй бapoи бoнyвoн;

2) x x ъл й.

Maк;caд вa вaз ифaxoи мaxф илу ^p cxo пeш aз xaMa бa мyбopизaи cинфй rnoMün нaмyдaни з arn®, бaлaнд бapдoштaни фapxaнги cиëcивy умумии oнxo, мaxви бecaвoдй вa pyшди мaъpифaтнoкии кopгapз aнoни кopxoнaxoи caTOarä; ф aporaprni бoнyвoн б o тaълими иб^^ию кacбй; тapбияи axлoк;й вa Ma^^mi зaнoн ибopaт буд.

Бa a^marn д.и.т. пpoфeccop В. M. Шб^в дap тaшaккyли нaзapия вa мeтoдoлoгия мacъaлaи зaн дeмoкpaтxoи pyc А.И. Tep^ce^ В.Г. Бeлинcкий, H.r. Чepнишeвcкий, H.A. Дoбpoлюбoв вa дигapoн caxмгyзopй нaмyдaaнд. Ожр 6o^pop тaъкид мeкapдaнд, ки pyшди 4oMea вa пeшpaфти бoэътимoди oн aз paвaнди бoлopaвии мaкeи зaн дap 4oMea вoбacтaши куллй дopaд. Дap кoнceпcия, FOя вa дидшxи дeмoкpaтxoи pyc з apyp ияти иштиpoки ф aъoли зaнoн д ap paвaнди: ) й;

) ш л л F x ч к л й;

) x ë ч ъ й x л ъ x й;

г) иотиф oдaи шaклy ycyлxoи Myaccrnprn тaълими дyxтapoн дap ornna вa мaктaб вa тaшaккyли ora,o чун cyбъeкти бap oбapxyкyки 4oMea вa Faйp a, acocнoк кapдa шyдaacт. Б a aкидaи дeмoкpaтxoи pyc:

1) ш л x ш x л к x x y cyp aт rnp aд;

2) x л к л x ш ;

3) y ш xx x к к ч й x й л й ч F ;

4) rnapra acocии мyвaффaк гapдидaни тapбия дap ornra мyxaббaти тapaфaйн вa Faмxopии нaздикoн мeбoшaд. [18, с. 201]

Hoмзaди илми тaъpиx Г. Myxaббaтoвa бoмaвpид ^йд мeнaмoяд, ки acocrn пpинcипxoи чaxoнбинии гyмaниcтии дeмoкpaтxopo мaнтикц бe aмaлй гapдидaни FOяи инк;илoбй, тaFЙиpëбии лл x ч л :

а) бexтap гapдидaни вaзъи бoнyвoн, б aлaнд шyдaни нaкmи зaнoн,

б) aфзyдaни ищн^ю! ora,o дap coxaxoи гушгуни xaëra чaмъиятй Faйpиимкoн aCT, тaшкил мeдoд.

Maxз oмyзиши дaк;икц мaъxaзxoи мyxтaлиф вa aA aб иёти илмй бa oлим имшн дoдaacт, ки poчeъ

бa мacъaлa дидгохх0и илмии зepинp o бaëн нaмoяд:

- дap тули хaзop coлaхo нaмoяндaшни б eхгapини чaмъияти инcoнй oид бa мacъaлaи зaн нyктaи нaзapи xeшpo ибpoз нaмyдa, po^x,o, шaклхo вa ycyлхoи oз oдcoзии бoнyвoнpo мeчycтaнд.

- тaнхo дap acpхoи XIX вa ХХ як wop хapaкaтхo, х,юбхр вa тaълимoта,oи cиëcй бa вучуд oмaдaнд, ки p 0хи мyшaxxacи хaлли мacъaлaи з aнoнpo тешних0д кapд aнд.

^ap ин cam* шккши acocry^op oни шммунизми илмй K.Maprc вa Ф.Э нreлc, ки ш тaнхo м0хияти ъ л ш , л ш xx х лл х , x л г

ad.

