Научная статья на тему 'БАРКАМОЛ АВЛОДНИ ТАРБИЯЛАШДА ОИЛАВИЙ ТАРБИЯ МЕЗОНЛАРИ'

БАРКАМОЛ АВЛОДНИ ТАРБИЯЛАШДА ОИЛАВИЙ ТАРБИЯ МЕЗОНЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
13
3
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ОИЛА / ОТА-ОНА / ТАРБИЯ / ЁШЛАР / КОМИЛ ИНСОН / ОИЛАВИЙ МУНОСАБАТЛАР / ОБЪЕКТИВ / СУБЪЕКТИВ

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Халилов О.К., Нуруллаева Г.О.

Оилавий ҳаёт фарзандларнинг инсоний муносабатларда ўз шахсини камол топтириш имкониятини беришини инобатга олсак, ота-оналарнинг маънавий бой, эътиқодли ва юқори маданиятга эга бўлиши зарур. Оила ва оилавий тарбия муаммолари ичида ота-оналарнинг тарбиячилик маданиятини ошириш ва уларга умумий тарбияга оид билим бериш давримизнинг долзарб масалаларидан биридир.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

FAMILY EDUCATION CRITERIA IN EDUCATION OF A PERFECT GENERATION

Considering that family life gives children the opportunity to develop their personality in human relationships, it is necessary for parents to have spiritual wealth, faith and high culture. Among the problems of family and family education, raising the educational culture of parents and giving them knowledge about general education is one of the urgent issues of our time.

Текст научной работы на тему «БАРКАМОЛ АВЛОДНИ ТАРБИЯЛАШДА ОИЛАВИЙ ТАРБИЯ МЕЗОНЛАРИ»

УДК 531.35

Халилов О.К.

"Физика " кафедраси ката уцитувчиси Жиззах политехника институты

Нуруллаева Г.О.

11-мактаб укитувчиси Узбекистон, Жиззах шахри

БАРКАМОЛ АВЛОДНИ ТАРБИЯЛАШДА ОИЛАВИЙ ТАРБИЯ

МЕЗОНЛАРИ

Аннотация: Оилавий уаёт фарзандларнинг инсоний муносабатларда уз шахсини камол топтириш имкониятини беришини инобатга олсак, ота-оналарнинг маънавий бой, эътицодли ва юцори маданиятга эга булиши зарур. Оила ва оилавий тарбия муаммолари ичида ота-оналарнинг тарбиячилик маданиятини ошириш ва уларга умумий тарбияга оид билим бериш давримизнинг долзарб масалаларидан биридир.

Калит сузлар: оила, ота-она, тарбия, ёшлар, комил инсон,оилавий муносабатлар, объектив, субъектив.

Khalilov O.K. lecturer "Physics" department Jizzakh Polytechnic Institute Nurullaeva G.O. teacher 11th school Uzbekistan, Jizzakh city

FAMILY EDUCATION CRITERIA IN EDUCATION OF A PERFECT

GENERATION

Abstract: Considering that family life gives children the opportunity to develop their personality in human relationships, it is necessary for parents to have spiritual wealth, faith and high culture. Among the problems of family and family education, raising the educational culture of parents and giving them knowledge about general education is one of the urgent issues of our time.

Key words: family, parents, education, youth, perfect person, family relations, objective, subjective.

Хукукий демократик ва адолатли фукаролик жамияти куриш йулидан бораётган мамлакатимизда тарбиянинг вазифаси хдр томонлама етук, эркин ва мустакил фикрга эга булган комил инсонни ва етук кадрларни тарбиялашдир.

Оилавий тарбияда мухим ахамият касб этувчи объектив ва субъектив омилларни билмок лозим. Объектив омилларга оиланинг моддий фаровонлиги, даромадларнинг турлари, узига хослиги ва савияси, уй-жой билан таъминланиш даражаси, мактабгача муассасалардан фойдаланиш, шунингдек, оила аъзоларининг сони, таркиби ва бошкаларни киритиш мумкин. Субъектив омилларга эса оиладаги узаро муносабатларнинг узига хос хусусиятлари, маълумот, оила аъзоларининг маданий-маънавий савиялари, ота-оналарнинг муомала маданиятлари ва бошкалар киради. Ота-онанинг фарзандга мехр-мухаббати хамма нарсадан хам кимматрокдир.

