Научная статья на тему 'БАРКАМОЛ АВЛОД ТАРБИЯСИДА ОИЛАНИНГ ЎРНИ'

БАРКАМОЛ АВЛОД ТАРБИЯСИДА ОИЛАНИНГ ЎРНИ Текст научной статьи по специальности «Право»

CC BY
0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Science and innovation
Область наук
Ключевые слова
оила / жамият / шахс маънавияти. ватанпарварлик / инсонпарварлик / маънавият / тарбия / таълим.

Аннотация научной статьи по праву, автор научной работы — Хурсандова Дилафруз

Юртимизда ҳуқуқий демократик жамият барпо этиш борасида ибратли ишлар амалга оширилмоқда. Бу эса мамлакатимизда инсон ҳуқуқлари ва қонуний манфаатларини ҳимоя қилиш Ўзбекистоннинг халқаро ҳамжамиятдаги обрў-эътибори тобора мустаҳкамланишида муҳим аҳамият касб этмоқда. Оила-жамиятнинг таянчи. Ушбу мақолада баркамол авлод тарбиясида оиланинг ўрни мавзусида фикр боради.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «БАРКАМОЛ АВЛОД ТАРБИЯСИДА ОИЛАНИНГ ЎРНИ»

"MANAVIY BARKAMOL YOSHLAR YANGI OZBEKISTON BUNYODKORI" XALQAROILMIY-AMALIY ANJUMAN 2024-YIL 16-MAY

БАРКАМОЛ АВЛОД ТАРБИЯСИДА ОИЛАНИНГ УРНИ

Хурсандова Дилафруз

"ТЩХММИ" МТУ тьютори https://doi.org/10.5281/zenodo.11214354

Аннотация. Юртимизда цуцуций демократик жамият барпо этиш борасида ибратли ишлар амалга оширилмоцда. Бу эса мамлакатимизда инсон цуцуцлари ва цонуний манфаатларини цимоя цилиш Узбекистоннинг халцаро цамжамиятдаги обру-эътибори тобора мустацкамланишида муцим ацамият касб этмоцда. Оила-жамиятнинг таянчи. Ушбу мацолада баркамол авлод тарбиясида оиланинг урни мавзусида фикр боради.

Калит сузлар: оила, жамият, шахс маънавияти. ватанпарварлик, инсонпарварлик, маънавият, тарбия, таълим.

Аннотация. В нашей стране ведется образцовая работа по созданию правового демократического общества. Это означает, что защита прав человека и законных интересов в нашей стране приобретает все большее значение в укреплении репутации Узбекистана в международном сообществе. Семья является основой общества. В данной статье рассматривается роль семьи в воспитании зрелого поколения.

Ключевые слова: семья, общество, духовность личности. патриотизм, гуманизм, духовность, воспитание, образование.

Annotation. In our country, exemplary work is being done to establish a legal democratic society. This means that the protection of human rights and legal interests in our country is becoming increasingly important in the strengthening of Uzbekistan's reputation in the international community. Family is the backbone of society. This article discusses the role of the family in raising a mature generation.

Key words: family, society, individual spirituality. patriotism, humanitarianism, spirituality, upbringing, education.

Оила - жамият пойдевори. Мустахкам пойдевор эса жамиятнинг баркарорлиги, осойишталиги, давлатнинг келажаги демакдир. Оламда барча нарса жуфт-жуфт булиб яратилган. Жуфт булиб яшаш табиат конуни, такозоси. Лекин оила булиб яшаш барча махлукотлар орасида факат одам наслига хосдир. Оила - бу эркак билан аёлнинг узаро розилиги асосида конуний равишда никохдан утиб, турмуш хаётини бирга куришлари ила ташкил булади ва жамиятимиз келажаги булган кобил фарзандларни тарбиялайдиган, уларнинг усиб-улгайишига асосий замин булиб хизмат киладиган маконга айланади. Инсонларнинг саодатли, бахтли булиши хам оилага, оиладаги тарбия боглик. Оила жамиятнинг биринчи ва бирламчи бугини, заррачаси. Жамият ана шу кичик зарралардан ташкил топади. Эр ва хотин - икки тирик вужуднинг, икки оламнинг узаро иттифокидан пайдо булган учинчи бир олам - бу оила. Агар оила тинч-тотув, ахил булса, олам тинч ва обод. Оила покликка ва софликка, икки томонлама мухаббатга, садокат ва вафодорликка асосланиши керак. Бу фарзандлар тарбияси учун мухим омил хисобланади. Шахс маънавияти, унинг дунёкараши, эътикодига куникмалар мажмуи асосан оилада шаклланади. Шу маънода, оила - хакикий маънавият учоги ва кургони, мафкуравий тарбия омили ва мухитидир. Бинобарин, миллий гоямиз, мафкурамизга хос юксак туйгулар илк бор оила мухитида сингади. Бу жараён боболар угити, ота ибрати, она мехри оркали амалга оширилади. Оила, унинг асрлар мобайнида сакланиб келаётган мукаддас анъаналари