Бa aкидaи мyappиx дap acocи тaълимoти мapкcиcтй бopи aввaл дap кaлaмpaви а)бик ИЧЩС cтpaтeгияи вoзeхи paвaнди oзoдcoзии вoкeии зaнoн мyaйян кapдa шуд. М0хияти oн aз мaнтикхoи зepин бap мeoмaд:

- х лл ъ л п y к л л й к г диктaтypaи пpoлeтapиaт;

- бa дacт oвapдaни бapoбapхyкyк;ии шмили зaнoн тaвaccyги Koнcтитyтcия мaмлaкaт;

- тaшaккyли acocхoи мeъëpивy хукукии мacъaлa, 6o мaкcaди тaъмини мycтaкилияти иктиcoдй вa хукукх0и cиëcии зaнoн;

- мyхaйë нaмyдaни шapoити мушид 6ap oи зисти бoф apoFam мoдapoн вa ic^arao^

- capocap гyзapoнидaни мaхви бecaвoдй вa aз хиcoби зaнoн тaйëp кapдaни кaдpхoи бaлaндиxтиcoc бapoи xoчaши xanrç;

- мyнтaзaм 6a идopaкyнии дaвлaтй чaлб нaмyдaни бoнyвoни мaмлaкaт ибopaт буд. [16, c. 2G3]

Тaхкики ocopи мyappиxoни вaтaнй 6a xyлocae мeopaд, ки дap нимaи дую ми ^aprni XIX-ибтид oи

rçaprni XX мacъaлaи зaнoн дap acapхoи мyтaфaккиpoн вa нaзapиëтшинocoни Шapкy Fap6 иныгах; ëфтa, aкcapияти oнхo нyктaи нaзapи xeшpo oид 6a тaнтaнaи мacъaлa дap aмaл ибpoз нaмyдaнд. Инчунин, хapaкaтхo вa хизбхoи гyнoгyни чaмъиятивy cиëcй мaвк;eи xyдpo дap paвaнди тaтбик;и

ч й . Ä х лл л ъ л х ш

cиëcaти Дaвлaти Шypaвй 0ид 6a oвoдии вoкeии зaнoн, aз чyмлa зaнoни точик, aфзyнгapдoнии иштиpoки ф aъoли oнхo дap хaëти чaмъиятивy cиëcй, иктиcoдй вa ф apхaнгии мaмлaкaт имкoнпaзиp г .

С aivrm мaxcycи тaхкикoтии мyapp иxoн 6appacrni мacъaлaи тaшкилëбй вa фaъoлияти мapкaзхoи илмй, aз чyмлa oид 6a 0музиши тaъpиxи зaнoни кишвap мeб oшaд. Дap дoиpaи тaхкик;и мacъaлa

x Ä. Б , ч кш Ä к

шapкшинocoн, ки дap нaзди ин иттихoдияи илмй Koмиccия oид 6a 0музиши зaxиpaхoи мeхнaтии зaнoн вa yмyмaн хaëтy ф aъoлияги бoнyвo ни чyмхypихoи Оcиëи Mapкaз й aмaл мeкapд, 6aco кaлoн буд. [2, с. 24]

Омузиши capчaшмaвy aдaбиëти мaвчyдaи илмй 6a xynocae мeop aд, ки тaнхo aз нимaи дую ми лх 5 G- к XX ъ л к ш xx ш х лй

oид 6a тaъpиxи xaлки точик, aз чyмлa мacъaлaи зaнoн 0F03 ëфтaacт. Тaхкики тaъpиxи зaнoни Тoчикиcтoн вoкeaн б o тaшкили Шжухишшхи тaъp иx, бocтoншинocй вa мapдyмшинocии 6a н0ми Ä. Д0ниши Аaдeмияи илмх0и Т0чикист0н, Шжухишшхи тaъp иxи XKИШ-и нaзди KM XK-и чyмхypй вa кaфeдpaхoи тaъp иxи xaлки точики д0нишгохх0и 0лии мaмлaкaт вoбacтaши куллй дopaд.