"Ота-она болани дунёга келтирганликлари учун эмас, уни одобли, ахлокли килиб вояга етказганликлари учунгина олкишга сазовор буладилар" Хадисдан.

Оилада соглом мухитни шакллантириш, фарзандларнинг камолга етишлари учун имконият, шароит яратиб бериш ота-онанинг бурчи эканлигини алохида таъкидлаш лозим. Бунда ота-оналар олдида гоят катта масъулият ва мехнат турганлигини англашлари лозимдир.

Ота-оналарнинг хаётий тажрибаси, бир-бирига хурмати, мехр-мухаббати, садокати, хамфикрлилиги, иймон-инсофлилиги, мехнатсеварлиги, оилапарварлиги фарзандлар учун камолот мактаби булган. Бу мактабда барча бир умр унутилмайдиган, эътикодига чукур сингадиган сабок олган. Угил-кизлар учун ахил, садокатли, халол, мехнатсевар, иймонли-инсофли, ота-она огушида тарбияланишдан юксак бахт булмайди. Фарзанд олдин ота-она ибрати мохиятини рухан, виждонан, акл-идрок билан англайди, кейин шу эътикоддан келиб чиккан холда хайрли ишларга кул уради. Хдётда огир-енгилликларни куп курган халол мехнат килиб кун куришга урганган ота-она уз фарзандларига яхши тарбия бериш имкониятига купрок эга булади.

Оилавий тарбиянинг мураккаблиги яна шундаки, хар бир оила узига хос бир олам, жамиятнинг узига хос кичик уюшмаси булиб, тарбия ишида узига хос хусусиятларни намоён килади. Ана шунинг учун хам оилавий тарбиянинг шакл ва услубларини умумлаштириш ва унга бирон-бир тавсиялар бериш нокулай ва кийиндир. Ота-оналар канчалик маънавий бой, эътикодли ва юкори маълумотга эга булсалар, шу даражада такомиллашган услуб оркали уз фарзандларини тарбиялайдилар. Улар факат маслахат бериш, маъкуллаш, мукофотлаш, жазолаш, сухбат ва хикоя, фикр алмашиш билангина эмас, балки шахсий намуналари, болалари билан биргаликда ишлаш, уларни мехнат фаолиятига тортиш оркали хам тарбиялайдилар. Болалар фаолиятида иштирок этиш уларга тарбиявий таъсир курсатишнинг энг самарали усулидир. Агар болалар ота-оналарининг машгулотларига ута кизикиш билан муносабатда булишса, улар уртасида дустона муносабатлар карор топади. Болалар ота-оналаридан, ака ва опаларидан узаро муносабат мезонларини урганиб,

нима яхши-ю нима ёмон, нима фойдали-ю ва нима зарарли эканлигини билиб оладилар, улар хакида аник тасаввурларга эга буладилар. Бундан ташкари, оила тажрибали ва касби жихатидан турлича ёшдаги кишиларни бирлаштириб туради. Оила аъзоларининг турмуш ва хаётий тажрибалари, маданий савиялари канчалик бой булса, улар болалар билан шу даражада яхши мулокотда була олишади, болаларнинг кизикишларини устира олишади.

Тарбия масаласига ёндашадиган булсак, кам болали оилаларга нисбатан куп болали оилаларда болалар тарбияси анча енгил кучади. Чунки куп болали оилалардаги болалар ота-оналарининг хатти-харакатларини, ака ва опаларининг улар уртасидаги гамхурликларини, айникса, бир-бирларига булган дустона муносабатларини, уйдаги хар хил вазифаларни сидкидилдан бажаришларини, кичикларнинг катталарга одоб билан муносабатда булишларини табиий холда курадилар, кузатадилар. Узларида хам ана шундай ахлокий сифатларни шакллантириш истаги вужудга келади.

