CC BY
12
ПЕДИАТРИЯ
ВЕСТНИК КАЗНМУ #1-2022 PEDIATRICS
УДК 616. 383 - 006. 314. 03 - 053. 2 DOI 10.53065/kaznmu.2022.49.49.034
А.Кусайынов, К.Турсынов, С.Мырзахмет, Ж.Куниязов, М.Курманалиев
С.Ж. Асфендияров атындагы К,азац ¥лттыц Медицина yrneepcumemi Академик К. С. Ормантаевтъщ балалар хирургиясы кафедрасы К,азацстан, Алматы
Кусайынов А: https://orcid.org/0000-0002-6256-7438 Турсынов К: https://orcid.org/00 00-0002-1972-7918 Мырзахмет С: https://orcid.org/000-0002-6191-7600 Куниязов Ж: https://orcid.org/0000-0001-8436-954X Курманалиев М: https://orcid.org/0000-0002-4148-4254
БАЛАЛАРДЬЩ ТЫНЫС ЖОЛДАРЫНЬЩ АСЦЫ^АН АFЫМДЫ Б0ГДЕ ЗАТЫ
Тушн: Тыныс жолдарыныц бвгде заттары (ТЖБЗ) балаларда ересек адамдарга Караганда 4-5 есе жш жэне олардыц басым бвлг (75%) 3 жасца дейiнгi сэбилерде кездеседь Дер кезде аныцталып, емделмеген тыныс жолдарыныц бвгде заттары агышы узац жэне аса ауыр, кешендi емдi цажет ететт ауруларга асцынады. Бул мацалада балаларда жш кездесетт жэне эртyрлi ауыр агымды асцынуга бейт тыныс жолдарыныц бвгде заттары туралы гылыми деректер мен клиникалыц жагдай талцыланган.
Тyйiндi свздер: тыныс жолдарыныц бвгде заттары, вкпе, кещрдек, кещрдекше, бронхоскопия, оталыц ем.
А. Кусаинов, К. Турсунов, С. Мырзахмет, Ж. Куниязов, М. Курманалиев
Казахский Национальный Медицинский Университет имени С. Д. Асфендиярова Кафедра детской хирургии академика К. С. Ормантаева Казахстан, Алматы
ОСЛОЖНЕННЫЕ ТЕЧЕНИЯ ИНОРОДНЫХ ТЕЛ ДЫХАТЕЛЬНЫХ ПУТЕЙ У ДЕТЕЙ
Резюме: Проблема инородных тел в дыхательных путях (ИТДП) представляется чрезвычайно актуальной, т.к. в 4-5 раза чаще встречаются у детей, чем у взрослых. Из них в 75% случаев встречается у детей до 3 лет. При поздней диагностике ИТДП приводят к тяжелейшим осложнениям, требующих длительного консервативного, а порой и объемного хирургические лечения. В данной статье, представлен клинический случай осложненного течения инородных тел легких у детей.
Ключевые слова: инородные тела дыхательных путей, легкие, трахея, бронх, бронхоскопия, оперативное лечение.
A.Kusainov, K.Tursynov, S.Myrzakhmet, Zh.Kuniyazov, M. Kurmanaliev
Asfendiyarov Kazakh national medical university K.S.Ormantayev Department of Pediatric Surgery of Academician Kazakhstan, Almaty
COMPLICATED CURRENTS OF A FOREIGN BODY OF THE RESPIRATORY TRACT IN
CHILDREN
Resume: The problem of foreign bodies in the respiratory tract (FBRT) is extremely relevant, because it is 4-5 times more common in children than in adults. 75% of cases occur in children under 3 years of age. The late diagnosis FBRT leads to severe complications that require long-term conservative and sometimes extensive surgical treatment. This article presents a clinical case of complicated course of lung foreign bodies in children.
Keywords: foreign bodies of the respiratory tract, lungs, trachea, bronchi, bronchoscopy, surgical treatment.