Maвpиди тaзaккyp ac;, ки мyappиxoн дap acapхoи илмияш0н aдaбиëти тaъpиxиpo вoбacтa 6a вaзъи з arnorni точик дap мapхилaи тaъp иxии то шyp aвй тaхлил вa тaхкик кapдa, poчeъ 6a ин мacъaлa ибpoзи нaзap мeкyнaнд. Macъaлaи мaвкeи в0^ии б0нув0н дap мapхилaи тaъpиxии тoшypaвй то aндoзae дap acapхoи 0лим0ни пeшaзинкилoбии pyc вa мyхaккикoни Шypaвй: В.В. Бap)тoлд, Ä.Ä. Б oбpинcкий, Ä.Ä. Сeмëнoв, М.С. Андpeeв, Г.Л. Äp aнд ap ernco, Ä.K. Faзшнoв вa д map 0н инъикoc ëфтaacт. Аpзиши acapхoи эш0н пeш aз хaмa дap 0н ac;, ки 0нх0 дap acocи мaвoди экcпeдитcияхo вa мaъxaзхoи нoдиp нaвиштa шyдaaнд. Macъaлaи мaзкyp дap 6o6y зepбoбхoи acapхoи мoнoгpaфй, pиcoлaхoи нoмзaдй вa дoктopии 0лим0ни Оcиëи Mapкaзй вa Fycrn: В.Л. Билшaй, Б.П. Пoлвoнoвa, F.X. Аминoвa, Ж.С. Тoтибeкoвa, X.С. Шyкypoвa, П.М. Чиpкoв, F.Ä. Haбиeвa, М. Ф. Зикpиëeвa вa дигapoн низ rniMncoc ëфтaacт. Дap чyмхypй бpoшюpaхoи cepшyмopи мaъмyл нaшp шyдaaнд, ки мyaллиф 0ни 0нх0 co6^ xoдимoни хизбй, шypaвй вa кoмcoмoлй мeб oшaнд. Дap ин бpoшюpaхo ъ л лх к х к п ш к л ч ш .

Myтaaccифoнa, бeштapи acapхo дap acoои пpинcипхoи cинфият вa хизбият тaхия гapдидaaнд. Дap po6rn,a 6o чaшншpии Рyзи бaйнaлмилaлии зaнoн - B^ap; хaмacoлa дap мa;тбyoти дaвpии чyмхypй мaкoлaхoи зиëдe нaшp мeгapдидaнд, ки дap 0нх0, oдaтaн, вaзъи caнгин вa тoкaтфapcoи зaнoни то шypaвй мeшyд. Kaмбyдии acocии бpoшюpaхo вa мaк;oлaхoи pyзнoмaвй дap 0н буд, ки aкcapи 0нх0 бидуни иcтифoдaи вaceи мaъxaзхoи гун0гун нaвиштa шyдa бyдaнд.

Лд a6 иёти илмиe, ки 6a мacъaлaи мaвкeи зaнoни точик дap дaвpaи тоинкил0бй бaxшидaшyдaacт шapтaн б a ду гypyх чуд0 кapдaн мумкин ac;:

1) 6p oшюpaхoи мaxcyc, мaкoлaхoe, ки бeвocитa 6a мacъaлaи зaнoн бaxшидa шуд aarni;

2) x ъ x Т ч , ч x ъ л ш .

Дap aдaбиëти тaъp шй acocaн тapaфxoи зepини мacъaлa то aндoзae p aвшaн гapдидaacт: мaвкeи зaн дap oилa, зyxypoти биcëpзaнй, кдлин, 4oOToxrn зaнoн дap coxaи фapxaнг, иш^^ки зaнoн дap xapaкaтxoи инк;илoбй вa Faйpa.

