Научная статья на тему 'Банк персоналини гуруҳлаш ва бошқариш'

Банк персоналини гуруҳлаш ва бошқариш Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
107
30
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
банк персонали / банк бошқаруви / персонал таркиби / персонал бошқаруви / персоналга талаб / мутахассислар / моддий рағбатлантириш / малака ошириш / меҳнат муносабатлари / бошқарувнинг ташкилий таркиби / the bank personnel / management of bank / structure of the personnel / management of the personnel / requirement personnel / experts / material stimulation / improvement of professional skill / industrial approach / organizational structure of bank

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Норинбоев О. Қ.

Мақолада персонални туркумлаш ва бошқаришнинг назарий томонлари ўрганилган. Банк персоналини танлаш ва қабул қилиш ҳамда уларни тоифалаштириш жараёнлари кўриб чиқилган. Банк персоналини бошқарув усуллари таҳлил қилинган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

GROUPING AND MANAGEMENT OF THE BANK PERSONNEL

There are considered in the article the theoretical issues of bank personnel recruitment, grouping, and management. The notion of personal classification made from the position of the management improvement. As well, there are analyzed methods of banking personnel management.

Текст научной работы на тему «Банк персоналини гуруҳлаш ва бошқариш»

Норинбоев О.^.

^ш^нт Дaвлaт Тexникa yi-i^epc^e™ тaдкикoтчиcи

БАНК ПЕРСОНАЛИНИ ГУРУЩШ ВА БОШКАРИШ

НОРИНБОЕВ О.Ц. БАНК ПЕРСОНАЛИНИ ГУРУЦЛАШ ВА БОШЦАРИШ

Мaк1oлaдa пepcoнaлни тypкyмлaш вa бoшкapишнинг нaзapий тoмoнлapи ypгaнилгaн. Бaнк пepcoнaлини тaнлaш вa кaбyл килиш x1aмдa yлapни тoифaлaштиpиш жapaёнлapи кypиб чикилгaн. Бaнк пepcoнaлини бoшкapyв ycyллapи тax1лил килингaн.

Тaянч cyзлap: бaнк пepcoнaли, бaнк бoшкapyви, пepcoнaл тapкиби, пepcoнaл бoшкapyви, пepcoнaлгa тaлaб, мyтaxaccиcлap, мoддий paFбaтлaнтиpиш, мaлaкa oшиpиш, мex1нaт мyнoca-бaтлapи, бoшкapyвнинг тaшкилий тapкиби.

НОРИНБОЕВ О.К. ГРУППИРОВКА И УПРАВЛЕНИЕ БАНКОВСКОГО ПЕРСОНАЛА

В ^a^e тeopeтичecки изyчeны гpyппиpoвки и yпpaвлeния бaнкoвcкoгo пepcoнaлa. Pac-cмoтpeны вoпpocы oтбopa и пpиёмa !a paбoтy пepcoнaлa. Изyчeны вoпpocы клaccификaции пepcoнaлa. Пpoaнaлизиpoвaны мeтoды yпpaвлeния бaнкoвcкoгo пepcoнaлa.

Ключeвыe cлoвa: бaнкoвcкий пepcoнaл, yпpaвлeниe бaнкa, cтpyктypa пepcoнaлa, yпpaвлe-ниe пepcoнaлa, пoтpeбнocть пepcoнaлa, cпeциaлиcты, мaтepиaльнoe cтимyлиpoвaниe, пoвы-шeниe квaлификaции, пpoизвoдcтвeннoe oтнoшeниe, opгaнизaциoннaя cтpyктypa бaнкa.

NORINBOEV O.Q. GROUPING AND MANAGEMENT OF THE BANK PERSONNEL

There are considered in the article the theoretical issues of bank personnel recruitment, grouping, and management. The notion of personal classification made from the position of the management improvement. As well, there are analyzed methods of banking personnel management.

Keywords: the bank personnel, management of bank, structure of the personnel, management of the personnel, requirement personnel, experts, material stimulation, improvement of professional skill, industrial approach, organizational structure of bank.