бзектШп. Тыныс жолдарыныц бегде заттары (ТЖ) балаларда ересек адамдарга Караганда 4-5 есе жш жэне олардыц басым белт (75%) 3 жаска дешнп сэбилерде кездеседi [2]. Клиникалык тэжiрибеге сэйкес, бегде заттардыц (БЗ) 13% кемейге, 22% кещрдекке, 65% екпенщ белжт кещрдектерше тусет™ белгш [1,4]. Балалар терец демалганда,
тамакка кездейсок шашалып, какалып, жетелгенде, асыгып сейлегенде, катты кулгенде немесе аяк астынан корыкканда, жылаганда жэне де баска кептеген себептердщ эсершен ауыздагы БЗ байкаусызда тыныс жолдарына TYседi . Физика-химиялык курамына байланысты органикалык жэне органикалык емес деп белшетш БЗ-дыц арасында
балалардын тыныс жолдарына Ke6ÍHece: жанга;, бурша; шекiлдеуiк, ;ауын-;арбыз дэндерi мен балы; CYЙектерi, алма, жумырт;а ;абы;тары, ет, сагыздар, эртYрлi пластмассалы; ойыншы;тар мен шегелер, полиэтилен Y3^rnepi жэне де тагы бас;а эртYрлi заттар TYседi [ 1.3,7 ].
ТЖБЗ жетелу, кегеру, ентжпе, тыныс алган кезде сырылдап дем алу сия;ты клиникалы; белгiлермен бшнедь Бул клиникалы; белгiлер бегде заттын кeлемi мен ;урамына, тыныс жолдарынын ;ай бeлiгiнде турып ;алгандыгы мен тыныс жолдарынын бiтелуi жэне ауа алмасу YPДiсiнiн ;аншалы;ты дэрежеде бузылганына байланысты тура;ты, eзгермелi, eтпелi, ;айталанбалы, eршiмелi болып бiлiнуi MYмкiн.
Егер БЗ гамейдщ дыбыс желбезегiн толы; жауып ;алса, газ алмасу YPДiсi мYлдем то;тап, балалар туншыгып, кейде eмiрлерiне тiкелей ;ауш тeнетiн жагдайлар да болады [1,3].
K^азiргi заманда ата-анасы мен нау;ас баланын шагымына, клиникалы; белгiлерi мен магулматты R-графиялы; КТ, ЯМРТ, бронхоскопиялы; зерттеулер нэтижесшде ТЖБЗ дер кезiнде аны;тау ;иынды; тугызбайды. БYгiнгi KYнi ТЖБЗ аньщтау мен емдеудщ ен тиiмдiсi - эндоскопиялы; эдiс болып саналады [5,6,8]. Эндоскопист-дэрiгерлер пайдаланатын заманауи видеобронхоскоптар, бeгде затты устап шыгаратын арнаулы ;ыс;ыштар тек ТЖБЗ аны;тауга гана емес, оны тиiмдi емдеуге де MYмкiншiлiк бередi. Дер кезiнде аны;талып, тиiмдi
видеобронхоскопиялы; ем жасалган балалар -болаша;та денi сау азамат болып eседi. Дегенмен, ата-аналар ТЖБЗ ^джт балаларды дер кезшде дэрiгерлерге тексертпей, бeгде заттар тыныс жолдарында уза; уа;ыт турып ;алуы бiршама ;иынды;тар тугызады. Олар эртYрлi денгейдеп кещрдектердщ iсiнуi, eкпе тшдершщ жедел жэне созылмалы ;абынулары, iрiн,дi эндобронхит, eкпе эмфиземсы мен ателектазы, кендрдектщ тарылуы мен бронхоэктаз сия;ты агымы уза; жэне аса ауыр, кешендi емдi ;ажет ететiн ауруларга ас;ынуы ы;тимал. Олардын кейбiреуi болаша;та MYгедектiкке дейiн апаратындай KYPДелi ота жасауды ;ажет етедi. Ота жасалган балалардын арасында eлiм жиiлiгi 0,50,7% курайды [1,3,8].
Сонымен, ТЖБЗ емдеу нэтижес БЗ уа;ытылы аны;тау жэне оны тиiмдi емдеуге тжелей байланысты екендiгi зандылы;. Зерттеу мацсаты: Ас;ынган агымды тыныс жолдарынын бeгде затын аны;тау, емдеу тэсiлi мен ота нэтижесш сараптау.