Taxлили acapxoи мyappиxoн ra^orn мeдиxaд, ки мacъaлaи вaзъи зaнoни точик дap дaвpaи тoинк;илoбй д ap acapxorn илмй, илмй-oммaвй вa бaдeй бa к^деи имшн Tax^^ гapдидa бoшaд xaM, дap дaвpaи мyocиp бa oмyзиши aM^ aз диди нaв тaxлил вa чaмъбacти чиддй ниëз д opaд.

Дap тaxкцки мacъaлaи мaзкyp пpoфeccopoн MK. Faфopoвa, P.A. Haбиeвa, M. Ф. Зикpиëeвa, M. Х , A.A. С л , F. Ёк , A. Б г x

г ш .

Б a aндeшaи oлимoн aдaбиëти илмии мapбyт бa Macana acocaн дap шaкли:

1) л x й й, г x шю x , к л x ш , ч y x ч лл x ш г ;

2) acapxorn oлимoни вaтaнй вa бypyнмapзиe, ки бa Tax^^! caxифaxoи нopaвшaни тaъpиxи зaнoни точик бaxшидa шуд aaarni;

3) ч y x x чч x ;

4) x , к л x , x x ë ш x x x й, x , кopмaндoни шyъбaxoи зaнoн aз кoбили H.K. Kpyпcкaя, K. Сeткин, В.А. Kacпapoвa, С.Т. Любимoвa, Л.А. Oтмap-Штeйн, А. Hyxpaт вa Faйp a, тaxия гapдидaacт.

Дap acapxoи мaз ^p бeштap бa oMy иши rnaicny ycyлxoи мyшaxxacи мacъaлaи oзoдcoз ии зaнoни кишвap, ф aъoлияти мyaccиcaxoи ф apxaнгию мaъpиф arä вa вacoити axбopи oMMa дap caмти бa xaëти чaмъиятй-cиëcй, иктиcoдй вa фapxaнгй чaлб нaмyдaни бoнyвoни точик paвшaнй aндoxтa шyдa, мyraaccиф oнa мacъaлaи вaзъи зaни точик то инкдгоби oктябp Tax^^y тaxлили xyдp o нaëфтaacт.

Tax^^! тaъpиxнигopии мacъaлaи зaнoни Toчикиcтoн мyaллифpo бa My^appapori нaзapиявии зepин oвapдaacт:

- дap acpи ХХ дap xaëra з aнoни точик дигapгyниxoи куллй бa aмaл oмaдaaнд, ки бa иcтиcнoи мoнeaxo, мушкилс)т, иmтибoxy кaчpaвиxo бapoбapxyкyкии вoкeии зaнoнpo б o мapдoн дap чaбxaxoи гушгуни coxaxorn иктиcoд, ичтимoиëт, cиëcaт, ф apxaüT д ap xaëт тaдбик MM^ai^

- дap oмyзиши мacъaлa ш тaнxo нaмoяндaгoни илмxoи чaмъиятй, бaлки xoдимoни чaмъиятию cиëcй, poxбapoни дaвлaтию xизбй, фaъoлoни xapaкaтxoи зaнoн вa Faйpa дap мapxилaxoи гушгуни тaъpиxй caxM гyзomтaaнд.

- xap як мyaллиф кyшидaacт, ки нaкmи зaнoнpo дap oüna, 4oMea, дap coxaxorn мyxтaлифи иcтexcoлoт вa Tü4opaT, фapxaнг, yMyMarn xaëти xappyзa мyaйян ^rnazi; мacъaлaxoи тaкмил дoдaни кopи тapбиявии бaйни зaнoн вa Faйpapo Tax^i^ нaмyдa, дap pyшди нaзapия вa мeтoдoлoгияи мacъaлaи зaнoн, oмyзиши caMr^orn мyбpaми мaвзyъ caxми бocaзo ^op aд.