Агар оилада катта ва кичик болалар булса, улар уртасида турли куринишлардаги мехр-мухаббат ва дустлик карор топади. Оилавий хаёт болаларни инсоний муносабатларда уз шахсини камол топтириш имкониятини беради. Кам болали оилаларга нисбатан куп болали оилаларда шундай хаётий вазифалар мавжуд буладики, масалан, катта акагача ва кичик укагача булган мехр-мухаббат, яъни бир-биридан фаркланувчи хиссиётни, ака-ука ва опа-сингиллар уртасида бир-бирлари билан нарсаларнинг тенг айирбошлаш ва бошкалар пайдо булади.

Бола тарбиясига куп вакт сарф килинади. Лекин оилада тугилган якка фарзанд катталарнинг жонли уйинчоги, севиклиси, катталарнинг диккат маркази, кувончи ва эркатойи сифатида вояга етади. Унинг бирон нарсадан норозилиги ва йигиси ота-она дунёсини коронгилаштиради. Узлари емай- ичмай, якка фарзандларини ок тараб, кийинтириб, хатто турли-туман совгалар уюштирадилар. Бу билан боласининг келгуси тараккиётини бузаётганликларини уйлашни хам ёктирмайдилар. Фарзанднинг одоб-ахлоки, муомаласи, кийиниши, кдзикдшларига доимо жиддий эътибор бериб бориш хозирда ота-оналар олдидаги масъулиятли вазифадир.

Бундай холатлар юзага келмаслиги учун фарзандни ёшлигидан бошлаб кучи етадиган ишларга жалб этиш, яъни уй юмушларини бажариш, уй хайвонларини парваришлашда якиндан ёрдам беришга ургатиш лозим.

Уни мактабда, коллежда, махаллада уюштириладиган тадбирлар, хашарларга жалб этиш, мехнатсеварликка, дустликка, инсонпарварликка, ватанпарварликка ургатиш лозим.

Тарбиянинг самарадорлиги оиладаги болалар мехнати, уларнинг уй хужалигидаги фаол иштироки, шунингдек, оилавий турмуш шароитлари билан белгиланади. Болаларни катталарга хурмат, дустлик, инсонийлик,

ХЭдоллик кэ6и одоб коидaдapигa ургатиб боритади. Шу aсосдa оилaдa кундадик иш дaвомидa болaлaрдa хулк^твор мезонлaрини кдрор топтириб борaди. Оилaдaги эхдокий тaрбия Фэкэт хулкни тaрбиялaш билaн чеклaнмaсдaн, 6эдки бaркaмол инсон эхдокини тугри TacaBByp килдиради, унинг тaркиби, куникмэ Ba мaдaкaдaрини шaкдлaнтирaди. Мaнa шу aсосдa оилa aъзолaридa инсон xapa^ep^ xaëT боскичтари кдрор топади. Оилaвий xaётнинг yзигa хослиги хэм Mam шyндa.

Отa-онaдaр фaрзaндлaрининг одобли-axлокли, билимли, мaънaвиятли, комил инсон булишини ^Ta^raap Ba бунинг учун хэрэкэт K^aA^ap. Шyндaй экaн, xap бир фaрзaнд хэм отa-онaсининг орзу-истaкдapини руёбга чикдриши лозимлигини уз олдига мэксэд килиб куйиши кеpaкдигини энгдэши лозим. Отa-онaлap фapзaндлapи учун яшэйдидэр, удэрни кэмодгэ етишишлapи учун тинмэй мехтат килэдилэр. Фapзaндлap хэм буни энгдэгэн холдэ xaётлapини йулга куйишлэри, Фэрзэндлик бурчтари бaжapишлapи, келaжaкдa отэ-онэгэ рэхмэт олиб келaдигaн солих Ba содихэ фapзaндлap булишга интилишлэри лозим.

Фойдаланилган адабиётлар:

1. Xalilov, O. Q. (2021). Buyuk sharq allomalarining jahon sivilizatsiyasiga qo 'shgan hissasini o 'rganish. Science and Education, 2(11), 1016-1020.

2. МустэФэкудов, А. А., Хэдилов, О. К., & Уринов, Ш. С. (2019). Цель и зэдэчи сaмостоятельной рэ6оты студентов.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.