Зерттеу материалдары мен эдiстерi. Тeменде eкпеде уза; уа;ыт турып ;алган БЗ ас;ынуынан Алматы ;аласы «Балалар шугыл медициналы; жэрдем орталыгы» мемлекеттiк коммуналды; кэсшорнында емделген Ж... деген 11 жастагы нау;астын клиникалы; жагдайына то;таламыз. AypyxaHaFa TYCкендегi шаFымы: Анасы баласынын бiр айдан берi ауы;-ауы; мазасызданып
жeтелетiндiгiне, ;а;ыры;ты белшю пайда болгандыгына, кейде дене ;ызуы кeтерiлiп, тыныс алу Yрдiсiнiн бузылуына шагымданады. Ауру тарихы: Анасы баласынын на;ты ;ай KYHi, ;андай себепке байланысты жетеле бастагандыгы туралы аны; айта алмайды, жетеле берген сон жергшжт ауруханага ;аралган. Онда тыныс алу жолдарынын жедел вирусты-бактериальды инфекциясына KYДiктенiп цефтриаксон, мукалтин, АЦЦ, ингаляция тагайындалган. Бала мазасызданып, ауы;-ауы; жетелш, дене ;ызуы кeтерiле бергендiктен кеуде куысына шолу R-графиясы жасалган. Рентгенограммада он жа; eкпенiн тeменгi белтнде бeгде зат жэне ателектаз аны;талган (1 -сурет).
0Mip тарихы: Ата-анасынын айтуынша бала 5-ЖYктiлiктен туылган. ЖYктiлiк пен босану кезещ ;алыпты еткен. Жасына сай барлы; екпе салынган. Сол жа; иыгында БЦЖ салганнан кейiнгi тырты; белпа бар. Арнаулы тiркеуде болмаган. Эпидемиологильщ жаFдай: Ата-анасынын айтуы бойынша, кешнп 30 KYнде ;аладан бас;а жа;;а шы;паган. Жу;палы аурулар ортасында болмаган. Каушт жу;палы аурулармен, туберкулез бен АИТВ-мен (ВИЧ) ауырмаган. Бiр-екi рет жогаргы тыныс жолдарынын ауруларынан емделген. Кан жэне ;ан ;урамды заттар ;уйылмаган. Дэрi-дэрiмекке, бас;а заттарга аллергиясы жо;.
Heri3ri жаFдайы: Баланын жалпы жагдайы негiзгi ауруына байланысты ауыр. Тыныс жет^пеушшк жэне улану белгiлерi бар. Т-37,6 С. Тама;;а тэбетi темен. Кeнiл-KYЙi бэсен. Ed аны;. Дене бiтiмi мен ;ан;а-булшы;ет ЖYЙесiнде eзгерiстер жо;. Терiсi таза, бозарган, тыгыздыгы бiр ;алыпты. Тамагы ;ызармаган. Шеткi лимфатYЙiндерiнiн кeлемi аздап Yлкейген. ЖYрек согу дыбысы ырга;ты, аздап туйы;талган жэне ЖYрек согысы 92-ге дейiн жиiлеген. Кан ;ысымы 105/85 с.б.б. Курса; куысыньщ пiшiнi ;алыпты, тыныс алу YPДiсiне ;атысады, басып тексергенде жумса;. Бауыр мен кекбауыр Yлкеймеген. Yлкен дэрет ;арау кезiнде болган жо;. Krni дэретi ;алыпты.
Status localis: Тш ылгалды, аздап а; жабындымен жабылган. Ауыз ;уысынын шырышты ;абаты таза. Жутыну, дыбыс шыгару бузылмаган. Бадамшалары аздап ;ызарган. Ауыз, кемей куысында бегде заттар кeрiнбейдi. Тыныс алу минутына 25 рет. Сол жа; екпеде тынысы ;атандау, он жа; екпенщ тeменгi бeлiгiнде тынысы ете элаз, кептеген уса; сырылдар естшедь
Жалпы ;ан зерттеуiнде лейкоциттер саны мен эритроциттердщ туну жылдамдыгы (ЭТЖ) жогарылаган жэне лейкоцитарлы ;ан курамы солга ыгыс;ан. Биохимиялы; ;ан ;урамы, ;ыш;ылды-сiлтiлi Yйлесiмдiлiгi (KCY) тыныс жет^пеушшкке тэн ацидоз, Ро2 темендегеш жэне Рсо2жогарылаганы бай;алады. ЭКГ мен кМ дэрет кeрсеткiштерi ;алыпты.