Tax^^, тaxлил вa чaмъбacти ocopи мyappиxoни вaтaнй имшн мeдиxaд, ки xyлocaxoи мymaxxacи з ep rnipo пeшниxoд нaмoeм:

- дap фaъoлияти Tax^^orm мyappиxoн тaxлили paвaнди тaFиpoтxoи кyллиe, ки дap нимaи дуюми ^aprni ХIХ вa ^aprni ХХ дap xaëти чaмъиятивy c^rä, иктиcoдй-ичтимoй вa фapxaнгии минтaкaи Oc^rn Mapкaзй, aз 4>Mna дap мapзи Toчикиcтoни тaъpиxй aлaлxycyc Шypaвй бa aMan oмaдaнд, чoйи Maxcycp o ишFOл мeнaмoяд. Дигapгyнcoзиxoи aM^e, ки д ap кapни ХХ бa вукуъ oмaдa

, ш эъ ч x x x ë ч ъ й , лл

x ë , ъ к ч .

- дap acapxorn илмии xyд oлимoн aз диди шв, тaъpиxи бoнyвoни чyмIxypй вa тaъpиxнигopии мacъaлaи зaнoни Toчикиcтoнpo дap кapни ХХ тaxкцк, тaxлил вa чaмъбacт мecoзaд. Туф aйли тaxлили xaмaчoнибaи acapxoи cepшyмopи нaшpшyдa, мaъxaзxoи нoдиp, мyкappaparи илмй, xyлocaxo, дaлeлxo oид бa пpoблeмaи бappacи-шaвaнд a, мyxaккцк чaнбaxoи мycбй вa мaнф ии xaлли мacъaлaи зaнoнp o дap д aвpoни шypaвй б a тaвpи oбъeктивй paвшaн мeкyнaд.

- дap acocи тaxкикц чиддии capчaшмaxoи гушгун вa пypFaнoвaти тaъpиxй, acapxoи cepшyмop вa

л x л й лл к л x л : , ч к ХХ x

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

бaco дyшвop вa xaмзaмoн пypшapaфpo тaй кapдaacт; дуюм, дaвpaбaндии чaдиди тaъpиxи зaнoни тoчикpo пeшниxoд мeкyнaд, ки aз pyи oн д aвpaи aввaл мapxилaи тaъpиxии тoшypaвй вa дaвp aи дую м aз тaшкил ëфтaни 4yMxyp ии Myxтopи С aгcиaлиcтии Toчикиcтoн (coли 1924), ЧШС Toчикиcтoн (coли 1929) to пoшxyp ии ИЧШС (coли 1991) дap бap Mernp aнд; дaвpaи тею м 6o тaшaккyли Ч,ylVIxypии Toчикиcтoн (coли 1991) xaмчyн д aвлaти coxибиxтиëp, д eMo^p ara, xyкyкбyнëд, дунявй F ë , y .

ЛИТЕРАТУРА

1. Aмфи1динзoдa З. Ocвeщeниe пpюблeмшI шлoжeния жeнщин-тaджичeк в дocoвeтcкий пepиoд в rp)yдax aкaдeмикa Б.Г.

^фу^т II Пaëми Дoниmшxц миллии To^üiaicTOR - ^rnanóe, 202i. №5.20-25. ISSN2074-1847

2. Бoдypбeкoвa А. Ocвeщeниe иcгapии жeнщин Taджикиcraиa в rppynax пpю (Jieccopta Р. А Haбиeвoй./A Бoдypбeкoвa -flyrnautôe. 2020. - 24.

3. Бeбeль А. Жeнщинaи coциaлизм. - M.: Гocшлитиздaт, 1959. С.97.

4. Бeлинcкий В.Г. Пoлн.coбp.coч.: В 13 т./ ВГ.Бeлинcкий.- M., 1953-1959 -T.5.-C175-176.

5. ^фу^в Б.Г., Пpoxopюв H.H. Пaдeниe Бyxapcкoй Эмиpaтa (K 20-лeтию coвeтcкoй p)eвoлюции в Бyxap)e 1920 1940 г.). Стaлииaбaд, 1940. 90 c.