"MA'NAVГY BARKAMOL YOSHLAR YANGI O'ZBEKISTON BUNYODKORI" ХАЬОАвО 1ЬМУ-АМАЫУ ANJUMAN 2024-У1Ь 16-МАУ

оркали ёшларда Ватанга мухдббат, иймон-эътикод, масъулият, ватанпарварлик, инсонпарварлик, илмга иштиёк, мех,натсеварлик куникмалари шаклланади. Шундай килиб, оила - жамиятнинг асосий бугини. Оилада сингдирилган тарбия, Ватан, эл-юрт, мустакиллик, озодлик хдкида берилган тушунча, тасаввур боланинг мургак калбида бир умр мухрланиб колади. Оила мустах,кам, тинч, фаровон, соглом булсагина, жамиятда баркарорлик вужудга келади. Биринчи Президент И.А.Каримов таъкидлаганидек, "Оиланинг жамиятдаги урни, тарбиявий-ах,локий ахдмияти, кадр- кимматини англаб етмасдан, оилага миллат манфаати нуктаи назаридан туриб, халкчил мафкура ярата олмаймиз"[1] Яъни маънавий сохддаги вазифаларимизни муваффакиятли амалга оширолмаймиз. Шунинг учун х,ам мамлакатимизда оилани мустах,камлашга алох,ида эътибор берилмокда. Жумладан, Асосий конунимизнинг "Оила" деб аталган 14-бобида куйидаги коидаларни укишимиз мумкин:

"76-модда. Оила жамиятнинг асосий бугинидир хдмда у жамият ва давлат мух,офазасидадир. 77-модда. Ота-оналар уз фарзандларини вояга етгунларига кадар бокиши, уларнинг тарбияси, таълим олиши, соглом ва тулаконли ва хар тамонлама камол топиши хусусида гамхурлик килишга мажбурдирлар... 78-модда. Оналик ва болалик давлат томонидан мух,офаза килинади" [2] ва бошкалар. Мустакил Узбекистон Республикасининг Асосий конуни - Конституцияда фарзандларнинг жамият, оила, ота-оналари олдидаги инсоний бурчлари ва масъулиятлари нималардан иборатлиги миллий кадриятларимиздаги асосий гоя ва коидаларга асосланиб белгилаб берилган. Унинг 80-моддасида кайд килинишича, вояга етган, мех,натга лаёкатли фарзандлар уз ота-оналари хдкида гамхурлик килишга мажбурдирлар. Демак, х,ар бир фарзанднинг уз ота-онасини эъзозлаши фарзандлик бурчи ва жамият олдидаги масъулияти саналади. Ота-онани эъзозлашнинг куйидаги шаркона талабларига хдммамиз амал килишимиз х,ам фарз, х,ам карз, фарзандлик бурчимиздир. Ота-онага таом бериш, озода килиб кийинтириб куйиш, касал булганида шифокорга курсатиш, керакли дори-дармонларни келтириб бериш, доимо х,ол-ах,вол, сихдт-саломатликларини сураб туриш, ота-она олдида "ух," тортмаслик, гердаймаслик лозим булади. Ота-она норози булган ишни килмаслик, арок ичма, гиёхвандлик килма, ёмонга кушилма, деса уни килмаслик ва кушилмаслик керак булади. Кучада юрганда отадан олдин юрмаслик, отадан аввал овкатга, дастурхонга кул узатмаслик, отадан аввал утирмаслик, отадан кура пойгакда утириш, отани олдида оёкни узатиб ёнбошлаб олиш бизнинг ахлок-одобимизга кирмайди. Ота-она чакирганида лаббай деб жавоб кайтариш, нима иш килаётган булса, хеч иккиланмасдан дарров уларга жавоб бериш фарзандлик бурчи хисобланади. Шунда ота-она уз фарзандидан рози булади. Ота-онанинг розилигини олган фарзанд барака топади, иши унгидан келади, олдига куйган максадига эришади. "Ота рози - худо рози" деган хикматда гап куп. Ота-онаси норизо булган фарзанд кечгача югурса хам, ишининг баракаси булмайди, бири иккига айланмайди. Турмушга чикиш, уйланишда ота-онанинг розилиги ва ок фотихасини олишда хикмат куп. Юкоридагиларнинг хаммаси биз учун бир ховуч олтин, хазина. Келгуси хаётимиз учун пойдевор куйиш демакдир. Бу дунё кайтар дунё, нима эксанг, шуни урасан. Сиз ота-онангизга нима килган булсангиз, у сизга фарзандларингиздан кайтади. Бу хам табиат конуни булса, не ажаб! Юкорида фарзанднинг ота-она олдидаги бурчи хдкида фикр юритдик. Ота-онанинг хам фарзанд олдидаги бурчи нихоятда катта ва масъулиятлидир. Фарзандларнинг келажакда кандай маънавият эгаси булиши куп жихатдан ота-она, у берган тарбияга боглик. Х,ар бир ота-она фарзанд олдида