1 сурет - Кеуде куысынын шолу R-графиясы
Крлында (e3iMeH 6ipre) шолу
R-графиясы
болгандыктан ( 1- сурет ), кабылдау бeлiмiнде кеуде куысына КТ жасалды. Онда да он, жак eKneHi^ TeMeHri кещрдекшесшде бегде зат, кеп бунакты пневмония жэне ателектазга тэн eзгерiстер аньщталды (2-сурет).
Нэтижелер мен талцылулар. Жогарыдагы ауру тарихы мен зерттеу нэтижелерше негiзделiп: он жак eK^rnn тeменгi кещрдекшесшдеп бeгде заты (T17.8). Он жак eK^rnn тeменгi бeлiriнiн, Ken бунакты пневмониясы жэне ателектазы. III дэрежелi жедел тыныс жэне журек-кантамыр жетiспеушiлiгi деген корытынды жасалды.
Сондыктан ауруга жедел дайындык ЖYргiзiп, жалпы жансыздандыру тэсiлiмен бронхоскопиялык зерттеу
2 сурет - Кеуде куысынын компьютерлж томографиясы
жасаган. Онда он жак eкпе кещрдектершщ шырышты кабаттарынын канталап кызаруы, iсiнуi, iрiндi жабындылар байкалды. 6кпенiн тeменгi бeлiгi кенiрдекшесi eсiндi тiндермен жабылган жэне онда кара TYстi бeгде зат бар екендiгi аныкталды. Онын курылымы катты, пiшiнi тегiс, эрi домалак болгандыктан жэне бронхоскопиялык зерттеу нэтижесшде кенiрдекшенiн кабынган шырышты кабаты тез канау салдарынан бeгде затты арнаулы кыскыштармен устап шыгару MYмкiн болмады. Сол себептi, бронхоскопия тыныс жолдарын iрiндi кабыршыктар мен eсiндi тiндерден тазалаумен шектелдi.
3 сурет - бкпеден алынган бeгде зат (тот баскан шеге)
4 сурет - Макропрепарат: он жак eкпенiн алынып тасталган 8 - 9 бунактары
Сонды;тан бронхоскопия кезшде аны;талган iрiндi эндобронхит пен он, жа; екпенщ тeменгi белтнщ ;абынуын емдеп жэне отага тынгылы;ты дайынды; жасалган сон, он жа;ты; торакотомия, бегде зат пен 8-9 екпе буна;тарын алып тастау, кеуде куысына TYтiкше орнату отасы жасалды.
Ота кезiнде екпе;ап езгермеген, он жа; eкпенiн жогаргы жэне ортангы бeлiгi ;ызгылт TYстi, тыныс алу YPДiсiне толыгымен ;атысады, кезге кершетш сырт;ы eзгерiстер бай;алмайды. 6кпенiн 8-9 буна;тары ;оныр;ай TYстi, тiндерi тыгыз, эрi ;атты, тыныс алу YPДiсi толы; шектелген. Ота барысында кещрдекшеден узындыгы 2,0 см, енi 0,6 см бегде зат (тот бас;ан темiр шеге) алынып тасталды (3-сурет). 6кпенiн жогарыда аталган ;алыптаса ;оймайтын
морфо-физиологиялы; eзгерiстерiн ескере отырып, онын 8-9 буна;тары (4-сурет) алынып тасталды (бисегментэктомия). Кеуде куысына TYтiкше ;ойылды.
Гистологияльщ зертеу: бкпе тiндерiнiн ;урылымы eрескел бузылган, ауа сыйымдылыгы аса тeмен. Тыныс алу жолдарынын кeлемдi ателектазы аны;талды. Альвеолалардын ;абыргалары
;анталаган, уйыган ;анга толган, ;ан тамырлары кернелген, кещспп ;оныр;ай TYстi ;ан аралас бeлiндiлермен толган. Альвеолалар мен кещрдекшелерде нейтрофильдi шогыр бай;алады. Цорытынды: Таралган iрiндi бронхопневмония, тыныс алу жолдары ателектазы жэне eкпе тiндерiне ;ан ;уйылу.