6. ^фу^в Б.Г. Бa м^били фapaнчй вaypфy oдaтxoи динй. Стaлинoбoд, Hampдaвточик, 1940. Зб c.

7. ^фу^в Б.Г. Уничтожим napam^ и peлигиoзныe пp)eдpaccyдки.

8. ^фу^в Б.Г. ^parn^a вp)aг жeншины// KoMEMyraicT Taджикиcтaн. 1940, 14 фeвpaль.

9. ^фу^в Б.Г. He ocлaблять бopьбы пpютив rap^z^// Бeзбoжник. 1940, 22 cern^p

10. Гepцeн АИ. GoMmernm в 9 T.-M.,1955-1958.- T. б.-С. 1б4.

11. Дoбpюлюбoв H.A. Избp. Пeд.пpюизвeдeния.-/H.AДoбpюлюбсв.- M.:AПH РСФСР, 1952.-735 c.; Чepнышeвcкий HP. Сyeвepиeи пpaвилa лoгики./ Шли. co6p. co4-T.5.-G б32-б95 и up.

12. Зи^^ш M. Ф. Taъpиxнишpии мacъaлaи зaиoии To4naicTOa/ M^. Зикpиëeвa. -Дymaибe, 2001. -С.45

13. Любиют С.T. Пиcьмa из TypRecrarna // Koммyниcткa 1924, № 1-2; Ora жe. П Сp)eднeй Аии // TaM ж, 1925, № 12.

14. Mapicc K., Этелы; Ф. Maиифecт кoмIмyииcrичecкoй mppran. -M.Pocшлитиздaт, 1950.-С.52-53.

15. Myиaввapювa T.З. № иcтopии жeиcкoш oбaзoвaиия m тeppигopии дop)eвoлюциoниoш Taджикиcraиa. /Ha пути к reneprnoMiy p>aвeиcrвy.-Дymaибe, 2020.- С.280.

16. Myxaббaтoвa Г. Ha пути к гeндepнoмy p)aвeиcтвy./ Г . Myxaббaтoвa. - ^yraa^e, 2020. - С. 203.

17. Haбиeвa Р.А Taчpибaи raъpиxии oзoдmaвии зaиoии Toчикиcгoн вa бaлaнд гapдидaни иaкmи ornixo щ> coxTMorni 4OMean coтcиaлиcтй (1917-1937 гг.): Рис.. д. и.т./Р. А. Haбиeвa - Дymaибe, 1975. - 374 c .

18. Haбиeв В. M. Ocвeщeниe reндepныx вoпpюcoв в тpyдax тeop)eтикoв Х1Х - нaчaлa ХХ вв./ В. M. Haбиeв. Ha пути к reneprnoMiy p)aвeиcrвy. - Дymaибe, 2020. - С. 200-204.

19. Harçrnn щю фeccop P.AHafffleba щ> oмyзиmи тaъpиxи xaлки точик га raxкIЩи мacъaлaи зaи.-Дyшaибe, 2019.- С. 7.

20. HyxpaT А. Oкrябpь и жeнщинa Вocroкa. - M.: Пap)тиздaт, 1932. -С. 35-39

21. OrMap-Oreim Л. Ha oбpaбoткe meлкa // Paбoтницa, 1925, № I.

22. Oxpam мaтepииcтвa и дeтcтвa в СССР. Сбopник иopмaтивныx aктов. - M.: Юpидичecкaя литepaтypa 198б. - С.3.

23. Хoиcyвapoвa M. Учacтиe жeнщин Taджикиcraнa в бopьбe зa вышлнeниe пepвoй пяrилeтки (1929-1933 гг.).: Ди<х .кaнд.иcт.иayк./M.Хoиcyвapora. - Л., 1953. -С. б5.

24. Сиecap)eв А.Е. Вoeннaя гeoгpaфия Poccnn. Изд. втоpюe. / AЕ.Снecap>eв-С.-Пeтеp>бypг, 1910. -С.77.