Банк хизматлари cамарадорлuгuнu оширишнинг энг муцим ycyлu банк пер^налини каc6uü ва бажа-радиган хизмат йуналишлари буйича танлаш ococu-да банк бошцарувини оптимал даражада ташкил этиш ци^бланади. Чунки банк пер^нали таркиби жицатидан тyрлu гуруцларга булиниши ва цар бир гуруцнинг бошцаруви узига xoc ёндашувни талаб этади.

Бaнк xизмaтлapи cифaтигa бyлгaн тaлaблap-нинг Уз^и6 бopиши пepcoнaлнинг юкopи мaлaкaли xизмaт ^^тиши^ бyлгaн тaлaб-лapнинг y^6 бopишигa oлиб кeлaди. Бaнк пepcoнaлининг бу xизмaтлapи 6o3op тaлaблa-pигa жaвoб бepиши кepaк, a^ x1oлдa xoдим-лap 6o3op paKo6a^ra бapдoш бepишлapи вa

caмapaдop бyлишлapи MyaMMo 6УЛИ6 кoлaди вa yлap бу бoзopдaн cикиб чикapилaдилap.

Шу билaн биpгa, бaнк пepcoнaлини тoифa-лaштиpишдa yлapни acocий икки тypгa, яъни бeвocитa мyштapийлapгa xизмaт ^^тиш пepcoнaлигa вa xизмaт кypcaтиш билaн бoFлик бyлмaгaн пepcoнaлгa 6УЛИ6 ypгaниш мaкcaдгa

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ I ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2014, l

1-чизма. Банк персоналини танлаш ва к,абул к,илиш

Банк персоналининг бошкаруви

Банк персоналини кабул килиш ва тайинлаш

1 г

Банк персоналини режалаштириш

Банк персонали вакансиялари ва иш хаки _фондини белгилаш_

Банк хизматларини та^лил килиш

Банк мех,нат уринларини та>у1ил килиш

Банкларда хизмат курсатишни ташкил этиш

1 г

Персоналга булган талаб. Ишга кабул килиш шартлари

Персоналии банк ички ме*нат за^ираларидан кидириш

Ишга кабул килувчилар тугрисида маълумотларни туплаш ва урганиш

Зарур булган талабга мое булган персоналии ташкаридан кидириш

Персонал билан битим тузишни му^окама килиш

Персоналии танлаш

Персонал томонидан бажариладиган ишни му^окама килиш

Персонал ме^нат фаолиятларини _бошкариш_

Персоналнинг бошкарув ра^барлари билан битимига ^укукий туе бериш

тyFри булади. Банк персоналини куйидагича гурух,лаштириш мумкин (2-чизма).

Банк персоналининг бошкарилиши самара-дорлигини таъминлаш уларга хизмат курсатиш фаолиятлари учун зарур булган ташкилий-иктисодий ва ижтимоий шарт-шароитлар таъминланиши билан боFлик. Бунинг учун куйидагиларни амалга ошириш зарур:

- банк персонали бошкарувининг уму-мий банк бошкаруви билан интеграциялашу-ви асосида унинг стратегик ривожланишини таъминловчи илмий-техникавий ривожлани-ши асосида мавжуд булган хизмат курсатиш муаммоларини х,ал этишни таъминлаш;

- персонал бошкаруви унинг умумий бошкаруви талабларидан келиб чиккан х,олда унга зарур булган талабларни кондириш ва

уларнинг касбий мах,оратларига караб жой-лаштиришни таъминлаш;

- банк хизматига жалб этилган персонални касбий таснифларини урганиш асосида уларнинг хизмат курсатишлари сифат даражалари-ни ошириш;

- банк персонали бошкаруви умумлашти-рилган банк бошкаруви рах,бари томонидан олиб борилиши ва бошкариш механизмини доимий равишда бозор иктисодиёти талабла-ри асосида такомиллаштириб бориш зарур.