5 сурет - Кеуде ;уысынынын шолу R-графиясы
Кешендi ем нэтижесiнде отадан кешнп ауру агымы ;алыпты жагдайда eттi. Кеуде ;уысындагы TYтiкше 4-KYнi алынып тасталды. Отага байланысты ас;ынулар болмады. Ауруханадан шыгар алдындагы кеуде ;уысына жасалган шолу R-граммасында (5-сурет) он жа; eкпенiн кeрiнiсi ;алыпты, бeгде зат бай;алмайды. Ауру отадан кешнп 14 тэулжте ;анагаттанарлы; жагдайда, арнаулы усыныстар берiлiп, жергшкп дэрiгерлердiн ба;ылауына шыгарылды.
Цорытынды. Балалар ;андай да бiр терен демалганда, тама;;а кездейсо; шашалып-;а;алганда, жeтелгенде, асыгып сeйлегенде, ;атты KYлгенде немесе ая; астынан ;оры;;анда, жылаганда жэне де бас;а кeптеген себептердiн эсерiнен ауыздагы БЗ бай;аусызда тыныс жолдарына TYседi. Ондай жагдайда дэрiгерлер мен ата-аналар ен бiрiншi тыныс жолдарынын бeгде затына KYДiктену керек. Сонды;тан ана-аналары балаларды бiрден жедел жэрдем ша;ырып немесе eздерi дереу дэрiгерлерге апаруга мiндеттi.
Бiрiншiлiк кeмек кeрсеткен дэр^ерлер дурыстап ауру тарихын сурап, арнаулы тексерулер (аускультация, перкуссия) жасап, ^джт жагдайда кеуде ;уысынын шолу R-графиясын жасау керек. Егер тыныс жолдарынын R-графиясында бeгде зат кeрiнбесе, бiра; ауруда бeгде затты; клиникалы; гаршю са;талса, онда оларга КТ, ЯМРТ сия;ты зерттеулер тагайындау ;ажет.
Егер жогарыда айтылган зерттеу нэтижелерi KYмэндi болса немесе тыныс жолдарында бегде зат аны;талган жагдайда балаларды ауруханага жат;ызып, жедел бронхоскопия жасап, бегде затты алып тастау ;ажет.
Бронхоскопия кезшде бегде затты алуга MYмкiндiк болмаса, тыныс жолдарында уза; уа;ыт турып ;алган бегде заттар - кещрдектердщ iсiнуi, екпе тшдершщ жедел жэне созылмалы ;абынулары, iрiндi эндобронхит, екпе эмфиземсы мен ателектазы, кещрдектщ тарылуы, абсцесс, бронхоэктаз сия;ты ауруларга ас;ынуын ескере отырып, бегде затты тек оталы; тэсшмен емдеу керек.
БYгiнгi KYндерi тыныс жолдарынын бегде заттарын аны;тау мен емдеудщ ен тиiмдi тэсiлi алгаш;ы сагаттарда жасалган бронхоскопия болып саналады.
Авторлардьщ Yлесi. Барлы; авторлар осы ма;аланы жазуга тен дэрежеде ;атысты.
МYДДелер цацтьгеысы - мэлiмделген жо;. Бул материал бас;а басылымдарда жариялау Yшiн бурын мэлiмделмеген жэне бас;а басылымдардын ;арауына усынылмаган. Осы жумысты ЖYргiзу кезiнде сырт;ы уйымдар мен медициналы; eкiлдiктердiн ;аржыландыруы жасалган жо;. Царжыландыру ЖYргiзiлмедi.
Вклад авторов. Все авторы принимали равносильное участие при написании данной статьи.
Конфликт интересов - не заявлен. Данный материал не был заявлен ранее, для публикации в других изданиях и не находится на рассмотрении другими издательствами. При проведении данной работы не было финансирования сторонними организациями и медицинскими представительствами. Финансирование - не проводилось.
Authors' Contributions. All authors participated equally
in the writing of this article.
No conflicts of interest have been declared.
This material has not been previously submitted for
publication in other publications and is not under
consideration by other publishers.
There was no third-party funding or medical representation in the conduct of this work. Funding - no funding was provided.