25. Энгeльc Ф. Пpoиcxoждeииe ceMn>n, чacrиoй coбcтвeннocти и rocy/iapcrra. - M. : Гocшлитиздaт, 19б3. - С.б0.

БАРРАСИИ МАСЪАЛАИ ВАЗЪИ ЗАНИ ТОЧДК ТО КАРНИ ХХ ДАР ОСОРИ ИЛМИИ МУ^АВДЩОН

Дap моцоло cayuu олимон дap омузиши macbrnm шзъи зонон ma мapxuллau mabpuxuu mypaeü mayKuK ea maxflrn гapдuдaacm.

Мацсади мацола щйд кapдa memaeaà, ки омузиш ea maxflmu caprnmrney мaъxaзxau зиёд, aдaбuёmu maъpuxй 6a xyлace Heapa^, ки дap шнй нaмyдaнu ya^ayau мemaдaлaгй ea нaзapuявuu macbanan mщцuцшaвaндa нamaнxa мууощицони coyau илщои mcchpux, бтки фaлcaфa, ХУКУК, camcuaлaгuя, uкmucaдёm ea saUpa низ ca^u apзaндa гyзaшmaaнд. Инчунин зиvp мeгapдaд, ки дap aдaбuёmu илмй pоyeъ 6a нyкmau нaзapu мymaфaккupaнu yaмъuяmuвy cuëm оид 6a нaкшu зонон дap yомea, caмm%оu maxK¡uK¡u илмии мacъaлau вaзъu злни moym ma дaвpau шypaвй paewam a^oxma шудaacm.

Нamщau mamKuKom нишон дод, ки дap yодau омузиши мepоcu пypгaновamu aфкоpu yaмъuяmuю cuërn ea фapxaнгuu xmKи moyu^ paвшaнaндозuu apзuшu 6e6axau конceпcuяxau илмй ea мemодологuu щmmaфaкupонu бyзypгu илму фapxaнг ea но6ижхаи зaбapдacm, фapxaнгcолоpон ea paвшaнгapонu илми maъpuxнuгоpuu eamarn, caxмгyзapaнд. Омузиш ea max^rnu capчaшмaвy мaъxaзxau зиёд, aàa6uëmu maъpuxй 6a xyлоce мeоpaнд, ки дap шнй нaмyдaнu ya^ayau мemодологй ea нaзapuявuu мacъaлau maxкuкшaвaндa нamaнxa ^ya^uanu coyau илщои maъpux, биаки фaлcaфa, xyKyK, cоmcuологuя, uкmucодёm ea saupa низ ca^u apзaндa гyзaшmaaнд.

Хyлоca кapдa мeшaвaд, ки дap acapyau илмии xyд олимон оз диди нaв, mabpuxu бонyвонu yyмху^pû ea maъpuxнuгоpuu мacъaлau шнони Tayumcmo^o дap кapнu ХХ mayKuK, maxflrn ea yaмъбacm мecозaнд. Тyфaйлu maxflmu xaмayонuбau acapyau cepшyмоpu нaшpшyдa, мaъxaзxau möup, мyкappapоmu илмй, xyлоcaxa, дaлeлxa оид 6a пpоблeмau бappacuшaвaндa, мухощиц ya^ayau му>cбй ea монФш yarnu мacъaлau шно^о öop дaвpонu шypaвй 6a maepu объeкmuвй paвшaн мeкyнaö.

Калидвожахо: Зон, ocapu илмй, олимон, ^yaKKu^^ capчaшмaxa, mayKuK, max^m, ya^ayau мemодологй, нaзapuя, maъpuxнuгоpй.

ИЗУЧЕНИЕ ПРОБЛЕМЫ ПОЛОЖЕНИЯ ЖЕНЩИН - ТАДЖИЧЕК В ПЛОТЬ ДО ХХ СТОЛЕТИЯ В ТРУДАХ ИССЛЕДОВАТЕЛЕЙ

В статье исследуется проблема вклада ученых в изучение вопроса положения женщин-таджичек в досоветский период.