Бозор муносабатлари шароитида банк персонали бошкарувининг максади ходимлар-нинг хизмат курсатиш фаолиятлари самара-дорлигининг усиб боришини таъминлашдир. Банк персонали бошкарувини 3-чизмадагидек каби тасвирлаш мумкин.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2014, 7

2-чизма. Банк персоналини гурух,лаштириш

Банк персоналини гурухлаштириш

Банк персонали бошкаруви таркибий тузи-лиши жих,атидан куйидагилардан иборат:

- банк хизматлари курсатиш билан боFлик булган зарурий персонал билан таъмин-лаш режаларини ишлаб чикиш билан боFлик булган зарурий харажатларни аниклаш;

- банк хизматларини курсатиш фаолияти-ни ташкил этиш учун унинг булимлари буйича зарур булган задира персоналини тайёрлаш;

- банк хизматлари курсатишни ташкил этиш учун зарур булган персонални кас-бий мах,оратларига караб хизмат курсатиш йуналишлари буйича уларнинг мех,нат фаоли-ятларини шакллантириш;

- банк персонали мех,нат фаолиятини сама-рали ташкил этиш учун иш хаки ва моддий раFбатлантириш фондларини ташкил этиш ва улардан самарали фойдаланиш;

- персонал кунимсизлигининг олдини олиш;

- банк персоналини касбий йуналишлар буйича хизмат курсатишга жалб килиш ва уларнинг фаолият манфаатдорлигини оши-риш;

- банк персоналининг лавозимлар буйича усиб боришини уларнинг касбий мах,оратлари, малакавий усиш даражаларини эътиборга олган х,олда таъминлаш;

- ижтимоий мух,офаза банк персонали билан банк бошкаруви рах,барияти уртасида мех,нат муносабатларини ташкил этиш буйича мех,нат шартномаларини тузиш, ижтимоий

мух,ит ва мех,нат шароитларини яхшилашдан иборат.

Банк персоналини бошкарув тизими бозор иктисодиёти шароитида бозор томойилла-рига асосланган, мавжуд аник шароитлардан келиб чиккан х,олда амалга оширилиши зарур. Банк персонали бошкарув тизимининг асосий талаби хизмат курсатиш жараёнига персонални кабул килиш ва бошкарув шароитларини талабга жавоб берадиган даражада ташкил этишига асосланиши керак. Банк персонали бошкаруви услубий жих,атдан уч куринишда, яъни, маъмурий, иктисодий ва ижтимоий-психологик бошкарув шаклида амалга оши-ришга асосланади.

Хозирги даврда умуман персонални, шу жумладан, банк персонали бошкаруви тарки-бининг куйидаги шакллари мавжуд (4-чизма).

Дивизионал таркибий бошкарув, асосан, банк хизмати бошкаруви тармокларида хизмат курсатишни микдорий жих,атдан усиб бори-ши билан боFлик булиб, иктисодий тараккиёт даврида банклар нафакат сон даражасида усиб бориши керак, балки уларнинг хизмат курсатиш фаолиятларини доимий равишда бозор конуниятлари талаблари даражасида хизмат курсатишни диверсификациялашти-риш асосида олиб бориш зарур.

Янги иктисодий шароитда банкларда бозор талабларига биноан уларнинг булимларини ташкил этиш ва фаолиятларини диверсифи-кациялашга катта эътибор бериб келинмокда.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2014, 7

3-чизма. Банк персонали бошкаруви

Дивизионал бошкарувда асосий вакил булиб банк булим рах,барлари эмас, балки уларнинг менежерлари х,исобланади. Бошкарувнинг бу шакли улардан фойдаланувчи субъектларга ва жисмоний истеъмолчиларга каратилишини назарда тутади.

Дивизионал бошкарув таркиби бозор иктисодиёти талабларига тез мослашувчан бошкарувдир. Бошкарувнинг бу усули ташки мух,ит талабларига тезлик билан мослашувчан булади. Мослашув бошкаруви банк хиз-мат курсатиш, корхона ишлаб чикариш жара-ёни олдига куйилган вазифаларни тезлик билан бошкаришга персонал фаолиятларини йуналтиради. Мослашувчан бошкарув режа-ли бошкарувга, яъни лойих,а бошкарувига ва матрица бошкарувига булинади. Лойих,а бошкаруви лойих,ада белгиланган ишларни бажариш билан боFлик булиб, уни амалиётда куллаш самарадорлиги лойих,а бошкарувига рах,барлик килиш даражаларига боFлик