"MA'NAVГY BARKAMOL YOSHLAR YANGI O'ZBEKISTON BUNYODKORI" ХАЬОАвО 1ЬМ1У-АМАЬ1У ANJUMAN 2024-У1Ь 16-МАУ

уз оталик, оналик бурчини тулик хис этиши, унга жавобгарлигини маънан англаб етиши керак.

Собик шуролар даврида узок вакт миллий ва маънавий тарбия четга суриб куйилди. Окибатда болалар тарбиясида ота-она масъулияти пасайиб кетганлиги хеч кимга сир эмас. Вахоланки, бола, усиб келаётган ёш авлод тарбиясида ота-она берадиган тарбия жуда мухим урин тутади. Фарзанд тарбияси куйидаги боскичларда амалга оширилишини хар бир ота-она яхши билиши фойдадан холи булмайди.

Биринчиси - насл тарбияси, яъни бола тарбияси - бола тугилмасидан уч-турт йил олдин бошланиши керак. Яъни булгуси она ва отанинг соглиги, фарзанд тарбиялашга масъуллигини хисобга олиш лозим булади. Бу бола, фарзанд куришни истаган ота-онанинг булажак фарзандлари такдирига масъулият билан караб, узларининг саломатликларини яхшилашларини назарда тутади.

Иккинчи боскич - хомиладорлик давридаги парвариш. Бу масала ута мухим, ута ахамиятли булиб, бизда бу энг колок соха булиб келмокда. Ривожланган мамлакатларда хомиладорлик даври тугилажак инсон такдирининг 60 фоизини белгилаши кузда тутилади. Бу даврдаги чора-тадбирлар аксарият ота-оналар томонидан амалга оширилади.

Учинчи боскич бола тугилганидан то 6-7 ёшгача булган давр. Шу даврга келиб бола маънавиятининг асосий куртаклари шаклланиб булади. Сунг ана шу маънавий куртакларни парваришлаш ва янада ривожлантириш даври бошланади. Демак, бола тарбияси хар бир ота-она ва жамиятнинг мукаддас вазифаси ва уни доно халкимиз айтганидек, у хали тугилмасидан ота-она, оила аъзолари ва жамият хамжихатлигида бошлашимиз лозим булади. Маънавий баркамоллик, балки, бешикдаги алланинг мазмунидан, болани кийинтиришу уни халол лукма билан бокишдан бошланиши мумкин. Х,азрати Баховаддин Накшбанд айтганларидек, инсондаги яхши феъллар, аъмоллар халол лукмадандир. Демак, ота-она фарзандини халол лукма билан бокса, у фарзанд маънан пок ва халол булиб вояга етади. Х,аёт учун ер, сув, хаво, куёш нури канчалик зарур булса, баркамол авлодни тарбиялаш хам шу кадар мухимдир. Соглом маънавият ва мехр-эътибор уйгунлиги усиб келаётган ёш авлоднинг баркамоллиги учун ута зарурдир. Президент Ш.Мирзиёев таъкидлаганидек, "Биз учун мукаддас булган оила асосларини янада мустахкамлаш, хонадонларда тинчлик- хотиржамлик, ахиллик ва узаро хурмат мухитини яратиш, маънавий-маърифий ишларни аник мазмун билан тулдиришдан иборат булмоги зарур." Мустакил Республикамизда Оила муносабатларига алохида ахамият берилаётганлигини Олий Мажлиснинг биринчи чакирик ун биринчи сессиясида "Оила кодекси" хакидаги конуннинг кабул килинишида хам куришимиз мумкин. Давлатимизнинг оиланинг ролини оширишга каратилган сиёсати албатта фарзандларимизнинг маънавиятини юксалтиришда катта ахамиятга эга булади.

АДАБИЁТЛАР

1. Каримов И.А. Миллий истиклол мафкураси - халк эътикоди ва буюк келажакка ишончдир. - Т.: "Узбекистон", 2006. - Б. 23.

2. Узбекистон Республикаси Конституцияси. - Т.: "Узбекистон", 2023.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.