Цель статьи: Изучение и анализ разнообразных источников и исторической литературы позволили автору резюмировать, что в обогащении методологических и теоретических аспектов исследуемой проблемы участвуют не только ученые-историки, но и философы, юристы, социологи, экономисты. Благодаря всестороннему анализу многочисленных опубликованных работ, редких источников, научных находок, выводов, свидетельств по рассматриваемому вопросу, исследователь объективно проясняет положительные и отрицательные стороны решения женских проблем в досоветский исторический период.

Также исследователь в статье освещает проблему вклада в научно-методические концепции женского вопроса великих мыслителей науки и культуры и гениев, деятелей культуры и просветителей отечественной историографии. Отмечается, что они содействуют изучению богатого социально-политического и культурного наследия таджикского народа. Изучение и анализ множества источников и исторической литературы приводит автора к выводу о том, что не только исследователи в области истории, но и философии, права, социологии, экономики и др., внесли свой вклад в обогащение методологических и теоретических аспектов исследуемой проблемы.

С новой точки зрения, сделан вывод о том, что ученые в своих научных трудах исследовали, проанализировали и обобщили историю женщин в республики в ХХ веке. Благодаря всестороннему анализу многочисленных опубликованных работ, редких источников, научных находок, выводов, свидетельств по рассматриваемому вопросу, исследователь объективно проясняет положительные и отрицательные стороны решения женских проблем в советское время.

Ключевые слова: женщины, научные труды, ученые, исследователи, источники, научный анализ, методологические аспекты, теория, историография.

STUDY OF THE PROBLEM OF THE STATUS OF TAJIK WOMEN IN THE BEFORE THE TWENTIETH CENTURY IN THE WORKS OF RESEARCHERS

The article examines the problem of the contribution of scientists to the study of the issue of the status of Tajik women in the pre-Soviet period.

Purpose of the article: the study and analysis of various sources and historical literature allowed the author to summarize that in the enrichment of the methodological and theoretical aspects of the problem under study, not only historians, but also philosophers, lawyers, sociologists, and economists are involved. Thanks to a comprehensive analysis of numerous published works, rare sources, scientific findings, conclusions, evidence on the issue under consideration, the researcher objectively clarifies the positive and negative aspects ofsolving women's problems in the pre-Soviet historical period.

Also, the researcher in the article highlights the problem of the contribution of the great thinkers of science and culture and geniuses, cultural figures and educators of Russian historiography to the scientific and methodological concepts of the women's issue. It is noted that they contribute to the study of the rich socio-political and cultural heritage of the Tajik people. The study and analysis of many sources and historical literature leads the author to the conclusion that not only researchers in the field of history, but also philosophy, law, sociology, economics, etc., have contributed to the enrichment of the methodological and theoretical aspects of the problem under study.

From a new point of view, it was concluded that scientists in their scientific works researched, analyzed and generalized the history of women in the republic in the twentieth century. Thanks to a comprehensive analysis of numerous published works, rare sources, scientific findings, conclusions, evidence on the issue under consideration, the researcher objectively clarifies the positive and negative aspects of solving women's problems in Soviet times.

Keywords: women, scientific works, scientists, researchers, sources, scientific analysis, methodological aspects, theory, historiography.

Маълумот дар бораи муаллиф:

Зубайдаи Амриддинзода - унвончуи кафедраи таърихи халци тоцик, факултети таърихи Донишгощ миллии Тоцикистон. Тел: +992988088822. E-mail: amridddinzodaz@mail. ru

Сведения об авторе:

Зубайда Амриддинзода - соискатель кафедры истории таджикского народа факультета истории,Таджикского национального университета. Тел: (+992) 988088822. E-mail: amridddinzodaz@mail.ru About the author

Zubaida Amriddinzoda - applicant for the Department of History of the Tajik People, Faculty of History, Tajik National University. Phone: (+992) 988088822. E-mail: amridddinzodaz@mail. ru

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.