булади. Самарали лойих,алар бошкаруви натижалари, унинг асосида матрицали бошкарув лойих,адаги ишланмаларни ишлаб чикиш жараёнида амалга ошириш билан шугулланади. Банк персонали бошкаруви тар-кибида куйидагиларга:

- банк персонали бошкарувини сифат жих,атдан талабларга жавоб беришига;

- банк персонали бошкаруви хизмат курсатиш жараёни билан х,амох,анг булишига;

- банк бошкаруви самарадорлигини таъ-минлаш учун унинг энг оптимал даражасига;

- банк персонали бошкаруви билан боFлик булган бошкарув харажатларини камайти-ришга эътибор бериш зарур.

Демак, банк персоналини бошкариш х,ар бир хизмат курсатиш субъектлари даражаси-да инсон омилини фаоллаштириш сох,асидаги функционал, институционал ва амалий вазифаларни бажаришдан иборат, деб караш зарур.

Чизикли бошкарув таркиби. Бош кару в бир рахбар томонидан олинган маълумотлар асосида бошкарилади ва уни яхшилаш учун карор кабул килади. Бошкарувнинг бу усули асосан бозор иктисодиёти шароитида хусусий банклар, кичик ишлаб чикариш ва тадбиркорлик фаолиятларини бошкаришда

кулланилади.

4-чизма. Банк персонали бошкарувининг ташкилий таркиби

Банк персонали бошкарувининг ташкилий таркиби

-+-

Функционал таркибий бошкарув. Бошкарувнинг бу шаклида хдм банк персонали фаолияти бопщаруви

якка рахбар томонидан бошкарилсада, хизмат курсатиш персоналининг бажараётган мех,нат фаолиятлари йуналишларига цараб уларни бопщариш булимлари орцали боищариш амалга оширилади. Функционал бошкарув касбий профессионал персоналнинг мехнат фаолиятидан самарали фойдаланишни таъминлайди. Бу бошкарув мутахассислик асосида ташкил этишда ифодаланади, мехнат унумдорлигининг усиб боришига хизмат курсатиш харажатларини камайтириш хисобига

эришишни таъминлайди.

Банк персонали бошкаруви вазифаси бозор иктисодиёти муносабатлари шароитида уларнинг ракобатбардошлигини оширишнинг асосий шарти х,исобланади. Банк персонали бошкарувининг ракобатбардошлигини таъ-минлаш учун куйидагиларга:

- банк хизмат курсатиш булимларида уларни бошкариш самарадорлигини ва ракобатбардошлигини таъминлаш учун хизмат курсатиш билан боFлик булган техноло-гияни такомиллаштириб боришга;

- банк хизмат курсатиш персоналининг билим савияларини жах,он андазалари талабларига жавоб бера оладиган даража-да булиши, уларнинг малакаларини ошириш билан боFлик булган ташкилий муаммоларни х,ал этишга;

- банк персонали бошкарув рах,барлари доимий равишда узларининг салох,иятларининг усиб боришини таъминлашлари оркали уларни мех,нат килиш кобилиятларидан самарали фойдаланишни таъминлашга;

- банк хизматларининг ижтимоий-икти-содий салох,иятларини ошириб бориш учун юкори малакали персонални жалб этишга эътиборни каратиш зарур.

Банк хизматларини курсатиш персона-лини бошкариш сифатини ошириш уларни бошкарувчи менежернинг иш юритиш дара-жасига боFлик. Бошкарув менежери банк хизматларини курсатиш персоналининг х,ар бир ходими буйича тулик маълумотларга эга булганда, улар хизмат курсатиш буйича зарур булган мех,нат кила олганларида, персонал билан тузилган битим, банкнинг х,ар

бир булимлари буйича тулик маълумот-нома ва хизматчи, мутахассис, рах,барлар буйича тасдикланган коида ва талабларга риоя килгандагина унинг фаолияти самарали булади. Банк хизматларини курсатиш персонали бошкарувида бошкарув булимининг ташкилий ва курсатма х,ужжатлари булиши ва улар туFрисида персоналнинг маълумотга эга булиши мех,натни туFри ва самарали ташкил этишнинг асосини ташкил этади. Бу ташкилий курсаткичлар куйидаги:

- ташкилий х,ужжатлар - персонал хизма-ти, улар билан банк хизматидан фойдаланув-чи мижозлар уртасида утказиладиган тушун-тириш курсатмалари, ички мехнат талаблари, банк буйича персонал жойлари белгиланган х,ужжатлар;

- таксимловчи х,ужжатлар - персонални танлов асосида ишга олиш билан, уларнинг таркиби билан боFлик булган х,ужжатлар, улар бошкарувининг х,озирги х,олати ва келажакда уни такомиллаштириш билан боFлик булган х,ужжатлар;

- ахборот туплашни ва бошкаришни туFри ташкил этишни белгиловчи х,ужжатлар банк хизмат курсатиш персонали фаолиятларини бах,оловчи х,ужжатлардан иборат булади.

Юкорида келтирилган ташкилий курсатмалар банк хизматларини курсатиш персонал бошкаруви самарадорлигини оши-ришни таъминлайди.

Банк хизматларини курсатиш персонали бошкаруви самарали булиши бошкарув харажатлари даражасига х,ам боFлик. Демак, бошкарув самарадорлиги у билан боFлик

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2014, 7

5-чизма. Банк хизматлари курсатиш персонали бошкарув харажатлари

Банк хизматлари курсатиш персонали бошкарув харажатлари

1 г 1 г

Асосий харажатлар Кушимча харажатлар

Иш хаки

Моддий ахборот технологиялари харажатлари

Мех,нат таътили хдки Касаллик учун туланадиган хак

* *

Мукофотлаш фонди Согликни саклаш хизматлари х,а^и

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

+

Укитиш харажатлари Малака ошириш харажатлари

булган харажатлар даражасига боFлик1 экан, деган саволга жавоб топиш учун бошкарув харажатларини аниклаш ва уларни гурух,лаштириш асосида тах,лил килиб бориш зарур. Банк хизматлари курсатиш персонали бошкаруви харажатлари 5-чизмада келтирил-ган.

Банк хизматларини курсатиш персонали бошкарув самарадорлигини куйидаги курсаткичлар оркали аниклаш тавсия этилади:

- банк хизматларини курсатиш персонали бошкарув харажатларини банк буйича хизмат курсатилган кийматига булган нисбати билан, сумда;

- банк хизматларини курсатиш персонали бошкаруви харажатларини х,ар бир ходимга булган харажатлар микдори билан, сумда;

- хизмат курсатишда банд булган персонал самарадорлигини олинган фойдани персонал-га булган сумдаги микдори билан аниклаш.

Банк хизматларини курсатиш персонали бошкаруви самарадорлигига киёсий курсаткичлардан уларнинг кунимсизлиги, ишга чикмаслик, хизмат курсатиш жараёнида

буладиган бахтсиз вокеалар, мех,нат унумдор-лиги, муомала харажатлари х,ам таъсир эта-ди. Банк хизматларини курсатиш персонали юкори самарадорлигига:

- банк персоналини бошкариш жараёни уларни режалаштириш, кабул этиш, мех,нат фаолиятларини ташкил этиш, мех,натни моти-вациялаш буйича карорлар кабул килиш йуналишида персонал сиёсатини амалга оши-риш;

- хизмат курсатиш персонали бошкаруви умумий шартлар ва услублар йиFиндисидан иборат булиб, уларнинг узаро боFликлиги даражаси;

- хизмат курсатиш персонали фаолияти унда банд булган х,ар бир ходимнинг шахсий хусусиятларига боFликлиги билан;

- бозор иктисодиёти муносабатлари шароитида персонал бошкаруви самарадорлигига уларга булган оптимал талаблар, хизмат курсатиш сох,асининг малакали мута-хассислар билан таъминланишининг усиб бориши оркали эришиш мумкин.

Адабиётлар:

1. Лаврушин О.И. Банковское дело. - М.: «Финансы и статистика», 2002.

2. Свиридов О.Ю. Банковское дело. - Ростов на-Дону, «Март», 2002.

3. Банки и банковское дело. / Под редакцией Г.И.Белоглазова, Л.П. Кроливецкой. - М.: «Финансы и статистика», 2003.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.