ЭДЕБИЕТТЕР
1 М. Р. Богомильский, В.Р. Чистякова. Руководство для врачей. Детская оториноларингология: В 2-х тт. Т. 1. -М.: Медицина, 2005. - C. 660
2 Исаков Ю.Ф., Разумовский А.Ю. Детская хирургия. -М.: ГЭОТАР-Медиа, 2015. - 1040 с. : ил.
3 Львова Е.А. Особенности клиники, диагностики и лечения детей с инородными телами дыхательных путей: автореф. дис. ... канд. мед. наук. - М., 1997. - 24 с.
4 Мустафаев Д.М., Зенгер В.Г., Исаев В.М. и др. Необычное инородное тело дыхательных путей у ребенка.//Российская оториноларингология. - 2008. -№ 2 (33). - С. 117-120.
5 Чернеховская Н.Е., Андреев В.Г., Поваляев А.В. Лечебная бронхоскопия в комплексной терапии заболеваний органов дыхания. - М.: МЕДпресс-информ; 2008. - С.110—119.
Т1З1М1
6 Шамсиев А.М., Шамсиев Ж.А., Рузиев Ж.А., Юсупов Ш.А. Экстренная видеобронхоскопия в диагностике и лечении инородных тел дыхательных путей у детей. // Детская хирургия. - 2020. - №10, Том 24. - С. 93.
7 Darras K.E. Imagine Acute Airway Obstruction In Infants and Children [Electronic resource] / K.E. Darras, A.T. Roston, L.K. Yewchuk // Radiographics. — 2015. — 35(7). — P. 2064-79. doi: 10.1148/rg.2015150096. Access Mode: http://www.ncbi.nlm.nih. gov/pubmed/26495798
8 Maraynes M. Inhaled Foreign Bodies In Pediatric Patients: Proven Management Techniques In The Emergency Department / M. Maraynes, K. Adoritsas // Pediatr. Emerg. Med. Pract. — 2015. — 12(10). — P. 1-14. Access Mode: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/ pubmed/26510331.
REFERENCES
1 M. R. Bogomil'skij, V.R. CHistyakova. Rukovodstvo dlya vrachej. Detskaya otorinolaringologiya: V 2-h tt. T. 1. - M.: Medicina, 2005. - C. 660
2 Isakov YU.F., Razumovskij A.YU. Detskaya hirurgiya. - M.: GEOTAR-Media, 2015. - 1040 s. : il.
3 L'vova E.A. Osobennosti kliniki, diagnostiki i lecheniya detej s inorodnymi telami dyhatel'nyh putej: avtoref. dis. ... kand. med. nauk. - M., 1997. - 24 s.
4 Mustafaev D.M., Zenger V.G., Isaev V.M. i dr. Neobychnoe inorodnoe telo dyhatel'nyh putej u rebenka.//Rossijskaya otorinolaringologiya. - 2008. - № 2 (33). - S. 117-120.
5 CHernekhovskaya N.E., Andreev V.G., Povalyaev A.V. Lechebnaya bronhoskopiya v kompleksnoj terapii zabolevanij organov dyhaniya. - M.: MEDpress-inform; 2008. - S.110—119.
6 SHamsiev A.M., SHamsiev ZH.A., Ruziev ZH.A., YUsupov SH.A. Ekstrennaya videobronhoskopiya v diagnostike i lechenii inorodnyh tel dyhatel'nyh putej u detej. // Detskaya hirurgiya. - 2020. - №10, Tom 24. - S. 93.
7 Darras K.E. Imagine Acute Airway Obstruction In Infants and Children [Electronic resource] / K.E. Darras, A.T. Roston, L.K. Yewchuk // Radiographics. — 2015. — 35(7). — P. 2064-79. doi: 10.1148/rg.2015150096. Access Mode: http://www.ncbi.nlm.nih. gov/pubmed/26495798
8 Maraynes M. Inhaled Foreign Bodies In Pediatric Patients: Proven Management Techniques In The Emergency Department / M. Maraynes, K. Adoritsas // Pediatr. Emerg. Med. Pract. — 2015. — 12(10). — P. 1-14. Access Mode: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/ pubmed/26510331.
Байланыс aкпapaты
С. Ж. Асфендияров атындагы K^YMy.
Академик КСОрмантаевтыд балалар хирургиясы кафедрасыныц профессоры TYpcынов Цапан TYpcынYлы. Эл.почта: koktal.k@ mail.ru
